장음표시 사용
121쪽
IMPrporeus autem iriodus , aceidens is a ectio voeatur illa, quae incorporeae se stantiae convenit, ipsamque,efficit, &exornat ur percurio , voti io, D stilia , saepiri Qiaa, fidei, cerei aeque virtutes omnes , cruae veluti mentis humana quantitates , aeriimHtia, vel astectiones ab illa acquiri , vel ossi
divinitus infundi possunt. . Ita verae ineorporeae quin atra illae distin gui solent , ut aliae actuatis , sum 6 ιι tuale dicantur . . fractualis virtus, affectio, seu qualitas, eatur illa , quae eum actione conjungitur, sive potius in inpilla actione consistisci ut uim iustitiae, vel etiam ratis actus et citur ,,cliaritas illa actuadi dicetur
Habitualis autem est illa , . Ira macturiis, ae plerumque iteratis acquisita sint , in animo veluti impressa remanet , ipsumtu ea actus miles producendos aptiorem , catacitorem efficit 'a quoque intenti , hoe in voltimatis elinio , determinatio, ecim Feri*B, quae ineorporeae a Minsalutius in voluntate concipitur , aliquando actualis , aliquando vero habitωaιι esse poterit . Ubi neu ε' voluntas ipsa actum exerit , aliquidiata ii Meridi es opus ipsum aggre- δε- , acturas in illi liuentio reperitur
Sin vero actum illam , sive determinationem J -m ellauerit , ipsamque eontrario quodam actu non moraveris, lineinis viri si, aut
tualis ipsa a virtuali intentione distingui eon. Lesem, ut in Ethica demonstratin .
122쪽
I. T Niversa seres, quae superioribus loeis, de variis Entium generibus, Ipsorum' que attributis exposita Gre , abfui tu ense imum rique inerito solent quippe quae singulta . Entium generibus inesse , aut ab intelIectu nostro eoneipi possint, si entium ipsorum indoles , ac natura spebetur , ae en illud in
seipso soliti absolute. seorsim ab aliis , vel
solitarie connderetui . Ita plane si unicum , , a solidarium ens aliquod concipiaturi, optime intelligi, ostendique poteri quod illud
eiusmodi entium nrutuo comparatorum orgenibus pendere solet, plurimae exinde aliae spectari debent , quae ventixa I-U--, qvodassae nimirmn mordit he 'metur , quo res una ad assimae teterris ipν Hir. Ita, si magnitudo una cum ille .con' serauut, ipsius equalii maior . A mrnes χω-- , adeoque His litas ipsa, averinaenuali Mativa tum hiagnitudin assectio. Fc bHur Humanorum actuum Mnestas , tu pravitas ex ordine deduci debet , quo actus 3ps ad seges diris lux, ut ipsi conremens
123쪽
tis genus existere , vel eoniapi potest , in quo cur ν quaedam affectio inesse non pos fit, cum ens quodlibet ad ens aliud vel nocinaruit , vel eontingentem ordinem his re possit, ex quo relativa, Maio ori
II. Exinde vero facile intelligi , vitain vari plurisnum debet quod arictione qua,
d m, quamvis vitisse a mncipi eonsuevecrant, perinde quasi in rebus ipsis ex Herent, elarax tamen censenda sunt , quippe quae ex ordine, vel eomenatione orianvir , qua Te una cum altera eo aratur. Ita paleam, estucam, aliaque id gemis corpora exta meamus , aeui nulla gravitas in iis existeretrae levitas illa 1 quae in iis percipitur , ιμ- ιura , ae positiva foret et eum tamen evitas 1lla relati, solum fit. neque alia de eauita eiusnodi corpora 'xia dieamus, essi quod Lia eum ferro lapide; eterisque gravioribus comparemus , minoremque in illis gravitatem deprehendamus, quani erepto iam, re timiratus nomine aesignamus. Ita male, Mitum hominem nudum 'oeamus , minusque locupletem paverem dieimus 3 repentem
quam , si eum frigida omparetur e Mida- Minimi sin fero eum iri, henne comparaxa trigidam appellamus . Ita denique de
sensibilibus externorum orporum qualitati
hus ex sola plerumque relatione vel ordinaimii vimus , pio ad rusus nostros rese-tur , time est ex modo, qui sensus nostre
percenant, atque assiciant ut et squosdam suam , aut insuaves , dulces , aut amaros re dicimus i odorem, colorem Scim orι bus ipfis ineff eredimus vo tinnirem se sectiones illas, quae in nobis peraguntur, in ipsa sensuum obiecta transferamui adeoque quas te illas moribu inhaerentes, καε
124쪽
solum sunt , quippe quae ex ordine oriam tur , qui inter objecta orpora , nostramque sentiendi vim aut sensationem in nobis ipsi
peractam reperitur III. Sed, ut hae omnia Retitsonum gene
ra clarius intelligi , exponique possint , , 'servas e juverit quod ipsa relata , quae in rebus eoncipitur, ita distingui solet, ut alia quidem intrinsera, alia vero extrinsera dicini.
Intrinseca relatio realis, vel neesar; a VO
eatur illa, quae ex ipsa rei natura dimanare ubi nempe res illa existere vel concipi non possit nisi eum ordine quodam, quo natura sua ad ens aliud referatur. Ita filius ad Pa trem , effectus omnis ad aussam, visus ad colores, accidens ad substantiam , signum naturale ad rem significatam , ut respiratio ad vitam &c intrinseco reali ves necessa rio quodam ordine refertur. Extrinseca vera , vatianir eonttagens rela tio dicitur illa , quae ab intellectu solo, hominumque arbitrio pendere debet . Ita resa tio Principis ad subditos, moralis actus ad legem, quaelibere eonstituta suerit, signi arbitrarii ad rem signifieatam, ur appensae laurus ad taberitam, vocis ad ideam, qua ejus b.: ' modi voce exprimatur, extrinseca, uoti tingens censeri debet, eum facile variari, ac interdum etiam auferri possis. . IU Ejusmodi vero latio quaecumque illa fuerit sive nempe intrinseca , sive extrin- - ea sit sive substantia eum alia substantia, sive modus unus cum alio modo, sive deni que substantia cum modo comparetur , trix 'neeessario complecti debet , hoe est subie-ἄum, perminum, ac fundamenrum
Subiectum relationis oeatur ens illud ,
quo ad aliud ens reseratur. Terminus vicissim est illud, ad quos ref -
125쪽
pectus ipse dirigitur, sive ad quod relationis subjectum referatur cideoque perspicue apparet quod subiectum ipsuin, a terminus eor relata , seu mutuo relata dicuntur, quod in' relatione qualibet subjectum ad terminum ac ricissim terminus ipse ad subiectum referri possit. Fundamentum vera relationiy vocatur ens
illud , perfecti , vel modus entis , qui in
utroque relato, vel relationis termino reperitur 3 ut proinde ipsius oceasione , aut . irerminus unus ad alium referaturri adeoque posito fundamento resultet relatio , eo verct sublato ipsa quoque relatio auferatur, quamvis alteruter , ac interdum etiam uterquererminus adhue supersit . Ita , si nix ad laereseratur , ipsique similis dicatur erie Iubjectum , ac erit terminus , albedo vero' militudinis mussa , vel relationis fundamen .
U. Itaque juxta varia entitatum, vel assectionum generara quae duobus entibus inesse possunt, varia quoque relationum fundamen, rari adeoque etiam varia relationum generi distingui debent , quae proinde variis etiam nominibus exprimi, sive distingui solent. Ita , si relatio ex substantia sive natura . veluti caussabis origine deducatur relatio 'illa similitudinis , identitasis , convensentia. ivocatur ἔ ut unus homo alteri similis esse
Ex quantitate variae qualitatis, aut inm ualitatis relationes oriuntur ut una res altera major, vel minor, ipsi aqualis , ipfius dimidia, dupla dicatur eademque Prorsus relationum varietas ex tempore , spatio motu . potentia , eterisque rebus exoritur , quae quamvis ineorporeae sint extensione quadam , variisque partibus Maeditae cimcisulitur , eiusque extensio-
126쪽
PARS L. AP. m. In s praesidio una cum altera compararur . .
Ex qualitate 3 Memadmodum etiam ex figura. 1- oritur relatio siminiudinis , up dissia militudinis ut ex albedine similitudo lactis cum nive , ex rotunditate similitudo eirculi
Ex actione , passione resultat relatio caussaeria essectum is vicissim Vectus ad caussam ipsam, posses oris ad rem possessam
aut emptam c. 'E loeo oritur relatio' distantiae , viciniae &e continentis ad rem contentam, partis acti
Ex ipso tempore vel duratione deducitur ordo live relatio aetatis, ut una res alia an--tiquior, vel recentior dieatur VI. Sed nullus propemodum finis esset suturus si universa relationum genera , ipso rumque fundamenta recensenda forent ἰ ubi. . praesertim relationes nise numerandae forent, qu ei ex nostro percipiendi modo , adeoque ab intellectuianostro dependeo . Illud unum observati facile poterit quod ubi res aliqua ad aliam reseratur , semper aliqua cauta , fundamentum, aut ratio concipi vel esse debet, qua eiusmodi relatio instituatur ade que , si ratio illa subtilius exploretur , ipsa quoque relationis indoles, ac natura persph cu deprehendetur suoque peculiari , distin, ctoque inomine designabitur . Sic , ut exemplum unum hie proferam, interdum duae re lationes inter se comparantur , ut ipsaru in
una alteri simi qualia dicatur , ae .
que eiusmodi rationum , sive relationum similitudo proportio vocatur 3 adeoque termini , seu quatuor entitates illa , in quibus haec relationum aequalitas reperitur , propor tionale voeantur 3 ut fusius, atque opportu nius in Mathematica demonstratur . . 'HI. Ex ipsa quoque duorumcntium comm
127쪽
parmone , seu relatione ipsortim ννος oriri sive deduci solet. Eiusmodi. C, ompositio qua duo mitia a uiuis pereepta. mi invicem comparam , discrepare , vel repugilare dimitur, ira diningui poterit, ue i conrrar/a alia privarὸν , νει ἰν
Contraria oppostio dieitur tua , quae peritur in mialitatibus, quarum utraque positiva sit, imulque in eodem qualitatis genere contineatura te una tamen aliam m. eludat una cum illa in eodem subrectos reperiri non possit ut sistis, Mea ν; -Giis , A sietariis , vir iter , aes iditas dic Itaque eum ex qualitatibus illis, quae contrar/a censeri, v arique solam, utraminpositiva ortasse non si um, alterius privatio videatur, uri frigus privatio eaιονδε oppositio eoturam faeile eum pia vati confunda porerit adeoque substantiae solam, si tu qualitaribu affectis suerint , viren, ---, Me eonnaria oppositionis generer uiuo repugnantes appellari poterunt uenqua mutua, te.
Privativa ver oppositio meatur illa , - reperitur intermittatem am, quae vera, realis, aepositiva sit, eiusque,tivatim
cam ce. Quo tanae loco obsti Vandum vo si privatis illa , sive carentia qualit ei concipiatur in subiecto, quod alioquin
qualitatem illam habere posset, privisis umcatur ut aerias in is nune . sin vero eo
capiatur in siriecto, quod persectionis , diminutatis diutus incapax sit, augari dicitur, ut inora in lapide Relativa oppositio, quae omnium minima eenseri debet, est illa, mi reperiturinentibus
trirem relan in spuer irem, ac silium.
128쪽
Contradictoria deniqtie repugnantia, vel oppositio Onanium maxima dieitur illa, quae
reperitur inter eris, non ens, inter homι-
minem, .non hominem dce. Itaque , cum in aliis oppostionuni generibus entis illa, quae opposita fuerint , in aliquo entis genere plerumque conveniant Leontradictoria in nulloentis realis genere convenire unquam possunt . sed ubi alterutrum ex illis ponatur, alterum necessario destrui, vel auferri debet. . VIII. Ita quoque ex relatione , vel ordune, quo entia quaedam invicem comparata
fuerint , ipsa quoque ratio , vel modus intelligi , deducique poterit , quo res una aliam praeeedere, vel ipsa prior esse dicitur Eiusmodi vero νιονDas ita distingui solet ,
ut alia positioni, alia honoras, alia natura, alia temροκέ dicatur, adeoque res una alte tabel positione , vel honore , vel natura ,
Positione lola, vel loco res una prior alia dieitur, ubi fortuito solum ipsam praecedat, atque ante ipsam colloeχta sit, ut lapis unus
ante alium. Honore vero, dignitate res una aliam praecedit, cum eius ordinis caussa, & origo ex ipsa rei dignitate resultet, ut Princeps prior est subdito &e. . Natura dieitur una res aliam praecedere, cum ipsarum utraque uno quidem eodemque empore simul ineaepit, navique eximita sed una tamen ab alia oriri , pendere, producique debet. Ita sol radio seu luce ignis ea-lore suo prior natura esse dicitur quamvisonim eator una eum igne , radius una eum sole ineaeperit, nullumque temporis parium
e lingi cssit, in quo Io sne luce ignis sine calore extiterit radius tamen asiae, e .lor ab igne produci debet , adeoque sol lusim , issis caloremfracedere existimatur
129쪽
. Ceterum eteaeeumatre de artis hisee M lis exposita sunt, visibus avia:res aliam codere, ses alia pro Me duitvr, de variis etiam modis illis intelligi poterunt , quibus una rea aliam sequi, vel ipsa με- esse me domu iam conrinseres . . mulque eum illa conelpa debeae , adeoque os illae fimntianeae dicerentur seu fuste ab
TNter innumera Res attonum genera ,
130쪽
lnus, principem fere locuna obtine respectu ille, vel ordo, sive relatio, quae inter ea se
fam , ω .etum illum eoncipitat , qui ab
ipsa aussa producatur . Siquidem effectus ipse a caussa produci, ab illa pendere, adeoque caussam ipsam respicere debet ne effectus ille rite accurateque concipi poterit. nis neeessaria quaedam, Marctissima connexio inter ipsum , ejusque aussam concipiatur, sicuti vicissim aussa ad effectum illum dirigetur, quem ipsa produxerit. Illaqueu ria Caussarum genera hie ordine complectemur , ut exinde facile varietas etiam illa ostendatur , quae relationibus inesse potest quae inter eaulias, ipsarumque steti s repe
II. Aiqiis, ait ab ipso cau1l e nomine exordiar, eiusmodi voee en illud intelligi vocarique debet , quod ad alterius entis .existentiam , vel productionen . conferat ' ipsi que producendo requiraturi quemadmodum
vicissim Effectus nomine en illud intelligi
vocarique debet , quod aliqua ratione a caussa dependeat, atque ab illa producatur. Itaque effectus omnis a propria caussa distingui, ipsaque posterior esse debet siquidem iuxta celebre principium illud , perarἰ sequitur ad esse , ideoque res ipsa prius ex flere, deinde vero perari concipitur , adeoque caussa tum actum illum , quem exerit, tum effectum illum, qui eiusmodi actu pro . ducatur, aliqua ratione procedere debet. Ita quoque , eum nihil seipsum producere , nihilque prorsus seipso prius ςsse possit, caussa ipsa, quaecumque suerit, ab effectu distingui
debet, quem existentia , virtute operatione sua produxeiit. Hinc veteres Ecclesiae
Patres ubi de divinis loquebantur , Pathem non edulpam, sed istinestium Filii vocarunt,