장음표시 사용
131쪽
Et apud Ovidium Medaea. Ita reluctante cursu de Acere Lunam titur , ct tenebris abdere Solis
Illa refranat aquas, obliquas flumina si fit. Petronius Arbiter inducit sagam sic
Flectere Phabus equos, reuoluto cogi
Grandiloquentius Lucanus lib. 6. Cestuere υιces rerum, dilatari longasiu nocte dies: legi non paruit aether Torpuit 2 praceps audito carmine
' Axibiti or rapidis impulses Iuppiter
urgens, Iur non ire Polos, erc.
97 De Antichristo etiam assirmant Lactantius , & Hyppolitus similia portenta editurum : Ille quidem , lila. 7. cap. I7. Iubebit ignem descendere de caelo, Ur solem a suis cursibm stare. Hic autem in oratione de consummatione mundi. Siceis pedibus ambulabit super mare: solem circumaget .quo libuerit. Vertim quod attinet ad hanc potentiam Antichristi, sagarumve, atque adeo ipsius daemonis , ad inhibendum, aut reflectendum solis cursum 3, aniles fabulae sunt , ac merae nugae. Neque enim coelorum orbes , ac multo minus illorum motrices Intelligentiae daemoniaco subiacent imperio. Lege duos eruditissimos viros , Deirium in Disquisitionibus Magicis p. I. l. 2. quaest. Q. & Serarium In cap. I o.Iosue quaest. I S. s3 Si ergo naturae totius vires spectes, solem gradum referre , aut lolito citius maturare,aeque dissicile est Si di uinam consideres omnipotentiam, aeque facile : & solitus est nonnunquam Deus solem item accelerare.
Expresse ii testatur Ambrosius sermone Io. de Natiuitate. Si fleta per diem alieni temporis officium minim ut
cur non credamm, quod μοι quoque nocturnis horis aliquantulum aduentu maturiore decerpserat ' Ex eo denique factum puto, Ut nox decresceret, dum sol si immad Dominica natiuitatis obsequium , ante mundo lucem proinsit, quum nora cur
Fum temporas consummaras Et Chry- 99 sologus sermone 8x. de Christi resurrectione , expendens verba quaedam dissicillima Marc. i6. n. 2. si valde ma ne,inquit, & ut assirmat Ioannes cap. 2C .num I .cum adhuc tenebrae essent2 quomodo orto iam sole sic nescit Euangelista,qvid dicat ' non est erroris is a r latio ; veritatis est. Sol, qui ut suo comm reretur auctora, i sam meridianam suam
mortificauerat claritatem , ut consurgeret auctori fluo, mittis tenebris, antelucanus erupit.
Et reversis est sol decem lineis per
Ertum est , Isaiam prius quam Io hoc miraculum patraret, in preces effusum suppliciter Diuina opem
implorasse. 4. Regum 2Ο. numer. IImιocauit itaque Isaias Propheta Dominum, er redinit umbramRer lineas, qitiatas iam desien erat. Maligne mihi videntur hoc tam grande portentum extenuare Paulus Burgenus in Additionibus, lih . Regum capite 2 o. dc magis ex professis, Arias Montanus in hoc loco: asserentes , non ipsum quidem solem retro- actum, sed umbram duntaxat regret μsam., atque adeo solum in horologio Achaz contigisse miraculum , ibi praecise spectatum fuisse. Longe subli- IOImius sentit de hoc tam raro prodigio Magnus ille Dionysius,cuius haec sunt verba in epistola 7. ad Polyca pum. Alia quadam dies perpetuo lum ne triplo frme, quam solet, maior es cta est , ct coelum intra viginti horas,
132쪽
quem iam exegerat cursum, retrogrediens Ut Latina ctiam portentum,longe gran- repetit, atque reuertitur, tam mirabilibus dior, ac significantior est,quam Oi,id- contrari s conuersionibus. Itaque existi- vst,signum 5 ita verti solet a Vulgatomat Dionysius id , quod est rationi, mophet,ostentum. Exod.6.nmaa. 2 I. & rerum naturae magis consenta- Πia o tarta, qua posui in manu ti re aut,
ncum , non modo solem, sed omnes prodigium, Ioel 2. num. 3 o. dabo prodi-c estes sphaeras simul retroactas. Vt gia in caelo. Sic Deuter. 6. num. 22. de statione solis imperata a Iosue erudite id, ac solide probant Serarius in cap. io .quaest. 26. & Magallanes ibi sech. l. annot. 3. Auctor item de Mirabilibus Scripturae tib a. cap. 28. apud August.lom. 3 .diserte assirmat. Solis in ortum ab occasu per decem seras cursum
Psilm. o. num.8. Psalm.77. num 43. Denique portentum Ezechielis I 2.la.6. Porrentum dedi te Domui Israel. Sic
Deinde legati referunt, hoc portentum accidisse super terrana:& Ge- recidivo Dein tramite retorquet. quatenus nebrardus in Chronographia p. is . de Deluti mane iterum festinare incipe- prodit,etiam Herodotum lib. r. huius rei, qui dieι totius exceptis duabim horis, admirandi ostenti mcminisse. Cur
spatium consiummasset. Sed Montani explicationem ipsa mihi videtur Scriptura refellere. Expresse enim hic legimus. Et reversim
est sol decem lineis e de Ecclesiastici 8.
num. 26. in diebus ipsius retro rediyr sol, Igitur tam anguste Montanus illud intra unius horologij limites includit 3 Minutum vero grammaticum agit , cum Hebraicum articulum terrae adiunctum, ad certam illam terram, fortasse in qua horologium erato addidit regi istam.Graece anepodi en. descriptum , denotandam restringit. regressus est , repedavit, retrocessit. Cuius verbi vim expendens Serarius in c. io. Iosue quaest. i 3. subest enim idem verbum Ecclesiastici 46 num. s.)probabile censet, ctiain in illo mi raculo edito a Iosue, solem quidem Io xo Apage grammaticas istas subtilitates, hebetes prorsus argutias. Ego quidem mihi persuadeo , portentum hoc non solum incurri ne in Chald orum aspectum,qui astrorum, coelestiumque Phaenomenon fuere primo subito regressum, deinde vero curiosissimi obseruatores, indagato- constitisse fixum , & immotum. So- rsique solertissimi:verum etiam apud 'lam autem quietem exprimi Iosue plerasque Nationes spectarum , om- Io. num. I 3. lam reuersionem Eccle- nium in se oculos,linguas,animosquesiastiei 6. num. s. conuertisse. Extitit enim longissima Accedit, quod si hoc miraculum illa dies, triplo videlicet maior, quam spectatum duntaxat fuit in horologio communiter esse solet, atque adeo Achaz, non in aliis solat ibus horo- nusquam alia post hominum memologiis urbis Hierosolymae, nedum riam similis visa est. Afirmat hoc di- apud exteras Gentes,ut asseruit Mon- serte Donysus in iis verbis,quae pau- tanus , quomodo stabit, quod refert lo ante recitauimus': cuius auctoritas Scriptura a. Paralip. 32. n. 3I. Legatos satis,superque nobis este poterat: sed missos fuisse a Rege Bahlonis ad Eeti- age, summam ex ipsa Scriptura accu-claam, interrogarent de portento, quod rate subducamus. Percurrerat iam sol i os acciderat puper terram Z Vbi in primis in horologio decem gradus, siue li- hoc miraculum Scriptura vocat por- neas , atquc adeo totidem horas tu tentum. Hebraice Mophet. Quae vox, cis exegerat. Scitum enim est , apud P antIquOS
133쪽
antiquos etiam eam viguisse consuetudinem , quam nostris temporibus obseruamus, singulis quibusdam gradioribus lineis, sngulas itcm horas denotari: Persius Satyra 3. Stertimus indomitum , quod dessumare fatemum Sulpi iat, quinta ta linea tagitur umbra. Quo fortasse etiam allulum ab Horatio libro primo Epistolarum.Epist. Io. Mors ultima tinea rerum est. Solis itaque sphaera,vel potius uniuersa coelestium orbium machina, iisdem spatiis, eodem incitata tenore
motus,a calce ad carceres reuocata,ac
sost late distucam toto hemisphaerioucem per viginti integras horas, rursus diem, minimum duodecim horarum ,) pedetentim de more exorsa, suum denique spatium emensa , duarum supra triginta horarum diem integrum,tcrnis reuolutionibus effecit.
rram duorum instar productus est.Iam vero nonne duoaecim hora iurisiunt Ioannis tr. num. s. In Pallastinavero , ut viri eruditissimi prodiderunt, etiam solstitialis dies quatuordecim horas ad summum attingit. Fac itaque sobstitialem fuisse Ioluanam diem: duplica deinde summum hoc spatium: horarum octo lupra viginti liminiam non excedet: atqui duas & triginta horas durauit Ezechiana dies. Ad verba autem illa Iosue I . n. I .
facilis est solutio: scilicet ad illud
usque tempus , quo sacer scriptor, quisquis ille fuerit,) ea litteris mandauit, dc in Iosue librum inseruit, nullam omnino extitisse diem Iolua. na longiorem. Vide Serarium in c. t O. Iosue quaest. 1 f. & Magallianum ibi.
IOTQuis ergo talem diem, triplo fermὸ . . , caeteris longiorem , ut aiebat Diony Scriptura Eri echiae regu Iuda cumsus,non stuperet 3 Quid miramur Ba- aegrotasset, se conualuisset de byloniuin Regem legatos Hierosoly- infirmitatesea. tua misisse, qui tam insoliti portenti
Ocultas causas indagarentὶ X T R E M A M parte comode ιO81 os Sed video, quid mihi obiici possit: vertas ex Hebraeo: ct reuixisset Scriptura affirmat Iosue Io. num. r . de morbosevo, Perinde quasi ad nsuit antea, nec postea tam longa dies. mirabilis illa sanitas ex tam lethali ac Atqui ego Ezechias diem facio Iolaa- desperato morbo fuisset quaedam vena productiorem. Vt mea quidem fert luti a mortuis benigna suscitatio. Ut sententia, iure faciomam de illa pro- ergo tam insoliti beneficii extaret memoria, non pressa leuiter ad exigui praedicationem temporis, sed ad
omnem posteritatem aeternis molit meritis consignata:vt videlicet exemplo suo posteros edoceret, diuina beneficia non sine debita gratiarum
actione excipienda esse : non conten-
tus Ezechias hoc canticum animo gratissimo , & in Deum maxime intento, propterea enim orationem illud
vocant L X X.ὶ recitasse, iisdem ipsis,
quibus conceperat, verbis, aut exarauit manu propria, aut in solidiore aliqua dit Scriptura duplo duntaxat futile solito maiorem. At triplo longior fuit
dies Ezechiana. Sic enim legimus Iosue Io. num. i 3. stetit itaque sol in medio caeli, re non festinauit occumbere spatio im diei. Et Ecclesiastici 46. num s. An non in iracudia eius impediim est sol,
est una dies facta est quasi Δοὶ Et quamuis nescio , quid tricetur Abulensis in
isto quali. quast. 87. in cap. lo. Iosue, sed aperte refellitur ex Graeco textu, quem ita vertit Serarius ibi, quaest.
2 3. Vnm dus De Ius est in duos , seu die-
134쪽
qua materia iussit incidi r indeque exempla descripta diuulgari, quae tuae erga sospitalem Deum gratitudinis testes essent fidelissimi.
Ego dixi: in dimidio dierum meorum visam ad portas inferi
io9 A R R A T sinquit Hierony- mus) quid tempore prementis anguina,imminent que languoris tacitus cogitauerit. Sed lingula verba accurata explicatione indigent. Dixi in arcano sermone saepe idem
est , ac deliberate proposui, firmiter
statui, omnino decreui. Psalm. 3I. num. s. Dixi: confitebor aduersum me, . Psalm. 3 8.num. I. Dixi: custodiam ωπι meas. Interdum vero significat, firmam aliquam persuasionem animo combibere. Psalm. 29. n. .Ego dixi
in abundantia mea, non mouebor in ater
num. Idest, in animum induxi meum, ad veritatem mihi persuasi. Psalm. 6.- num. II. ct dixi e nunc coepi. Hoc est, in eam denique sentcntiam veni, eam animo concepi opinionem,nunc tandem me coepisse respuare, & ex turbulentissimis tot calamitatum stu- . ctibus caput emergere. Sic in praesentia. Ego dixi. Idest, omnino fixum, ac ratum habui dcnuntiatum mihi diuinitus mortis decretum e mortem
ipsam conceptam in praecordiis gelli, formidandum iam eius horrorem animo deuoraui. Ir o Implicatior multo dissicultas est in altera enodanda vom,scilicet in iumidio. Hcbraice Demi. Quae nus urari alias, similibus affecta punctis extat in Scriptura et ac mirum est , quam varient in ea exponenda fere omnes interpretes. Hieronymus, cui primae iure deferendae sunt in pernoscenda proprietate vocum Hebraicarum, refert in commentariis Aquilam, Symmachum. Theodotionem reddidis se.In infirmitate, letio Hem meorum. L X X. vero unius litterulae similitudine deceptos, Alti enim,& Dalet,vel attentissimos oculos fallent,) vertisse in excelso. Sed mirum est , Ecclesiam versionem,quae ex errore fluxit,obuiis ulnis excepisse. Alios denique refert, interpretatos fuisse, ιn sanguine. Ncque vero se Hieronymus, squod erat optandum,) in tanta discordia pacificatorem interponit,contentus dissidii capita retuliste. Nec minor est inter Hebraice do- IIIctos recentiores dissensio. Pagninus
vertit. excisone dierum meorum.Me
cerus , insilentio, ct elatione. Brixianus,in imaginatione. Is)orus Clarius, insiuccisione. Arias Montanus, in subtractione, or curtatione durum meorum.Tigurina,in praecisione. Foreritis,in silentio. Nouam aliam versionem recitat Age lius. Ego dixi. in stuporemo. Id est, dum re improuisa territus, ac stupore defixus,mori cndum mihi esse cogitarem. Quis non videat, hoc unum esse cerintum , nihil certi in tam discrepante lententiarum varietate definiri posse3Ita prosecto fit temere iaculamur,ubia certo scopulo discessum est. Ac vellem elaborasset aliquis in hac concilianda discordia, ruendaque a ctoritate Vulgati,& L X X. quos coelesti ductu vertisse , atque adeo digiutum nusquam aberrasse, plusquam certum est ; sed qui in re tam egregia
operam suam. collocaucrit, imienioneminem. Meam igitur coniecturam
proponam , quae eo mihi maxime displicet,quia mea est. Aio itaque,vocem demi, deductam II 2 a radice dama. squat, ut aduertit Mercerus , proprie significat silere , aut quiescere, in sua nativa significatione idem esse, ac silentium, quietem, aut cessationem. Atque in hac nominis
135쪽
proprictate omnes sere conuenmt Hebraietantes.
Addo deinde, V ulgatum sequutum, ut plerumque solet, non frammaticum vocis significatum, sed germanum intelligentiae tensum, significantissime scientissimeque vertalle, in dimidio dierum meorum: non enim accipio, quietem, celsa ionem, aut silentium, pro excitione, curtationeque dierum, ut acceperunt citati interpretes , sed ut accipit Vulgatus,pro vibore,roboreque artatis,Graeci ac men tot et appellare: nos tempcstiuam maturitatem,suntinumque incrementum Latine
efferemus. Vulgatus verb dimidium dierum scienter expressit: quia cum quis proxime accedit ad quadragesimum annum , hoc est , annorum dimidium, tunc vel maxime solent corporis viros vigere, atque florere. Vt enim lapis surium proiectus, tuam in extremo illo motu recto quietem, tametsi momentaneam, habeticum illum neque impetus impressus ulterius propellit, neque insita grauitas deprimit dein sum : sic etiam nostra vita suam muturitatem , summumque incrementum nacta,consistetem quamdam aetateira haber, in qua neque augescit vigor, neque vero decrescit,s edin summo quasi persistit. Hunc itaque vitae statum,incrementi cessationem, & quietem, Hebraicoque idiomate, silentium iure nominaueris. De hac aetatum partitione , virilique , acrempestiua maturitate, de quiete ex varia Priscorum , recentiumque doctrina dilicrit accuratillime Bisciola lib. 1. Horarum subcesiuarum. cap. I. Et quamuis diicordent viri lapientissimi in assignando prςcise momento , aut etiam anno, in quo vigor ille maturae aetatis sensim inclinat, & ad senium tacite vergit: alij enim anno
6. alij so .dcfiniunt; sed in omni opinione certum est, Ezechiam , qui cui
supra inito annorum numero cons mauimus,) cum hoc carmen edissili trigesimum nonum agebat annum, Ad constantem iam peruenisse at tem, quae trigesimo quinto ineunte continetur , minime vero deuexam, aut inclinantem attigisse. Spectata veris communi propagatione vitae hominum illius aetatis , quorum plerique septuagesimum annum excedebant , aut si habitu corporis ellent firmiore , etiam octogesimum, EZechias tunc in dimidio dierum suorum esse videbatur. Enim vero, ut aequissimo anima II oppetitur mors,cum quis acta iam,&quasi decursa aetate , senio coissectus non aliter , ac lua sponte consumptus ignis extinguitur ita contra cum in hominem florentem aetate traluersa incurrit immatura mors , ut clunaquae vis gratiantem flammam opprimit , obire solet animo iniqvissimo. Regius ille Propheta clamabat Psal.
. IOI .num. 2 S. Ne reusces me in dimidio
dierum meorum: & supplicium illud improbis, Sc flagitiosis intentatura Deo. Psalm. s . num. 24. Viri sanguinum, ct dolosi non dimidiabunt Hes LM.
Atque haec mihi facere visa sunt ad ir sconciliandam vulgatam editionem cum Hebraico textu: in eamdem Uzro sententiam existimo vertisse LXX. in excelso dierum meorum. Nullatenuiaque discrimen inter duas illas litterulas , sut aiebat Hieronymus,) perspicacissimos illorum oculos fugisse; sed genuinam legiss e vocem demi, eamque, quoad sensum, rectissime,
atque eleganti ssime explanasse. Vcrδ enim summum illud aetatis incrementum, persectaque muturitas,exGLsu,Grece, os,idest, altitudo,atque sublimitas annorum est. Eo videlicet peruenire crescendo potest vigor, roburque
136쪽
roburque naturae: ubi eam,altitudinem maturitas attigit, in eaque aliquantisper constitit, mox ingrauescens aetas, ducta metaphora ab eadem altitudine, devexa, de inclinata, ad interitum vergens,atque adeo pi cipitans, S ruens, passim a Latinis Auctoribus vocatur. Ei 6 Extrema autem illa verba, vadam
ad portas inferi, elegantem periphrasmesse arbitror,qua lunamum,ac pr sentissimum mortis periculum apte denotatur : perinde , ac si diceret Ezechias ; actum iam prorsus erat de mea vita: alterum fere pedem in sepulturam intuleram.
Subest in hoc loco vox illa Seo de cuius significatu inter Catholicos, &harieticos magna hodie contentione certatur. Nouatores enim ubique fo-N uram,sicrobem,aut sepulchrumstelaucam, Asam, aut voraginem, imo etiam bu
sitam, denique quiduis potius, quam
infernum interpretentur Sed copiose demolirant Catholici, in multis Scripturae testimoniis,subterranea illa loca , in quibus aut olim detinebantur Patriarchae , aut modo torquentur impi j , iustiue purgantur, ea voce lignificari.Nolim tame negare quem piam , quod immerieto negauit Del-rius. to m. I. adagio IO6. pro morte etiam, aut scpulchro eandem vocem,
qua Hebraicam efferunt L X X. sic ilicet Aden, nonnunquam in sacris litteris usurpari. Ego vero in his Ezechiae verbis co sciatu ustirpari credo, eandemque futuram laille huius loci sententiam, si dixi ilut EZechias, va.dam ad portas mortis, aut scptilchri, ut Pagninus, Varabius,& Montanus in praesenti Hebraica reddiderunt. Ii Docte obseruauit Agellius in id Pl.il. 8 7.la u. 3. Vita mea insemo a V Pinqua uti fidem in plerisque facrae Scripturae locis e ste infernum, ac mortem : quia
veteres illi Sancti, nondum paralso per Christi crucem reserato , lunul ac mortem oppetebant, sine ullius exceptione, in seros statim adibant , Scitnuoso illo recessit, quem Limbum Theologi vocant,claudebantur. QVare quod legimus in editione Vulgata
2. Regum 22. num .6. funes inferni circumdederunt me, reddiderunt L X X. dolores mortis circumdederunt me. Ipse etiam Latinus interpres,ita vertit vocem Seol. Oseae I s. i .l de manu mortis Hebraice, infer) liberabo eos: in
eandem sententiam Psalm. 19.num A. eduxisti ab inferno animam meam, id est, me a pratentissimo mortis periculo,
ab ipsis faucibus orci liberasti. Psal D. IAo. numer. 7. dissipata sunt ossa nostra secus infernum. Exponit GenC-brardus , iuvia sepulchrum. Alterum iam pedem in cymba Charontis ha
Quod habetur item in Vulgata, iis
Tobiae 6.num. I s. Deponam sienez Iutem Eurum cum tristitιa aὰ inferos, ita verbum c verbo expressit e Graeco Editio Vaticana L X X. ct deducam vitam patris mei, er muris mea cum dolore super me , in sepulturam Fforum.Graece,is ton taphon. Vbi perspicue vides, inferos accipi pro sepulchro. Promorre vero Danielis 3. num.88. Eruit nos de inferno, or salvos fecit de manu mortis. Eiusmodi etiam sunt ii lx Genes s 37.n .s s. descendam adsita meum
lugens in infimum.ca's . 2.ri n. 38. δε- ducetis canos meos cum dolore ad inferos, dc cap. 4. numer. 29. Denique 2.Machabaeorum 6.num. 23. dicens .pramitti
se Desie in infernum. Enim vero depingitur mors in ar- II scano sermone, taquam suprema quaedam regina, rum humanarum pOrens, quq regale palatium habeat portasque seris validissimis obfirmet, Mianitoribus vigilantissimis muniat. Qualem etiam Orci Regiam eisnxere Poetae.Horatius lib. 2.Od. i8. Aralia
137쪽
certior tamen rapacis Orci me destinata aula diuitem manet. Virgil. 6. AEneid. Vnum oro, quando hic inferni ianua Regis dicitur. Plura e prophanis testimonia congerunt Deirius tom. 2. adagio 32.&Guellara in Habac. cap. 2.Veis. S. num. s. nos accedamus ad diuina. Verba illa Sapientiae I. num. I . Nec inferorum regnum in terra. Graece via Adu R. silion , recte vertas, nec Orci,
siue inferni Regia, seu Basilica super
tissimae in primis portae sunt: quibus praesenti stimum vitae discrimcn , acium mum iam, iamque instantis mortis periculum ea de causa significatur, quia per has portas in lethum recta,& compendio quodam itur. Minimumque a morte abest , qui Regiaelio ipsius limen iam attingit. Hinc fluxere
illa in sacro sermone frequzntata. Psal. IoΟ. n. I 8 .appropinquaturum usqne ad portas mortis. Psalm.9. num. IS. qui exaltas me de portis mortis.
Nec desunt huic palatio regio sui vigilantissimi ianitores, qui viventes ingrestu prohibeant, atque adeo limine arceant e ac vita iam defunctos duntaxat admittant. Iob. 3 8. num. IT.
Nunquid aperta Ant tibi porta mortis' aut ostia tenebrosa midisti ' V bi L X X.
Nunquid tibi aperiuntur metu portamonis Θ aut ianitores inrerna videntes te timuerunt'Sollina videlicet Deum formidant mortis ianitores, qui pro sua an finita omnipotentia , ut est in libro
Sapientiae cap. I 6. numer. I . Vitae, &mortis habet potestatem , re dedueit ad portas morus, ct reducit. Quod aliis verbis, idem tamen significantibus,
expressit Samuelis mater i. Regum 2. n.6. Dominin mortificat vivificiit: δε-
ducit ad inferas, si dest,ad portas mortis, i or reducit. Christus etiam habet harum portarum claues, Apocalypsi. nu. I 8., habeo claues monis,ct inferni:
in quem locum legendus est Viegas,
onnulla hic etiam est cum He- I 2Ibraietantibus pro Latino interprete velitatio. Legunt illi, Pucadii, in coniugatione passiua Pubal. Fidenterque affirmat Pagninus in Thelauro , verbum esse omnium Hebraeorum consensione,passivum. Vario ita- . que de more suo vertunt. Tigurina. Visitatiis βm, cum adhuc super sient amni. Pagninus, Vatablus,Mercerus, &Iansen. Priualm sium residuo annorum meo . Isidorus Clari s ; dessuitus sium. Nonnulli Hebraeorum magistri. I 6 cere tui carere factiu stum. Motanus, Fusiam de catero desideratus. Agellius. Re-GUtum est in me reliquum annorsi meo-mm. Quod quia obscutius dictum videbatur, apertius exponit. Mihi reliqui anni ex numero desiderati siunt. Ego vero , vel mille Hebraizanti-
bus unicum Latinu interpretem op- Ono ratoque multo fidentius,& verum activum esse, non passuum , 6c germanum eius significatum fideli sti me Vulgatum expressisse. Forerioque fidem habeo,nusquam talem constructionem huius verbi in sacra Scriptura reperiri. Nam exemplum,quod ex I. Reg. 2o num a s .adducit Montanus , ex eadem coniugatione Pubal, Optat dira ab illo, atque confictum est potius,quam inuentu in
Monere saepe soleo,Masso retas per- I 2 3peram plerisque vocibus Hebraicis appinxi ste puncta, δί hac patefacta quasi errorum ianua,cas oborta gula, ad longe diuersam significatione, siue sententiam detorsisse. In praesenti igitur verbo, si mutatis dutaxat punctis, Paciati legerimus, V ulgatum egregie
138쪽
vertisse comperiemus. Significat hoc verbum in coniugatione activa racdesiderare, atque requirere, & in eius passiva Niphat, requiri,dessiderarique:
cuius signiticationis crebra extant cxempla in arcano sermone, dc ab interprete insigniter illustrata.Erit ope-rῶ pretium ad percipiendam lententiam huius loci, nonnulla vel leuiter
indicare I. Reg. 4. num. 7. Requirite, Or videte, qui, abierit ex nobis. Hebraice Pi D. Et cap. 2 o. num .6. Ss resticiens requisierit me pater tum. Si me ecbare menos. Subeli idem verbum,
quod luculente illustrauit V ulgatus
I. Reg. 2S. numer. I S. Nec quidquam
aliquando perqt. Hebraice, Nec requι- mus quidquam. Eodem sensu solet usurpari coniugatio passiva Niphal.N umerorum I.
numer. 9. Recensiuimm numerum pugnatorum, T ue vrura quidem defuit. He-Draice. Lo nip ad. non desideratus,aut quaesitus est Iudicum ai .numer.3. Vt hodie una tribtis auferretur ex nobM. H braice requireretur. I .Reg. 2O.num. I9. Cras Kalenda siunt, ct requιrer P requι retur enim sessio tua. Et num. 2S .Hacuus
apparuit locus David. Hebraicc. Apa- .desideratus est. Iam itaque liquet horum verborum sententia, a qua ne ipli quidem
Hebraizantes longo aberrant. Cum florente adhuc aetate, immatura morte praeriperer secum me vix dimidium annorum meorum attigisse animaduerterem, dolebam, de angebar vehementer, abripi me in medio vitae cursu, annosque residuos , quos iuxta
communem naturae ordinem, vivere
adhuc possem tanquam intempestiue subtractos, δc ereptos anxi' requirebam.Sic exponit uno verbo Hieronymus. Quasiui, inquit, residuum annorum meo'um . non me putans ultra esse vidi urum. L X X. vcro. Relinquam a nos residuos. Qu.e verba noua quadam
interpretatione,neque cum Hebraici, aut Graeci verbi proprietate, neque cum Vulgato , neque cum serie contextus cohaerente , explanat Agellius.
Reliquum,inquit,annorum meorum,cum
ipse mecum ferre non posi- , deponam apud Deum, ut in resiurrectione futura mihi istos cum faenore restituat.
Dixi. non videbo Dominum Deum in terra viventium. V p L E x esse potest , ut mea Iasfert sententia, litteratis horum verborum sensus: neuterque sua aut auctoritate, aut probabilitate caret. Incredibile dictum est, quam ardenti flagraret desiderio sanctissimi illi Patriarchae, inde usque R primaeva mundi aetate, spectandi luis oculis Saluatorem diuino sibi munere promi ilum. De Abraham a stiriain.
uit Christus, Ioannis 8. n. s6. Exultauit, ut videret diem meum. Et uniuerse Lucae Io. num. 23. Beati oculi, qui vident , qua vos videtis : dico enim vobis, quod multi Propheta,ct Reges voluerunt dere, quae vos videtιs, Or non viderunt. Hinc erumpebam flagrantissima illa vota Isai. 6 .num. I. Vnnam Arumperes melos, ct desienderes. Hoc itaque aegerri me ferebat Eze. Ia
chias praecidi tibi spem hauri edi oculis gratissimu , optatissimumque spectaculum, in quod toto animi impetu inhiabat. Si enim in throno David lucernam illam ardentem,idcst,Christum reliquisset , aequissi ino animo verba illa Iacob usurpasset, Genes. 46.
n. 3 o. Iam latus moriar. quia vidi faciem tuam,r Sperstitem te relinquo. Facem mihi prete ferunt ad hanc intelligentiam LXX. qui ita h.ec verba reddiderunt. Dixi: nequaquam ultra videbo salutare Dei in terra viventium.
139쪽
Hieronymus interpretatur. Hoc est, omne quod metuit: ne salutare Dei δε- mu ad inse; os nequaquam mereatur asti-I28 cm. Porro Complutesis Editio LXX. Iteratis negationibus emphatica est, Sc consternationis, ac doloris plena.
Sic eam exprimas verbum e verbo. Dixi: non iam, non, non videbo salutare Dei in terra viiιentium. Scitum vero
est, in reconditis litteris, humani generis Saluatorem salutarc Dei nunc. pari. Multa suppeditant testimoniae unum, vel alterum indicabo. Extremum diem clausit Patriarcha Iacob piissimis illis verbis, Genes. .nu. I 8. Salutare tuum expectabo Domine. Quae
sic illustrauit sua Paraphrasi Chaldaeus. Non expectabo redemptionem Gedeonis,quae est sim temporatu: neque redemptione Samβnis, qua est salvi transitoria r sed expetio redemptionom Asel silii David, qui venturm est, τι adducat sibi situs Urael. Isaiae verba ex cap.ΑΟ.nu. s. Vιάebis omnis caro pariter,quod os Domini loquutum est, ita recitantur, &exponuntur Luc. 3 .nu.6.Videbit omnis caro salutare Dei. 'ias Sed non praetermittam luculentum in hanc sententiam Augustini testimonium t Om. I o. sermone 3. de Verbis Apostoli. Exponens enim ea verba Psalm.9s. num. 2. Annuntiate diem ex
die salutare eius ic nimirum legit Au
gustinus. Quid est, inquit, salutare
eius,nisi Christus eius λ Pro isto salutari orabamus in Psalmo , salutare tuum da nobis.Desiderabant hoc an . liqui iusti salutare, de quibus Dominus dicebat discipulis: multi voluerunt videre, quae vos videtis. Dicebant iusti, salutare tuum da nobis; . Christum tuum , dum in hac carne
vivimus,videamus: Videamus in carne , qui nos liberet a carne : veniat caro mundans carnem. In hoc desiderio erat ille sanctus senex Simeon; sne dubio, & ipse dicebat, salutare tuum da nobis : in hoc desiderio , in
talibus precibus responsum accepit, quia non gustaret mortem, nisi videret Christum Domini. At ubi natus est Christus: ubi Diuinam infantiam pia senectus agnouit, accepit eum in manus suas, & dixit. Nunc dimittis Domine seruum tuum in pace, quia viderunt oculi mei salutare tuum: JHactenus Augustinus. . Constanter vero LXX. Christum i3o Soterion, idest, salutare, ut in praesenti Isaiae loco nominarunt. Sic apud eundem Prophetam, sne aliunde test imonia corrogemus P Isaiae I 2.nu. 9. Hauriciis aquas in gaudio de fontibuι
Saluatoris. LXX. Soteris e cap. 26. numer. I. Saluator ponetur in ea murus, cap. SI . numer. s. Prope est Iustus meus: egressuι est Saluator meus: cap.6 2.nu. I. Et Saluator eius ut lamin accendarunVbique LXX. pro Saluatore Soterim, idest salutare. dixerunt. Magnum item huic explicationi is x
ex Hebraico textu robur accedit.
Quod totidem verbis ita fidelissime
vertas, Ut vertit Leo Castrius. Dixi non videbo Deum Dei .siue Deum de Deo, in terra viventium. Quod idem prorsus est,ac salutare Dei, silue Christum Filium Dei. Egregie enim Augustinus, to. .lib. 2. Quaestionum su-er Exod. quaest. 98. legens, ut dic am, illa verba Psalm 9s .num. 2. Bene nuntiare diem ex die salutare eius ; sic
exponit. Quid est aliud si diligenter at
tendamus, quod ait, diem ex die, nisi immen ex lumine, hoc est, Deum ex Deo, quod est stemius Filius Subest vero Hebraice in isto loco duplicatum nomen Ia. Quod unum est ex decem I 32 nominibus Dei, ac Deitatis maximὶ proprium,deductum videlicet ab existentia, quam a se ipso Deus necessario habet. Ipse enim est,qui est: cuius esse,est eius essentia; creaturis autem. nibus
140쪽
omnibus esse liberaliter impertit. Vnde in. Plid.67. n. s. Domιnm nomen illi. Hebraice. D nome euM.SymmachuSperti nominatio euv. Celebre etiam illud
spiritualis laetitiae symbolum, Halleluia, toties in Psalmorum titulis decantatum , tam crebro ab Ecclesia repetitum , hoc sacro nomine terminatur.Cuius significatum luculenter expressit Iustinus quaest. so. ad Orthodoxos dum Hageluia explicat. Graece.'mne sate meta meliu to on, idest, laudate cum cantu, celebrateque id, quod est.
33 Haec cum certa sint agentior simul viris Catholicis , de Hebraice doctis,
asserentibus , hoc nomen Ia esse nomen illud Iehoua e contractum quidem , ac decurtatum , ac proinde inplerisque sacrae Scripturae locis, in
Verbum abbreviatum per Incarnationem aptissime quadrans. Fortasse etiam punctum Mapie, afixum in littera He, ei usque sonum magis extundens , adspectabilem exprimit natu-xam , Diuino Verbo hypostatice copulatam. Neque Mercerum moror, cui haeretico scilicet supercilio haec
aestimanti, curiosa, frigida, aut etiam aliena videantur.
34 Pluris est apud me Catholicorum
auctoritas, praeserturi Foreri j Hebraicae linguae scientissimi.Hic expendens locum nostro quam simillimum Isai. a 6. n 4. In Domino Deo forti in perpetuum. Hebraica exprimit verbum everbo Oma in Ia Iehoua est petra secu-simum. Cum L, inquit, sit nominis ineffabilis quedam abbreviatio .nmpo Om non
βιbolfacere mr ferium, ut putem Ia Ieho-ua else: ac si diceres, Deum de Deo , aut Elium Dei. Quid aprius , quid congruentius ad praesentem locum illustrandum 3 Explicat itaque Forerius
vaticinium illud Isaiae. In filio Dei est petra faculorum : idest , firmitas, tranquillitas, securitas , quia solum illi consistere pollunt,qui isti petrae inni, xi fuerint. Geminus huic locus est
Isai. 1 2. num. 2. Fortitudo mea, s laus
mea Dominus: erfactus est mihi in silutem. Vertit Hebraica Forerius. Robur meum, ct Psalmus Ia Iehoua ct fuit mihi in salutem. Consentaneeque,& grauiter intelligit Ia Iehoua , Deum de Deo siue Dei Filium,qui datus est nobis a
Deo in salutem. Altera ctiam explicatio neque mi- I s snus huic loco quadrat, neque ratio num momento , aut interpretum patrocinio destituitur. Hoc scilicet EZechiam male habuille,quod visione tabernaculi, atque adeo Diuini culius exhibitione, quae illi summopere cordi erat, per mortem priuaretur. Mirum dictu est, quam ardenti desiderio tenerentur veteres illi Patriar, chae adeundae domus Dei, ela quam acerbo dolore excruciarentur , cum siue captiuitate, siue exilio, siue morbo impediebantur, quominus augustissimum illud Templum statis temporibus inuiserent. Locupletissimus testis nobis esse potest Rex David,toto Psal. I. ubi se tam ardenter anhelare, ac suspirare profitetur ad conspiciendum, venerandumque in suo Templo diuinum Nume , quam solet fatigatus a venatoribus ceruuS, praeflagrantissima siti aestuare , & fontes
aquarum expetere. Hanc erumpebantila vota;quando veniam apparebo ante faciem Dei'Hac recordatus sum, oe ef
fudi in me animam meam,quonram Iran
Abo in locum tabernaculi admirabilis, et si , ad domum Dei. Vbi egregie probat i 36
dere animam idem esse in sacro sermone,atque ex tacio maerore,gemitu,singultibusque vehementer angi,& conflictari,ac pene in cerae modum doloris igne tabescere. Lege eumdem Agelium in illa verba Psil. 62. num. 2. in terra deserta , iuuia ,σ inaquosa: sic in sancto apparui tibi ,ut viderem vinulem