장음표시 사용
231쪽
respicientes amarum di declinantes ab eo. sic habebis summam di ordinem saporum secundum viam peripateticam Tu igitur aduerteci, sapor dulcis generatur quando calor temperatus suauiter decoquit humidum non consumendo ipsum sed subtiliando quasi reducens ad humidum aereuquod est subtile, di bene commiscendo sicco terrestri unde dulcia sunt subtilis substantiae 4 leuia: optimi nutrimenti sicut dicit philosophus in lib. de sensu sensato in rex. 3.
quod omnia nutriuntur dulci simplici aut mixto. Sapor aurem amarus generatur,quando calor intensus obtinet super
humidum consumendo potius quam decoquendo di subtiliando,Vnde sciam remanet adustum δε hac de causa ana ra sunt calidad sicca di multum terrestria, unde mommenta. dicit in libro de sensu sensato Amaritudo attribuitur caliditati di siccitati. Medii autem sapores generantur secundum magis vel minus decoquitur humidum aut consumitur. Unde aduerte 'i secundus, magis vel minus decoquitur humidusine constrmptione lac multiplicatur sapores iraedii respicientes saporem dulcem di declinantes ab eo,s aeundum autem litimidum magis aut minus consimitura calido intenso naultiplicantur sapores medii respicientes amarum a quo declinant Sequendo igitur haec indamenta ordinandi sunt medii sapores,ut innuit philosophus in lib. de sensu disensato. in tex. y s. hoc modo.
Dulcis Pinguis vel unctuosus immediate sequitur Pinguis ad dulcem Couenit enim cum dulci in per Ponticus. secta digestione humidi a calido temperato Austerus facta. Sed disconuenit in sicco terrestri. NaStioticui in dulci siccum terrestremo tenet humiduAcutu, ita concatenatum sicut in pinguio unctuo Salsus Et hoc indicat sua viscositas quae est qua Amarus si concatenatio partium humidarum per
siccum bene commixtum Vt dictum est in. 4. Deteoro. Salsus immediate sequitur amarum.Conueniunt enim in
humido consumpto ex intenso calore, di in sicco adusto. Disconueniunt auxςm, quia in aniaroast maior consumptio.
232쪽
humidi. ut declarat. b. Tho. in libro de sensu sensato in expositione te X.Lr. Vndeta Albertus dicit', non disserunt nisi per maiorem di minorem consumptionem humidi. Ex parte duleis ac pinguem sequitur ponticus. i. mordica tiuus. Ad Ponticum equitur austerius. i. acris. Et isti duo causantur non ex consumptione humidi, sed ex indigessione eius,eo calor debilis est,qui causa indigestionis, ut diciturin.4. meteoro. Differunt tamen in hoc ut dicit Alber ponti..cus causatur ex multo tertestri, quod propter desectum caloris non est subtilitatum Austerius autem causatur e calido alterante siccum cI, alteratum alterat humidum sed nopersecte decoquitur. unde fructus ante maturitatem haberat
Ad austerum sequitur stipticus qui est multi terrestris it magne siccitatis. Sed plus habet de calido digerente. Nam quaedam etiam matura sunt stiplica, ut fructus sorbe, di se
Adstipticum sequitur acutus qui se tenet magis a parte salsi non quidemia consumptionem humidi, sed Sintensum colorem non comburentem sed acuentem siccum terrestre. Et iste sapor inest calidis multum virtualibus, ut pipari. raphano, aleo Zin Ziberio sinapi.
Sed videtur philosophus diminutus, non enim posuit aceto sum. qui tamen videtur ab aliis distinctus, ut gustu discer
Ad hoc dicitur secundu . b. Tho et non distinguitur ab austero unde ipse exponit austerum alaceto sum. Si tam id n5 placet,quia videtur repugnare sensui gustus , dicere potes cum Alberio m differunt in hoc, quia austerum est ante e pletam digestionem. Α cetosum est postquam ex acutis aue evaporabilibus humidis evaporarunt ptes subtilas calide ut ex vino, Vnde acetum est rigide substantiae licet sit acute actionis. Dico ergo quod quo ad humidum di deiectum calidi non distinguuntur. Distinguuntur autem in hac solum, ch austerum dicit desectum calidi ante completam digestio nem. Aceto sum autem defecit desectum calidi per uapora
233쪽
tionem post completam digestionem di maturationem. Vnde quia conueniunt in defectu calidi philosophus non curauit eos distinguere. Haec dicta sint de extrentis mediis saporibus quantum mihi occurrere potuit in via philosophi
Quantum ad tertium aduerte alenus ut Commentator refert in secundo de anima in comment. Ios tenet penes calidum di frigidum in extremo debere assignari extremos sapores. Unde apud ipsum acutum ex parte calidi , poticum ex parte frigidi lint extremi sapores. Et ut habeas uniuersalem ordinationem saporum secundum enteiri
Galeni aduerte quod corpus saporosium distinguitur in tria uia vel est complexione calidum, vel complexione frigium vel temperatum intercalidum e frigidum si est comPlexione calidum,hoc tripliciter quia vel est subtilis substantiae vestrosse, vel medie. Si subtilis, eius sapor est acutus, di est extremus ex latere calidi. Si rosis, eius sapor est ama- . s. Si medie eius sapor est salsus. Si est complexione frigi' dum, hoc tripliciter, quia ves est substantiae pro ise , vel lubsantiae subtilis ves substantiae medie. Si grosse eius sapor est Ponticus,qui est extremus ex latere frigidi Si subtilis eius sapor est acetosus. Si medie, eius sapor est stipticus. Si vero corpus temperatum intercalidum di frigidum hoc po-test esse tripliciter quia vel est substantiae subtilis, sic eius sapor est pinguis vel unctuosus ves est substantiae grosse,ac sic eius sapor est dulcis, vel est substantiae mediae, & sic eius sapor est insipidus ut est in albumine ovi Et sic patet ubdapud Galenum, sapores sunt nouem specie distincti. Tres ex dominio calidi. Tres ex dominio frigidi Tres ex contempe
Aduerte et opinio Galeni non placet Commentat. nam in
secundo de anima commen Ior. arguit contra eum tripliciter. Primo ibi. Et si nos concesierimus dic. Et intendit talem rationem. Si opinio Galeni esset vera sequereturqdidem sapor in specie puta amaritudo non posset causari aliquandi
do ex praedonaini sploris , aliquando ex predominiq
234쪽
frigiditatis. Sed hoc est falsum ergo dic. Consequentia patet
uia secundum Galenum aniaritudo se tenet ex latere cali-itatis praedominatis sicut ponticitas ex latere rigiditatis prae dominatis ergo nec amaritudo poterit sequi do miniunt frigiditatis , nec ponticitas dominium calidi
Qus d autem consequens sit falsum, Commentator sic probat Sicut albedo aliquando causatur ex caliditate ut in calce di osse combusto aliquando ex frigiditate, in niueic pruina , Sic amaritudo didulcedo. Unde in quibusdam fiuctibus non maturis inuenitur amaritudo ut in persicis di illa sequitur frigiditatem eo et calor decoquens nondum obtinuit super trigiditatem in humido indigesto in rebus autem
combustis ut in pane adusto in urina est amaritudo quae secuta est ad caliditatem potius consumentem quam decoquentem humidum. Similiter dulcedo aliquando sequitur caldiitatem ut patet in quibusdam fiuctibus, qui cum sunt maturi sunt amari,c tamen in principio antequam calor decoquens obtineat super frigiditatem sunt veluti dulces. Aliquando autem sequitur caliditatem ut in melle quod est calidum a praedominio. Secundo ibi. Et signum eius, dic. Et intendit talem ratio, nem. Ex eo . aliquod corpus non transfertur de albedine in nigredinem nisi trantea per medios colores aut omneu aut aliquos arguimus chalbedo dc nigredo sunt extremi colores. Ergo a limili cum videamus in fructus plantarum notranseunt ab amaritudine ad dialcedinem nec conuerso nisi per medios sapores debemus arguere dulcera amarum esse extremos sapores. Tertio ibi Eosi concesserimus quod omne dulce est calytumo caetera. Et haec ratio est quasi solutiva experimenti quod ponebat Galenus. Qui dicit omne dulce omne marum esse calidum eo quod inducunt semper calorem in corpore humano Huic quasi respondens Commentator inquit , licet amarum sit calidum re
spectu humani corporis quoniam ipsum calefacit, non
235쪽
tamen iudicandum est esse calidum simpliciter ωex natura sua. Quod enim calefacit hominem potest infrigidare leonem econuerso. Unde breuiter dicendum est,si aliquiiquid est 1ia respectu tale. Non est simpliciter tale ex se sicut granum fabe est magnu ni respectu milii, non tamen absolute.Nam respectu motatis est quid paruum. Istae sunt ratio nes quas intendit Commen. contra Calenum. Quantum ad quartum aduerte* rationes inducte a Comen. contra Galenum non demonstrant. Unde si disputati-De velles sustinere Galenum poteris leac Iuere ut medici siluunt.
Ad primam ergo dicunt medici, amaritudo semper sequitur calidum a praedbminio, di dulcedo calidum temperatum, d non negantes, fructus non maturi sint amari simpliciter immo pontici vel stiplici. Similiter negaui quod aliqui fructus antequam calor decoquens obtineat super frigiditatem sint dulces , immo dicendi sunt insipidi propter quosum indigestum. Ad secundam dicunt l, utim probat amarum di dulce noesse sapores immediatos, qui constat ch habent medio sapores, non tamen sequitia sint sinapi extremi Aliter eodemodo probaretur croceum xviri deesse colores extremos quoniam inter eos media rubeumd puniceum. Ad tertium secundum doctrinam Galeni est facilis resposio.Nam ipse posuit complexionem hominis temperati enmedium in tota latitudine coplexionum, di per consequens in ordine ad illam caetera habent gradu ariin mensurari ita quod omne calefaciens vel in Digidans hominem iudicandum est ex natura sua di non solum in respectu calidum vel frigidum.
Quantum ad ultimum aduerte P. b. Thom .in. a. de an main eXpositione ex. ror videtur esse contrarius Commenta. sibiipsi. Nam in libro de sensu di sensato tenet cum Commenta chsapores extrenai non sunt assignandi penes proport onem calidi frigidi ut voluit Calenus, sed penes proportionem humidio sicci, supra declarauimus. In libro
236쪽
pro sit. a. de ala in expone rex ros negat verun pra dicis maxima distantia inter sapores inrenda est secundu omine ad gustu Mut natus est immutari a sapore, Vel cu horrore vel cu suauitate. Constat aut ci, maxima distatia: trarietas in saporibus, e nisi inter extremos sapores ergo &c. Ad hoc dici, sapores dupi consideratur. Primo quoad naturas suas. Secundo ut gustabiles sunt. Primo moto sideratur in lib. de sensiti sensato Secundo aut mo in lib. de aia. ynde diximus .f. I, hic non considerantur sensibilia obiecta nisi ut immutativa sensuit. Dico ergo et sapores secundu naturam sua considerati debent accipi extremi penes humiditatem dc siccitatem mo quo s. exposuimus secundu aut Pgustabiles sunt debent accipi extremi penes horrore di sua
uitatem, ut dicantur extremi sapores, quorum Unus maXime delectat gustum alter aut niaxime horrorem inducit. Et qm Comen. in comen Ios.&. b. Tho in libr. de sensu dc sensato considerauerunt sapores in primo mo El. b. Tho .in hoc. a. de alicosiderauit eos. a.mo. io cessat ois repugnantia.
Et hac sufficiant degustudi gustabili. Reliqua. n. quae ad fa-lpore spectant iam atractata sunt in lib.de sensu di sensiato. Quaestio. 47. Utrum .etus sit unus vel plures sensus.
Habet autem dubitationem,utrum plures fiuit aut unus
IN HAEC. q. ut habeatur plena resos sic procedendunt
est. Primo ponentur quaedam .distones de unitate sensus
obiectivi subiecti. Secundo ex his distonibus ponentur concibnes responsiuae Tertio removebuntur duo dubia. Quantum ad primu sit haec prima disto. Unitas sensus peesse nici specifica. Nullus dubitat quin sensius tactus sit Unus ensus ne eo chin eo seruatur unus modus sentiendi qui est: medium intrinsecum, qui modus seruatur in otiactu . Sed dubium est de unitate specifica. Nam constat w vs.sus, vitiis est unus sensus sipeta Vnicam ronem formalem sui ubiecti. quae est immata re sensum dimedi purae intentionas i di, unam prima cotrarietate repana in suo ob
237쪽
puta inter album di nigrum. In sensu autem tactus ex par- re obiecti inueniuntur duae primae contrarietates Una calidici frigidi altera humidia sicci, ct ideo merito dubitatur si
tactii, est unus pectetes plures. Secunda distinctio. Unitas sensus potest attendi vel ex parte generis subi. i. organi in quo radicatur ut si dicaturi visus est unus sensus quia habet unum organum tu quocunque inueniatur. Cpupillam. Ues ex parte generis obiecti quod respicitura sensu ut auditus est unus sensus propter unitatem sui generis obiecti quod est sonus. Tertia distinctio. Unitas obiecti est duplex quaeda materialis quae dant formalis Uniras materialis est qua do omnes species colentae sub tali obiecto possunt inesse eidem saltem sub gradibus remissis , formalis est quando omnes species talis. obiecti continentur sub uno genere proximo, in quotantei
Q rarta distinctio. Unitas organi est duplex s materia-lliso formalis Unitas niaterialis est quando est,na numero suba organi, nec diuersificatur in plures in per illam omnis species obii proprii sensu percipitur. Unitas formalis est'ia non solum est,na numero suba organi, sed di per eandem Sspositionem sentit a sensit omnis diecies sui proprii obie cti. Quod si per unam dispositionem sentitur una species,
per aliam alia tunc dicetur organum esse unum niaterialiter siue substantialiter sed non formaliter. Quantum ad secundum, sit haec prima conclusio respon- sua. Tactus est Unus sensu sinitate materiali sui obi. Haec sic manifestatur Dictum est in . . distinctione ci, Unitas materialis obi est quando omnes species talis obiecti piat inesse eidem saltem sub gradibus remissis. Sed omnes qualitates tangibi .les conueniunt in uno subiecto secundu gradus remi uos.r. in uno composito elementato, ut declaratum est in a de generatione, ergo prout sic coueniunt habent unitate materialem, dia tali nitate potest dici tactus esse unus senis,nitam materiali sumpta ex parte iubiecti, i quo qualitates agibi
238쪽
Ira conueniunt ut dictum est saltem in gradibus remissis Ee aduerte v. b. Tho n. a. de anima in expositione te. Io 8. declarans quo tactus est unus es plures sensis accipiat hunc modum nitatis, determinans tactus est plures sensus formaliter, sed unus subiecto, prout.s sensus tactus est distre-tiuus qualitatum tangibilium quae conueniunt in consistentia unius corporis compositi naturalis. Secunda conclusio Tactus non est unus Unitate formali
sui obiecti. Hac intendit sic probare philosophus Sensus qui est unus formaliter, est unius prima pirarietatis, ad quam reducuntur aliae trarietates si quae sunt in illo ne, di exemplificat in ex ro . de visi qui primo est albio nigri, di de auditu qui primo est grauis δέ acuti soni, di de gustu qui primo
est dulcis di amari sapores. Sed tactus non est unus primae. ptrarietatis sed plurium quarum una non reducitur ad alia. Non. n. contrarietas calidi di frigidi reducitur ad contrarietatem humidi sicci, habent enim oppositionem adinvicem eo cr duae sunt activae. s. caliditas di frigiditas di duae aliae passiuae in declaratum est in a. de generatione, ergo tactus non est,nus unitate formali ii obiecti.
Et aduerte , Commen .in. a. de anima in comment. Iog.
aliter probat dictam conclusionem ibi. Unde necesseestie Et intendit sic arguere. Sensus qui est formaliter unus est unius obiecti diraedicatur,niuoce de suis inferioribus coprathensibilibus a sensu Sed ad calidum di frigidum humidum, siccum, grauedi leue , quae sunt compraehensibilia tactu nullum est superius univoce dictum. aquale quod de eis praedicatur, non dicitur,niuoce, quoniam frigidum Nealidum humidum di siccum, sunt in praedicamet qua litatis graue autem di leue in praedicamento subae, ergo dic. Haec ratio habet instantias. Primo quia non seruatur ve ravni uocatio nisi in specie specialissima, ut declaratum est in septimo physicorum ex hac ergo ratione Commentatoris nullus sensus esset formaliter v ntis, quoniam obiectum iuum est genus, vi color, odor sonus, apor, di ii quantum genus non praedicatur simpliciter univoce.
239쪽
Latent. n. iuXtagna equi uocationes ergo dcc Secundo quia
falsum est ta. leui esse ini dicamelo iubae alliter es sentiormae iubales, δέ sic no essent, se sensibiles,rim nulla subive
suba est a se sensibilis, ergo non est admittenda ro Omental Si in aliquo mo sustinere volueris eam, vide Egidium in. a. de ala in expone text. Io 8. . est sua prima dubitatio. Tertia conclusio. Tactus est unus iensius unitate materia ii sui organi,pbatur. Nania experientiam cognoscimus xyzuRcuul p4rte corporis sentiamus calidum , frigidii,eadeentinius humidum di siccuti Sive ergo organum tactus sit, caro siue neruus siue cor nam de hoc formabimus sequentem quaestionem)patet l, omnes tangibiles qualitates en riuntur ab uno organo,quod est untina unitate materiali, ergo,di . Quarta concitisio Tactus non est unus unitate formali sui organi. Haec conclusio fundatur super dictum Comentatoris in. a. de anima in commen ror. Vbi inquit. Unu instim non est nisi unius virtutis. Constat autem apud ptim curactus non est una virtus ensitiva simpliciter. Et tamen habet num Organum numero, quoniam eodem neruo di eadem Parie corporis sentimus omnes qualitates tangibiles Ut e I pluribus sensibus tactus correspondeant plura organaicendum chunus neruus numero secundum una disponem sentit calidum: frigidunio secundum aliam humidum disiccum.& sic organum tactus licet sit unum substatialiter tamen diuersificatur formaliter Patet ergo quomodo tactus est unusac plures sensus. Quantum ad tertium aduerteir contra determinata duo praecipuae insurgunt dubia, Primum est. Si tactus est plures sensus formaliter, ita udistinguat specie tactiva virtus qua. tangimus calidum di frigidum, a tactiva qua tangimus humidum disiccum dubitatur quot sunt istae virtutes tacti vadidistinctae sipecie,an tantum due,Vel plures. Reipondetur in hoc non inueniuntur doctores concor-ides. Nam .b. Tho non expraessit nisi duas Unam caliditas igidi, alteram humidi disicci Idem tenere videtur Egi
240쪽
in expositione tex Io7. in sua. 36. Vbi dcclara alias qualitates tangibiles reduci admotum: figuram ut ad selisibilia communia. Licet tu possis sustinere, et durum di molle alperum: lene reducuntur ad humidum di siccum , di sic sentiuntur eo tactu qui est humidi δέ sicci Nam durum res sens tangenti declinat ad siccum, molle autem cedens declinat adhu alidum Asperum in pluribus suis partibus resistens tangenti est aliauid sicci Et lene quod se nabet opposi-toniodo est aliquid humidi. Similiter Commentator inco-mento. IO T. videtur nonponere nisi duos praedictos tactus licet aliqui sibi attribuant diponit tertium scilicet tactum grauis di leuis. Solus Avicenna n. s. naturalium in capit de tactu videtur ponere duos alios tactus disti iactos pecie a predictis scilicet tactum discontinuatis δέ continuatis , siue dissolutionis di consolidationis quae non proueniunt ex calido. aut frigido regulariter, sed ex verbere aut alio lesiuo extrinseco. Item addit tactum secundum Voluptatem veneris, aliqui tenent idem de tactu quo ad voluptatem commestionis di potationis. Sed hoc non est necessi quoniam ut inquit
Alber. in . a. de anima tracta. 3. capit. 29. quia delectatio cibi est calidio sicci, prout resipondet fami,& delectatio potus est humidi frigidi prout respondet siti Uerunt quia in his pene nullam certitudinem habemus ideo sequere que
Volueris it a Secundum dubium est, quia communiter tenetur sensus exteriores esse tantum quinque, quod non stat cum plura litate tactum. Respondetur, non est necesse equalem unitatem scrvari in omni sensu. Nam sussicito, seruetur unitas formalis vel materialis. Et ouoniam in tactu seruatur saltem unitas materialis obiecti oc organi ut declarauimus supra, ideo potest dici,nus sensus. Et hoc issicit ad seruandum detetminatum di lamosum numerum sensuum exteriorum. Haec de praesenti quaesito dicta sint Quaesito. 43. Qus d est organum in tactu. o iii