장음표시 사용
101쪽
N Vehit possibilis pereipitur , in imarix
sit, atque perspicue entis ereat ideae ad ver ietur. Denique ad argumenta singula, quae
ex mathematres proferuntur , accurate res
pondent quod quid id in minentiaticis de Insitatio, variisque Ins nitorum ordinibus demonstratur, de magἰnari solum infinito sue potius de . Uriro intelligi , admitti debet , ut nitriin, quantitas illa infra ita ves insinisi magna dieatur, qua data 'quali ibet assignabili quantitate sit major sicuti vicissim quantitas illa minima , vel in ire . rva vocatur, quae data qualibet assignabiliquantitate maior sie, quamvis utraque vero .nita sit, adeoque tum magnitudinis, tundi parvitatis terminos habere debeat
VII. Atque ista quidem praeespua argumenta sunt, quae alterutra ex parte proserrisilent, ut infinit possibilitas vel impossibi. litas ostendatur adeoque breviter explicanda Derant ud infiniti notio subtilius exponerestur . Ceterum quaestionem ipsam dirimere sertasse ne iuvat, nee licet cum praesertim infinita Dei potentia in utraque hypothesi salvari, optimeque defendi postit Si tamen omnia subtilius explarentvr . fortasse verisimilius admitti poterit quod ire lassitim nulta
prorsus intrinseca repugnantia, vel contradi ctio reperiatur adeoque prorsus immerito in-Κlitum ipsun impossibile existimatur. Qitos enim asseritur ab ipsa magnitudini, indole, sive natura requiri ut novis semper partibus aliis augeri possit , id de finita solam, nota
autem de infinita quoque magnitudine ce fendum erit, neculla perspicua , eertaque ra-d me ostendi poterit eiusmodi finitatem, lati essentiale magnitudinis , reique creatarattributum esse oportere, ut proimie tum Gnitar, tum infinita quoque magnitudini convenire illa debeae . Aeredit etiam quod in finire
102쪽
finitum ipsum augeri novisque partibus ex tendi poterit , nulla nimirum perspicua ratione ostendi unquam poterit infinitum unum asio infinito majus repugnare. Quod ver plurimi divinam potentiam exhaustum iri contendunt si infinit uni aliquod ab illa prodi ducerotur, reponi facile poterit id inconveniens ,- absurdum esse non posse. Quemadmodum enim Deus ubi est cium aliquem.
libere produxerit, emeere certe non potest ut tactu ille productus non si adeoque .loe in part diein potentia velut exhausta concipitur, ita: quoque si libere este tum, aliquem pioduxistet, qui vere infitatus esset, ae impostibile sit infinitum illud augeri , nullum inconveniensis absurdum essingi poterie quod in hac hypothesi , vel dependenter at libera Dei voluntate stectus aliquis ab illo, productus augeri non passis Ceterum ne infinito quidem este tu producto divina potentia exhausta foret. Siquidem infinitum illud augere, ae infinitum aliud vel in eodem ipso, vel in alio entis genere producere Pon
dum has species, quae sunt finitae , duraret
adhue plura Deus posset laeeres quia posse Deere novas species x, hoe in infinitum
D Tham quaest. de Verit. disp. quaest. χολart. 4. Isaque, i uno omnia verbo complectar, cum una ex parte nitide certoque o
gnoscatur divina potentiae vires infinitas esse oporteret, adeoque illa solam a Deo produ- ei non possie, quae repugnantia, vel contra dictoria sint altera vero ex parte ejusmodi infinit, repugnantia vel eontradictio, nullati perspicuae cereaque ratione ostendi posse videatur, verisimi suis est et te infinitum ipsum. a Deo produei posse; ne scilicet Dei potentia ,r 'rumque possibilitas ambiguis solum meatis nostrae viribus, atque imaginibus circumscribaruria
103쪽
68 METAP ΗΥSIPAE VIII. Quaecumque vero de Infinuo iam diximus, sive infinitum ipsum possibile, sive repugnans, ae impossibile censeatur, delire que insint,aiis genere intelligi debent , quoens aliquod vel exre νe, vetantensive infini
Intensiva infinitas dicitur illa, quae in re to quodam entis genere eontinetur , ac in illo terminos omnes excludere concipitur ut si calor aliquis vere infinitus foret, alor ille intensiVe infinitus , vel infinite intensus vocaretur eique substantiae, cui inesset, ni finitam hane intensionem imprimeret. Extensiva vero infinita voeatur illa , quae nullis entium generibus circumscribitur, sed ad omnia potius ipsorum senera di undatur ut proinde ipsorum numerus ac multi ludo prorsus infinita sit, quamvis ipsorum
quodlibet intensive finitum vel infiniti, nisi ut . si infulit homines, infiniti lapides Histerent. Itaque si infinitum ipsum possibile enset.
tur, non modo res aliqua latensi se infinita a Deo produci poterit a verum etiam res e. tensive quoque infinitar, hoe est . infinis generis alicuius entia, infinita entium genera, infinita quoque infinitorum generum entia produci poterunt quemadmodum sane Deum ipsum utroque infinitatis genere infinitum ei se ostendemus eum in quolibet entis acie sectionis genere infinite persectus sit, infinita nempe infinitarum persectionum genera complectatur atque ita quidem, infinitas illam ipso necessarii, essentialis, ac indeflendens Esse debeat , eoque diserimine a creatis enti bus, quae infinita sortasse fovent , accuratissime distingueretur , quippe quae libere,, utingenter infinitatem illam , quaecumque saret, ab ipso Deo sartiremur
104쪽
De Ente orporeo O ineorpore , 'Fν da -- L DLurima , quae variis in locis , atque L praesertim in explieanda emporis, &Inliniti natura varioque entium mutabilium ,
vel immutabilium genere superius o sita sunt, perfecte intelligi ves explicari non possunt, nisi perspicue intelligarii quid οτο-
vel , vel ineorporei antis idea , vel nomine designetur quove discrimine, vel haractere
distingui possit an ens illud , quod a nobis
percipitur , orporeum, vel incorporeum ee fieri debeat in quo nimirum corporei aeu ritus etiam natura is essentia posita se . Itaque de eorporei, atque incorpore Entis natura ac direrimine agendum erit , cum H esertim ex eiusmodi cognitione pernici ruaedam ais absurdae sententiae refellendae intra quas a veteribus, ac recentior iboce iam nilosophiis inventas liberius serpere satque incautis imponere possi conspicimus Quandoquidem ver longe facilior est Codi, poris, quam spiritus, cognitio, adeoque ex
ipsa Corporis ognitione spiritus dea sive eogniti pendere de a nobi acquiri plerumque solet, prius de Corpore, deinde vero de Spiritu brevissime disieretur. IL Itaque O pus , muria, vel corporeasti antia vocatur 'b, in sua trina dimensio, longitudo scilicet, uatitudo, atque altis tudo , live profunditas reperitur , plurinain
quoque affectiones aliae observantur, ut gra--as, durities, Miditas, calor, eteraeque proprietates, qualitates illis, quae sensitius percipio explorari possunt, adeoque sensi-
105쪽
Eiusmodi - ero corporis idea, sive mater laemotio evidenter adeo distincteque a nobis verripitur, ut illa Marius exponi vel definiri iam possit sed illud vinii, a Philosophis inquiritur in quo materiae vel corporis esse tia posita sit, quodnam e variis attributis assis , quae corpori inesse blant, Jrorum pri mimis ipsique intrinsecum nidit, arium inso parabile .essentiale es e debeat cum certe plurima ex attributis illis eontingentia tum a separabilia condenda .sint. Etenim adura, motos, durities , situs .liaeque Dirimae orporis assectiones ab illo seiungi possunt, ipsique eontingenter solum Tonvemuryti non modo quod figura quaelibet, situs, in rus e quae in icola ore reperitur , variari
ac auferri ossit, quin psa e 'poris ide defitruatur, verum etiam quod accurate corpo
vis idea a nobis oncipi, formarique possis. 'munuis affectiones illa a eorpore separe tur. Itaque si qualitates , e allectisne illae, 'uae sensi percipiuntur, materia intrinsecae, essentiales esse non Possunt, proprietates aliae, sive attributum aliud inquiri debet;
veniata ait prpinde, attributa iuudis matur, ipsum quoque corpus admitti debeat ss vero auferatur , ipsa quoque corporia idea, vel essentia destruatur, hoe in attris
arui in illii oponi , --uo eo res esse , existere vel concipi non possit. III. Cartesius, aliique plures existimant
106쪽
' P ARS L A P. VII. attributum illud nihil aliud esse, tiam ex-rensionem , ideoque Corporis essentiam in trina dimensione positam esse arbitrantur. Etenim observant quod ubi trina dimensio a nobis percepta sit, ipsa quoque corporis existentia perspicue percipitur; ubi orpori trina dimensio pure ratur, corpus ipsum omnino destrui vel auferri concipitur 3 quemadmodum facile , nitideque percipitur quod ab
extensione ipsa veluti fonte primoque corporis attributo soliditas, .mpenetrabilisa 1 gura mobilitas , affectiones aliae imanant , quae sublata extensione eormri amplius inesse vel convenire non possent .mine Cartesius Mundi extensionem indefinitam vel potius intrinsece vereque infinitam esse putavit quod in iis etiam spatiis, quae ex tr Universi limites concipiuntur, ac imagina-νia vocari solent, extensio , adeoque corpus
reperiatur. Spatium vero prorsus inane, corin Poris expers, aut vacuum ne ab ipsa quidem infinita Dei potentia produci posse contendit et cum in ipso quoque vacuo trina dia mensio concipi, ideoque corporis estentia, vel corpus esse debeat.
IV. Sed Cartesius hie , alibi que epius
Corpus postsicum cum mathematico temere confundit adeoque sicuti in corpore mathematico, illo nimirum, quod mente concipitur, atque in sola mente nostra cogitante
existit, nihil aliud, quam trina dimensio re- Peritur, ita quoque corporis etiam physici essentiam , ejus nimirum , quod extra nos ipsos exissere, suasque physcas, ireales astectiones induere potest, in hae ipsa trina
extensione collocatam esse putavit. Itaque
primum Cartesius ipse in hoc fallitui quod physici corporis essentiam in extensione illa
positam esse putavit, quae a nobis Pei' epta ,
ac imaginaria sit cujusmodi sane esse debet
107쪽
extensio, quae in spatio vacuo , vel extra Uui etsi fines admitti debe , cum tamene. tensio illa, quae physico corpori convenia , realis ae positiva esse debeat . Deinde vero extensio apsa, quamvis etiam vera , realis
ae positio sit, eripimus quidem ae primus
materiae haracter , primumque oririnutum. esse . poterit, tiod in eorpore coneipiatur, ex quo eterae affectiones alia di manent sed
ipsa tamen extensio,ut Carresius ipse fatetur, a cum ex hoe solis quod orpus se extensum in longum , latum, profundunt iecte cos . eludamus illud esse substantiam, quia omnl-no repugnae ut nihili u Hiqva extensio , idem etiam decipitio quod vaeuum supponitvr, eoncludendum est , quod nempe , ut i in eo sit extensio, necessario etiam in ipso ut:
substantia,neque exister , neque aecurate con-
'eipi possit, nisi tanquam perfectio quaedam, a ributum ae modiis, qui iubstantiae inh reat , ipsamque extensam efficiat adeo in in eorporis idea vel eisentia prius substantiae notio . quam extensionis de , apprehendi debet proinoque orpus, ac Meria non extensio sola, sed substantia mensibist priό-
dita , sive potius substantia extentionis ea- pax .extensionem exigens esse deb t. It que mula prorsus contradictio reperitur e substantiacilla , quae extensionem recepera sactuali extensione destituatur, quamvis illanc intrinsece requirat , ipsius apax sit, atque ad illam intrinsecum , R essenti idem ordi. . nem habere debeat V. Quod si actualis extensio ad ipsam bphysici Corporis essentiam spectare, eamque eonstituere non p'test, multo certe minus
108쪽
-p netrabilitas ad esse tutam illam spect -- , it . Quamvis enim corpus ita colDparatu nari, ut taetui restat ,' corpus aliud a loco quem occupaverit, exeludat liare tamen affecti, sine impenetrabilitas nonnisi seeundaria quaedam corporis astetitio eenseri debet , quae extensionis instar corporeae substantiae , sive corporis essentiae adiungatur , atque ex X-tentione ipsa oriatur . Itaque haec altera, vel secunditia orporis allectio extensionis e
sectus a Deo impediri vel auferri profecto
poterit 3 ut proinde duo corpora penetrari ho ei uno eodemque tempore in uno eodemque loco esse possint. Quemadmodum vero neque actualis extens neque impenetrabilisa ipsa velut intri seeum inseparabile is essentiale Corporis
sive materiae attributum censeri potest , ita sane mobilitas ipsa, vel Mus energra, vel agendi vis ipsi orpori, sive materiae intrinseca is essentialia esse non poterit . Siquidem corpus ipsum, quamvis etiam extensione , ae impetretrabilitate praeditum supponatur, aeeurate concipi vel esse potest , etiamsi
nullus omnino motus in illo existat, sed illud prorsus indisteressessae concipitur ut quiescere , vel moveri possici atque ubi in illis
mortis, ae aFendi vix apprehendaturi, motus ipse velut astectio quaedam concipietur, quae ipsi contingenter conveniat, adeoque Prorsus
a corpore separari , vel auferri possit quia es entia orporis destruatur a . UΙ. Itaque Leibnitii, e Tolandi sententia manifestissime refelli debet, qui activitatem, vel agendi vina, ac motum materiae intrinse
109쪽
qm , t esse talis esse putarinit --,N M Leibnitius ma-ε, illa , quibus luti piimord4is indivisibilibus minimis , ae te uetuis Maio a i corpora omponiti tur , Incurri aere Minxeris in sisque activitatem illam , motum , simulque confusam quandam perceptionem eoneesserit, quae deinde in universena materiae , mporiimque sompagem a
mox adibus ipsis ompositam manaim
quoque facile perspicueque refelli debent
qui ingulis materiae partibus mutuam istra-
ώ- vim, ac nisum quendam ingenitum quo ad mutuum contactum accedes. Axiud ste instere, ει
coniungi conentur. Etenim nisus ille eon . sis attractio , quamvis in ipsis materiae partibus velut immeritam ea redini ae b. insidiis assectio adn Merin , semper tamen ipsas ontingens , separabilis is extrinseeusinipressa foret cum ipsae materiae eorporisque --disserentes coneis iantur tit eluisiodi idonari sive destitui polunt, ut optime, aerii rateque Lohius axobservavit. Denique unD versi quoque Galdaeorum , Persarum , Si-
ει --, Messentit , Chunueorum 'mque sententia res illi debes , qui Hi
uuandam mureiacam , prineseiam archaeum .m riae inesse putarunt , qua fingulae inat
. riae , ae Universi partes severi , inari lae dis mit questui liminum sere ' illingoras, styiei, di Plato Spiritum quendam atque animam me singula. Iniversi partes . . iam esse dix-mpy eamque tamen non m Um esse Dirarunt. 33stiit a se suias Uni-
110쪽
ν ARS I. AP. Vt L fas veis partes pervaderet, foveret, agitaret, ut ex illa singulae animantium animae veluti fon-
VII. Ceterum quidquisi de obseuris eiu
modi Veterum ae Reeentiorum quorundam sententiis censeri debeat , perspicue ex iis quae demonstrata Tunt , inferri iam poterie quod materiae quidem, orporisque physici nomine intelligi debet en illud positivum ac reale , quod positiva realique extensione , penetrabilitate, moturi eterisque modis, mastectionibus praeditum sita sed ita tamen ut singulae .astectiones illae eorpori, sive materia non intrinsecae ac ellantiales, sed contingentes fines, adeoque corporis essentia inhoe uno posita censeri debet , quod sit
stantia quadam , quia extensionem orgaris
Homi capax si , ut ex illa deinde duxta naturae leges a Deo eonstitutas impenetrabi- ιι ar, soliditas, figura εα oriatur . Quod si motus ipse , vel nisus aut conatus ad motum , attractio , es alia quaelibet sive mechanie , sive immechantea vis in ipso cor-POre reperitur , h. non a materia ipsa sed ab alio prorsus Ente pendere debet quod e pus esse non poteric alioquin ipsuin quoque motus prineipium ab alio movericlaberet a ne stilicet motus , actio is impulsus ab immota res, agendi vis ab inerti Prmeipio oriri possie dicatur . Itaque primi motus caussa, primumque movens substantiam corporea eri debet 3 adeoque Praeter eor-Poreas ineorporea quoque substantia , vel Spiritus admitti debet. VIII. Id optime profecto viderant Plato reterique sapientes omnes , si Atomistas dum exceperis , qui omnia temere vi in Miulio ex fortuito solum tomorum motae Prodiisse finxerunt. Etenim Plato , ceterique