장음표시 사용
171쪽
. N HAC questione aduerte antequam deueniamus ad
Dresolutionen ibi est sermo de obiecto adequato pri- o di per se immutatio visus. Dico de obiecto adequato qm de obiecto nobiliori constat esse luce praecipue coele-sem. Item de obiecto proportionato constat esse colorem Proprie dictum qui est qualitas secunda resultans ex luce dc perspicuo terminato, ut declarabitur infra. Intendo ergo de adequato quod sub se continet omne immutatiuum visus, modo immutet per seo primo Vt per ly per se excludatur sensibilesiuievisibile per accidens, ut substantia lapidis aut ligni qm ut substantia nihil imprimit in visi di per lyprimo excluduntur sensibilia comunia, de quibus diximus in superioribus h licet sentiantur per se non tamen primo, quia non immutant sensum nisi mediantibus sensibilibus priis di cum hoc tamen stat quod sint sensibilia per se.Vt declaratum est in uuaestione praecedciati, in responsione ad secundam rationem.
Sic declarato titulo pro resolutione propositi tria agenda sunt. Primo ponetur distinctio de colore. Secundo ponetur duae coclusiones, quarum tram sustineri potest. Tertio ponetur conclusio quam reputo esse ad mentem philosophi di verae responsiuam ad quaesitu. Postremo si quae sunt argumenta apparentia contra determinationem quam faciemus solvemus in fine.
Quantum ad primum distinctio est haec ut potest Elici ex doctrina phi sophi in lib. de sensu di sensato. Color sumitur
dupliciter, primo comuniter secsido proprie Color comuniter sumitur pro omni eo π est actus diaphani terminaticum opaco terrestri de quo dicemus infra Vel non terminati ex admixtione opaci prout dicemus lumen esse actum diaphani in quo sensu possumus dicere lumen esse colorem co- inuniter dictum eo gest hypostasiis coloris. Et in quo sensiudixit philosophus in lib. de iens uti sensato. ia corpora
participant colore, qπὶ tam superiora quam inferiora participant lumine Color sumitur proprie pro qualitate secunda consurgens ex mixtione primarum qualitatum, Ves ex admixtione
172쪽
admixtione lucidi cum opaco secudum aliquam oportione de cuius natura fatis diximus in. q. nostris super lib. de sensu sen Cato. Et declarauimus P ad eius naturan tria requiru-tur. Primo lux siue lunae. quae e vi forma coloris. Scdo, spicuum ut materia in qua recipitur lux Tertio aliqd opacum terminans Sio densans istini spicuu,lux quidem attribuiturigia psipicuum aerim quae Opacum condensans terrae. Ex quibus patet coloroprie dictus est qualitas scda elemetariis quae non reperitur nisi in corporibus inserioribus ita et oecoloratu .pprie est ellatum. Et decolore Oprie dco intelligendum est dcm philosophi in tex. 3 3 indi de sensu di sensato .cum dicit hcolor est eXtremita si spicui in corae terminato adita nem&sensum eius declarauimus in. q. supradi ctis super lib. de sensu di sensiato. Quantum ad scam sit haec prima concri. Coloriptae dictus non est obira adequatuni visus. Nam via multa pieta ista,quae in non sunt colorata colore sprie dcoit astra cignis, multa sunt quae via di sunt colorata, & tamen non videntur sub Oprio colore sicut quaercus putrida in nocte dc noctilucidi oculus cati. Haec. n. non ut colorata sedit lucida
Sccla concib. Color coiter dictus est obm adequatum vi surim color sumptus coiter continet sub se colorem sprie
dcm di lucem, sed omne d primo δέ per se immutat visum aut videtur ut coloratum vel ut lucidum, ergo dic. Quantum ad tertium inuenio aliam concLnem quae ut magis ad metem philosophi .c. Visibile primo osse eo diria de qua tu visus. Na primo δέ isse visibile pluria de lucido et de colorat. de his quae vi in die colorata di in nocte lucida sicut noctilucidi quaercus putrida. Et haec concismagis consonat extuli bi Na incipies tractare de sensibilii prio a visu in tex. 66 sic dicit Cuius quidem est visus hoc est visibile. Et visibile diuidit in colorem dc aliud innotatum de quo
tractat infra. Idem confirmaturi Comen qui in commetos inquit. Et manifestum est: se. 1, sensibile di se attribuitur visui est visibile. Et iudicio meo haec concla est securior
173쪽
O scd decolore coiter sumptoqm visibile pdicat essentialis. deliri primodi te appraehenditur visu. Praeteream poeesse error in assignando obira adequatiam potentiae Vide nominatur a potenria, ut intelligibile est obm adequatum intellectui, di appetibile appetitus di tangibile tactus. dic.
Contra hanc determinationem non inuenio argumenta
difficilia et o velis sustinere scdam concrinem. Nam quae adducit Iandu . in arguendo parum valet ecquando arguit de sensibilibus communibus duae sentiunruria visu, non coni. nentur sub colore coiter dicto, dam est , ibi est sermo de sensibili proprio qd primo , se immutat visium talia aut no sunt sensibilia communia ut determinatum est. s. qm non sentiuntur nisi mediantibus sensibilibus propriis. Ecqn arguitu si color coiter dictus esset obira adequata visus maior unitas esset in istiuo in suo o5o adequato 'mvisus habet unitatem specificam color aute coiter Rmptus Ininus ignicam. Nam non dicaygnicae sed potius analogi caede luceti de colore proprie dicto, non riadebis ut ipse, sed tu dic, , licet color vires habeat riitate manicam Vel minusqgnicam, in vivisibilis est habet unitatem specifica. Talis aut unitas consistit in hac rone formali, est esse m- nautatiuum Visus mere intentionas siue spuast. Et haec ratio aeque conuenit oibus visibilibus. Et ab ista visus, visus est, habet unitatem specificam. Dico ut ristis est qm visus ut res est, genus est. Sicut. n. aia aequi distinguitur spe ab 1a leonis, sic visus aequi ut radicatur in anima aequi differt specie a Vibutionis ut radicatur in anima leonis. Sed de hoe alias. Haec depraesenti quaesito dicta sint. Questio. 7. Si color est per se visibilis.
Visitae enim eolor hoc autem in eo quod secundum se iactibile.
N, AC q. aduerte et difficultas stat in repugnantiat quae vi esse in tex. pla. Nam in text.6 7. dicit i. color cu
174쪽
sic du se .i .per se visibilis. Et in eodem rex. parum infra dicit Φ non est visibilis sine lumine, quod aut est visibile per alterum,non est visibile per se. Ut ergo videam iis quomodo haec duo stant simul ir color sit visibilis per se, di in non psit videri sine lumine tria agenda sunt. Primo ἔ, visibilitas a sedi ex natura coloris coni petit colori ita ἔ, haec est per se color est visibiliso in secundo modo per se. Secundo, nde iniitur necessitas luminis ad visionem coloris Tertio pertractabitur opinio Avicennae quae vi esse opposita Aristo.di sol Dentur motiva sita. Postremo remouebitur dubium quod potest oriri ex te philosophi. Quantum a primum aduerte necessitas luminis In visone coloris secit multos dubitare virum color sit per se visibilis. Qu9d enim conuenit alicui ab extrinseeo non conuenit ei per se dc ex natura sua sed per accias. Nam quia aquae conuenit calefacere non ex natura sed ut recipit ab extrinseco calorem ideo non per se sed per accias est calefactiva. Sic in proposito, quia vi color per extrinsecum l. per lumen,
apparet multis th sit visibilis per accias. Sed chioerio obstet declarabitur primum insta. R6 aut pari esta visibile competit per se colori duplex Primo quia essentias color est lux non pura sed obumbrata. ut declarauimus in lib. de sensu disensato. Lux aut ut lux est per se visibilis, quia eκ natura sua est motiva visus,differenter tame ut pura: Vt obumbrata, nam ut piira est motiua diaphani di visus ut obumbrata posui debilitatem non est motiua diaphani sed solius visus, ocactu movet visum, si actuatum fuerit diaphanum a luce pura. Secundo quia omnis forma ex sui natura est productiva
sui similis. Sed color est quaedam forma ergo ex sui natura est productivus suae similitudinis, sed ex hoc τὰ productitius suae similitudinis est per se sensibilis diximus n. aliquid esset se sensibile quia est immutatiuum sensius per impressionem in sensu. Cum igitur color non minus imprimat ex sui natura speciem in oculo quani speculo, sequitur quod sit a se sensibilis, di non perab alio uictu quam a visu, ergo co
175쪽
Q a d aut haec a po Color est visibilis sit in . a. mo per se declaratur ex Comen. in. ab . in commen. 6s ubi inquit. Et
est liud in quo subna est in dissone pii dic. Et intendit hanc est pse cicut statim, o est risibilis,lconstat esse in et mo pente Pro cuius notitia aduerte cr, primus di siccis modus, se in no differunt v in primo moitum est ca studia ponitur inclinanitione sibi in . a. aut mo subna est castio ponitur in diftanitione eius, disicin primo m6ptum e princitudo, in scdo aut mo est econuersio.Constat aut colorem esse prius visibi-i qm prius intelligo colorem ee, tesse in nautatiuum visiusqa est e visibile. Sicut prius intelligo holem ess diri sibilem en mes olor vissibilis prinao Elin. a. mo. Die iaci si dicas illam non esse in primo nec n. a. mo esse. Contra,qn proprietas pcur de stabo constituitur stas modus esse. ' intutatiuum visius est a prietas coloris, nulli. n. alter lensibili ppria conuenit, esse aut immutatiuum visus est est visibile ergo esse visibile est xprietas coloris, di per consequens haec propositio, color est visibilis, est in a. modo a se. Quantum ad scam aduerte τ necessitas luminis ad videndum colorem non sumitur ex pte coloris, tunc. n. Vt inmit
omen. in comen. 6 7. Visio coloris visu esset accritalis, e κpnti color non esset visibilis isse Sumitur aut haec necessitas exple medii, eo .cum color sit lux obumbrata admixta opaco non est tantae a liuitatis quata est ipsi lux siue lumen non ad mixtum opaco. Nam tu sua claritate potens est actuare.i. illustrare diaphan una, di in eo care sui spem di in visu, ad visionem lucidi non requiritur aliud nec ex te lucidi nee ex pte diaphani medii Color aut pa obumbrationem suam non pol actuare diaphanum nec disponere palluminationem Pot aut si inuetNrit illuminatum diaphan una
care sui spem in diaphan diis vise Patet ergo 1 di luere color sunt, sensibiles, sed lux a seipsum sussicit, color auteadiutus a luce. qua disiponituro actuatur diaphanum. Et hac re lutionem omnes peripatetici sequuntur. Quantum ad tertium aduerteo Auicen. in . s. naturaliu in Pte. 3. in cap. t. vi tenere viam oppositam Aristo Vult. n. v
176쪽
eolores sine lumine sint colores solui potetia,&no in actu. Via sic dicit color. n. in effectu non accidit nisi ex ca luminis. Lumen. n.cum illustrauerit aliqd corpus accidit ei albedo in effectu aut nigredo aut viriditas dic. Si vero no illustrauerit est tenebrosum tira, sed in potentia est coloratum, non. N.a
bedo est albedo nec rubedo e rubedo nisi tecundu quodlibet
qd videmus. Noaut fit hoc ut videamus nisi fueritilustratu di infra. Corpus cuius color solet videri cuni non fuerit illuminatum fiet obscurum,o tunc non erit certissimae color in eo in effectu. Haec illae.E quibus pate arbitratur ii mendare esse colori di sine eo non here esse nisi in potentia. Fundamentum autem suae opinionis suit hoc principaliter, quia expimur. oculus fuit in diaphano illuminato δέ color in non illuminato non vi color. Si aut color sit in diaphano illuminato, di oculus in non illuminato color vi ergo signu est cx lumen facit colores esse actu, di sic est necessatium non soluex parte medii , sed etia exple coloris. Et aduerte aliqui seribentes in via Thonustica videntur declinare ad hanc viam. Et dicunt on inconuenit apud Arist. lunae requiri &-medium di Scalorem. Qu9d affirmant ex dcophilosophi in. q. lib. de ala in tex. I 8. Vbi inquit Quodam. n. monumen facit potentia colores actu colores Sua que tex. dicit in comen. I 8. iis non mouetur a coloribus nisi qii fuerint in actu. quod non completur nisi luce piate cum ipsa sit extrahens eos a potentia ad actum. Sed haec non infringuunt cronem npam nec determinationem,q putamus eile ad mentem Arist. Non quidem sui damentum adductum ab Auic nam oculus extas in medio illuminato non videat colores extates in tenebris, non
est quia lumen det esse actu coloribus, sed quia medium destinter oculum extatem inlumineti colores extates in t
' nebris non est sufficienter illuminatum ust ad colores,ideo colores non piat gnare pena suam inple medii sibi propinqua. ex piat nccinple medii distante, diuo non vi. Qia autem color est in medio illuminato, potens est gnare sui spem inpie Ppinqua di distante di successivius B ad oculum extate
177쪽
in obscuro, di sic videtur licet enim pars medii propinqua oculo existenti in obscuro non illuminetur, partes magis distantes tia pro tanto gradu illuminatu potens est deserre speciem coloris ad oculun . . Ad aliud acceptum ex dicto philosophi in ' .de aia respodet.b. Tho exponens dictum rex. 18. intendit philosophus lamen facit colores actu no secundu esse reale acti, sed secundu e actu motivos viis Nilicet sint realiter di actu colores sime lumine, no tamen actu posseunt mouere visum sine lumine. Et huic sententiae consentit Egid. expones eunde teX. Dicit enim lumen colores existentes potentia visibilas, facit actu visibiles Aduertem no dicit facit actu colores, sed facie actu visibiles. Eodem sensu exponens dictum Commen. m. 28 .si. diffodia phani posiva a philosopho in liaconuenit diaphano vinuersaliter sumpto.
Disphanum autem dico pio est quidem uim non
tem secundum Me. Tex. IN HAC quaestione pro decisione sua aduertem diaphanum triplicem habet gradunt. Nam cum diaphanum sit idem , susceptiuum luminis, aliquod est ita repletum Nactuatum lumine quod non est ulterius receptiuum alicuius gradus luminis, huiusmodi dia phana sunt solo astra praeter lunam. Aliquod autem est quod de se non habet lumen sede receptiuuna luminis ab extrinseco per totum cinomnem sui profunditatem, di tale dicitur proprie paruiuna di transparens. Et huiusmodi sunt sphaerae coeleste δε ignis in sphaera ima propter raritatem di aer di aqua in sua naturali dispositione, di quaedam mixta in quibus praedominatur aer di aqua ut crystallus vitrum di glacies, d aliouae gemme, quae sunt quasi quaedam vita naturalia. Aliquod autem est,quod est sulceptiuum luminis solum secundii partes superficiales ut terra, solida terrea eoq partes exteriores Propter sui rossitionem obumbrant interiores: prohibeta receptione luminis. In proposito diffinitio diaphani data
hic a philosopho conuenit proprie diaphano in secundo gra
178쪽
du cuius signuna est chexeniplificat de aereo de aqua. Itε quia dicit hoc diaphanum elia visibile non secundum se sed
per alterum. Constat autem hastra di terra, d opaca terrea videntur secundum se ergo non intendit hic di ni re dia Phanum pro omni gradu suo. Et si d:cas, ergo haec diis nitio non valet, quia non conuenit omni diaphano. Respondeo su incit m conueniat omni diaphan siinpliciter dicto idest omnino transiparenti. Tale autem est diaphanum secudi gradus. In primo autem: in tertio gradu est diaphanum secundum qd ideo non est necesse hanc diffinitione conuenire eis,
quia philosephus no assumit hic consideratione de diaphano secundum totam suam latitudine, sed ut est mediu in actu vivendi qd est solum pro secundo gradu. Haec de praesentiquaesito dicta sint. nec maior ocurrit circa illud difficultas. Qo a s. id sit lumen. di si habet ella reale in naedio
Lumen autem hi huiusmodi astus diapb secandum
quod est diapbanum Tex. 69. IN HAC quxstione quatuor inuestiganda sunt. Primo
quo mo sit vera diffnitio de lumine assignata hic ait o. Secundo quid sit lumen secundu natura suam Tertio in quo differant lux lumen radius splendor. Quarto supposito, lumen sit qualitas causata in medio diaphano a corpore Iucente virum habeat esse solum intelionale in medio vel no.Quantum ad primum aduerte umen dupliciter consideratur. Primo quo ad entitatem suam. Secundo ut de semuit visui illuminans medium per quod videmus. In libr. de animati intexs 9 non consideratur lumen primo modo nisi forte secundario. Id enim spectat ad librum secundum de coelo ubi agitur de fonte luminis qui est solis de aliis astris quomodo per lumen calefaciunt inferiora di generat. Et nos a de hoc sideratione secimus in a de coelo sup tex. 44.Consideratur autem hico diis nitur secundo modo sicut etiam diximus in. q. praecedentide diaphan qa hic non consideratur in sua tota latitudine scivi est mediti visionis.
179쪽
Quoniam igitur lumen adueniens diaphano facit ipse ni actu transparentem esse medium actu ad videndum actu ideo diffinitio philosophi hic assignata de lumine intelligenda est prout lumen deseruit visui. Ue eo autem quid sit secudum entitatem suam statim manifestabitur. Quantum ad secundum scilicet quid sit lumen secundum
naturam suam aduerte crinuic. in . s. naturalita parte. 3. cap.
.a .recitat multas opiniones Inter quas famosior fuit apud antiquos illa quae tenet lunae eccorpus de qua sic inquit Auicenna. Quidam putauerunt v lumen descendens leat lucido super corpora non est qualitas quae contingit in eis, sed sunt corpora paruissima separata a lucido corpore circu quaque comitantia longitudinem lucidi quae mouentur motu illius, dic nita cadunt super corpora illuminantur ab illis Rationes sic opinantium ut recitata uicen. ubi supra sunt iste Radius sine dubio descendit a parte solis N aduenit ex parte ignis, di hic est motus,nullius autem motus est nisi corporis item radius mouetur motu locali ad motum localem lucidi ni otium autem localem non habet nisi corpus. Item radius offedit in aliquod,& reuertebat ab illo ad aliud, reuerberatio autem motus localis est sine dubio. Haec sunt argumentationes sic opinantium.
Sed haec opinio salsa esto sic reprobanda est ad mentem philosophi d Auic deinde soluenturiones adductae. Qi pd igitur lumen non sit corpus probatur dupliciter.
Primo quia cum lumen recipiatur in aere ad praesentiam lucentis, di non videamus aerem cedere, duo corpora essent simul cuius impossibilitas probata est in. 4. phy. Secundo si lumen esset corpus, illuminatio esset ni otus localis quod est falsum. quia omnis naotus localis sit in tempore.vt probatur in . 6.physicorum illuminatio autem sit in instanti. Nam ad subitana praesentiam candellae tota domus illuminatur,consequentia auteni patet quoniam si lumen est corpus, non aliter illuminaretur medium nisi quia tale cor
pus moueretur per medium ab una parte ad aliam quod eumoueri localiteri
180쪽
Rationes autem sic opinanti una, inquit Avicen falsae tunt, di propositiones quas assumunt sunt falsae: Ad primani dicitur et destendere siue procedere siue egredi dupliciter Mnaitur. Primo aliquid descendit siue procedit a loco in quo prius continebatur ad alium locum. Secundo aliquid descendit siue procedit a causa efficiente sicut calor descendit a soleo procedit ad inferiora. Processus di destensus primo modo est motus localis, non autem secundo modo In proposito haec propositio radius descendit a soles, non est vera nisi in secundo sensu ideo non sequitur τί motus localis Adsecundam dico ut ad primam. Ad tertiam dico ch reuerbe rarid reflecti di diuidio multiplicari sunt proprietas cor poris di non contaeniunt radio nec inmini nisi improprie dc per similitudinem Nasicut corpus velociter motu obuias obstaculo reuertitur Versus priorem locum a quo mouebitur sic lumen causatum a luminoso perueniens ad corpus tersum impeditur ne ultra ditandatur in directum di receptum in corpore terso generat aliud lumen in parte mediveritis luminosum,&sic videtur illud deni lumen reflecti ad locum a quo veniebat quod tanten non est Uerum qin nouum lumen generatur alumine recepto in obstaculo dc ideo non est proprie reuerberatio 'propterea dixit Aui cen. Vbi supra. laaec nomina non verificantur de radio nee de lumine nisi transumptiue di sic ex eis non potest concludi e lumen sit corpus. Alii opinantur ut recitat Avicen ubi supra lumen non est aliud nisi manifestatio colorati immo quidam suerunt putantes ch lumen'tiod est in sole non est nisi multa apparentia sui coloris quae superat visum. Sed haec opinio falsa qm in nocte quando videtur lux nocti luce non mani sestatur color eius, immo occultatur. Nam cauda noctillice est alba, , tamen in nocte non alba sed lucida videtur, non ergo lux est manifestatio coloris. Quod si dicas sic opinantes intelligere lucem esse euidentiam vel manifestationem coloris, non quia manifestet colores talatum, sed quia est euidentior di manifestior,color inter omnes colores. Unde in solἀ