장음표시 사용
141쪽
tuam,ct gloriam tuam. Vbi maximum,& ardentissimum desiderium,quo flagrabat Regius vates visendi tabernaculum, comtarat cum ea sti, qua terra arens , & liccitate laborans expetit pluviam .i3 Obiter in hoc loco notandum est, Arcam Testamenti in reconditis litteris , virtutem , Or gloriam nominari. Plal.77. n. 6 i. Et tradidit in captiuitatem virtutem eorum , er pulchritudinem
eorum Hebraice Tipario, idest,gloriam
corum)in manus inimici. I .Reg q. n. 2 I.
Transiata estgloria de Israel, quia capta est Arca Dei. Pal. 2 s. num. 8. Domine dilexi decorem domus tua, ct locum habitationis gloria tua. i 38 Enim vhro usque eo moleste serebant sancti illi Patres iucundissimo gloriae Domini conspectu priuari, ut
id mortis instar esse ducerent. Hoc Dauid amantillime querebatur. Psal. 3 O. num. 13. Proiectussium a facie oculorum tuorum. Hebraice. Excisus sum. Quem locum illustrant illa verba Ionae 2.num. s . Et ego dixi ; abiectussium a
ran sectu oculorum tuorum, verumtamen
rusus videbo Templum sandium tuum. Itaque pro ij ci,sue exscindi a conspectu oculorum Dei,est, aditu augusti Dsmi illius Templi prohiberi. Iuxta illud. a Paralipom. 26.num. 2I. Fuit igitur Ozias Rex leprosim inrue ad diem mortissiua,ct habitauit in domo siparata, plenuι lepra.ob quam eiectus fuerat de domo Domini. Hebraice subest idem Verbum,quod Pal. 3o nu 2 s. Nigraetexcisus fuerat. 39 Suspicor etiam , terram sanctam cepe alias in sacris litteris , & in hoc, quem explanamus , loco , ob hanc ipsam causal emim viventium, appellari. Mitto sublimiorem aliam intelligentiam,qua coelestis illa beatitudo hac periphrasi desgnaturi certe humiliore,, historico sensu, terra Israel Vocatur terra viventium , quia, Vt bene probat Deirius tomo 2. adag. 3o . vivere absolute positum , est tranquille,ac iucunde spiritum ducere, partisque opibus frui. Qui ergo
incolebant uberrimam Illam terram, lacte, melicque manantem , hoc est,
pinguedine soli, coelique salubritate praestantem : qui statis vicibus , idest, ter quotannis, sacrum Templum in
visebant, ij demum, vel potius ii so
lum vivere iure dicebantur. Accedit, quod ibi cultores habit bant Dei viventis. Hoc enim est proprium epithetum Dei, ad Hebraeos
Io. n. I. M. I 2. n.22. Vnde merito
cultores ipsi viventes etiam nominanis tur. In aliis vero prouinciis degebant
cultores lapidum, & stipitum,hoc est,
vere Deorum mortuorum,mortui ipsi
rectius appellandi similes enim idolis fiunt, qui faciunt ea, ct omnes, qui conmdunt in N..Psalm. I 3 .num 8. Cum ergo Israelitae ab exilio capti- ΙΑΟ uitatis Babylonicae reuocantur in patriam, tanquam redivivi a mortuis excitari dicuntur,apud EZech.c. 37. Da-
uid etiam patriis sedibus expulsus, &eiectus , ut non habitaret in haereditate Domini,cum ei multi inuidentiae veneno suffusi insusurrarent. I. Reg. 26.num. I 9. Vade, serus Dys ab nis. Ipse contra ea te consolatione sustentabat, in eo Psal. 26. quem edidit, prius,quam finiretur: ut constat ex eius inscriptione:idest, antequam Vnger
tur in Regem, in solioque regali collocaretur. Cum Saulis iram fugiens
exularet,aiebat, ibi nu. I 3. Credo videre bona Domini in terra vivemiu. Eiusdem est illa vox Psal. ii . n. 9. Placebo Domino in regione vivorum. Vertes Hebraica verbum c verbo. Ambulabo coram Da. I 41mino in terra viventiam. Hinc illud
eiusde Prophetae desideriti,animoque concepta sipta cum hostile in modum insectatus a Saule per saxa, p*r rupes, mortem fugitaret. i. Reg. 24. abditus in
142쪽
in spelunca exclamauit Psal. IAI. n. s. Perbi fuga a me. Continuo tamen ipse se erexit, & confirmauit .n. 6. Dixi, tu es oes mea ortio mea in terra viventium. Hinc illae ab eodem Propheta iactatae in dolosum minae. Psalm. I. num. T. Euellet te,2 emigrabite te de tabernaculo tuo , Gr radicem tuam de terra viventium. Lege Pradum in ea verba EZech.
26.mam. 2o. Ciam dedero gloriam in terra viventium.
I a Si ergo tantae fclicitatis erat, sanctam illam urbem, augustissimumque Templum frequentare, ut moribundus senex Tobias merito in eas voces eruperit, Tobiae. I 3. num. 2O. Beatu ero ,si fuerint reliquia feminis mei ad viadendam claritatem Hierusalem. Quid mirum , si aegre ferat Ezechias , tam eximio per mortem,priuari bono 3 In hanc sententiam exponit istum locum Paraphrasis Chaldaica. Non apparebo ampliks tu eonsfectu terribilis Domini, in terra domus Mais fatis eius, in qua est longitudo vitae , ct non seruiam coram eo amplius in domo Sau-LIuari . Atque in his Paraphrastae verbis, illud Idioma notandum est. Non q- parebo in con fectu Domini. Ipse enim Paraphrastes, in F etiam L X X. atque adeo Latinus interpretes resigione quadam ducti, refugere solent assi r- mare, Deum a nobis videri: cum tota Scriptura clamet, Deum esse prorsus inuisibilem ab iis, qui corpoetis larc 343 na praegrauantur. Quare plerisque in locis ita vertunt Hebraica, ut a Deo nos videri potius,quam Deum ipsum videri a nobis , asseuerent. Passim
suppetunt exzmpla. EXOd. 23. num. IT., Ter in anno apparebιt omne misculinum tuum coram Domino Deo tuo. Psalmo I 6. num. L S .Ego autem in iustitia apparebo conssectui tuo. Psalm. I. numero a. Guando veniam, ct apparebo ante
faciem Dei Z Sic quod legimus Exod.
24.numero II. Videruritque Deum, orcomederunt, atque biberunt K xpresser uni L X X. Et apparuerunt in loco Dei, ct
Non asticiam hominem ultra , se habitatorem quietis.
Leganter exprimitur affectus ho- δη minis iam iam moribundi, rebusque , quas serebat in oculis, postremum vale dicentis. Sic pastor aeternum discessiitus ab amoenissimo loco, solet depingi lamentabundus : non iam deinceps has syluas , haec pIata, hos fontes intuebor. Sic cotra,ad eriagendam spem aegroti pene desperati, dicitur Iob 33. num.27. Re ficiet homi-nti.Lege ibi Pinetam. Haec cum perspicua huius loci sen- I stentia st,periphrasis illa hominis, qua
habitator quietas nominatur, non mediocrem dissicultatem affert. An quidquam est , quod minus quadret in
hanc aerumnosam,& turbulentam viatam, quae veluti mare turbatum ventis, ac fluctibus, sic ipsa, assidue reciprocante variarum calamitatum aestu exagitata,ntiquam conquiescit, quam eam quietem appellare 3 Distraxit interpretes haec dissicultas in varias explicationes. Forerius Hebraicam vocem ait, totum humanae vitae curriaculum,atque spatium denotare. Isidorus Clarius orbem vertit. Tigurina. Ω-culu. Regia. Tempuου. Agelius vero trahit ad fgnificandam caligine, defectri,
lucis;na qui in hac vita fumus,in deu-sssimis errorii tenebris,& alta ignorationis caligine versamur. Hcctor Pintus.repetitionem arbitratur membri superioris per epexegesim. Perinde ac si dicat. Si decessero e vita,non Videbo Deum factum horninem qui est habitator quietis , dc aeternae beatitudinis. Ian senius, dc Adamus. Neque
143쪽
post percussum sennacherib in pace,& quiete feliciter habitatem. Osorius.
Iam non potero hominibus benigne facere,ciuium mores disciplina aequabili, hoc est pacis foedere,deuincire. Germana intelligentia petenda est ex proprietate Hebraicae vocis, Hedet, quae est a radice Hadat. Radix autem proprie significat, cessare , quiescere, deficere: etiam cum de morte scrino est. Iob. 3.num. I 7. Ibi impis cessauerunt
a tumultu. Deuteron. I S . num. I . Non deerunt pauperes in terra. Iudicum. s.
num. 7. Cessaverunt fortes in Urael, est
uerunt fortes Bab)lonis a pratio. Praeclare itaque vertitur ab Aria
Montano , in commentario vox Hedet, cessatio. Quod idem est , ac quies:
hoc est, discellus ex hac vita. Forerius ipse in versione noua , quam C regione adiunxit veteri eamdem vocem
ita reddit : seculum deficiens. Tacite enim opponit Ezechias breuissimo
huius vitae curriculo, angultis,ac perexiguis circunscripto terminis,pCrennem illam aeternitatem , quae no S manet in omnem posteritatem consequentium saeculorum duratura. Eo qui iam commigrarunt, non habitatores quietis,id est, cessationis, defectionisque vitae, sed aeui interminati
incolae i ure vocabuntur. Et vero consentaneum rationi fuit, ut moribundus Rex , dc elapsam iam veloci ssime suam aetatem, non secus, ac temporis duntaxat momentum, punctumque respectans,huius mundi incolas,qui ut habetur apud Amos, ex Edit .L X X. cap. c. n. s. fluxa haec, ac cito peritura , quasi stantia putauerunt, ct non qua uilientia; habitatores quietis,hoc est,cxtremar, & vltimae desectionis vitae nominaret. Rectissime enim hius vitae breuitas ex eius termino aestimaturi nihilque videtur diuturnum, ubi peruenitur ad extremum. Sapientissime ait Hieronymus in epitaphio Nepotiani finier eum, qui decem vixit annos , & eum , qui mille, post quant idem vitae finis aduenit, Scirreculabilis mortis necessitas: transactum omne tantumdem est. J Congruenter ite Seneca Epistola 9. infinita est velocitas temporis, quae magis apparet rei picientibus : nam ad praeuentia intentos fallit:punctum est,
quod vivimus, & adhuc puncto minus. J Itaque respicientibus o cyssime
decurtam vitam , ea minor punisto ille videtur: atque adeo tota nihil
esse aliud,nisi ut sapiens quidam dixit, nasci,denasti, oriri, aboriri. Ac proinde quies, cellatio, siue decessus, iure, ac
Talis apparebat ante acta vita, etsi Iolongissima fuisset, illis , qui clamabant, Sapientiae num. I 3. Nos nati continuo desiuimus esse. Iob etiam totius vitae decumum nihil prorsus esse arbitrabatur,capite 7. numero i6. Nihil enim siunt dies mei. Neque aliter actimabat Resius vates, cum voce huic, quam versamus, simillima , dicebat. Psalm 3 8.n. 6. Sub fiantιa mea tanquam nihilu ante ter vertit Hieronymus Hebraica , or vita mea quasi non sit in con- fluctu tuo. Sed sciendum est Hebratam vocem Heled, Melathesi litterarum duntaxat, ut placet doctioribus, discrepare ab ea quae subest in hoc Isaiae loco, ac proinde cessationem,& quietem , seu deficientem quamdam durationem significare. Vox item Grae- I sca h poniasis, quam usurpant L X X. non perinde accipienda est , ut metaphylici solent , pro subsistentia, siue
ultimo termino naturae ; sed pro quadam existentiae permanentia,& dura- ratione siue momentanea , siue diuturna lit. Aquila scienter illustrauit,& contentanee Latino interpreti in hoc I sitia: loco, Catarisis, Occasu, atque is fera mea stantum non dixit, quies
144쪽
Sed in eo valde dissentio ab hoc i s x sacrae linguae sciencissimo interprete,
qui non dubitanter asseuerat vocem Dor, quam Latinus generationem hic vertit, seriem, seu reuolutionem vitae significare , ac proinde reddit in noua lua versione. Series vita mea reces Ν,2 euanuit a me. Consequenterque nostram, atque adeo communem huius loci explicationem prorsus excludit. Immerito sane ; nam ut demus, illum significatum in Hebraicum nomen aliquando conuenire ; sed luce meridiana clarius est, eandem vocem Dor, sobolem ctiam, posteritatem, ac prole frequentissime denotare. Omitis i s sto exemplum,quo id confirmat Age
litis,ex Psalm. ii I. nu. 2. Potens in temra erit semen eim : generatio rectorum benedicetur. Occurrunt cnim clariora verba illa editionis vulgatae Iosue 22. numer. 27. In testimonium inter nos, ct
vos: cr sobolem nostram, vestramque frogeniem. Ita leguntur Hebraice. Et inter generationem nostram post nos. Vbi subest idem nomen Dor. Quod ex- prelserunt LXX. ton temon: interfluos.chiam mortem suam deplorare, quia siue inter liberos nostros. Quis hic potesne liberis decedebat. Quia in Chri- rit tam aperto testimonio res agari sti venturi generationc sui generis Accipe alia non minus perspicua, ex prosapia in throno Dauid lucernam capit. o. Prouerb. numer . I l. 2. Inon dereliquit. Confirmant hanc ex- I .ubi quater inculcatur vox Hebrai ricationem LXX.qui non solum hic ca Dor. Generatio, qua patri fiso ma- egui, defecit ex cognatione mea, hoc est, ledicit , ct qua matri με non benedisne sobole decedo ; stirps Regia meo cit, dec. Quis est tam plumbeus, qui interitu funditus excisa est;verum illa non videat, frigere prorsus hic sen- verba n. t 9. Pater sillys notam faciet ve- tentiam, si Latine exprimatur, series, ritatem tuam , sic in hanc sententiam aut reuolutio vitae,quae patri suo ma- 'illustrant LX X. ab hodie enim filios fa- ledicit Certe LXX. in omnibus ciam, qui annuntiabunt iustitiam tuam. quatuor locis , s quae extant apud Forerius etiam in sua versione noua, ipsos capite a . in constantissime redita exprimit versiculum i o. Ego iuxi: diderunt. Egonon cacon, idest, filius In silentio dierum meorum, ibo ad portas malin. inferi. Explicatque in commentario, Non erit abs re, illud hic obitet is eum silentio dieria meorum morior. Idest, adnotare : uniuersu hi iste olim sum- non relicta prole , teste vitae meae: mo probro,atque dedccori in populo absque filio,qui me vixisse testetur. Israelitico,non procreare liberos Sic
quies, & cessatio mea, in propemodum non est ante te.
Generatio mea ablata est, ct conuoluta est a me, quasi taberna
culum pastorum. O N possum aptioribus,quam Hieronymi verbis , excerptis
illustrare. Fleuit Ezechias fletu magno, propter promissionem Domini ad David, quam videbat in sua morte perituram. Eo enim tempore Eze chias filios non habebat: nam post mortem eius Manasses, cum duodecim esset annorum, regnare coepit in
Iudaea: ex quo perspicuum est, post
tertium annum concessae vitae, Manassem eme generatum. Ergo iste omnis est fletus, quod desperabat Christum de suo semine elle nasciturum.J SI Consentanee Auctor libri de Mirabilibus Scripturae lib. 2. c. 28. apud Augustinum tomo 3. idcirco asserit EZe-
145쪽
sterilis Rachel, ubi primum peperIt filium, gratias Deo agens, dixit Genesis 3 o .num. 13. Abestialit Dem opprobrium meum. Sic ancilla illa exprobrauit Sarae,Tobiae 3.num. v. Amphus ex te non videamus silium. Sara autem in oratione persistens,nu. I r. Cum lac mis depretabatur Deum , ut ab ιβο tm- properio liberaret eam. V ide Expolitores Isaiae, circa illa vcrba cap . numer. I. aufer opprobrium nosti m.
Is s Obieruo etiam, apud Romanos honori duci sblitum, quam plurimos liberos procrealle Hoc significat Tacitus libr. r. Annal. Plerique nitebantur, ut numerus liberorum in Candidatis praepolleret, quod lex iubebat. JGelius vero aperte Prodit, lib. 2. c. I S.
Priori ex Consulibus fisces sumendi potestas est. Non qui plures annos natus est, sed qui plures liberos,quam collega,aut in potestate habet, aut in
bello amisit. J Nec minus diserte Plinius lib. . Epistolarum. Calestrium familiarissime diliso: simul quaestores Caesaris fuimus : ille me in Tribunatu liberorum iure praecessit. Ji 16 Quod ad tabernaculi similitudi
nem attinet, quam hic usiurpat Ezechias, lati stimus se nobis aperiebat campus accuratae explicationis huius similitudinis, tam crebro ab Scriptura,& Patribus frequentatae. Sed ea cxcursione lubens supersedeo,tum quia, verum ut fatear, paru ad rem praetcntem mihi videtur spectare : ubi non comparat Ezechias cym tabernaculo corpus suum , sed orbitate liberorum cum tentorij pastor ij amotione contendit. Tum quia hoc labore accuratissime perfuncti sunt Pineda in ea Verba Iob. i 8. n. 34. Auegruur de tabe ' naculo suosiducia eius. Maldonatus in id Ioannis i. num. I . or habitauit in nobis r legitur enim Graece es ensemidest, in tabernaculo in nobis habitauit. Lorinus explicans illud a .Petri I. num. I 3. Quamdiu sium in hoc taberna, culo, dc numer. I . certus,quod velox est depositio tabernaculi mei. Iustinianus in illa verba Pauli 2. Corinth. s. num.Φ. Nam ct qui Amm in hoc tabernaculo,sngemisi im grauati. Denique eruditi Dsinus Bisciola ex Platone, Tris megi- sto, Democrito, & Cicerone libr. II. Horarum subcesiuarum cap. 24. Hic vero tota vis similitudinis in eo cosistit, quod quemadmodum pastores, instar illorum, de quibus Horatius libr. 3. Ode χ . Campestres melius Scythae , quorum plaustra vagas rite trahunt domos ; tantisper figunt alicubi tentoria , dum pastionis ratio exigit. At ubi alio commigrandum est, refixo, & conuoluto tabernaculo, ne vestigium quidem relinquunt ullum. Sic Ezechiae soboles,Ezechia ipso orbato liberis, de medio sublato, sic prorsus abolita, & extincta est, ve ne scintilla
quidem. vlla remaneret, unde igniculus suscitari, & hacerna regalis famialiae rursus accendi posset. . Ita solet Scriptura extremam vastitatem hac similitudine declarare, Isaiae 24m. 2 . Et auferetur, quasi tabemaculum uniuν noctis. Sic exponir Maldonatus verba illa Thren. 1.nu. 6. Dissipauit, quasi hortum tentorium suum : demolitvi est tabernamium sevum. dc illa Ieremiae 3. num. l 3. Sicut amicitur pastor pastio suo, er egreditur. Lese Deirium tomo I. adagio 6 M. in id Isaiae i.num. 8. Derelinquetur filia Sion , ut umbraculum iuvinea, ct sicut tugurium in cucumerario. Et adagio si 87. ex Micheae I. num.&iuxta LXX. Ponam Samar m inpomorum custodiam .
Praecisa es velut a texente vita mea: dum adhuc ordirer, succidit me.
Ε x xotum boc elegant i ssimum
Ezechiae canticum venustissimis metapho
146쪽
metaphoris , tanquam vermiculato emblemmate distinctum,picturatumque. Nouam itaque doloris causam, quae aegrotantis animum acriter pungebat , atque adeb exulcerabat, subegregia allegoria vix dum orsae,& inchoatae telae, sed in primis filis repente praecisae , mod5 repraesentat. Augescit videlicet inlitus mortis sensus, cum immature , inopinatoque deceditur. Constans est veterum Patrum sententia, Ethnicos illos,profanae sapientiς antistites, Philosophos,atque Poctas pleraque hausisse ex sacris monumentis, ea tamen suis refersille, atque
inquinasse fabulis, δc mendaciis impudentissimis splendorem veritatis obscurasse.Exeplo sint, in re omnium sermone peruagata, diluuium Deil-calionaeum , dc superbissima Gigantum pugna, cum ipsis coelitibus commissa , ex Noctico diluuio, de Babylonica turri exstructa a Gigantibus, adspersis figmentis,deflexa, atque detorta. Quare etiam,atque etiam probo Agelij coniecturam existimantis ea, quae Poctae de tribus Parcis unius cuiuique vite fila deducentibus,abru-pentibulve fatalia stamina finxerunt, ex praesenti Isaiae loco, aliisque similibus, deprompsisse, figmentis vero suis commaculalle. Alfirmat hoc Agelius in ea verba. Psalm. 87. num .s . Et ipsi de manu tua repulsi fiunt. Quae sic explicat Agelius ex Hebraeo: perinde quasi Dei manu fila vitae illorum excisa sint, de
rco Est autem insignis locus Ezechielis 3 . numer. I l. Per hi spes nostra, erabscisi sumus. Subest Hebraice T cua. Quae vox spem significat, dc filum tprobm Pagninus in Thesauro ex Io-
assentior Mercero, qui ex proprietate radicis Caim, idest, colligere, agglo-Inerare, dc congregare apte deducit Potius significare glomum , Orbem 1ci licet illum, in globi figuram , ex filis nendo deductis conuolutum , dc
implicatum colo. Itaque recte vestas Ezechielis locum, per)t glomu noster, cr succisi siumus. In eandem explico tententiam verba illa, Prouerb. . nurn. 8. Habebis lem in nouissimo, cr praestolatio tua non auferetur. Cum enim subsit idem nomen in posteriori membro , dc verbum Carat in germano suo significatu sit succidere,propriissime reddas totam comprehensionem, erit tibi noui simum, glomm
Sed venia mihi sit, ad melius per- δύεcipienda haec ipsa Scripturae loca, unde Poetae Parcas suas estinxerunt, tantisper digrediendi ad totam i stam fabulam enucleatius explicandam. Reserit non iniucunda scitu: ab eo certe, quem enodamus, loco, minime aliena. Tres omnino Parcas vitae, necisque nostrae praesides superstitiosa excogitauit Antiquitas. Quarum una colum gestabat, lana obuolutum , altera fila sensim e lana deducebat, co- loque agglomerabat. Tertia denique clim fato praestitutum aderat temp.-ris momentum, repente stamina se cabat, vitamque praecidebat. Eleganter eas depingit Catullus in Epithalamio Tethydis.
Eternumque manis carpebant rite laborem: Laeua colum molti lana retinebat ami-
ctam, Dextera tu leuiter deduces siti silvino Formabat digitis, tum prono in postice
Libratu tereti versebat turbine fusium. IULParcarum porro crebra mentio apud Poetas. Martialis libr.9. epigr. I 8. ad Asculapium. Latona venerande nepos, ilii mitibus herbis Parcarum exoras pensi. breue i colos. Horatius
147쪽
Horatius libr. 1. Ode Dum res, ctatas , ct serorum fila trium patiuntur atra. Quo in loco miror,non obseruatum a Lambino , pulla a Parcis deduci stamina , aut in talicibus , aut
iam, iamque morituris. Ouidius 2.Fastorum.
Vitima voluentes orauit pensa sorores, Ut traherer parua stamina pulla mora. Martialis libr. 6.epigr. i 8.
Si mihi lanifica ducunt non pulla β-
Stamina, nec Arris vox habet ista
163 Nam candida, aureave fila deducebantur foeticibus , diuque victuris. Statius libr. i. Sylvarum in Epithalamio Stellae.. Ergo dies aderat Parcarum conditus alia Vellere. Accommodateque Martialis Iuliam estingit quali Parcarum praesidem, e-lebi εque illud aureum vellus in aurea fila deducentem,libr. 6.epigr. . Ipse tibi niueo trahet aurea pollice fila, Et totam Phrixi Iulia nebit ouem. Atque sub eadem hac fictione aurati velleris extat heroicum carmen Hieronymi A malistaei ad Pium I V. quo nescio , an Vnquam legerim concinnius , elegantiusve poema: sed quia longius est, quam ut hic describendum totum videatur,clausulam duntaxat venustissimam attexam. Sed quid ego , o nentes vitalia pensa
puella, Alicio his oculis ' decrescunt flami
Assiduo nimium vestitis pollice fusium. Ie Dea optata paulatim Principis
Et trahite ad seros hac aurea secta
I 6 Age vero Parcarum nomina a Graeaeis
formata verbis, atque e re comm
dissime ficta videamus Prima ab ipsonendi opificio Cloto nominatur. Autera Lachetis, idest, 'titio, a L chamn dest sertiri. quasi sortito vitae spatia hominibus obtingant. Haec enim est , quae fila ducit. Martialis libro I. epigr. 89. Cum mihi seupremos Lachesis peme-
Huius item nominis vestigium in sacris monumentis reperimus. Nam ubi legitur in Hebraico textu Plaim. 3O. numer. I 6. In manibus tuis tempora mea, reddiderunt L X X. In manibus- tuis fortes mea. Voluerunt nimirum sa
pientissimi viri sui doctὰ ibi obser
uat Agelius) Parcarum fabulas coris rigere, ad veramque sententiam traducere. Asserebant Poetae spatia vitae cuique, vel fato obtingere , aut sorte sua temere euenire,unde Parcarum unam Lachesm, hoc, est sortitionem appellabant.Hoc mendacium refutarunt LXX. & sortitionem omnem in Dei manu esse dixerunt: ab eo vitae spatia mortalibus tribui, ab eo propagari: ab eo denique pro aeterno suo consilio , arbitratuque finiri: lices sortito , & quos temere hominibus haec accidere videantur: quia latentes in abdito Deitatis pectore
tantae varietatis causas inuestigare
non possumus. Tcrtia demum Parca vocabatur I 6s Atropos: ad verbum reddas inuertibilis, aut si Latinius mauis, inexorabilis,implacabilis,inflexibilis. Quia fatalis illa moriendi necessitas , ubi adest instans praestitutum, nullo modo flecti, aut immutari potest.Tibuulus, libro I.cleg.7. Hunc cecinere die Parcae fatalia nentes flamina non vlti dissilirenda Deo. M artialis libr. 3.Lanificas nulli tres exorare puellas Contingit,Obseruat,que statuere diem. Huius
148쪽
Huius Parcae munus est , fixo illo, ac longe ante praefinito temporis puncto , vitae filum resecare. Martialis lib. 9. Epigr.78. Inuidit de tribus una soror, Et festinatu incidit flamina pensis. Recitat in comentario illius loci Ra derus noster vulgo iactatum versum. Clotho colum retinet, Lachesis net, ct
1 Iam vero fixam, & stabilem ex hac
vita decedendi necessitatem,ante om- nam aeternitatem a Deo decretam,
cum adest diuinitus praestituta dies, nullis opibus,nullis viribus, aut arceri , aut retardari posse, quis dubitet, profanos scriptores etia e sacris hausisse 3 Extat vetustissima Iobi sententia, cap. I . num. s. Breues dies hominis sunt: numerus mensium eius apud te est: constituisti terminos eius, qui praeteriri
non poterunt. Quod si etiam fila praecisa,& abrupta subito stamina desideres, suppetit elegans locus Psalm. 89.
num. Io. Quoniam superuenit mansketudo, ct corripiemur, idest, celerrime rapiemur ex hac vita. Hebraica vertitaci verbum Genebrardus uomam ton .sio velox est, ct euolabimus. Qui explicationis gratia protinus adiungit. ALlusio Poeiica est, ut ciιm apud nostros, Parca filum vita nostra ducere, ct sicare memorantur. Symmachus ita reddidit Graece : excisi enim subito auolamus. Sumpta videlicet metaphora a filo praeciso ex vellere , unde ducebatur: quod plerumque vento raptum euolare solet. 8 Neque minus frequens est in arcano sermone altera, ab hac, quam ex plicuimus , parce deflexa, telae similitudo: quam circa illa verba Iob Dnum. 6. Dιes mei velocius transierunt, suam a texente telasucciditur, luculente
sic explicat Gregorius lib. 8. Moralium cap. 7. Sicut tela filis, sic vita mortalis diebus si ngulis proficit: sed
quo ad augmentum proficit,eo ad incisionem tendit.JEx hac similitudine ducuntur Verba illa Psalm. i 3 8. n. I s. substantia mea in inferioribus terrae r si Hebraicam lectionem expendas,quam sic illustrant ex antiquioribus Symmachus , e recentioribus autem Genebrardus , Ag et ius: rigatus sum,idest, varie contextus , ct quasi polymito opere elaboratus
in utero matris. Variegatum autem se
esse dicit, quod multis , diuersisque
partibus, taquam versicoloribus filis, compositus sit: nimirum ossibus,rier-uis,cartilagine,carnibus,&c. Nec de-,I69 sunt, qui huc etiam trahant verba illa Iob cap. 3 8. num. 3 6.quis posuit in visceribus hominis sapientiam'a enim sic leguntur apud L X X. Quis dedit mulieribus textura sepientiam , aut variegandi scientiam' Solus videlicet Deus est,qui polymitam hanc humani corporis telam , in maternis visceribus, &' mirabili artificio orditur,& accuratissimo opere pertexit. Haec autem tela adeo fragilis est, i ovi vix dum orsa repente praecidatur. Quam multi vix dum editi, atque sui cepti in lucem, ab ipso vitae liminc subito reuocantur3 Dum adhuc ordiner
inquit Ezechia;) succidit me. Nihil mirum,si tenuissima, & delicatissima tela in primo statim stamine abrumpatur. An in hoc genere quidquam fingi potest, aut excogitari fiagilius,
quam arenearum tela ὶ Eo symbolo denotare solet Scriptura luod maxime imbecillum, & contemptissimum es h Ilai. 19. nurn. S. & 6. telas aranea
texuerunt: tela eorum non erunt inves Timentum , neque operιentur operibus suis. Iob 8. numero I . sicut tela aranearum Mucia eius. Oleae cap. 8. numero c. in aranearum telas erit vitulus Samariae. Atqui tela haec humanae vitae pror- ITIsus aranearum tela est : ut mirandum valde sit, tamdiu illam durare, in ac
149쪽
ac non potius quolibet flatu, aut per- leui in cuisu stati in abrumpi. Psal. 89.
num. 9. Anni no Fri sicut aranea meditabuntur: idest, aestuarabuntur : instar telae aranearum erunt. Vbi obseruandum cst , araneam apud Latinos Sci i
ptores pro ipsa bestiola , aut pro eius tela sumi, ut docte probant Deirius
3 3. vers. i 2 8c utraque significatio mirifice quadrat in hunc locum , de in I 72 eumdem fere sensum recidit. Nam sicut aranea sese cui scerat, dc exhaurit , ad texendam telam , qua innoxia venatur,& interimit animalcula : itaque studiu eius omne nihil est aliud, quam fraus, laqueus , dc rete: quod tamen interdum in ipsius recidit caput, scopis enim circumductis, e telate proripiens facilius in terram decutitur , pedibusque calcatur: sc plerique mortales araneae telas ad circumueniendos alios ordiuntur, quae tamen,& fragiles sunt,& vanae, ac pro- . inde momento resecantur. Sepe etiam texentibus perniciosae : nam eisdem
telis, quasi vinculis quibusdain constringuntur, capiunturque: id, quod
maximo contingit auaris,nam ad coaceruandas opes,quasi ad texendas aranearum telas,viscera i pia profundunt. Ecclesiastici io. num. i o. Nihil est iniquius , quam amare pecuniam. hic enim stanimam suam venalem habet quoniam invita sua proiecit intima seu a. Sed in i psas
telas aranearum , quas tanto sudore texuerunt, quasi in laqueos acerrime constringentes induuntur. Ecclesia-
stes s. num. I 2. Diuitia conseruata in
malum Domini sivi. i 3 Eamdem araneae cum vita nostras militudinem reperimus Psalm. 38. n. 32. Et tabescere fici tisicut araneam
animam eius. Enim vero, ut silmma huius telet fi agilitas vivis coloribus,quasi in tabella depicta , oculis ipsis cerni possit:age,quid fragilius ea tela,quam sine cultro, aut incisione ulla , repentinum quoddam gaudium , vel subitus rimor,aut pudor abrumpit Mit to Anacreontem Poetam acino uuae patiar pertinacius in faucibus haerente: Fabium vero Senatorem Vnico pilo in lactis haustu gutturi transuerso, strata gulatos. Auctores sunt Plinius lib. . cap. . dc Valerius Maximus h b. 9. cap. 1 2. Quis non obstupescat,Chi- 17 lonem Spartanum , dum victorem
Olympiae filium amplectitur prae gaudio inter fili j a inplexus animum emas se ρ refert Plinius lib. 7. cap. 32. Quis non admiretur Cli demum Atheniensem, dum victor ipse ab histrionibus
ob praestantiam auro coronatur
pente obiiste 3 Tertullianus libro de anima capite s a. Sophoclem, cum incertamine tragard tam dyxisset, ancipiti sententiarum euentu diu solicitum, victorem denique renunciatum, subito prae gaudio expirasse λ Valerius Maximus lib. 9. cap. 32. Qui S non tacita miseratione prosequatur Romanam illam Matronam , cui filii mors falso nuntiata fuerat,ad primum conspectum redeuntis e praelio sospitis si ij , repentino gaudio exanimatam Liuius libro 1. Decade 3. Plinius lib. 7. cap. s 8. Valerius Maximus lib. 9.
Illud vero,quod refert Gelius libr. II s3.cap. I miserationem , dc admirationem elicit. Habuit Diagoras tres filios adolescentes, singulos in singulis certaminibus praestanteS, eoi que omnes vidit vincere,coronarique eodem Olympiae die. Cum vero illi certatim ad Patrem accurrerent, suaviarentur , coronasque sibi detractas illius capiti imponerent: cum gratu- 'labundus populus eo conuolaret , ac 'sores undique in talium filiorum parentem iaceret: in ipso stadio, inspectante populo, in oculis, ac manibus filiorum , animam exhalavit. Heu
150쪽
mortalium dementiam i Eant nunc, qui tam fragilem ordiuntur, texuntque vitae telam ; & vix dum post longa , ac diuturna saecula praecidendam Are,sibi temere polliceantur. Sapienter concludit Tertullianus cap. s 2. lib. de Anima vis est & illa nauigiis,cum longe a saxis, nullis depugnata turbinibus,nullis quaslata decumanis,adulante flatu, labente cursu, laetante comitatu, intestino repente perculsu, cum tota securitate delidunt.Non secus naufragia sunt vitae etiam tranquillae mortis euentus.J
ira me. . I 6 T Ebraica, nullo sententiae discri-I I mine , sic vertas: a die usique ad
noctem consumes me. Atque haec ipsissima verba rursus inculcantur num. 13. continent scilicet luculentam descriptionem breuitatis humanae vitae,quae tantam huius telae fragilitatem consequitur: adeo exiguis terminis circumscribitur totius vitae periodus, ut
recte aestimantibus unius diei instar esse videatur. Si conferatur illa quidem cum aeternitate , breuior etiam spatio diurno inerito apparebit. Aurea sunt in hanc sententiam Ciceronis verba in prima Tusculanas Aristo. teles ait, bestiolas quasdam nasci,quae unum diem vivant ; ex his igitur hora
Octaua, quae mortua est,prouccha aetare mortua est : quae vero occidente
sole, decrepita : eo magis si cibam solstitiali die. Confer nostram longissimam aetatem cum aeternitate: in eadem propemodum breuitate. qaa illae bestiolae, reperiemur. J Hoc nimirum est,quod asseruit Ecclesiast.c. I 8. num.
8. Numerus dierum hominum , Et multum centum anni:qu gutta aqua maris
deputati siunt: ct cui calculus arena , sic exigus anni in die aui. Et Ecclesiast. I i. num. 8. ageminisse debet tenebrosii temporis,ct inerum multorum:qui ciιm venerint anitati, arguentur praeterata.
Regio etiam Vati longissima nostra r77
aetas, aeternitati collata, sinulis omnino videtur non diei, cum sensim agitur, & matutino tempori per inter
ualla succedit versipertinum: scd diei, quae iam inluxit; cuius nihil reliquum
est. Psalm. 89. num 4. quoniam mitti anni ante oculos tuos, tanquam dies hei femna , qtaastrateri t. Consentanee Petrus Epist. 2. cai'. s. num. S. Vnus dies apud Dominum, sicut mille anni, 2 mitti anni sicut dies unus. Itaque tota vita Mathusalem, qui unus mortalium omnium quam diutissime vixit, dc annum attigit nongentesimum sexagesimum
nonum,Genes. i num. 27ssi cum aetcr-nitate comparetur, vix unius diei instar obtinet. Memolatque Irenaeus
sub finem lib. s. quosdam existimasse,
propterea denuntiatum Adamo fuistic Genl. 2.num. I7. In quocunqκe die comederu ex eo , morte morieris ; quia sic
reuera accidit: post esum enim pomi vcriti Adam vivendo non expleuit diem unum , quia ad millesimum annum non peruenit.
Sed in praesenti loco Ezechias non IIS respici cns ad aeternitatem, sed vitae suae breuitatem attendens, perexiguo quidem spatio , hoc est, non integrae
diei artificialis , led quamdiu Sol abortu suo in Occasum vergit, tam circumscribit. De mane, inquit, v que adves eram ies me. Cui mirifice consonat Propheta RegiuS,Psalan. 89. n. 6. Mane siciit herba transeat, mane floreat,s transtat: vel fere decidat, induret, starescat..Vbi comparat nostram vitam
cum decidua, diui naque herba: quae primo mane vestita fiondibus, & roris guttulis asperia, amaenissime virescit. Sic videlicet pueritia viridis spei, ac succi plena oculos pascit. Deinde tamen hcrba calore solis tepefacha R a flores