장음표시 사용
61쪽
Reeemiorum inventa , & nobilissimum sane , 8c vero etiam utilissimum eensen quin est . Id quidem nemo iniiciabitur , qui novos detectos Orbes , novas Veteribus prorissus ineognitas Caeli plagas inventas proximas alturi Polo, quem non jub peuibus Styx atra videt , manu qua prinunαι , sed scntes nostris similcs contemplantur , ae
immensam gemmarum , di auri, argentique copiam univcrsum Orbem nostrum unius artis Nauticae ope ditantem conssideraverit .
Porro aliam nominat Arcton majoribus illustrem stellis ; non quod & ei rea Australem Caelestem Polum alia sit Ursa , ut binae adsunt ei rea Polum Borealem : sed quia circa Australem Polum adsunt multo plures in ligniores Stellae, quam circa no-lirum , inter quas illae maxime conspicuae , quae quod in crucis tormam iiiiii compositae dicuntur, Il Crociere . Quanquam nulla ita in lignis , ut noli ra Ursae minoris Cauda , ita Australi Polo proxima nune quidem est, ut haec Boreali , quae icci reo Polaris dieitur, R est cursiti navium dirigendo aptissima , quod parum admodum a Polo reis ccdcias diurno motu, directioncm ollendit Borealis plagae , ac proinde plagarum
I i Roc merus primum ope Eeclipsium Satellitum Iovis, mox Bradlcyus ope annuae Fixarum aberrationis , miro sane consensit immensam luminis celeritatem dei niverunt, qua ipsum lumen percurrit dimidio quadrante horae spatium zequale diliantiae Solis a Terra , nimirum milliaria circiter ccnties millius mille : quod quidem inventum inter nostri aevi praecipita est jure commemorandum . 3 α) Abbas Caslestus enitentium aquarum menturam diu olim inrognitam summo Reip. bono explicavit . Post ipsunt , quae ad aquarum sive prementium dum flagitant , sive czlcritatem , ae vim perpetuo mutantium , dum ituunt, theoriam pertinent , mirum sane , quo dc succellu , N publieo commodo icti cisti me inventa . 33 Gallicus lege aecelerationis gravium duiuendentium stabilita , primus Mechanicae , quae de motu corporum agit, standamcnta jecit. Quo ejuli nodi praeclaristimaphylicae pars provecta iit , iatis patebit pereurrenti vel Nevvioni prinei pia Philosophiae naturalis , vel Hermanni Plioronomiam , vel Eulcri Mechanicam , vel tam multa , tam praeclara tot Academiarum publica monumenta , ae tot doctilli moriam hominum opera in dics prodcuntia . Quantam vero utilitatem ea ipsi pepererit I noverit sane , qui horologiorum aequalitat cm , qui artem Balisti eam , qui plurimos alios ejusmodi praeclariss nios Mechanicae illus perpenderit. 3 q) Torriculi ius in celcbcrrimo suo tubo Mercurii suspensi altitudinem illam determinatam , ae a seculum liquorum in Anthliis non ab horrore vaeui , scd a pondere , Sc utaturio acris prumcntis cxtrinsecus provenire ita ostendit ; ut co pacto pondus etiam saltcm ejus Athmos pliadrae deprchenderit, quae per vitri poros sese inlinii renon potest. Id cxperimentum consecuta Boyliana machina quantum ad Naturae cognitionem contulerit , quis longiore etiam oratione satis pro dignitate per sc qui possit.
3 s) Not illimi sunt Halleyani ea leuit , quibus illud adit ruere conatus est , aquas pluvias fluminibus omnibus alcudis abunde sussidere; ae proinde ex ipsis aquis pluviis ortum duccre sium ni ipsa , contendit. Eandem sententiam . di vali silerius , & alii sanc plurimi propugnarunt. Hue Noster respexit, cum haec primum scriberet . Ucrum P. Niezlaus Gliezhius vir e nostra Societate summi ingenii , iunimae erit ditionis, summi in scribendo nitoris, leporisque elega in isti:no opusculo de Fontium Or g:ne paucis ab hinc annis evulgato ita Hallcyanos ea leuios , caeterosque cjusmodi Veritatem ejus sententiae nequaquam cui nccre, manifesto os cndit; ut rem planc conficiat, qui quidem vetustiorem lcntentiam de Fluminibus ex ipso Mari ortum nova tamen qua α iam ratione ducentibus ita Proponit; ut validissime lane propugnet . Devcntorum origine non ita multa adhuc deprcheasa , ut de reliqu:s, quae hic
62쪽
Noster enumeravit. Ingentes tamen eo quoque in genere postremis h isce temporibu, progressus habiti. Nam earum pilarum ope , quas Reoli pilas voeant , illud osten ditur , quo pacto vapores in loeo cireum septo occluit , dum calefacti sese expandunt , ae diffundunt; si per angustum spxtium exitus pateat, ingenti cum veἰocitate et resti , instentem aeri motum imprimant ; ac proinde ingentem excitent ventum . Nam in iis pilis aqua semiplenis N exiguo tantum soramine hiantibus , aqua ipsa , si ad ignem applicata in vapores dissolvatur , ingentem excitat ventum ex illo ipso foramine cnantcm . Inde autem peculiarium ventorum causae repetitae ab cx Lalationibus vel in. tra montium viseera , vel interj vallium angustias, vel inter nubes ipsas excitatis caloris vi , dilatat isque . At aliae generalium ventorum causae repetitae a Solis actione Athmosphaeram pem petuo calefacientis , de in Hypothesi Terrae motae a motu ipso diurno Terrae in Orientem celeriore non nihil , quam sit Athmosphaerae motus, ac a generalis Nevvloianianae gravitatis actione , ex qua , ut tu Aurora Boreali videbimus , Maris aestus pendet; Ee aestum similem in Athmosphaera ipsi debere contingere satis patet . Eum Daniel Berno illlius in Dissert atione , quae praemio donata est Parisiis anno I qci, censuit debere e lle tanto majorem marino aestu, quanto minor est aeris dentitas densitate aquae. At nos in Dissertatione pariter de Maris aestu , quam nune edimus, satis luculenter, ut nobis quidem videmur, demonstramus; aessum Aeris marino aellui deis bere esse ad sensum aequalem , utcunque magna sit ipsus aeris raritas . Porro eodem argumento de generali ventorum cauli a Bero linensi Aea demi,
proposito, fraemium nuper retulit Vir doctissimus Da Lambertus , eujus dissertatio nuper Parisiis prodiit: Romam nullum adhuc quod sciamus exemplum ejusdem de .
3 Praecipua hue usque e Reeentiorum inventis hic Noster enumeravit . Qui haec
perdeiaderit , in fietari omnino non poterit , Veteres a Recentioribus nostrorum tem porum summis viris in Niturae investigatione , atque cognitione longe superatosese, ita; ut apud Nepotes nostros multo plus admirationis haec nostra aetas excitatura olimst , quam nobis excitet tota tot saeculorum antiquitas .
Porro inter densim studiosorum juvenum turbam, ad quos haec . eum primum poema ipsum recitaretur , adhortatio directa est , nos quoque tum potissimum e lyroiscinio educti , ae Geometriae prorsus ignari. & in omnibus Philosophiae partibus omnino rudes ibidem assidebamiis, quos & tum quidem, & saepe postea ejusmodi inelta mentis ita extimul ivit, inna inma vitque ἔ ut licet eas nobis deesse vires , quibus ad magnos Itiperan . os senes opus esset, satis perspiceremus ἱ animum tamen inusitata quadam excitatum alacritate, atque ardore correptum senserimus, quo quidquid in nobis virium esset, id ad ea potissimum excolenda studia conserendum nobis esse, apud nos ipsos statuerimus , & Geometriae, atque Analysios ope rimandam diligenter, per serutandam ue Naturam; ut si quid sorte densoribus adhuc tenebris involutum, nobis quoque dispicere , atque explorare contingeret, in publicum protraheremus,& aut nostra ipsi proferremus inventa , aut si res minus succederet , aliorum saltem labores perficeremus, atque inventa , nova aliqua accessione facta , promoveremus . 38ὶ Explicata Iridis origine , explieit hie, cur ea , de circularis appareat, &circulum not expleat. Qitoniam nimirum colores non deseruntur ad oeulum, nisi incerto angulo; solum guttae in areum circularem compositae, & eum non completum , cundem colorem exhibebunt. Id ut ostendat, concipit radium in fig. Io. RO. remissum a gutta B, Je rectam OI parallelam radio Solis indureseere , tamquam si filo serreo constarent , tum re tam οἱ eonverti in se ipsa dum radius m ei rea ipsam revolvatur gyrans hine inde ad dexteram', laevamque , de serens guttam Cum
63쪽
hie radiui servet eundem angulum eum illa tecta o I, nee magis aceedae ad eam se deprimens , nee ab ea recedat in altum elatus ἔ omnino ipsa gutta deseribet peripheriam cujusdam circuli , qui nimirum in ipsa recta οἱ immota centrum habeat . At cum ipsa OI vel deprimatur infra superficiem Terrae, vel eam per.eadat; impinget radius OB, 3c gutta B in ipsam Terrae superficiem, ante qui mei reuius compleatur , qui proinde manebit abruptus . 3s) Quoniam autem singulae guttae integras Irides emittunt, ut supra in fig. . demonstravimus , quae per campos dispereunt a iecirco si oculus vel progrediatur, vel regrediatur, & secum deserat angulos IOB , IOE , nova semper oeula apparebit Iris eum eo progrediens, vel regrediens , ut pariter supra vidimus . ηοὶ Exposita fusius Iride Primaria , Secundariam aggreditur , in qua tantum notat, in quibus a Primaria discrepat . Hane fg. 8. exhibet . Sunt autem haec
r. Radii aD Primatiam Iridem generantes in fig. 7. ineidebant in quadra tem AE externum, & post unieam reflexionem in R ita egrediebantur ex parte interna in r , ut mi squam post egressum radio directo occurrerent i at radii aD generantes in fig. 8. Iridem secundariam ineidunt in quadrantem AE spectantem partem interiorem , seu centrum Iridis , & post binas reflexiones in R de regrediuntur in e ex parte opposita externa , & radio directo aD occurrunt in Icinter guttam & Solem . h. Radii emeaees adsunt etiam hie , & diversos angulos minimos poscunt a sed or/ine prorsus opposito . Nimirum in fig. Io. eolor Rubeus pole it angulum m graduum proxime quinquies decem, seu 3 . , & Violaceus poscit angulum D graduum proxime Fq. Nam, ut vidimus, nulla habita ratione diametri apparentis Solis, Rubeus requirit so. gradus & min. 17. , Violaeeus gradus Fq. min. 7. Et si demantur illi, di addantur huic min. Is . , ob diametrum apparentem Solis, fiunt gr. SO. min. 42. , & gr. 34. min. 22. ; quae Noster nominatomissis minutis. 3. Radii effieaees in Iride Primaria egrediebantur in angulo Oinnium maximo , in Iride secundaria egrediuntur in minimo , ut supra vidimus . Id autem ipsum in causa est, cur colores inverso appareant ordine . Quia ut Rubei coloris maximus angulus in unica reflexione erat maximorum maximus , ita minimus ejusdem in duplici reflexione erit minimorum minimus . Ut autem plura circa maximum aequantur inter se, ita & circa minimum; ae proinde & in hoc minimo radii habenter efficaces. 4. Demum Iris seeundaria est languidior; quia in quavis reflexione intra guttam, ut diximus pars egreditur e gutta, & pars tantum reflectitur. Quare quo
plures reflexiones sunt, eo plus luminis disperit, de radius tenuior evadit . AURO
66쪽
Nde suos gelida rutilans Aurora sub Arcto Accipiat radios ; boreae de parte nivalis Cur micet; & varias mutet non una figuras ;Post mihi dictam Irim , post longum a vertice. Pindi Exilium , & tetricae post taedia multa Minervae , sJam canere incipiam . Vos o praesentia , Mus e , Numina, si vestros liqui non sponte recessus , Ingratasque moras. & inanes flevimus annos; Vos me pulverei rauca inter bella Lycaei Sordentemque artus, & barbara verba sonantem IOAccipite o reducem , meque omni abstergite labe , Et lympha , atque sacris lauri lustrate maniplis . Audior: aonio rursum mihi labra liquore Ecce linunt, & membra lavant; abit ecce per amnem Squallor , & in media vitium omne relinquimus unda . Is Tuque ' adeo, totis plaudit cui Sequana ripis , Semotaeque procul responsant plausibus orae :Sive , in Parisiaci quae clara reperta sodales Extuderunt, mira arte refers : seu lanere mersos Laudibus exornas , nigrantique cripis Orco : a Ingenii sive alta tui monumenta recludens Extendis propriam ventura in saecula famam :
67쪽
Huc ades o MERANE savens : & ' moenia Coeli, Titanisque auras , vibrataque lumina pande :Dum chartis deprompta tuis Com perta latino a ς Inlustrare paro versu ; di te , Magne, secutus
Fixa pedum pressis pono vestigia signis .
Te sine nil rectum mens proseret. O age cunetas Rumpe moras . Tibi Romulei de valle theatri Arcades assurgunt, cupiuntque audire docentem , 3 o
Et simul e stellis , simul & parnasside lauro
Debita pieriae properant tibi serta Sorores . At prius ignotos quam carmine pandimus ortus Lucis hyperboreae; quo se ordine in aetheris axem Illa serat; quaeque incautis inducere fraudem 3ς
Possunt; & vera procul a ratione recedunt. Discutere, & multae mihi sit praevertere Curae . Scilicet y is demum veras cognoscere causas Aptus erit, qui secum animo legesque, modosque Ante notet rerum, observans; penitusque releget 4o Credulus a teneris temere quae combibit annis.
Primum ε igitur boreamque inter , solemque cadentem . Hic se ubi sub pelagus ternis serme abdidit horis. Nube niger densa , crassusque vaporibus orbis Vix medium, veluti fugiens , metuensque videri, 4s Sese aperit caelo , & media plus parte recondit . Nec longum ille tamen durat pudor . Extima quippe Zona renidenti paulatim albescere limbo Incipit: hanc aliae gyro interiore secutae Lumine inardescunt simili; variumque nitentes soLuce secant totam , pulchrisque coloribus umbram . At, qui caecus adhuc caligine flectitur atra , Limbus agit rimas; rimis tum protinus a stis
Exiliunt radiorum imbres , & lumina jactant. Non secus ac ' latiae festis quando ignibus arcis ς ς
68쪽
Annua clavigero renovantur sacra Parenti;
Lucidus ut tubulis lath crepitantibus imber Detonuit, campisque cadens , & Tybride sedit:
Fomite correpto turrim cita flamma per altam
Sibilat erumpens , atque ignivomae Cyparissi 6o
Ardua murorum rutila CinXere corona.
Saepe etiam media coeli regione videbis Multa coire simul, centroque quiescere in uno Flammarum capita ; & latos diffundere ramos , Inque tholi patulam sese componere formam . 6ς
Ut , quum immitis agros, atque aera Cancer adurit, Grata coronatae texunt umbracula sagi :Aut ut iter gravibus legio permensa sub armis Substitit, & campis tentoria fixit apertis . Saepe etiam aetherias incendia vasta per oras ToSanguineumque ignem, & nebulam ferale rubentem Aspicies : terris credas instare supremum Exitium ; maculis vultum quum foeda Cruentis Astra ruent ; quum signa dabit late horrida caelum Iudicis adventum testantia ς quumque repente γς Aire fremens rauco trepidas sera buccina gentes Ad scelerum poenas, aut praemia laeta reposcet, Aridaque abruptis passim ciet ossa sepulchris . Ah tamen ali , ne tanta time ; Nam tempore ParVO Paulatim serus ille vapor mansuescet, & imas 8o AEthere sub Scythico coeli procumbet ad oras , Rimulaque eois accendet lumina flammis. Ergo lycaoniam siquis conversus ad ursam Haec videt, eventusque petit primordia tanti,
Is primum quae salsa animo sorte imbibit ante 8 sExuat, & toto prudens mihi pectore pellat. Incipiens, stulta edico tibi mente facessat Vana superstitio, laesae quae Numinis irae G a Aret
69쪽
Arctoum iubar adscribit, quo nempe minaces Sontibus heu i terris denunci et ante furores . Qualiter horrificos cernens ardere cometas Mens sibi caeca hominum variabilis inscia coeli Bellumque , horribilemque luem , & dira omnia Fataque purpurei metuunt suprema Tyranni . Tu sapiens venerare Deos P namque ordine certo Fert natura vices, & servant astra tenorem Sorte datum ; seu dira instent; seu laeta parentur Atque uno spectant non unos lumine casus . Ac ne sorte putes tibi me canere impia vatem , Paulisper monumenta aevi lustrare vetusti, Praeteritosque juvet mentem versare Per annos. Committens eventa simul , quam saepe videbis , Plurima quum gelido sese diffudit ab axe , Composuitque Aurora truces ad tristia vultus ;Temporibus tamen ut numquam praesentior ullis Adsuerit nobis placidi clementia Coeli pNon tunc armorum sonitus, non saeva per orbem Bella , nec abductis moesti cultoribus agri. Non tunc dira lues hominesve , serasve veneno Corripuit, tacitove in secit corpora tabo . Tempestas sed laeta anni vitalibus auris Dispulit omnigeni toto aethere semina morbi , Addidit & venis animos, membrisque Vigorem . Non alias tumidis fluxerunt vina racemis Plenius , aut tanto gemuerunt pondere rami. Nec tam immensa seges gravibus laetissima culmis Plaustraque tarda boum lassavit, & horrea vicit . Contra, quum nullos Boreas ostenderit ignes, Invenies quam saepe , imo crudelia cuncta Eumenidas vertisse lacu , frugesque malignas,
70쪽
Sed quid opus longinqua sequi Praesentia nostris
Indubitare vetent quum tot fata aspera dictis ;Absolvantque omni borealem Crimine lucem . Jam plures fluxere anni; quum nulla Bootes, IasDum vehitur tardis sera jam nocte quadrigis , Obvia sanguineae timuit sera lumina flammae .
Quis tamen aerumnas , quis vulnera nostra canendo Enumerare queat, tantosque aequare dolores
Europa infelix l nam quae te saeva Deorum I 3o Tam gravibus premit ira malis ; quo crimine tanto Heu i tibi tam diras potuisti accersere poenas Regna per immenso septem subjecta Trioni , Sequanicasque arces , atque aurea littora Iberi Volve acies; specta , Eridanus qua labitur , &qua I 3ς Fluctibus irrumpens sculo de littore pontus Submovet Italiam , & brevibus discriminat undis . Anne tui latus aspicies, quod tempore eodem Pallida Tisiphone intactum furialibus armis
Liquerit, aut diris non sparserit atra venenis 3 I4 Quae quibus adversa anteferam Θ Tu prima furentem Dic Messana luem ; dic tot miseranda tuorum Funera, & aggestis glomerata cadavera plaustria Excisasque a stirpe domos, censusque vacantes. Adde peregrinae commercia perdita gentis , ΥΦς Atque execratum trepida formidine portum rEt statio illa quidem sessis tutissima nautis . Nec suit auxilio nobis, quod marmoris aestus Hesperium sic ulci latus abscidit. AEquora namque Sprevit dira lues ; calabraeque ' per oppida terrae Isolam surit, atque humili stravit latus omne pavore .
An memorem exhaustas auroque , & Civibus urbes . Anne tot immissas subvertere cuncta catervas ,