장음표시 사용
181쪽
lux sua non est nisi manifestissimus color vicens visum nostrum ita , maxime lucida sunt maxime colorata. Sed haciententiam reprobare non est difficile, qm situ vel lumen est manifestior color ergo est aliquod coloris aut ergo est aliquid coloris in specie aut in genere, si in specie, ergo habet
contrarium, quia omnis color in specie habet contrarium, di concomitan Sunum colorem in specie contrariatur alteri concomitanti alterum colorem in specie ut disgrega re concomitans album contrariatur congregare con- comitanti nigrum. tu autem non habet contrarium
sed tantum priuatiue oppositum scilicet tenebram si est aliquid coloris in genere cum color in genere non ditierat secundum esse a colore in specie nam color in albedine est albedo. oporteret Q lux esset secundum esse color in specie, dc tunc sequitur id quod prius. Alii opinantur lumen esse formam substantialem quae substantificat quicquid substantificatur in his generabili
Alii opinantur lumen esse substantiam spiritualem quasi
mediam inter corpoream di incorpoream.
Sed in his reprobandis non est immorandum, quoniam nullam habet in se euidentiam nec probabilitate inpisii reprobare volueris vide Λlbertum in secundo de anima tra
Relictis ais opinio dico secundu doctrinam peripateticam lux siue lumen est qualitas siue virtus activa primi alterantis. i.corporis coelestis qua agit influit in haec inseriora, quae virtus est vivificativa vivorum, di calefactiva di motiua adesse generabilitatu, nutum est instrumentum intelligerie quae per motum luminarium lumine emisso mouet ad esse omne quod hic generatur. Et ratio quidem huius est quia
sicut elementa volunt corpora naturalia habent qualitates suas activas, ita coelum cum sit corpus naturale debet haberessam qualitatem activam nullam autem comprobamus adsensum esse qualitatem activam in coelo nisi luce adiui motu ut declaratur in a.coeli.
182쪽
Sed aduerte et haec diffinitio non videtur posse intellio
de luce vir lumptas ponimus enim lucena in igne in carbu-culo di in aliis gemmis quam constat non esse qualitate actitiam primi alterantis Uerificatur igittar dicta diffinitio de luce prima, qnae inest primo corpori, si autem vis scire quid sit lux Vniuersalissime sumpta potes illam dii inire secunda
se, di per resipectum ad visun si secundum se sic diffinies veΑ uicen. in . naturalium parte. q. ca. 3. Lux est qualitas quae
ex sua essentia est persectior corporis lucentis secundum est lucens ,si per respectum ad visum sic diffinies. Lux est qualitas in eo m est visibile ex sua essentiam non per aliud, di qua disponuntur media ad visionem colorati.
Quantum ad tertiun aduerteci, omnes expositores in hoc conueniunt per haec quatuor nomina idem realiter significari, sed sub diuersis rationibus. Nam dicitur lux illa qualitas secundum quod est in suo primo di principali su-biecto,puta in coelesti praecipue in sole, qui est sons lucis, cuius participatione extimant multi alia alira esse lucida dilucere. Et dicitur lumen secundum quod est receptum in aliquo paruio quod ex se non esturcidum, sicut est aqua di aer. Edicitur radius secundum quod emittitur a lucente di multiplicatur per incessium rectum admodum lineae rectae Ee dicitur splendor secundum quod multiplicatur iuxta aliqa corpus refrangens sensibiliter, quo fit reuelleratio radi rum ut videmus quando radius lucentis erit corpus politum solidum quale est speculum vitreum vel reum, vel lapideum. Tu tame aduertem licet praedicta differant ratione
tamen multotiens utimur pro eodem propter identitatem significati realis. Quantum ad quartum scilicet utrum lumen causatum a lucente in medio diaphano habeat esse reale vel intentionale in ipso medio inuenio duas sentetias. Prima est. b. Tho. in. a. lib. de anima in expositione te. o. ple teneti habet esse reale in medio. N probat dupliciter. Primo a forma intentionali non prouenit actio physica, non enim e stant eius dem rationis,causa di effectus.
183쪽
Sed a lunaine quod e causatum a coelo in aere aut in aqua prouenit actio playsica scilicet calefactio ex. a. coeli tex. 46. ergo dic. Secunaia forma intentionali non denominatur sit biectum tale non eqim denominatur oculus albus ex eo que recipit speciem intentionalem albedinis, sed lumen denominat subiectum in quo recipitur dicitur enim aer luminatus lumine, ergo dic. Secunda opinio est Egi. in lib. a. de an ina supertex. 76. indubitatione. a.di. q. Ipse tenet lumen in medio diaphano habet esse intentionale tantum ibat duplici ratione deinde soluit rationes. b. Tho. quas formavimus.
Prinia est Lumen habet tale esse in medio quale habet morgano, quia eodem modo inanilitatur meatum: organum. Sed in organo habet esse intentionale. Sensus enim recipit sine materia ut declarabitur infra ergo recipit solum intentionaliter. Praeterea si lumen protenderetur secunduri
esse reale a lucente per totum medium usq; ad organum siequitur 3 sensibile positum supra sensum faceret sensationem,quod reprobat philosophus in tex. 3. Praeterea omnis forma realiter recepta in materia habente contrarium ia-bet contrarium, quoniam omne quod recipitur in aliquo, recipitur per modum recipientis. Si ergo recipiens habet cotrarium receptum habet contrarium. Sed omne corpus inferius diaphanum habet contrarium cum sit ellitum aut elenaentatum. Ergo si lumen recipitur in eo secundum esse reale habebit contrarium hoc autem est falsum , in lumini noopponitur nisi tenebra quae est priuatio. Ad primam dicitur lumen in medio Sin organo habet esse realeo intentionale. Reale quidem ut illuminat in tentionale autem Vt immutat visum. Nam cuni sensus sit potentia pro aliquo gradu spiralis aliter non reeiperet sine materia rest nece isech spualiter Mintentionaliter immute tur a suo obiecto. Ad argumentum ergo nego minorem. Ad probationem dico chiat sensium recipere sine materia,
di tamen cum immutatione intentionali, concurrere rece..ptionem realem di materialem, ut dicemus infra de orga--
184쪽
non medio tactias. Sed contra, stante hac responsione sequitur quod vi sus non est altior di sipualior inter omnes sensus.
Nam dicit.b. Tho. intex. 7o. in responsione primae questionis Q ideo visus est sipualior, quia in omni alio sensu est immutationaturalis in visu autem tantum sipualisti ex parte
medii di ex parte organi.Ergo si himen est realiter in medio in organo non erit spuahor. Ad hoc dicitur quod propositio. b. Tho. intelligenda est non repugnanter, nam aliis sensibus repugnat sentire aliquid contentum sub suo obiecto Per immutationem pure sipualem ut declarabimus quando assignabitur istacientia quini sensuum exteriorum, visui autem non repugnat, qm cum suum obiectum adequatum sit visibile sub quo continetur color quando videt colorema colore non fit aliqna inimulatio naturalis nec in medio
nec in organo. Et sit patet quod prima ratio Egidii noli
concludit. PAdsecundam negatur consequentia Intentio enim philolophi est disiensibile positum supra sensium secludu es e reale
ut sicio causat sensationem, di ratione huius assignabimus infra. Si aute ultra esse reale coniungatur sensu per e intetionale non prohibetur sensatio aliter sensius tactus nunqua haberet sensiationem, qm obiectum suum immutat mediu organum non solum intentionalitet, sed etiam realiter, vi manifestabimus cum loquemur de tacti, di qmin a posito lumen recipitur reased intentionaliter in medio di iii organo ideo non prohibetur sensatio. Ad tertiam negatur maior, ad probationem dico ir non
est necesse ut receptum assimiletur recipienti inio ad omnes conditiones recipientis aliter anima intellectiva esset extensa, quia recipitur in materia quanta di extensia. Dicitur etiam trecipiens lumen licet ut elementum vel elementatum ha beat contrarium, non tamen ut est receptiuum lunainis ,recipit enim lumen quia cst diaphanum. Diaphane tas autem non conuenit elementis ves elementatis ut elementa sunt vel elementata, sed ut communicant analog
cae in natura superiori idest cuna corpore coelesti. Et hac re
185쪽
sponsio est ad mentem philosophi in tex. 68. . bi posuis niuit diaphantina subitingit. Non enim secundum craqua nemsecudum: aer diaphanum est,sed quoniani est natura eadein utrismd in perpetuo superius corpore. Nunc restat declarare in solutiones quibus Egi soluit rationes. b. Tho. inualide sunt.
Ad primam dicit , licet serma intentionali debili non fiat denominatio fit tamen a sortior id intensa. Nam si radius solis transit per vitrum colorat terram vel parietem ad quem reflectitur, δέ dicitur paries coloratus. Qiiod confirma at dicto philosophi in hoc. a. lib. intex. 38. Vbi concedit videntem ex eo et recipit intentionem coloris, esse quodamna odo coloratum.
Ad secundam dicit 3, lux coeli una qualitas existens tria agit, illuminat aerem,cale tacit di immutat visum, ut illuminat aeremo habet immutare visum habet esse intentionale, vi calefacit habet esse reale, sed dicit quod non calefacit ut
Sed iste solutiones sunt invalide in quantuni ad primam
in qua concedit denominationem realem fieri a forma inte-tionali intensa mirum est. Nam si philosophus non vult concedere in praedicamentis,in praedicam et qualitatis denominationem absolute fieri a rudore reali causato in facie ex verecundia quo ergo fiet a forma intentionali etiam intensa casit minoris entitatis. Nec sic deseruit dictu mihilosophi in a. de anima inteκ.M8. Patet enim ch dicitur absolutem sine conditione diminuente aer illuminatus lumine, di tamen noconcedit philosophus 1, Videns recipiens colorem intentionaliter sit coloratum absolute. Sed dicit amplius autem di videns tanquam coloratum est. Ubi di Commentato inquit. Videns quando compraehendit colorem efiicitur, quasi coloratum quoquo modo. Quantum autem ad secundam ubi concedit transia tutationem realem scilicet calefactionem, edicit fieri a luce non ut lux est sedit lux calor est dicit Contra Commen. in a coeli commen. a. Vbi inusstigans caussas propter quas forma.
186쪽
gis ealefacit dicit unam esse quia niagis himinosus est. Lux enim ex natura sua est calefactiva tuc sic, impossibile est dari effectum naturalem realem sine causa naturali reali Sed calefactio aeris est effectus naturalis realis, di secundum Commen.est a luce ex natura lucis ergo necesse est hac lucem habere in medio quod calefacit esse naturale reale Arbitror autem Egi.hanc imaginationem habuisse quia nesciuit saluare visionem luminis cum existentia reali eiusdem in medio. Sed haec eadem difficultas accidet ei de odoratu cum odor realiter donon solum intentionaliter recipiatur in medio. Vnde si secundum eum haecessiet vera,eo modo recipitur sensibile in organo quo in medio siluare non posset a tum odoradi. Haec de praesenti quaesito dicta sint. QO.3o. Si aliqua videntur in tenebris&si omnia quae videntur in die videntur, colorat a.
Non omnia autem uisibilia fiunt in lumine sed fotu unios
euiusque proprius color. ex. 7 a. IN 'A C quaestione aduertem non est disticultas nisi scire laluare utram partem prepositi textus. Arguemus igitur contra utram parte, deinde resolvemus propositu. Contra primam partem sic arguitur. Si non omnia visibilia videntur in lumine, ergo aliqua videntur sine lumine si sine lumine ergo diaphanum potest eme actu sine lumine, nihil enim videtur nisi a diaphanum actu. Sed impoli eudiaphanum eme actu sine lumine,' Iumen est actus dia-
Phani ex text.69. ergo sicut non potest esse materia actui sine forma sic nec diaphanum actu sine lunainε. Contra secundam partem sic arguitur. In lumine diei videmus lunam palidam,&videmus ignem. Constat autem lunam non habere proprie colorem, qm cum sit qualitas resultam ex primis qualitatibus non inuenitur nisi in elementatis. Similiter Unis lucidus est donon coloratus ergo in lumine diei non talum videtur proprius uniustulus B rei color,sed di lux.
187쪽
prore liuione igitur propositi, aduertem philosophus diana dicit non omnia visibilia sunt in lumine intendit 1 non omnia videntur in lumine persecte actuante dia phanti quale est lumen solis ves lumen clari ac magni ignis,sed aliqua videntur in tenebris non existentibus omnino continuatis tenebris sed cum aliqualid imperfecto lumine impersecte actuare diaphanum sicut videntur stelleo noctiluceo quercus putrida, quae dicuntur videri in tenebris eoilumen eorum remissum est nec potest simpliciter fugare tenebras, fugat ta- naen intantiamur secundum quid actuat diaphanum, ut per ipsum fieri possit visito supradictorum. Ex his dico ad argu mentum. bi non omnia videntur in lumine ergo aliqua videtur sine lumine. respondeo si in consequenti sumatur sine lumine omnino negatur consequentia, si sumatur sine lumine persecto ut est lumen diei concedo consequentiam isgo falsitatem consequentis Ad probationem, no valet, quia
snet sit impossibile esse diaphanum actu sine omni gradu luminis tamen potest elia acti secundum quid per lumen remissum quale est umeri nocti luce δέ lumen felle atri tale lumen non fugat simpliciter tenebras ideo dicit philosiophus r non omnia sunt visibilia in lumine, cum hoc tamen stat , videntur in tenebris aliqualiter illuminatis. Pro solutione secundi argumenti aduerte ch sensus plinin. a. parte teX. praepositi est crini aliqua sunt visibilia solum per lumen extraneum di alienum, videntur quo ad proprium colorem Si autem alioua sunt apta Videri per lumen proprium sibi intrinsecum Ec per lumen alienum , non in- conuenit quod videantur non quidem quoad colorem proprium si non iunt colorata , sed quo ad lumen remisse quidem apparentem eouet, lumen sortius ut est lumen solis remittit eorum lucem. In primo gradu sunt omnia colorata quae non sunt lucida qm illa non videntur nisi lumine extraneo quale est lumen solis di ignis. In secundo gladia sunt luna di ignis: geni me lucide. Nam prima de necessitate videatur lumine alieno, ideo videntur solum ut colorata ,
de his proprie intendit ph cum dicit m in lumine. Calieno videtur
188쪽
videtur uniuscitius o color. Secunda autem viaret lumine proprio&alieno ac de his non intendit philosophus loqui accidit enim', videantur iunii ne alieno Ad argm ergo patet quid dicendum sit ex dictis. Hic non accidit alia difficu pas,ideo haec sufficiant pro praesenti quesito.Qo. pr. Propter quid sensibile positum supra sensum non facit sensationem sed indiget medio in quo sui speciem causet.
Siquis enim ponat habens citorem sive ipsum usum
non uidetur. Tex. 73. IN HAC e. ηduertem oes peripatetici in hoc couentutii sensius indiget medio in quo prius recipiatur spes uinorgano, at non fieret sensatio. Dico aut . oes peripatetici, qm Auic. in . 6. naturalium parte . cap. r. no concedit naedium eme necessiarium absolutae, sed tr sub condone, unde inquit Sensatum .d enim si posmet occurrere sentiendi sentire etia sine medio. Haec Auic Notia huius ronem assignae Sed nec philosophus in tex. 3. ronem adducit, quid medium sit necessis rium. Sed dicit experientia constare, in si sensibile ponitur super sensum non sentitur. Et dicit id sie verum in omni seni, Ut patet inteX. s. X quo infertur u sensius indiget medio ex necessitate. Ut igitur ad mentem philosophi resoluamus propositum aduerteti, alia ratioti causa videtur assignari ad mentem Comment .d sequentium eum Alia in via nostra, di secundum hanc intendo resoluere propositum. Quantum ad Conten aduerte iri comen. 4. ibi acest sustentatus super hoc dic. Vr dicere Q, philosophus propositum dupliciter probat. Primo experientia. EXperimur. n. in sensibilia posita supra sensum non sentiuntur. Secundo ratatione. Nam visio non fit sine lumine. Lumen aut non datur
sine medio in quo recipi; ur clim sit actus medii diaphani ergo non datur nec potest dari visio sine medio. 'Sed experientia adducta Nisi n5 via sufficienter probare propositum. Nam siquid probant, probantim de visu In
189쪽
aliis enim sensibus hoc non apparet. Nam in odoratu vide xv si odoriserum posset tangere organum. Ut dicit Avicen.
.dhuc sentiretur. Experimur. n. Tilto propinquius est odoriserum odoratui,tanto persectius odoratur. Item. i. magis occultum in gustud tactu,in quibus videntur obiecta tangere sensium Amnon sentiuntur per meditari e Xtraneum.
Si se ro de lumine non videtur cocludere nisi in visu, sed nec forte in visu posset. n. dici chlicet visus indigeat lumine actuare diaphanum, in non est necelse qa illud diaphanum sit medium sed sufficit Q sit organum, verbi gratia, pupilla quae edi a phana terminata ut alias dicemus ideo diceret Alcen.
v si aliquod lucidum e contactu pupillae illuminaret ea a
huc remoto medio posset sentiri, dummodo tale lucidum ex contactu non offenderet pupillam, sicut offenderet lucidum excellens Antici dum igneum. Dimissis igitur his causis: rationibus particularibus quaerenda est causavss, propter quam necesse est in omni tensa assignare causam de necessitate medii recepti ii speciei intentionalis. Aduerte igituris causa viis invia nostra quam reputamus Uerae peripateticam est assimilatio sensibilis ad lensum Unde notandum tibi est, u senstibile ad extra est purum materiale, sensus autem cum sit potentia animae,quae leuata est super tarmas naturales est quid sp ualeti immateriale non quidem in si praemo gradu, hunc enim obtinet potetia intellectiva. Ad hoc ergo Psensibile sentiatur e necesse quo ifat aliquo modo spirituale qm omnis cognitio fit per assimIlationem. Non potest autem transire ab esse pure materialiquale habet in se ad esse multu spirituale quale habet in len-Lu nisi prius deueniat ad esse minus spirituale quod est in infinito gradu in latitudine esse miritualis. Tale autem esse spirituale infimum habet sensibile in medio. Unde imaginandum est ut tenet Commen. in suo lib. de memoria ge- ies sensata
tur ordo inter gradus spiritualitatis necesse est in leniatione
190쪽
dari medium susceptiuum minimi gradus. Quod si dicas obira habere Te aeque spirituale in medio & in organo, ergo ro nulla id negandum est. Na quod habeat eri magis spirituale in organori in medio sumitur signum ex hoc hor. ganum est susceptiuum potentiae sensitiuae quae est spuatior specie sensibili .medium autem non est susceptiuum potentiae sensitiuae ergo organu est receptiuum spiritualioris formae quam sit medium Patet igitur quid omnis sensus indiget medio. dic pd si id tibi non satisfacit, exerceo tu teipsum. Haec depraesenti quaesito dicta sint. Q o. . Quo haec disso conuenit colori. Color est motivus diaphan secundum actum. i. diaphani illuminati.
Hoc autem erat ipsi colori esse, motiuum esse diapbani
fecundum actum. Tex. IN AEACQq aduerte antequam deueniamus ad decisionem rcolor potest dupliciter considerari. Primo quoad quidditatem suam di sua praedicata quidditativa, puta inquantum est qualitas secunda facta ex proportione primarum qualitatum modo quo declarabinnas infra Secundo ut est visibilis di immutatiuus visius, quae consideratio estre 'ectiva. Prore lutione quaesiti duo consideranda sunr. Primo quomodo dissiniendus est color iuxta secundam considerationem. Secundo quomodo distiniendus est iuxta prima cosiderationem.
Quantum ad primum dico fidissiniendus est, i dissime
hic pris. Nam haec diffinitio non conuenit colora, nisi ut respicit visum Nione qua visibilis est. Quod declaratur de men
te Commenta. N. b. o. Nam Commen. in comment. 3.
inquit. Et intendit per hoc scilicet phias et ista diffinitio non declarat esse dest naturam coloris nisi , m apparuit nobis impossibile est ut color videat sine luce. Sed manifestius id habes a. bea Tho. in expositione textu. 77 ubi sic inquit. Unde est alia consideratio ipsarum qualitatum secundu se N