장음표시 사용
191쪽
uitelligi possunt , quae μου vocam ,
ad Intellectum ipsum facile resem potest i etenim , si Gjectum aliquod actu percipia
inus . dirimur in ιεlligere vero illud idem objectum percipimus, quod asse quo, lque perceptum uerat, a veterem cognitio'. lnem illam in nobis antea peractam adverti
mare , . dicimur reeordari . Itaque ad Memoriam non modo obiecti cuiusdam perceptio , re veteris etiam perceptionis cognitio o flexio , vel .adνerrentia equaritur , qu ameorporea pereipiendi vi repetendum esse Iam vidimus 3 quamvis corporea quoque Memoria in Brutis , atque ii Hominibus habeatur . Qua verra Hione corporea Mem riae vas, ac per pilo in nobis peragatur viave atrone corporeae imagines , ac phantasiarata in cerebro inaprimi , eonserviat i excitari subinde possint , in Phylaca demonstratur. Illud auteni coronidis loco nune o servandunt, quod cum statonicis humanoa Animos ab aeterno creatos , atque in sideribus collocatos esse putarent , ut ibi perenni. mum omnium cognitione fruerentur , dum
incorporeas ideas sibi jmptes a perfricue con , .niplarentur , comitionem illam in Animia eorporis mox conjunctis sensuum ope excitari, dixerunt: adeoque celebre apud illos est riun erat quod So nostrum est remisi M. C A. T . . De Mentis. minaeo luntate , iam Gi-Ι ater Mentis humanae,poventia , issas a facultas appellatur Voluntas , mutentia nimirum hinnanim Animi 1Deo conoesiaci in ipsius praesidio ad bonum vel ad nudum veluti obiectum diris Murci . hoc eru
192쪽
In objectum liquod ab interectu sibi prono situm amando inclinent, aut ab illo refugiant , ipsumque aversentur. Etenim ubi in fitellectus obteinum aliquod antea percepi Voluntas ipsum es uti sibi conveniens , bonum , amabile. cupere, diligere,. . amplecti
potest , sicuti vicistini , si illud idem objectum veluti malum , atque intonvenien abi intellectu cognoscatur, Voluntas ab illo de-n: ciere , ipsumque aversari , vel odisse potest . Hinc Voluntas ab . Intellectu necessario, Eendri debet, nec ullus unquam 'oluntatis, mor , aut elachio in humanis Animis exci, tari potest , nisi prius Intellectus cog Diio maecedat, qua objecti bonitas , ac amabilitas cognoscaturri unde celabie statum G lues P ibi Goliti, in in praecognDum nihil nempe a voluntate dirigi , vael respui polse iouod prius ab Intellectu perceptum, plique
Voluntati propositum non fuerit.
II. Quamvis tamen voluntas in singulis. actibus ab Intellectu pendere debeat s ab illo tamen distinguitur non modo quod ille .
ad verum , voluntas autem ad Ontam velut in jectum sera tu ; verum etiam 90 Indet ilectus objecto suo, ni miriam veritati sibi per-- .spicue propositieri non Ilii ro, sed mcesario, assentiatur ue voluntas autem ind: sterens esse
debeat ut bonum aliquod sibi propositum: eligat , aut aversetur ut proinde nobilior ac praecipua .voluntatis astectio, Re proprie tas u Libertas ipsa hoc est indifferens ac flexibilis arbitrii vi , qua voluntas obje ctum aliquod ibi propositum elis ere potius si
quam respuere amare potius , quam O
amare possit 'III. Sed, ut haec ibi a voluntati s IndoleSH ae perfectio subtilius exponatur , ejusque i --bertatis character . natura ostendatur
quem in humanis Animis admitti debet , ob
193쪽
qui in nobis peraguntii , auqusossunt. Voluntarii di euntur illi, qui a vo .untate veluti caussa oriuntur; in quibus nimirum eliciendis nimiis ipse provensione quadam , , ae vel uti pondere in liri cu , aut certe ab iis hon abhorret, nee illos invitus exerit . In voluntarii vero , vocantur illi, qui in nobis vel insciis, vel iiivitis peraguntur tibi tempe nusta Mentis , perceptio , . nulla prorsiis, electi6 4mpenso, vel deteriminatio, praecesserit . 4 actus ille a nobis temere Prorsus is inconsillio producatur mine optime. Visibintarii in ab Aristotele t a demnitur id, qarid sit a prine pio iniurinseco ο- gnoscente fingi la. . quibui est Ani id ni mirum , ito ab ipsa ente eligitur postquam illa finem objectum D circumstan tias omnes rite exp&ravem , quas laetuna 33 sim consequuntur involuntariium vero de nnitur . . . quod fit ει ι vel ignorantia , ubi nempe nulla intellectus cognitio , vel nulla voluntatis electio, ae propensio repe ritur, uti etiam interdum avertio, vel re,
eugnantia continetun. IV Dei ad e vero voliintarium ipsem aut voluntario actus , ita diffingui solet , iit alter quid'en spontan. - , alter vero indisti vini
persecte iust Ἱsb. dicatur. Spontaneus actus vocatu ille, . in quo prodia eno voluntas, Animiisque noster ab .e tetrinseca vi causa , . principio nomeogitur, aut necessario impel-
htur ad operandum quamvi , ipse obj
cto sibi proposito resistere, e dissentiri non possit=, tacito velati pondere in ipsum
194쪽
ratur, adeoque necessario operetur, nulla amen opposita propensione Wamore ad obiectum aliud inclinat . Itaque pMntaneus actus vini, coactionem, repugnantiam omnem excludit, ideoque dicitur coactionis ex pers, vel immunis a eoactioneri quamvis necessario producatur, atque ita produci debeat, ut non produci non possit. In disterens vero , perfecteque liber vocatur actus ille qui si a voluntate exerrtur, ut illa prius
in disterens fuerit ad operandum p actum illum potius quam ejus oppositum consillio
elegerit ita operetur . ut hi operando desi-
sistere repente possit. Hinc ejusmodi liber, ae
indaerens actus non modo vim omnem v Ο-Iuntati impressam , verum etiam necessitaterno intrem, omnemqne determinationem excludit, quae ab altera quacumque aussa, sive principio oriatur 3 ideoque necessitaris expers, vel immunis a necessitate, vocatur atque ita in disterens . Te debet, ut a libera, a flexibili voluntatis electione, arbitrio oriatur. Iuliodi vero discrimen , quod in volunt aviis actibas admitti debet, ut alii quidem spontanei solum, alii vero spontanei limulque liberi dicantur, Ptime accurateque observavit Aristo toles, cum ait qgod quilibet electivus actus spontaneus ella debet neque tamen vicissim quilibet spontaneus actus semper etian in disterens liberi, me lectivus eis potest; a EleeZi spontaneum quoddam esse apparet , non idem tamen prorsus est 3
spontaneum enim latius pater; nam ct θοntaneum tum Aeris , tum reliquis animalibus
commune es , electio minime D quae . m-
195쪽
v. Aesontaneos qu7dem actus in nobis existere, eos nimirum , in quibus exerendis nulla prorsus extrinseca vis, aut interior voluntatis averso , vel repugnantia repetitur intimo sensu percipimus ut proinde libεrtare rebas i a Philasephis omnibus in hum
nis nimis ad mitratur , idque ex innum et in actibus illis ostendi oleii , di necelsari di idei iv, sed sponte tamen , ii, nobis prodisecuntur . Ita boninii non liberes, sed sponte tamen alarimus apertis oeulis ne ellatio, simulque libenter, ac spoiate intueriaur necessario quidem , sed tamen sponte respiramus
S c ut aistus illos ,raeteream, quos in pii in labis Cisibii ac inopinis sponte quidem , sed necessario , in una cognitio ne electione , vel in id serentia peragi Aristoteles ipse observavit . Longe gravior est
. di Multas, opinionumqu varietas in expli,
tum asserendaq/i ea libertate, quae necensitatem omne ui exesuda 3 an scilicet litve alia
quoque purior, a nobilior linei catis species homine admitti debeat live potius in 1 prima soluiiu libertatis species habearin ' Ac certe quidem plirrimi sunt , qui unianos Animos occuli quadam , sed ineluctabili tamen vi inflecti , vel deteriminari pu- rarit ad operandunt ut, quati,in illi sponte , ac libenter actus aliquem exerant , ab ilio tamen desistere , ae oppositum eligere non postitit neque ipsi sibi libere, ae iudiDierenter actum illum et Milo sed ipsum veluti ab alio sibi na,scriptum exequamur non ideo denique pereatur quia operari Voluerint, sed quia potius ipsorum soluntas abest Irinseca quadam, sive intrinseca vi causia, aut principi inflectatur ad operandum vi mite , necessario , ae insuperabilite assi
196쪽
actum illum feratur . Alii vero ut rani quaei, onus libertatem in hominibus adinittendanteis contendunt ut proinde in singulis ipsorum actibus in disterens , ac libera prorsus. voluntatis eleetio, vel determinatio praecedat, ac voluntas ipsa sic operetur, ut etiam nota operari potuerit , ita actum aliquem 'exerat, ut oppositu ia, qtioque amplecti os. fit, si velit ita denique suorum actuum do mina sit, ut ipsos imperio, electione, arbitrioque suo eligere, respuere, i evocare, in queriere, suspendero perflacte possis. VI. Atque, ut a prima lillosophorum sententia, sive ab argumentis illis exordiar, quibus hae indisterens arbitrii liberta impugnari, ae inevitabilis quaedalia necessitas ita humanis actibus induci solet, plurimi existi Ia iant libertatem iliata ab humani coidis id
sectibus, moriginali peccato alii a sideri bus, aut Fato , alii ab invariabili Dei Praescientia , alii den ii eo physica praevia,
que Dei motione, divinis' te decretis viola-
Etenim plurima persectam illam arbitrii libertatem, qua vi manus Animus ad alteru tium ex duobus objectis bi propositis eli- .gendum prorsus indisterens oret, adeoqcte libere aut bonum , aut malum amplecti posset , tunc solun in ipso futuram DilIe putant, cum adhuc innocens, perfectu laue ille foret adeoque pupior, eis, inceps hominis pars sensibus ninibus, affectibus impera- .reti . Ubi vero prina paro alis peccato vehetan renis voluptatis ardor , concupiscentiae o Hine S, errores, aegritud me affectus in hainanis nimis excitati sunt, voluntas ipsa.
2 malum pronior , quam ad bonum sib c-pit adeoque nune ad malum ipsum taci, to quodam pondere abripitur. in Cal Pin uirrus . aliique plurimi libet ratem,
197쪽
aut mire vitiatam nlii Aaram , immo confectam, extinctam se esse dixerunt ut pro-
inmen, ad Mina erantur, atque irin senito voluptatis araca, resiuere, vel repugna
Assyrii vero , Chaldaei , aliique plures , quibus praesertim hae e originis labes ignota fuit arbitrii nostri viles Δ,Gulos side iam influxibus violari, adeoque in humanis Animis inevitabilem quandam ore cessit atem indue purarun b. In nimirum eveni us . n - es ab occulto oodam silerum influxu , adspectu ira pendere opinantur. ue ipsi vo-que humatiae voluntatis actus aliter eontingere , sive produci non possint , quana ut varium siderunt ordo i influxu , adspectus UVtenderat, sub quo hommuni qui na'. tias foret mine Genethliae , Chaldaei , -- strologi , vel Mathema ie , cum eiusmodi 'siderum ad pectu observas a L , futuros ho namis , cuiusque assis ν, otianemque actuum seriem praediisere se posse gloriabantur . Ira
quoque futui os omnes singularum rerum eventus a Fato praescriptos, ae detinuo esse plexiuite ver es existimarunc; ae Farum ipsam 'velari supremi v quodiuini Nomen homnibus, a Diis psis imperans effuόxere, quod satura quaelibet invariabilis, aeternoque Decreto te uesanxisset , ut nemo prorsus Fatorum vim effigere , iisque adversari posse s&d hominum quilibet in exerendis stibua omnibus Fato um ordinem sequi, ac necessas xio infer debetes. - VII Hae
198쪽
VII. Haec tamen omnia facile profecto di-ximi Ἀψe refelli poterunt'. Etenim , quamvis primi parentis, peccato in disterens illa , . aequabilis , persecteque libera arbitrii vis quae honi in concessa suerat, pronior ad malum, quam ad bonum evaserit perspicuo
tamen certoque sensu percipimus , ac experimur vim, potestatem , ac imperium illud adhue in nobis existere, quo sensuum i Ilecebris , corporeis motibus , in a Finibus adversari possimus cumqu tacito corporeae
cupiditatis ardore ad objectum aliquod impellimur, eam tamen vim nobis inesse sentimus , qua obiectum illud respuere , ipsique oppositum amplecti possimus . Itaque plena
voluntatis libertas violata, ac vulnerata quidem, non ruero prorsus erepta, vel extincta fuit; adeoque nunc etiam non sponte solum di sed etiam libere , euara volutarit S. OPeramur. Qtiod velo, ad occultam siderum vim ac
influxum attinet , qui ab Assyiii , Astrolo-gi, aliisque id genus hariolis Engebatur, jamdiu est quod impudens illa, ac levissima.
aeruscatorum hominum opinio est oris Physices praesidio reiecta fuit: ut proinde argumenta, quae ad Qersus homitiis libertatem e variis siderum adspectibus afferebantur, contemni pacilitis ac irrideri , quam serio gravi terque refelli nunc debeanta Ita quoque Fati natura , eiusque decretorum series, de qua Sroici praesertim subtiliter adeo disputarunt, una cum Ethnica Religionis erroribus obsolevit', puriorique rationis lumine' facile innotuit Fatum illud quod .ai vero , supremoque Numine distinctum a Stoicis , aliisque pluribus Engeba- tuc imaginarium prosus , ac inane O mea .ecte oportere , quemadmodum sane Seneca , a c
199쪽
ainos Stoica doctrina assertor , ut ii et me nutir aliud intelligi posse putavit, qua nubum , qui futuris omnibus legem praescri . erit , haec sutura potius m ni nos sui , 14, decreverit , adeoDe hujus om- , εο sio gulos hinnanae voluntatis actiis invariabili decreto , M ue 'muaabili serie constituo. VIII. Itaque id mun supererit ut libemtas ipsa , ac iiuliffuens agendi vis a divinat solam praescientia, divinisque decretis impediri , vicitari , vel extingui posse dicatur Etenim Deus quid id in crearis faustu Unnibus erat futurum , perspicum *rtoque cognovit . saturos omites lumianar siluntatis actus perspicue praevidit . atque ejusmodi De. yraescienti decipi fallique non potest, nilui, que prorsis alia ratione corWing 1' vel pro inici potes , quam utra eo praeri ut fumrat . Ita quoque constitui supponique debet quod Deus ab arterno futuros Sctus omnes , aut casus invariabili de rvo sanetvit M inimique pressus alia rarione si . contingere , vel es potest , quam ut ab is Deo decretum , vel invariabili decretorum scri e constitutum merit . Ergo , inquiuiu autti, aut Necessi ratis alsertores, si illud unu si
ab ii minibus et si , sive produci debet
quod ab aeterno invariabili Des cognitios ei praevisum L ae immutabilites decreto coa. iii tutum fuit , ac humana voluntas aliquia eligendo ab euasmodi. Rei praescienti eretisque deste rei , vel dissentita non m . . teii , qui et i , salvari , eLexplicari unquam poterit quod humanus Animus adhuc
in lictrens necessitatis exisr liber sit, a. voluntas ipsi operari vel non operari posilla , hoe est actum illam exerere , vel non cri ei 'e , quem Deus ab illa producendum esse iam ridera , certoque decreuerat ξ Ιἐχ-
200쪽
n te titissima loci pr. e scientia, ac lina ta-it,ilis ipsius decreto ita in series cum uia an tu in actu una contingentia , limanaeque vo-
duntatis albitrio, indisterentia , libertate cona Poni non poterit 3 cumque sciet tia illa, ae decreta certissime admitti debeant , indiffe--rcns illa arbitrii libertas intelligi , et expli cari non poterit 3 adeoque in hunianis Ani - iis ea scium libertas supererit, qua sponte, libenterque divinar voluntatis impulsum se- uantur , ac tacito quidem, occulto Ad insuperabili tamen pondere ae motu quid- quid a Deo praevisum ae decretum fuerit exequantur . Eiusmodi vero argumenti vis, quae maxima certe esse debet , ab Ethnicis' quoque Philosophis observata suilla ut proande Cicero, ' eum humanos Animos intel- digeret liberos elis oportere , divinam prae- ici eiu iam , a Fati decreta negaverit: alii vero , cum divinam praescientiam, supremi- que. Numinis decreta negari non posse censerent , ' humana libertatis arbitrium su- tuleres quod nimirum utrique praescientiam, ac decretum illud cum humana libertate componi, certoque laedere conjungi non
Ist. A facile quidem eius argumenti ro- bur eludi , vel intringi posset , optimeque
humana libertas cum divina praescientia, ae voluntate componi, si decreta ipsa, ac praescien
- - Ne in De una luidem cadere videtur iit sciat quid casu orturio futurum sit. Si ei im scit, certe illud vetate . Sin certe eveniet , nulla ortuna est . Est autem fortuna a rerum igitur fortuitaIuin nulla est rus en fio iste do divinatione e p. ι . Confiteri esse Deum, o negare praescium su- 'turorum apertissima insania est . s. sus de civit. De Lib. I. v. p.