장음표시 사용
241쪽
Vtrum autem sisensiti tuum intus aut non sed moi eda
IN HAEC quaestione aduerte quod magna est diuersitat
opinionum in hoc propter rei ineuidentiam. Inuenio autem quatuor praecipua opiniones.
Prima fuit ipsius philosophi in libro de animalibus, quid
Nit earnem ess organum in tactu , quam opinionem etiam aliqui moderni Thom istae scribentes super hunc librum tenent. Et tamen patet quod philosophus hic in textu Io'. expraesse negat id vult eam esse medium. Idem tenet beatus Thomas in expositione eiusdem textus. Idem tenet Commentator in comment ro8 ubi excusat Aristotelem uuare tenuit contrarium in libro de animalibus. Et verba sua sunt haec. Et ideo oportet opinari quod velit Aristotel quod sensus tactus est plus quam unus, quod caro est quasi ei medium, licet istae sermo sit contrarius sermoni in libro de an Dialibus. Sed ramen sorte ille sermo fuit secundum quod apparuit illic cilicet quod ciuit de membris animalium in illo
tempore, tunc enim adhuc nesciebat neruos, di dixit quod instrumentum sensus istius est caro c. Secunda opinio est philosophi in libro de anima.&com muniter expositorum suorum neruus est organum in tactu. Unde dicit Comnaenta. in secundo de anima commen.
zo8.Post apparuit per anotomiam. f erui habent introitum in tactu di motu . Tertia est Avicennae in sexto naturalium in capit. de tactu. qui arbitratur nec carnem nec neruum es organum intactu sed carnem neruosam Unde inquit Ex proprietatibus autem tactus est, quod habet instrumentum naturale quod est caro neruosa. Et fundamentum suum licet salium ut in via Aristotet .suit barbitratur qualitatem tangibilem sentiri sine medio. Noli enim reputat medium necessiarium in actu sentiendi nisi quando sensibile non potest contingere organum sensus ut in visu. Si enim coloratum tangere pupillam non videretur. Vult autem quod qualitg tangibilis
242쪽
coniungatiar immediate organo tactus, di tamen non, n diatur in sua operatione. Idem voluit de odore ut dixi mus supra. Uerum quia supra in quaestio 3 I determinaui et mus contra Avicennam in omni sensu esse necessarium medium, dc causam illic assignauimus, ideo hic non est immo
Quarta opinio ponit organum tactus esse cor 44 Mo 'dernis attribuitur Aristotel. m. Thom eo quod philosophus in libro de sensu densato in text. qui incipit Et ideo iuxta cor sensitiuum est ipsorum videtur esse huius opinionis,&.bea. Thom. exponens inquit Propter quod opo te organuria tactus quod terreum est, esse principaliter in loco calidissimio corporis, ut per caliditatem cordis ad temperiem terrae frigiditas reducatur Ueruntamen si rectae consideretur textus ille non habet intentum. Aliud enim est discere quod sit cor δέ quod sit iuxta cor , posset enim esse aliquid iuxta cor puta aliquis neruus primus di principalis vel proportionale,quod sit primum organum tactus in a quo
extendatur per totum corpus , nec tamen erit cor nec quid
sit illud philosophus expressit. Unde vel dicamus neruum esse organum inlatam, vel quod philosophus in hac re nihil certi expressit. Sed tamen supposito ut communiter tenetus mentem philosophi esse quod sit neruus soluenda sunt quaeda argumenta in oppositum. Primum Caro est magis reducta ad medium tangibilia
qualitatum quam neruus, communiter conceditur, eo quod neruus niuitum declinat ad naturam terrae ergo caro debet esse organum tactus magis quam neruus Consequentia patet, quia cum tactus sit perceptiuus qualitatum tangibilium organum suum debet esse denudatum ab omni exceIlentia qualitatum an ibilium aliter non sentiret eas. Ad hoc dicitur quod disi absolute temperatior fit caro qua
neruus, non tamen pro operatione tactiva.
Secunduna, si caro esset medium ergo qualitas angibilis prius immutaret carnem qua in sentiremus eam, d est falsum. Nam experimur statim , pungitiuu tangit carne. seno iiii
243쪽
timus dolorem, idem dico de calido dc frigido Consequenatia patet,quia non immutatur organum nisi prius immutato medio. .
Ad hoc negatur falsitas consequentis Ad probationem dicitur quod licet simul tepore immutetur caro di sentiamus qualitatem tangibilem, tamen prius natura ves causalitate immutatur caro. Et haec prioritas sufficit. Tertium. Eodeni signo potest probari neruus non est organum, quo probat philosophus carnem non esse organum. Nam dicit philosophusirideo caro non est organum in tactu quia statim tacta carne sentimus, sed sensibile positatum supra organum non sentitur ut diximus supra in capiade visu ergo dcc. Sed idem accidit de neruo Namsi neruus denudeturo tangibile tangat eum statim sentitur, ergo eodem signo nec neruus est organum. Ad hoc dicituris id non contingit ratione nerui sed quia est admixtus carni. Unde si daretur neruus in aliqua parte corporis omnino denudatus a carne non sentiret tangibile, sicut nec os omnino denudatum a carne. Haec sunt quae de organo tactus occurrunt,que nec multam habent euidentia. Et tu considera si melius inuenire poteris. Quaesito.49. Si duo corpora discontinua existentia in aqua aut in aere immediater, se tangere possunt.
si dulem hoc uerum impossibile diiungere siquid aliud
Primo inuestigandum est an sit uniuerialiter Uerum,1 semper in tactu concurrat medium extrinsecum Secundo declarandum est quomodo differenter concurrit mediuextrinsecum in aliis sensibus di in tactu. Tertio ponetur
conclusio responsiua quaesito. Quarto soluentur quaedam
244쪽
Quantum ad primum inuenio duas sententias. Prima est Albertio communiter Thom istarum. Isti dicunt intentio philo phi sui ponereo manifestare differentiam linteis sensium tactus: alios sensius alio modo quam ponebant antiqui Illi enim extimabant alios sensus sempe sentire per medium extrinsecum l. quod non est pars nec substantia an
Dialis sentientis ut per aquam aut aerem Sensus aut tactus se massentit per medium intrinsecum. i. per carnem itaq, iliter tangenso tangibile secundum antiqnos non mediat medium extrinsecum. Philosophus ergo ostendere volens hac
differentia non esse bene assiignata probatq; tactus su etia camedio extrinseco ut patet in tex. 314. ubi inquit .Hoc auteni
non est sed durud molle per altera sentimus, quasi dicat . . Quando durum tangit durum, aut molle tangit dum mediat medium extrinsecum. Εκ hoc tamen non potest concludi quod semper sic fiat ut puta quando manus tangit elemetum fluidu vel aliud corpus fluidii, quod nec est durum nec molle non est necesse inter manum S corpus fluidu esse medium extrinsecum. Conclusio ergo philosophi non est intelligenda nisi inter corpora dura discontinua, vel inter duru dc Diolle, vel inter molle di molle di quando duae patia pan' ni se tangunt, vel duae cere molles. In hoc ergo stat verae differentia ad mentem Aristo. idc inter tactum di alios sensus includendo etiam gustum vi est quidem tactus, aliis sensus semissentiunt per medium extrinsecum, tactus autem aliquando sic, liquando non semper autem dc de necessitate
cocurrit medium intrinsecti. i. caro vel proportionale carni. Secunda est Comment . in . a. de anima in comment. II
qui principaliter dicit duc Primori, tactus semper si pes
naedrum extrinsecum etiam quando ponimus manum in corpore fluido, ut in aqua sentientes eam calidam vel frigidam diiundat se super hoc r extin iat aeremi aquam in sua naturalitate existentes non sentiri a nobis, nec animas
vivens in aqua sentit aquam quandiu est in sua naturali sim, plicitate quam debet habere mar est locus naturalis illius
euius dicti ratio talis assignatur de mente Commen Sensi
245쪽
bile secundum tactum est contrarium nobis ante passione, nam secundi philosophia similiter calidiana vel frigidu sicut nos stimus calidi vel frigidi non sentimus sed eorum excelletias Sedae quandiu est in ipsa dispositione naturalissima
quam debet habere secundum' est locus naturalis nullam habet contrarietatem qualitatum tangibilium ad nos immo est similis nobis quia locus naturalis est similis locato ergo dccaetera. Μaior quidem est philosophi Minor aut sic proba Si aer ut est locus naturalis animalis qdcotinetur in eo heret contrariam qualitatem rhiberet animal co praehendere qualitates tangibiles contrarias ipsi an ina ali , quod est manifeste falsum. Consequentia quidem pater, qm scut si aliquod medium in vivendo haberet colorem contrarium colori alicuius visibilis impediret comprahensionem illius coloris sic esset in proposito. Vnde experimur et, cum videtur albuper medium rubeum, videtur esse rubeum. Secundo dicitch elementa existentia in sui puritate non possunt calefieri nec instigidari, sed hoc fit per admixtionem corporum calidorum di frigidorum quae sunt extranea a pure natura aeris di aquae. Ex hoc autem concludit chlanimal non sentit calorem nec frigiditatem in aere nec in aqua nisi quando eis admiscentur praedicta corpora extranea , di tunc totum illud commixtum sentitur mediantibus illis corporibus admixtis, quae cuni non sint de substantia animalis dicuntur
medium extrinsecum. lCum igitur quicquid per se tangitur sit durum aut molle aut fluidum, d omnia ista tangantur per medium non solum intrinsecum sed etiam extin secum secundum opinione Commenta. ideo videtur tactus fieri sempero de necessitate perni edium extrinsecum.
Sed aduerte h. b. Tho. in . a.de anima in expositione ex IIa aduersatur Commenin reprobat eum in tribus Pri nio in hoc quod dicit nos non pati nec alterari ab elemento ut est locus toster naturalis,qm ut sic est simile nobis. Contra hoc arguit duabus rationibus quas videre poteris, quas nec Egid. nec Iandu . nec Gaeta. Vicen soluunt, licet innita-
246쪽
re viae Commetata. dc conetur defensare doctrinam suam. Secundo repraehendit eam de ignorantia quia videturne sciuisse distinguere de elementis ut sunt contraria it sunt locantia. Nam primo modo alterant se inuicem, di etiam locata in eis Secundo autem modo conseruant sed naixta naturaliter locata in eis. Sed non sunt locantia secundu suas Ialitates contrarias activas aut passiuas. Nam ut sic alterant corrumpunt seinuicem,& in eis contenta. Sunt autem locantia secundum suas formas substantiales quas consequuntur ex impressione corporis coelestis, diit sic non sunt alterantia sed conseruantia, di similia contentis in eis, quoniam locus naturalis ut naturalis eκ. 4. physi est contentivus Nisi seruatiuus di conformis locato. Sed aduerte 'Egid. in . a. de anima expositione te Xtu. EI . in sua. a. q. reprobat hanc distinctionem data a.b. Tho.
Dicit enim sola forma substantialis non est principissimotus nec alicuius operationis nisi per qualitates medias. Et hoc etiam tenet doctrina Thomistic ergo ad hoc quod elementa locent sed mixta non suffciunt eorum formae sub
Haec instantia non militat contra. b. Tho. non eisin dicitruo elementa sint locantia per solas formas substantiales, eic non locant per oualitates contrarias. Cum hoc tamen stat quod locant per aliquam qualitatem, quae consequitur eorum formas substantiales ex imprae,sione corporis coelesi quod est locans naturale primum sicut est primum generans. Et hanc qualitatem. b. ho. in. 4. physi. nominat virtutem locativam quam dicit dari a corporibus coelestibus omnibus corporibus naturaliter locantibus Patet ergori in stantia Egidii processit ex eo tu non habuit sensum. b. Tho. expressum ab ipso. in. 4. physi. Tertio arguit Commentato. in hoc quod dicit aeremat aquam non alterari ex consequenti non eatefieri ne in strigidare nisi per admixtionem corporum calidorum frigidorum, quae sunt extranea a simplici natura elementorum.
Patet enim vim naturani suani sunt corruptibilia cum sint
247쪽
contraria ergo etiam secundia natura suam sunt alterabilia: Alteratio enim praecedit corruptionem eX. D. de generatione. Praetcrea clementa sente natura sua miscibilia , aliter omnis mixtio esse violenta di in naturalis, ergo alterabilia. Mixtio enim est alteratorum miscibilium nio, ergo rem ta omni admixtione corporum extraneorum aer laqua possunt alterari per calefactionem di in frigidationem iEt aduerte U Iandunus in. a. de animalia. qo. 28. Videns praedictas rationes esse sundatas in i de generatione, ut posset apparenter euitare eas, conatur modificare dictum C si ment. Et dicit ch Commen non simpliciter negat alterati nem in puro elemento, sed alterationem cognoscibilem ara tu. Eodem modo exponit eum Egidius inri a supradicla. Sed ch haec non fuerit mens Commenta patet e Xeos in fine commenti. I r. attribuit existimationi vulgi aquam existentem in sua puritate calefieri,quasi dicat aqua in veritate non calefit licet extimet vulgus aliter quia non intelligit admixtionem corporum calidorum. Praeterea si Commen .intellexisset aquam puram posse calefieri siue intenses De remisse, non oportuisset eum dicere absolute quod non est opinandum aquam calefieri dum fuerit aqua pura , sed hoc accidit propter corpora admixta cum ea calida Not igitur valet glosa Iandunt nec Egidii. Quantum ad secundum .s quomodo differenter concurrit medium extrinsecta in aliis sensibus di in tactu dico duo. Primo in aliis sensibus medium extrinsecum concurrit
per sed de necessitate, intactu autem per accidensin contingenter. Et in hoc omnes eXpositores conueniunt, cuius
ratio est quia in aliis sensibus obiectum non mouet sensum nisi prius moueat medium extrinsecum δε medium mota mouet sensum utpote disserens speciem obiecti ad sensum
ita ch si non esset medium extrinsecum deserens non esset sensatio. Non sic autem contilagit in tactu, immo si non mediaret medium extrinsecum en et persectio sensatio in tactu
quia tangibile esset proximus tangenti. Quod igitur tactus sat per medium extrinsecum non est per se nec ex necessi A
248쪽
tate,sed ex conditione corporum se tangentium quae cum sunt in aqua aut in aere non possunt humectari. Et quoniam huiusmodi medium no concurrit per se ideo dicit Comine.
in commento. I medium. s. extrinsecum nihil facit in
hoc. sintactu, sed est aliquod accidens , quia non est necesse in esse sensius. i. ad hoc tactus sentiat, sicut est necessarium in esse aliorum. i. ad hoc q, aliis sensus sentiant. Dico secundo in aliis sensibus mouens remotum est ipsum sensibile mouens autem proximum est ipsum medium extrinsecum deserens speciem obiecti adsensum, disic medium se tenee ex parte agentis Solus autem sensus ex parte patientis. In tactu vero mouens proximum est ipse tangibile solum de natura sua aptum est agere in tangens sine medio extrinseco. Et medium extrinsecum non est mouens proximum nec renaotum eo ir nec per se nec causaliter concurrit ad tactum immo ut diximus impedit persectionem tactus. Propter quod sicut clipeus serenet ex parte percussi ut dicit philosophus in rex. ix sic medium extrinsecu in sensu tactus se.tenet ex parte passi. Ex his sequitur corollariech non erat necessi Iandu .in. a. de anima in. q. a 8 circa fine tantuna laborare ad declarandum quod nam ut mouens proximum aut remotum in tactu. Nam cum medium extrinsecum concurrat in tactu mere per accidcias, nullam habet causalitatem, etiam dicit Comment.in commen. II ex cori sequenti nullam habet motionem activam nec νximam nec remotam, omnis enim motio activa dicit aliquam causali
Quantum ad tertium ponitur haec conclusio responsi-ua Si duo corpora dura,aut unum durum4 alterum motale sint in aqua vel in aere non possunt se tangere immediate probatur. Illa proprie di immediate se tangunt ut declaratum est in . s. physi. quorum extrema sunt iniui ita interea non mediat aliquid quod fit eiusdem nec alterius generis. Sed quando dura corpora aut durum di molle tune in aqua aut in aere eorum extrema non possunt esse simul .semper nὶediat aqua aut aer, quaecunque enim sunt in
249쪽
aqua aut in aere necesse est vi humectentur non possunt humectari nisi per corpus humidum Non enim datur humiditas cum sit accidens sine subiecto. Subiectum autem suum est corpus humidum sicut subiectum caloris est corpus ali. dum ergo de necessitate mediat corpus humidum d erit aqua si sunt in aqua vel aer si sunt in aere. Et quod dico de aqua di aere intellige de Oibus existentibus in corpore fluido ut in vino vel cera vel melle liquato,haec enim apuant naturam aquae, quoniam ut dictum est in. 8 metaph. :Materia humidorum est aqua. Quantum ad quartum aduertem duo solent fieri argutarenta contra conclusionem resiposiluam alicuius apparentiae quae intendo hic formareo soluere. Primum. Si inter duo corpora dura existentia in aere semper mediat aer, ergo graue non impeditum stabit sursum,
quod repugnat naturae suae. Consequentia probatur. Sit lapis. R.in superficie terrae. Sit lapis B. in aere&descendat directe super. A. Tunc quaero quando descenderit sup . A .aud inter eos mediat aer aut non si non habetur intentum , si jeergo non tantum descendit quantum potest quoniam feci. dum. T. mediat corpus per quod tenetur sursum. Secudum, quando. B descendit super A in principio motus est magis de aere inter. A. N. B.4 est maioris resistetieuin fine motus, Stamen in principio motus aer non potest impedire quin B. descendat, ergo in fine n otus non impedit quin . B. immediate tangat. A. di sic non naedia inter. A.
Ad haec arguntenta duobus,todis respondetur. Primo . B.impeditur ne tantum descendat quantum potest inquatum graue non quidem ab aliquo resistente particulari, sed
a natura sex cuius ordine est Q existentia in aqua aut in aere humectetur di per consequens mediat inter ea aqua aut aer. Secundo dicitur quod aer medians adeo modicus est
non sufficit ad denominandum lapidem stare sursum, unde apud phira pro nihilo reputatur cuius signum est mihi no
minant sensum quintum nomine tactus , quasi obiectum
250쪽
situm sensus ipse in sentiendo sint simul eam enim a prie
se tangunt quorum extrema sunt simul cum tamen in veritate medient aqua aut aer, sed quoniam sunt in tam parua quantitate ideo praesupponunt ac si nihil mediaret. Nullus autem ex aliis sensibus potest denominari tactus nisi gustus quoniam a remotis N per medium multum extrinleeum potest sentire proprium obiectum. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. ro Si sensibile positum supra
Apposita. n. upra sensium non fientiunt. Tex.
IN HAEC quaestione tria agenda int. Primo videndum
est si hoc est commune omni sensui. Secundo supposito sic si id competit omni sensui per accidens an per se,NPosito 3 per se quae sit ratio huius Tertio soluam aliqua argumenta quae videntur habere aliquam apparentiam. Quantum ad primum aduerte', Alexan ut resert Commenta. in commen. Irin putat medium esse necessarium talum in tribus sensibus .s visu,auditu, odoratu, eo cheora obiecta sunt distatia, di per consequens est necesse inter obiecti sensus cadere medium. Sed contra euna sic arguit G-ment. Si cadit medium eo quod sunt distantia di non alia ratione ergo cum ponerentur super sensum sentiremur, tune enim non indigerent medio cum fiat in distantia , di tamen Vt patet non sentirentur sicut experimur in visu. Dicit enim philosophus intex. ixis. ipso aut e sensitivo tactu neque ibi neque hic utique fiet sensus, ut si quis ponat in oculo corpus album. Tenendum est igitur secundum veritatem in o sensu requiritur medium sicut etiana tenet Commen. in commento. t I s. ubi inquit. Ergo omnis sensus indiget ιDedio in ipso sentires, non quod medium est in istis tribus sensibus tantum quia sensibilia eorum sunt remota ut putat Aleκanderi i