장음표시 사용
251쪽
sonamen. Iris. sensus indigent medio propter ipse iri senti re ita non sentirent nisi adesset mediumo cum sensus ordinentur persedi ex natura sua ad ipsum sentire sicut potena ad proprium actum patet ex consequenti τ mediu non per accidens sed per se di necessario requiritur. Cuius quideιausam tirationem puto esse illam quam Commen indicto commento allegat.s i indigent medio non alia causat, si sunt sensus. Ergo indigentia medii ad sensus est eis iii hoc in senis,non secundum 1 quidam sensus. Haec om- naeniat. Quae sic intelligenda extimo ut ipsemet innuit inli bro suo de sensu di sensato. Sensus es potentia spirituali. dc gliquo modo spiritualis. Obiecta autem extra animam habet esse purum corporeum di materiale. Vt ergo percipiantur a sensu est necesse*fiant aliquo modo spiritualia Nam si non proportionarentur sensu non sentiretur. Indigent igitur medio in quo causatur species intentionalis obiecit, di ab ipsia iterum magis spiritualis fit in organo Ro ergo necessitatis medii est spiritualitas quae est communis omni sensui licet laq
ualiter. Hanc autem rationem diffusius pertractauimus supra cum loqueremur de visu in.q. 34.Eadem rationem tangit landunusin. a. de anima. q. s. Et Egidius in eodem lib. host expositionem text. Iai di est sua a quaesto. Quantum ad tertium aduerteir per experientiam in quolibet tensu videtur posme probari ci posito sensibili supra erisum sentiatur Nam experimur in visum percinans uigorem existente in oculo quando comprimimus oculum. Fraeterea dicit philosophus in libro de sensiti sensato in te. Ir: in ipse seipsum videt oculus, di amen constat vinculus non Istata seipso. Secundo experimur in auditum percipimus
sibilium existentem in aure Tertio experimur in odoratue sentimus odorem exissentem in naribus. Quarto expertinimur in gustu sebricitans sentit amaritudinem resperiam super linguam. Quinto experimur intactu', sentimur carpei Diale iactam immediatam neruo. Irem si neruus pudus pungitur fit maximus dolor, urgo'ς
Ac primum aduertera, de fulgore illo qui videtur cile in
252쪽
ociato α videri ab eodem satis diximus in libro de sensu dc
Ieniato. Nam ex eo probare,olebant anticui ignem esse in oculo&organum visus attribuendi igni ta visionem fieri CXtramittendo quasi croculus emitteret radium siue fulgorem,s s ad obna visibile. Uerum , haec non concludant aaocuimus in piato lib. Nunc aut illum a dispositum spectan nego . compresso oculo fiat,visio realis illius fulgoris. Nam illud accidit ex concursu spuum. Un illud apparet nobis sicutsi vi nobis di lignum vis in aqua sit fractum vel tortuosum. Ad aliud dico oculus duplr consideratur. Primo secundum si precisse. Scdo, emittit fulgorem ex sua lenitate in quo reputatur ipse oculus sicut in speculo,' quis respicit speculum di oculus videt figura sua in speculo, d per illam reflexivae videt seipsam. Sic in Oposiro dico b oculus
celeriter motus Videt in tenebris fulgorem suum que emisit antea fulgor ille evanescat, a sulgorem sibi sisem videeieipsum. Adargm ergo nego quin oculus in illo casu disteea seipso. Nam distat, effectus a causa, di sicut distat ab oculo imago sua impressa in speculo. Sic distat ille fulgor emiΩsus ab oculo per quem oculus videt reflexivae seipsum.
Ad sicam nego chille sibilus sit in aere mediato ipsi organo auditus, immo est in aere resiper incocauitatibus auris. Ad tertium nego do qui immediate tangit carunculas sientiatur, immo necessὰ est visit parum distantior. Ad quartum nego bille vapor amarus in ore tangat immediate neruum quia est organum sed prius respergitur in carne linguae quae e mediu in gustu, inde ad neruum puenit Ad quintum dico, neruus non sentit immediatam caliditatem, ted a caliditate extrinseca multiplicatur spes ad ner
Dum pri ipsa sentitur Ad illud de neruo nudo dico et si none et olligatus carni nullum sentiret dolorem.Haec de praeienti quaeuto dicta sint. Quaestio. r. Si dissinitio sensus est verae assignata a philosopho.
253쪽
, pCvNDI LIBRI DE ANIMA . tensus est subcepti s)pecierum sine materia. Tex. I a
N HAC q.duo principaliter pertractada sunt. Primo quia dicit philosophus cs sensus est si ceptiuus specimς,1 reo supponit species intentionales obiectorum ensibilium quae recipiuntur in sensu dc quibus mediantibus appraehendit obiectum suum. Quaeredum est ergo a quo cautatur
huiusmodi species. Secundo inuestigandunt, quo in o Q se susceptiuum specierit sine materia o si , se propri
nitio sensus cumo medium: peculumo intellectus reci . olant etiam speciem sine materia, . . Ouantum ad primam partem inuenio duas opiniones.
Prinaest Commen in a.de anima incomΠὶς si in IbT: Quens hoc dubium inquit Et potest aliquis dicere it, sentibilia
non mouent sensus illo modo quo existunt extra animam. Mousicenim sensus secundum quod sunt ilitentiones c. Et determinans dubium in eodem commento quιt. Et culta sit necesse est ponere motorem extrinsecta in m fmidus alium a sensibilibus sicut fuit necesse in intellectu Ex qu bus verbis plures Commentistae duo eliciunt. Prina 2 tu topinio Commentatoris obiectum sensibile laon posse producere speciem intentionalem in sensu Secundo quod neceno
est ponere agens extrinsecum distinctum
causativum Decieriam intentionalium, sicut mctiva datur intellectus agens producens species inta ligi es eois phalitasmata non sufficiunt. Et hoc'ulis; in *gςn res dominentistae ponunt esse qdana intelligentiam sicut re intellectum agentem. Et ob obm iensibile laon possit prod cere speciem intentiolaalem sic conatur probare. Primo obm sensibile dc spes sua intentionalis differunt spe eo ininsi est materiale otiio altersi aut inmateriale masit duo differunt spe viati non paucitur ab altero , qm nimi agit ultra spem suam via albedo nolainducitur a nigredine Scdo materialeo immateriale te lint ut minus di .gis nobile.Sed minus nobile no est productivum magis nobilis, iliter calductiva principalis esset uinus nobilis tuo lactav.
254쪽
Tertio magis distant obiectum sensibile & spes sua intei tionalis si phanta ad species intelligibilis. Utrunm enim espitale licet non equasr. Obiectum autem sensibile nullo moest spirituale, species vero intentionalis est pro aliquo gradu spiritualis. Sed phantasma non potest producere speciem intelligibilem, producitur enim ab intellectu agente illustrante phantasmata ut declarabitur infra ergo multo minus psit obiectum sensibile producere spem tensii bilem intentionale Hae sunt rones Comentistarum quas intendo soluere postqvtractauero via Thomi.& declara uero illa esse ad mete phia Secunda opinio est. b. Tho qui tenet obm sensibile esse causam productivam speciei intentionalis, itari non esti
cesse recurrere ad agens extrinsecum separatum, putat Comen. Intentionem autem.b. Tho. habemus in quaestionibus de potentia Deirione. i. articu 8. qui dicit causam sipei inretionalis esse obiectum sensibile non ex sua proprietate qua corpus est sedit participat aliquid de modo substantiarum separata rumo formaria superiorum. Et verba quidem sua sunt haec Sciendum cs, corpus habet duplicem actionem. Vnam quidem secundum proprietatem corporis, scilicet
agat D motum. Hoc. n proprium e corporis vi motum imoueat d agat. Aliam aut actionem habς secundit c contingie ad ordine subarum separata rudiarticipat aliquid de modo
ipsarum. Sicut naturae inferiores consuerunt aliquid partic Pare de proprietate naturae lupioris, ut apparet in quibu L. dam animalibus quae participant aliquam similitudine prudentiae quae propria est hominum. Haec autem est actio comporis quae non est ad transmutationem natura sed ad quandam diffusioneni sistudinem formae in medio secundu nlitudine spiritualis intentionis quae recipit de re in sensu vel in intellectu. Et hoc mo sol illuminat aere, dc color spem multiplicat in medio. Haec. b. Tho Dicemus ergo secundia ipm obna sensibile in sepcise consideratu non est sufficiens Iductiti uisu ae spei intentionalis cum sit inferioris ordinis utpote materiale coparatum spirituali. Si aut considere participatiuae,put scilicetimne per se sensibile est quaedam forma sim
255쪽
plex participans vicum superiore naturam simplicii separatae formae a materia secundu re sic est sufficiens eductiuu, nec est inferioris ordinis. Nam licet sit reat materiale in sub tali alicipatione censetur spuale virtualr. Et ir haec via sit c5sona dolirinae philosophi declaratur sic. Dicit philosophus
rn. a. de ala lex Ia r. Sensius pati ab hiate colore aut humore
aut sonu . Sed no est intelligibilam visus patiatura colorato nisi coloratum aliquid caulet in visu. Constat aut T, o catur secundum esse materiale ar sensus denominaretur talis, ergo causat secundum esse intentionale quale habet ipsa spes intentionalis, Praeterea dicit in cap. de visu 1, color est esse visibilis eo rhet in se cani visibilitatis. s. esse motivum diaphani actu. Ite sequi nuta esse sensibile, se. Na philosophus n. a. de ala in text. 64. distinxit sensibile a se a sensibili maccias in hoc quia sensus nihil patii a sensibili, accns,ergo ex opposito sensibile a se est'n ab eo patitur sensus, costat aut ora
patitur materiat ergo interio nas . Praeterea videmus ad sensum obna causare sui spem in speculo ergo non inconuenit etiana in visu cum sit oculus ut speculum saturale vivum. Stantehac determinatione non est dissicile soluere rones
factas in fauorem Commentatoris.
Ad prima drcr aliqua piat differre spe dupla. Primo secundum naturam, ut duae essentiae distinctae gradibus formalibus vitio doleo albedo donigredo. Et sic conceditur ch Una non potu ducere alteram,qm opponuntur ptrariae vel dis. Paratae. Scdo aliqua disserunt spe situm ad modum essendi puta quia, nil habet esse materiale alterum asit immaterialeci sic negatur quin unu possit ducere alterv. Sic est in proposito. Nam licet domus in me te artificis di domus ad extra differant speclium ad niodu essendi, in domus in mente este a domus ad extra ex. 7. meta. Sic est in proposito Uynego illam Oponem esse veram uniuersaliter. Si aliqua diflarunt
specie, nunt non producit alterum.
Ad secundam dico et licet minus nobile ex sua praecisa proprietate non producat magis nobile, in potest produce-xe, participat superiorem natura sicut supra declarauimus
256쪽
de mente.b. Tho. Et habemus exemplum de calore naturali, qui ut calor habet alterare ut autem participat virtuten animae habet nutrire dc seruare animatum. Nam tertiana nego maiorem Nam licet species sensibilis comparativae possit dici immaterialis non tamen simplicitev quia non abstrahita conditionibus materiae. Idem dico de Phantasmate. Unde loquendo absolutae haec tria obiectu species phantasma continentur in genere materialium. Non autem hoc est verum de phantasmate di specie intelligibili Utispecies intelligibilis est omnino immaterialis phantasma autem materiale est. Unde non est trobii ea de ro piquod sequitur ir necesse est ponere intellectum agentem Dom-nin Iodam immaterialitatem speciei intelligibilis, non aut est necesse ponere agens extrinsecum produllinum speciei i tentionalis sensibilis in medio di in sensu cum illa non egrediatur genus materialium simpliciter sed tantum comparatiuae. Et tamen super hanc similitudinem sundauit se Comment.in commen. 6 o. cum dicit. Et cum ita sit necesse est ponere motorem extrinsecum in sensibus animalium a sensibilibus distinctum sicut fuit necesse in intellectu Haec Comment. Patet autem ex dictis Q haec similitudo nullam habet firmitatem. Et ideo quasi aduertens infirmitatem suae rationis dicit sic in fine commenti Aristotel tacuit hoc in sensu quia latet di apparet in intellectu. Et tu debes hoc considerare quia indiget perscrutatione. Haec Comnaentator. Quantum ad secundam partem principalem sic procede dum est. Primo ponetur quaedam distinctio. Secundo manifestabitur m est susceptiuunt speciei sine materia non est a prium sensui nisi limitetur Tertio quomodo haec diffinitio
philosophi est supplenda ut conueniat soli sensui. Qu3rto
seluetur dubium Vnum. Quantum ad prinvini aduerte retexi philosephi in quo inquit sensum esse receptiuum specierum sine materia poedupliciter exponi. Primo sic, sensus receptiuus e specierum idest formarum sine materia idest non recipiendo materiam in qua est talis species, puta odoratus recipit odorem non
257쪽
recipiendo odorabile, di in hoc sensu non loquitur philos,
plius. Est enini commune omni patiencl. Nam ignis communicat aquae calorem dum calefit,in tamen non communicat aquae materiam ignis. Secundo sic Sensus est receptiuus
specierum sine materia id est sine esse materiali eo qubdsensibilia habent in si is subiectis esse materiale: naturale, di denominant ea esse talia in sensu autem habent esse intentionale di per consequens pro aliquo gradu spirituale ac immateriale,nec denominant sensium talem puta album vel nigria. Et haec intentio fuit philosophi quasi dicat, sensius est receptiuus specierum sine materia idest modo immateriali ad differentiam corporum in animatorum quae recipiunt omido naturali d materiali Et hanc intelligentiam super dicta
textum sequitur Commentator in commento. III. Ubi in-Iquit Et opinandum est quod recestio formarum sensibilium ab unoquoque sensu est receptit, abfracta a materia. Si enim reciperet eas cum niateria tunc idem esse haberent in anima , extra animam, di ideo in anima sunt i tentiones: compraehensiones 4 extra animam non sunt. intentioneso compraehensiones sed res materiales Declara in textu philosophi per distinctionem datam , probare de facili poteris sensum esse receptiuum formarum sensibilium sine materia modo prae exposito. Sic autem probare poteris, sensus recipit a sensibili per sein proprio aliquam sommam, alter sensibile non reduceret sensium de potentia aciactum, cuius oppositum docuit supra philosophus, aut igitur recipit secundum esse materiale vel immateriale, non primo modo, quia sorma haberet idem esse in animati intra animam,ergossicut extra animam non est principiunt proximum compraehensionis sic nec in anima quod est sal iuria, patet, Praeterea si reciperet secundum esse materiale ergo visius recipiens albedinis speciem potest dici albus sicut paries aut charta quod est absurdum dicere, ergo sequit Q recipiat secundo modo. Quantum ad secundum scilicet quod recipere speciem: sine materia non sit proprium sensu non ii diget multa i
258쪽
inquisitione. Constat enim quod medium recipit intentionaliter didicet non sit ita manifestum in medio cuiuslibet sen-Rs,hoc tamen constat in medio visus di in sipeculo. Constat etiam apud philosophian quod intellectus recipit species sine materia. Unde dicit philosophus in tertio libro quod anima est locus specierum non tota sed intellectiva, est te. 6. Quare circa hoc non est immorandum. b, Quantum ad tertium aduerte quod philosophus cunidicit sensum esse susceptiuum specierum me materia vide
tur inuehere contra antiquos qui ponebant animam com positam ex omnibus entibus realiterit cognosceret omnia entia, unde in visu ponebant omnes colores realiter ut supra declarauimus . . Contra quos dicit philosophus Sensus est sus eptiuus specierum modo immateriali di non naodo materiali siue naturali Et exponendo sic textum haec non esset propria desicriptio nec diffinitio sensius, sed potius decliratio quomodo recipit sensibilia. Nam descriptio di diis . nitio non debent alteri competere quam descriptio aut dis
finitio. Uerum quia Commentator in commento Ia I.
videtur innuere hanc esse uniuersalem descriptionem de sensu, di bea. Thom exponens dicit quod philosophus ostendit hic quid sit sensus,dex diffinitione data de sensu soluit infraci iasdam quaestiones siue dubitationes, ideo iudicio meo sic extendenda est praedicta diffinitio ut fiat propria sensui. . Sensius est susceptiuus specierum sine materia quae sunt proximum principium cognitionis sensitivae, non tamen abstrahunt ab hic di nunc per hoc quod dicitur sine materia vel immaterialium , differt sensus a patiente naturali, quod naturaliter di secundum esse materiale recipito non secundum esse intentionale, per hoc quod dicitur, quae sunt proximum principium cognitionis sensitiuae , differt a
medio, quoniam licet aer aut aqua ccipiant intentiona 4 les species colorum tamen ut sunt in medio non sunt proximum principium sensiationis nisi immaterialiores reci-piantur in organo sensis Potes etiam dicere Quod sen-iu recipit specie immaterialiter subiectivae , medium
259쪽
autem non simpliciter subiectivae sed magis per modsi dinferentis ideo dupliciter differt sensius a medio, patet ex dictis. Per hoc autem a dicitur , non tamen abstrahunt abhico nunc differt sentias ab intellectu eo dispecies intelligibiles sunt in ultimo abstractionis cum abstrahant ab onanibus conditionibus materiato ab omnibus circunstantiis indiuiduantibus. Unde imaginandum est secundum Alber di Commenta .ch infimum gradum immaterialitatis di abstractionis obtinet species sensibilis in medio , secundum in om gano sensus exterioris,tertium in sensu communi, quarturn phantasia quintum in cogitatiua supraemum obtinet species intelligibilis in intellectu abstracta phantasmatae illustratiotie intellectus agentis. Tu igitur aduerte τί hoc mopraedicto sermaueris diffinitionem de sensu et vera diffinitio aliter autem non .eo' non conuertetur diffinitio cu dis . finito. Est enim in plus ele susceptiuum specierum sine materia quam sensus. Quantum ad quartum aduertem diffodata de sensu non videtur competere omni senii Nam gustuso tactus ut experimur recipiunt species no utentionaliter sed naturaliter. Vere. n.alterantur a qualitatibus tangibilibus di denominantur tales,puta manus tangendo calidum fit calida di lingua gustando humidum humectatur, ergo diffinitio sciastas non competit omnia c. Ad hoc mdetur m et in tactu di gustu est susteptio spem intentionalr quae est per se ro sentiendi. Sed verum est quod tactus di gustus cusint minus spuales stati sensus. recipiunt etiam modo materiali Sed haec receptio materialis non est per se ratio sentiendi immo magis imperficit sensatione tactus. Non. tactu sentit nisi quia e sensus, est aut sensus quia pro aliquo gradu est spualii Sensus. n.ut sensus est potentia
P aliquo gradu sipualis. bd ergo sentiat est quia sipuas ac
non quia naturaliter recipit Patet igitur chargm non aliud concludit nisi digustus ti tactus non recipiunt pure intentional aditim conceditur cum hoc in stat 3, eis competit
diffo data de sensu. Hac de praesenti quaesito dicta sint.
260쪽
Quaestio La.Si excellens sensibile corrunipit sensum Norganuni, δέ propter qui L
Manifestum autem ex bis e propre quid sensibilium excellentie eorrumpuntsensitivis namque tfortiorsensi
ti motusoluitur ratio dioe autem eruiset sus. Tex. a
ut hoc idem infra index. 14M Inquit enim. Et enctus est similis proportio, C cumsuerint intens scilicet sensibilia noce
bunt e corrumpent. IN HAEC q.aduerte concluso in se non est dissicilis. nq, excellens sensibile corrumpit sensiam. Nam ab effectu costato experimur, et excellens sensibile destruit actum sensus, di impeditne recte iudicemias de ipso ut quando defixo intuitu conamur videre solem nec iudicare recte possu'mus qualis aut quantus sit , immo nec post defixum intuita iudicare possctumus de aliis coloratis. Non solum autem cor inrumpit sensum quo ad actum suum, sed etiam destruere potest substantiam organi, per consequens potentiam sensitivam. Nanitandiu possiet aliquis intueri solem quod essiceretur coecus. Dissicultas autem huius quaesiti stat in redditione causa qua adducit philosophus in te ias Dicit enim hoe ideo eme quia ab excellenti sensibili soluitur ratio. N per rationem intendit proportionem ut patet in tex. I 43. in qua proportione consistit organum senius ut tonus in consonan
tia Uocum. Et Commentat. in commento. 12 3 vocat illam
proportionem intentionem inquit enim quando motus sentientis a sensibili fuerit fortior quam sentiens possit tollera re dissoluetur illa intentio per quana sentiens est sentiens diremanebit corpus sine illa intentione quae est sensus. Haec
Sed haec ratio assignata a philosopho non videt valere in omni sensu,immo valet tantia in tactu Solum enim instrumentum tactus habet medietatem di proportionem sui proprii obiecti quae sunt principaliter. 4. Prina. qualitatcstan .