장음표시 사용
351쪽
Opinio aute Thomistica estir producati ira viro δι sed ab intellectu agente principaliter o a phantasmate insitaliter. ves in virtute intellectus agentis sibi assistentis, non quia recipiat aliivirtutem per impraessionem ab eo . sed quia non potest nisi concurrent eo assistente ipso intellectu. Sed sorte obiiciet aliquis. Quod ex se non potest in aliquid per nullam Virtutem poterit in illud , sed phantasmati ex se repugnat producere speciem intelligibilem cum si materiale ergo nec per virtutem intellectus agens sibi assistentis poterit producere eam.
Ad hoc dico et duplaciter contingit impossibilita effectus
ab aliquo agente. Primo quia habet opponem ad virtutem activam agentis sicut impossibile est hol volare, quia opponitur Volatus potentiae progressiuae quae est in hole, di talis effectus peritillam potentiam potest fieri a tali agente. Sc quia agens habet virtutem impiectam, di in si ei adiungatur
aliquid per quod fiat vigorosius xvirtuosius poterit in illuessectum in quem per se no potest sic est in proposito, declarauimus quare dic.
Quantum ad secundum scilicet quid prius faciat, an intelligibile actu an producat prius speciem intelligibilem, inuenio tres opiniones in hoc negocio.
Prima est negantiu spes intelligibiles inter quos est Io.ba. in. .sen. q. a. Plogi. Ipse tenet', intellectus agens di a gere non ex parte intellectus possibilis, qui ad in ipsum nihil caean eo sed soluentate odi Uult. n. q solum illuminet phantasmata, quae illuminata di irintelligibilia actu in sic sussiciunt ad mouendum intestha polim ut exeatiin actum intelligendi, dc sic arbitratur non esse dandam spem intelligibilem Uri secundum hanc viam licet intelis agens dicatur diuersimode agere una in dono plures est actio si a Nam illuminare phatasmata facere intelligibilia actu producere spem, abstrahe ire spem a phantasmate,mouere intesiectum polam Oia facere equi pollent lycilluminare phantasmata, dc sic apud istos praesens dubium nullum est. Nam si non datur pecies intelligibilis vanum est quaerere quid prius satiab intellectu
352쪽
agente an species,an intelligibile in actu. Verum de necessitate speciei dicemus cum loquemur de ea inin sequenti. Secunda opinio est quorundam Thomissarum qui tenent intelligibile in actu lit posterius ipsa specie, ita nunquaest intelligibile in actu diu producta sit species. Et intellectus agem exeoch illuminat phantasmata non facit ex hoc praecisae intelligibjle in actu ted ex eo lluminat phantasmata, di simul cum phantasmate illuminato producat speciem dc peream sit res intelligibilis actu quae prius erat intelligibilis in potentia, eo per speciem obiectu repraesentatur tantuin uniuersali di sic secundum istos prius natura producitur species Jecundario fit intelligibile actu exis reputatione. Sed haec opinio non videtur consona doctrinae. b. Thorra. nam in. q. dil putatis de anima. qo. I s. inquit l, intellectus agens per phantasmata facta intelligibilia actu causa spem intelligibilem in intellectu Ergo prius videtur velle prodaci actu intelligibile quam species. Tertia opinio quae videtur conformior doctrinae Tho- misticae tenet et prius natura fit obiectum intelligibile actu deinde producitur species. Et id quidem sic imaginandum e fieri. Intellectus agens suo lumine illuminat phantasmata nosicut medium sed sicut obiectum. Et illuminare hoc modo Efacere apparere' laod prius non apparebat, sicut lumen facit apparere colores qui prius non apparebant in tenebris. Proportionaliter phantasma sic illuminari est facere quod in phantasmate appareat quidditas rei sine coditionibus materialibus per tale lumen, quae conditiones non sunt appa- cibiles intellectui sed sensui, sicut licet cum albedine sit in lacte coniuncta dulcedo tamen lumine apparet visui sola albedo non apparente dulcedine, quae non visi sed gustui est appari bilis. Per talem autem illuminationem fit obiectum intelligibile actu dest potens mouere actu intellectun possibilem quantum sit ex se, quoniam apparet intellectui ter tale lumen non apparentibus conditionibus singu-aribus. Deinde intellectus agens simul cum phantasmate
illuminato obiectivae producit speciem intelligibilem rex iii
353쪽
pfitatiuam ipsius obrvlli,quae recipitur in intellectu post Ecest illud quo formalla obminitur intellectui, di est principiti actuans di determinans intellectum ad intelligendum. Et si sorte dicas chex quo per illuminationem phantasmatis fit res intelligibilis actu videtur species intelligibilis super
Ria detur quod non sua fluit rim licet per illuminationen sat obna intelligibile actu tame ultra hoc est necesse ut osmvniatur intellecivi, sed non potiniri: subam suam, hoc. n. est Oprium diuinae essentiae et .s,niatur alieno intellectui a seipsam , nec pol unirii phantasmarim et ci sit illuminatu non egreditur ordine rerum materialium ideo non pol esse forma intelis ergo necesse est produci forma penitus immaterialem quae coiistituat intelna polem in actu primo & quae replatet oum, se, δέ quae uniat obira intellectui, di haec e spes intelligibilis, quae posterior natura producitur, declarauinius Et id vi consonare dicto. b. Tho .in. 2. lib. corragen. ca.
7. ubi dicit q, actio intelli agentis in phantasmatari cedit receptione intellectus possibilis, ergo illuminatio qua fit obiri intelligibile actus cedit spem quae recipitur in intellectu poli. Qin igitur hic modus dicendi vi conformior ordini operationum intellectus agentis quas supra assignauimus, id tale modun praepono cuicunm alteri, ut magis consonum do- crinae Thomisticat. Haec depraesenti quanto dicta sint.
Q o L. De spe intelligibili: si est necessae eam ponere. IN HAC quaestione aduerte antea deueniamus ad resolutionem inquirendum est quid sit pes intelligibilis recutus entitatis sit. Duo igitur agenda sunt. Primo quaeretur de entitate sua. Secundo de necessitate. Quantum ad primum aduerte circa hoc duas opiniones. Prima est Henrici quem sequitiarao bac. in. a. sen dist. s. c. Hic non concedit dari spem intelligibilem distinctam realiter a phantasmatae, neciducia mala intellectu agente cumphantasmate siue a phantasmatae virtute intens agentis.
Sed tenetia, phantasma postquam illustratum est ex prae
354쪽
sentia ualeslectus agemisit pecies intelligibilis eos, potest
actu movcre intellectum possibilem. Et quonia philosophus di Comment. frequenter hoc nomen sipes,dici semper accipiunt spem pro illustratophantasmate vestro actu intelligendi. Illud autem phantasma illustratum dicunt esse spem intelligibilem expressam. i. per quam e primitur dc piatatur intellectui possibili ldditas rei sine condonibus materialibus non autem dicunt impraessam quia negant tale phantasma recipi in intellectu possibili. Secunda opi est. b. Tho. dc Scotto Iandu . in . de anima q. x s. Isti tenentis haec species est quaedam forma intentionalis reair producia Virtute intellectus agentis recepta inii tellectu possibili vi sit ipsum actuans,qm est ex se in pura potentia in genere intellisibilium Unde est sicut primus actus in intellectu possibili sicut anima est primus actus in corpore physico. Et sine hac specie non essset intellectio sicut sine specie sensibili non esset sensatio. Et ro quidem huius nostraepositionis assignabitur simul cum necessitate speciei.
Quantum ad secundum aduerte. orirnes concordant necesse esse eam ponere, sed unusquism modo suo. Nam Hericus, Ioan . bac. dicunt eam necessariam ut actuetur per illam intellectus possibilis, qui ex natura sua est in potentia essentiesi ad intelligendum. Sed tenent-snffcienter actuatur per phantasma illustratum factuna intelligibile actu's Vocant sipem expressam. At b. Tho di Scotus dicunt m est necesse eam ponere impraessam in intellectu possibili Niductam ab inleslectu agente distincta nam rea a phantasmate etiam illustrato, qm cum intellectus possibilis si iti pura potentia ad intelligendum necesse ut constituatur in actu prinio per aliquam formam quae recipiatur in eo. qua sit forna aliter intelligens. Et qm phantasnaa et illus ratu nolo recipi in intellia, quia licet illustratu in materiale e cussit ides m. εillustratudio illustratu sicut est idem color in luce di in tenebris ideo vltra phantasma est necessie ponere nam sormam omnino immaterialem productam virtute intellectus agentis di receptam in intellectu qua formaliter actuetur. XX ii il
355쪽
Et nota cffundamentum positionis nostrae stat in hoc. In Iossibile est aliquod potentiale essentialiter fieri actu sorma- iter nisi per aliquod in eo receptumo intrinsecum sicut inipossibile est aliquid fieri actu calidum nisi per calorem sibi intrinsecum. Et hoc principium accepimus supra contra Comment. Volentes probare aninaam intellectivam esse formam hominis insormatiuae.
Vtram opinionum disputatiuae sustinentur licet negantes speciem impraessam multum extorqueant dicta philosophidi Comen. Tu aut sustinebis viam Thomisticam quae dat demente Philosophi speciem intelligibilem impressam isse pratisam quae quomodo differant dicemus infra. Et ut de sendas via nostram fundabis te super quatuor, ex quibus ruet
argumenta tenentium oppositum.
Primum est. Intellectus possibilis activae producit di non solum recipit actum intelligendi. Et quoniam dicit philosophus m intelligere est pati di super hoc dictum sundat se tenentes oppositum viae nostrae,io dices ob est verum antecedenter. i. quia primo requiritu i intellectus recipiat spent qua actuetur. Et illud recipere dia pati dicitur a philosopho intelligere non formaliter sed causaliter siue antecedenter. Secundum est Phantasma quis illuminatum cum non egrediatur ordinem materialium non pol actuare intellecta possibilem ad eliciendum intellectionem. Tertium est. Solum phantasma et illustratum non potest pntare intellectui quidditatem uniuersalem in esse obiecti-uo nisi producatur spes quae sit uniuersalis in repntando. Quartum est. Primumqd recipitur in intesiectu possibili non est ipm intelligere. Et qm Ioan Bach sup hoc facit magnum sutida mentum eo quod philosophus dicit in de alatex. r. Intellectus nihil est eorum quae sunt an intelligere, dices una ibi intelligere calitero non formaliter. Est autecatas aliter intelligere actuari spe, qua potintellectus iam positus in actu primo exire in actum intelligendi. Nam di hoc
nio Coment. accipit intelligere in. 3.deaia comen. 18. cum
dicit. Intelligere nil aliud est,quam recipere has intentiones.
356쪽
positis his fundamentis videbis soluta omnia argumenta
ΙΟ baco .in. a. distin. 6. q. I. art. g. ibi. Contra Scotum primo
ostendo die. Similiter videbis soluta argum et Henrici quibus proba non dentur species impressie, cuius argumenta dc responsiones videbis in Capraeolo in I. distin. 4 q. L. contra istam conclusionem ibi. Contra eandem conclusione arguit Henricus. Haec de praesenti quaesito dicta sint qdia tim resolutive partim directorie pertractauimus, vivi tu habeas occasionem exercendi ingenii.
Quaestio a. A quo producitur species intelligibilis. IN HAC quaestione aduertem omnes tenentes speciem
impraestam concordant in hocm producitura phanta mate&ab intellectu agente, quoniam unum non poesine reliquo. Nam intellectus agens requirit phantasma a quo abstrahit speciem phantasma autem requirit intellectu agentem Ut color lumenit illustretur.
Sed de modo huius productionis magna est opinantium diuersitas. Nam aliqui opinantur si phantasma causa ut purum infrumentuni intellectus agens Ut principale ixinium. Alii opinantur ch phantasma est agens Oximum totale dii modo illustretur ab intellectu agente, sicut species sensibilis causatur ab obiecto solo puta colore dummodo adsielume, ita flume no est activum sipei sed est ro sine qua no. Alii opinantur Tripecies est partialiter ab utroq; secundum utrius P propriam Virtute naturalem, ita quod phantisma existens in phantasia hominis habet virtutem producendi
speciem sed non sufficientem ex se nisi concurrente virtute intellectus agentis. Sicut homo habet virtutem genera di hominem concurrente tamen solis virtute. Similiter intellectus agens habet virtutem producendi speciem sed ut agens uniuersale est necesse videterminetur ab hoc vel illo phantasmate.
Iterum aduerte diuersitatem opinantium in nrodo quo
intellectus se habet in illustrando phantamia Na aliqui opi
357쪽
nantur m illustrat aliquid imprinaendo in phantasimate, puta aliquam spiritualitatem qua redditur phantasma potens ad producendum speciem Aliqui autem opinantur,nihil imprimit, sed ola praesentia vel ut ita loouar quasi contactu virtuali facit, quidditas rei apparet intellectui in illa specie ut in idolo suo, utra iam harum opinionunt iam tetigimusin.q. R. de intellectu agente.
Cum igitur in hoc tanta sit opinionum diuersitas. Sinaquaim se defendit suis sundamentis videtur mihi hoc quaesitum esse purum problema. Et ideo potius es tibi insistenduauctoritati. b. Tho. quem sequimur quam rationibus quae P. traqiae parte solubiles sunt. Tu igitur aduerte P mens. b. Tho. fuit speciem produci ab intellectu aget ea a phantasmate, sed ab intellectui principali agente di phantasmate ut
instrumento. Et quod haec sit mens sua patet in I quoli. q. 2.articu . a. Vbi quaerit Utrum anima cognostat per species
quas accipit a rebus extra animam ubi sic habes, phantasmata mouent intellectum possibilem, non autem ad hoc sibi sussiciunt ex seipsis, cum sitiat in potentia intelligibilia intellectus autem non mouetur nisi ab intelligibili in actu. Unde oportet in superueniat actio intellectus agentis . cuius illustratione phantasmata fiant actu intelligibilia Sicut illustratione lucis corporalis fiunt colores actu visibilis. Et sic patet irintellectus agens est principale agens quod agit rerum smilitudines in intellectu possibili phantasmata autem quae a rebus exterioribus accipiuntur sunt quasi agentia instru
Uerum virum intellectus agens dum illumina phantas. ma aliquid in eo imprimat Uel non. b. Tho. non explicat. Tu ranien debes sequi partem negatiuam iuxta doctrinam quam posui inus inri. 3. de intellectu agente. Nec te moueatrii liarii. b. Tho. in . a. contra gent. capi. 77. Vbi inquit Peractionem intellcctias agentis similitia duae rerum elevantur
ad aliquid altius, ut . sint abstractea conditionibus indiuiduantibus. Ex quo dicto aliqui sic arguunt. Eleuari non est nisi per imprae;sionem alicuius sermae, qua id quod eleua-
358쪽
tui fit nobilius ti altius, ergo si intellectus agras eleuat phatasma imprimit in eo. Sed haec ratio non cogit. Contingit enim aliquid eleuari di nobilius fieri non solum impres sione sed assistentia: coniunctione alicuius superioris Unde dico quod intes lectus agens eleuat phantasma secudo modo di non primo , iuxta doctrinam quam dedimus iii Iaestio 3. 4 e intellectu agente Haec de praesenti quaesito icta sint. Q5. 3. Si plures species intelligibiles se compatiuntur simul in eodem intellectu.1N HAC quaestione antequam ad resolutionem deueniam aduertem cum species intelligibilis sit repraesentativa naturae specifice , de eadem natura specifica non Dducitur nisi una species intelligibilis in uno intellectu ex quo sequitur retum omnes naturae specificae distinguantur specie,etiam in eodem intellectu omnes species intelligibiles distinguuntur specie. Si ergo duabus naturis specie distinctis repugnat se simul compati in eodem etiam repugnabit pluribus speciebus intelligibilibus primo aspectu se simul compati in eodem intellectu licet ut dicemus non sit omnimode
Pro resolutione igitii quaesiti duo principaliter agenda sunt Primo ponentur duae conclusiones responsiue cum probationibus suis. Secundo solueda sunt quaedam argumera, quae formantur a contradicentibus viae nostrae. Prima conclusio. Sicut duabus naturis specie distinctis repugnat simul esse in eodem, secundum esse actu perfectum ita pluribus speciebus intelligibilibus repugnat esse simul in actu persecto in eodem intellectu cita quod simul actuent intellectum ut simul plura inquantum plura intelligat. Prima pars iam probata est a nobis in Do metaphysi.qo. 3. ut videre poteris. Secnnda autem pars probatura. b. Th . in I. parte. q. 8s'. arti. 4 sic. Impossibile est idem subicctu Efici simul pluribus formis unius generis: diuersa v
359쪽
sbecierum sicut est impossibile idem corpus simul colorari diuersis coloribus di figurati diuersis figuris. Sed omnes species intelligibiles sunt unius generis quia sunt persectiones unius intellective potentiae. Impossibile est ergo', idem intellectus sintulificiatur pluribos speciebus intelligibilibus ad
intelligendum simul diuerse actu Haec ratio quantum aioleat declarabitur in solutione argumentorum. Secunda conclusio datoti, duae formae contrariae distinete specie non se compatiantur simul in eodem secundu esse reale naturale possibile tamen est Te simul compatiantur in eodem secundum esse intentionale probatur. Ideo non se compatiuntur secundu esse naturale qm se mutuo corrupsit cum sint qualitates contrariae. Sed haec actio corruptiua non competit eis secundum esse intentionale Vanum enim est dicere speciem intentionalem caloris calefacere. Vndeo apud philosophum species contrariorum in anima non sunt contrariae Et aduerte 'haec conclusio est demente.b Tho. in
lib.de sensiud sensato in expositione text. vltimi qui incipit. Vel quem ad materiam. Nam sic inquit. Non omnino se habet in senio in intellectu sicut in corporibus naturalibus. Corpus.n naturale recipit fornaas Fm esse naturale di materiale secundum et hiat inter contrarietatem, di ideo non potidem corpus sint ut recipere albedinem: nigredinem. Sed sensus intellectus recipiunt sormas rerum spitaliter intentionaliter secundum esse quoddam intentionale secundu quodio habent contrarietatem. Unde possunt simul recipere species cotrariorum. Cuius simile potest videri in diaphano quod in una , eadem sui parte immutatur ab albo cinigro quia immutatio non est materialis sed secundum esse intentionale haec. b.Tho .e quibus patet , ad mentem eius possumus concedere duo accidentia intentionalia se compati in eodem stibiecto δέ in eode medio. In quo autem sensu se simul compatiantur,an ut res di qualitates licet habeat eia se intentionale velit species . Similiter an in actu persecto
vel imperfecto ves in habitu declarabimus in solutione argu
360쪽
Quantum ad secundum aduertem Scotus contra illam propossitionem. b. Tho. assumptam in probatione primae c6clusionis scilicet impossibile est idem subiectum piaci simul diuersis formis eiusdem generis,sicut arguit. Primo in eodem puncto aeris contingit esse plures spes intentionales ergo dic. Ad hoc dico dispecies intentionales dupliciter considerantur. Primo ut sunt resac qualitates in gener entium, sic c5 ceditur T, sunt actu in medio Secundo Ut sunt species sensibiles de vi sunt principium sentiendi ipsi sensui, di sic non uam sunt na actu perfecto nisi qua do sensus actu sentit, une nego quod ut sic sint m actu completo in ipso medio sed
sunt talum ut in deserente secundu doctrina .b Tho. in . q. de Veritate. q. 8.ar. .Na. b. Tho. intendit et impossibile est ideperfici simul oluribus sermis eiusdem generis secundu acta persectum di completum. Nam de actu incompleto sine Ut inhabitu non reputat impossibile vidicemus sicut non est inconueniens duo contraria se compati in gradibus te missis ut determinavimus in Lo.metaphysi. in quaestionibus
Secundo impossibilitas sorinarum existendi simul sum tu ex oppositione sed pecies oppositorum in intellectu nolunt opposite,quoniam ibi non sunt secundum esse naturale, ergo c. Ad hoc dico secundi doctrina. b. Th. τ causia sufficiensactotalis huius incompossibilitatis non est sola oppositio vel repugnantia secundu esse aut secudu dinerim situ in partibus ut reperiunt in diuersis corporibus realiter receptis in compore, di in figuris propter distinctionem situs, sed etiam unigerieitas formarum. t. quia sunt unius generis Oximi, sicut sunt omnes species colorum. Et si quaeras, unde sit viales formae unigeneae datori non sint opposite non se compatiuntur. Dico secundu doctrina. b. Tho. in . q. de Ueri. q. 8.are. a 4. b causa huius est, nitas potentiae receptiue in subiecto. Nam formae diuersorum generum recipiuntur in subiecto