장음표시 사용
171쪽
Quis securitatem sibi in mediis huius vitae calamitatibus polliceatur, si tam multa subito prosperitate ipsam interturbant ὶ Et quidem hac explicatione aptissimὸ filum duci,nemo erit, qui ambigat ; sed eam ex ipsa proprietate sermonis comprobemuS. 26i Pacis nomine in arcano sermone,
ea bona comprehendi, quae homines in votis habere solent ε, salutem, spitctem, opum assiuentiam,solidamque Letitiam. Vulgo iam notum esti Vulgaris quippe filii illa salutatio , qua pacem sibi, idest , copiam bonorum
Omnium precabantur. Hebrai simu huius salutationis interdii retinent V ulgatus, & LX X. interdum illustrant. Psal. I 2I . n.6. Rogare,qua ad pacem siunt Hierusalem. Tigurina. Precaminifeliciatatem j si me olim. Genebrardus. Optate illi bonorum Omnium affluentiam. Agelius aperte conuincit, salutationis formam elle. Nam quod legimus,
I d eg. 2s .n. . Salutabitis eum ex nomine meo pacifice, expresserunt LXX. Rogate eum nomine meo,qua ad pacem
struque mirifice ad nostram sententiam Tigurina: Salutabitis eum, dicet que: vitam, pacem , ct incolumitatem optamus tibi. item. I. Regum i o. ubi pacem seppressit Latinus interpres, contentus dixisse nu. . Cumque te sinlutauerint. Tigurina, qui te salutato in pace. LXX. eadem utuntur locutione, gabunt te,quae ad pacem. Huc etiam spectant alia similia loca. Exod. I 8.nu.7. Salutauerunt se mutuo verbis pacificis. Regia. optarunt vir socio suo ad pacem. Valabius. Bene precati sunt alter alteri. Genes. 3.num. 27. Clementer resilutatis eis. Regia. Poμι- lauit eis ad pacem. aca Signate vero pacis nomine bonam valetudinem, & incolumitatem contineri , mihi videor posse aperti silme
ex sacro sermone demonstrare.Genesis 29.n.6. Sanusne est y valet,inquiunt.
Vtrobique legitur Hebraice , pax et Cap. 3.num. 27. Saluusiue est pater vester sienex Z Regia : num pax patri vestro sint 3 ibidem nu. χ8. Qui re fonderunt, sestes est. Hebraice,pax est illi. Iosiae I O..
numer. 2I. Reuersus est omnis exercitus, sani, or integro numero. Hebraicu , reuersi sunt in pace. Genesis 28. num. 2I. .
Si reversim fuero pro pere ad domum Parru mei. Hebraice item habetur: Si
rediero in pace. . Cap. 37. num. I 6. Vade,
Cr vide , si cun ta prostera sint erga fratres tuos. Hebraice : Vade nunc,ct vide pacem fratrum tuorum. Pagninus,rncolumitarem. Tigurina: vide , si recte habeant fratres tui. Vatillus: quo pacto valeant. Itaque euidentissimum est ex sacri sermonis via, in pace, idem esse, atque integra valetudine,prospero,ac
florente rerum statu. Iam altera vox amaritudo minus
controuersa est. Nam, si unum excipias Ariam Montanum,qui bellum interpretatur, a communi opinione intelligente morbum Ezechiae,diisentit nemo. Et quide congruent istime morbus lethalis, & humanitus insanabilis,qualis ille fuit, amaritudo nomin tur. Videlicet mors, & amaritudo in Scriptura,& inter se s*penumero iunguntur, & shterdum una pro altera usurpatur. Hinc fluxerunt illa i. Regum I s. num. 3 2. Siccine separat amara mori'Ecclesiastici 4 I. numer. l.o mors, quam amara est memoria tuat Ecclesiast.
rem. Psal. 6 3. nu. . Intenderunt arcum, rem amaram. Idest, sagittas veneno lethali imbutas,atque adeo mortem aD
Vicissim item obseruo , amaritu- 263 dinem in Scriptura vocari mortem: Usque eo propria mortis est amaritudo , ut vocabula ipsa confundantur.
q. Reg. . num. ψo. Mors in olla,vir Dei.
Non quia lethalis esset olla , sed quia
prae amaritudine herbatu, felle antarion
172쪽
asi rior erat. Vide nostrum Prado in id
Ezechielis a I. num.6. In amaritudinibus ingemisce coram eis . l
Tu autem emissiti animam meam, ut non perirι't. HA tenus memoratiit Ezechias
anxias,forinidolosisque cogitationes , animo suo inter orbi angustias identidem obuersantes: hinc iam ingratiarum actionem retum se se eL fundit. Haec,inquit, mecum ego tacitus,ac maestus cogitabam: has fundebam ad te preces, cum me vis illa
morbi incredibiliter affligebat. Sedria,O Deus,pro insita tua bonitate,eximio quodam amore complexus animam meam ,eam ab exitio,& interituumdicasti: flagitiaque,quibus iracundiam tuam prouocaueram, sempiterna obliuione contrivisti.
ne assequi licet, quatuor in locis, in quibus ad eius notionem penitus eX- hauriendam , totidem illi Latina subiecit: adamare. D ut. 2I. num. O. Et videras in numero capI suorum mulierem pulch) am,cst adamaturis eam. Darere.
Genesiis 3 . num. 8. Rh1 mei adhaesitani filiae vestra. V1.Deu-.7.nui N. 7. Vobis suntlus est Dominus , cst elegit vos. Denique Conglutinari, cap. IO.
numer. I s. Patribus tris, conglutinatus
st Dominus. Enim vero scut languent singulavcrba Latina, si totum Hebraici verbi significatum velint semel exhaurire; ita profecto, imo vero inulto magis frigent verba omnia, simul coacerua ta, ad exprimendum infinitum illum Dei amorem , quo homines complectitur. Intendit itaque digitum Ezechias ad fontem diuinae erga nos ii beralitatis. Summa beneficia,quibus Subest in hoc loco Hebraicum ver- quotidie assicimur , ex illo uberrimo bum significantissimum hasiae. Cuius fonte, ex ardenti iii mo Dei erga nos vim , ac pondus nihil est in toto La- amore redundarunt. Hoc agnoscebattio, quod semel adaequet, nedum ex- Regius vates Psalm. II. numer. 2 O. hauriar. Elaborat Recentiores in eius Saluum me fecit,quomam voluit me. dc L. exprimenda vi, sed omnia Latina ver- gum 22. n. 2Ο. Liberauit me , auia .
ba frigent, prae illius ardore. Signifi- complacui ei. Perinde ac si diceret:nul- catenim ardentissimo, flagrantissimo. . la mea merita Deum prouocarunt: que amore prosequi, archiisimc inhae- sola illius benefica voluntas interuerere rei amatae, fortissimisque amoris nit, meque e tantis periculis extraxit. vinculis illigari. Vertit itaque Tiguri- illi etiam , qui clamabant Psalm. 2 r.
na. Tu Alexisti animam meam, ut eam n. Saluum faciat eum, suoniam vult reueres e fouea. Valabius. Tu optarii eri- eum : & si iniquissimo animo clam pere animam meam. Pagninus. Tbi pla- res illos edcbant, sed non longe a vera init eruore animam meam. Forerius: causa liberationis aberrabant. i.IDana anter suscepi ti. Arias Montanus; nis l. nul aer. l . Non quasi nos dilexe-
complacuis ει, voluim , cst cura ει. Leo rim in Deum .sed aitoniam ine prior dia Castrius : tu amam animam meam. lexis nos. Est insignis locus in hanc. osorius. Animam meam eximia bene- sententiam, Isaia: 62. Hum. 4. Non v uolentia Dim prosecutus. Regia. τι es caberis vltra derelicta, est terra tua non amplexus amore animam meam. Hector vocabitur ampliau desilata: sied Docaberis Pintus. Desiderasti, ct eoniunxim tibi volumas mea in ea, ct terra tua inhabi , animam meam, ne periret. rata ; quia eo lacuit Domino in te. Sed omnium optime vulgatus ast Sive autem in hoc loco animae no- 158 secutus est vim verbi, quatenus Lati . men accipialtu propriὸ pro ipsa ani
173쪽
mi eaechiae, M in D cu in nropcomplexus, ex inferni baratro, arquo ex ipsius orci faucibus mi sericorditer
eripuit: siue animae vocabulo intelligamus vitam iuxta Dequens idio ma Sacrae Scripturae. Genesis Α'. numer.
o In res sitam eorum non veniat anima mea id est, eorum consultationi vitam meam minime crediderim. Lo-uitici i7, numer. II. Amma carnis in
singuine o, idest , vita 1 anguine con-pi netur. Lege Agelium in id Psalm. .
donatum Matth. 6 nun s. Ne soliciti sitis anima vestra, quid manduceti, e liuodenique animae nomine totus homo comprehendatur. Genetis I .num. 2 . Da mihi animaου, caetera tolle tibi. L X X. Da mihi Oiros: dc magis ad rem prae-sςntem, Psal. o. Dum . . Sana anιmam meam. idest,me ipsum; ut docto ibi exponit,& coniarmat Agelius;quocunoque modo animae vocem capi M i e
V Ide hie admirabilem Dei beni
gnitatem. Conqueritur Ipse tu.
Optuno de hominibus, te ab illo
Illa etiam intorquetur in coidem acerbissIma expostulatio 1. Esdrae 9.
doleat simpiterna. Hanc exissimo suis
bessu in hoo Hebraismo vim, ut pociscata post tergum proiicere, prors0 idum iit, ac non amplius illa respicς
2e, eorumque memoriam oblitera
re. Vno verbo, illud ipsum , quod
Dauid deprecabatur, Psalm. S . nummer. I . Auerte faciem tuam a Peccat meis : ct omnes iniquitates meri dele Vel, ut legit Gregorius 3. pari. Pastoralis admonitione 3 o. Auerte oculos. tuos a peccatis meis. Moveor ex vulgari illo 2Esopi fig- . 'omento, quo acute notabat, solere homines aliena vitia curiosius intueri, quam sua. Aiebat enim,gestare unumquemque nostruin manticas duasi alis teram a tergo pendentem,a fronte alteram r atque in ea quidem, quae ante oculos est,aliena peccata rcponeresin
posteriore,nostra. Huc facete allusum identidem a Poetis. Persius Satyr. . Vt nemo in se sie tentat defendem
Sed praecedenti stiliatur masica te et Horatius lib. 1.Sermonum,Sat Ir. i. Res urere ignoto distet Pendens ι.ε tergo, Catullus ad Varum.Non videmus μι tica , quod in terra est. Proi icere ita, que peccata post tergum, est, e in posterum nunquam aspicsre, pro cordari Et vero cum ad excitandam fidu- iciam nostram,tum,ut ego quidem arbitror , ad explodendam iam inde ab heroicis illis ipmporibus , 8c omnino iugulandam monstrosam hoc miserui culo hascituram de non imputatio, ne Horesina , quam dotae resellianti Bςllar minus toro lib. 1.de Iustificatio ne, & Suar tom. 4. de Poenitentia
174쪽
Deo contionari; interdum etiam, si
feruentissima contritio animo concipiatur, temporalem item peccati poenam remitti . Mirum etiam est, quam
multis exemplis, quam variis , quam significantibus, hanc vcritatem Spiritus Sanctus illustret:ea parce duntaxat attingemus:nam lingula pro dignit te expendere , multi negotis, e . v bcrioris oti j esset. r a In primis dicitur Deus peccata,quae
condonat,operire atque cψntegere, ut ne a curiolis quidem oculis, eaque le-dulo inquirentibus dispici possint: quippe quae iam nusquam extant Psal
3 I .num. I .Beati,quorum remisse sunt iniquitates , ct quorum retia sunt peccata. Psal. 8 . num. 3. Remi ει iniquitatem plebis tua opertu ti omnia peccata eorum. a 73 Deinde pollicetur Deus,abluturum se peccatorum labes, eatque detersurum; atque adeo hominem niue ipsa candidiorem effecturum. Isaiae I .num. IS . Si fuerint peccata vestra,vt coccinum, si nix dealbabuntur : er si fuerint rura quasi vermi uius , velut iana alba erunt. Hoc suppliciter obsecrabat Dauid Psalm.s o.num . . Ampliti laua me ab iniquitate mea : num 9. Lavab me,sir super nivem dealbabor.
74 Et quia Peccatum lemel admissum,
in aere quali inciditur, ut maturo tempore puniatur. Iuxta illud Iob 13.
num. 26. Scribis contra me amaritudines: CT conssumere me vis peccatis adolescentis meae. eu Icremiae II. num. I. Peccatum
Iuda sicriptum est lis ferreo inungue adamantino. Simul atque concipitur a peccatore vera poenitentia, Deus peccati icripturam penitus delet: atque adeo , quod aduersus nos erat debiti ChirogrΣphum, exaratum in tabulis, concerpit. liaiae 43. num. 21. Erasium. Use, qui deleo iniquitares tuas propter me. Contra vero praefractis, obitinat lique in peccato, dira illa imprecatio
impendet.Psalm. Io 3. num. I 4. In -- moriam redeat iniquitas Patrum eius, in conspectu Domini;9peccasum matris mus non deleatur. Quare germanum illud Verae poenitentiae exemplum , Regius Vates toties inclamat Pialna. so. num. 3. Dele iniquitatem meam, e& num. II. Omnes iniquitates meas dele. Praeterea a snon modo oblitcratulum pCccata in adamante insculpta, sed memoriam suam, ipso adamante diuturniorem,
pollicctur, se Deus abicetiarum. Ilaiae
cordaborderemiae 3I .num. 3ψ.m fitrabor iniquitati eorum,oe peccaIι eorum non memorabor amplius. EZech. 18. num. 2 2'Omnium iniquitatum eius, quas operatus est, non recordabor,
Denique hoc ipsum luculente signi- 2 6 ificatur Michaea , . numer. I λ. Deponet iniquit ettes nostras , cr prolyciet in profundum maris omnia peccata nostra. E cclesiast. 3. numero i7. Sicut 1n siereno glacies , fluentur peccata tua. Isaiae Α . numer. 22. Deleui, ut nubem, iniquitates tuas , or quasi nebulam . peccata tua. Vides,discussa in ventos nube,aut nebula in tenuem Vaporem evanescente, vel glacie sensim calore solis tabefacta , ex in humorem resoluta, paulo post ne vestigium quidem ullum
luesa non infernus confitebitur tibi,
neque mors laudabit te. ONFI et gni in hoc, & se- 177quente versit,ut obseruat Hieronymus in Commentario, est Deo gratias agere , illumque lai dibus celebrare. Subest enim Hubra ce radax Iada, cui in coniugatione
Hiphil vulgaris haec est significatio.
Genesis 49. num. 8. Iuda te laudabunt fratres tui. Vbi est in Hebraico textu elegans quaedain allusio, venustaque V 2 parono
175쪽
paronomasa , quam non assequituricrmo Latinus. Detrius nostcr,ut quoquo modo eam exprimeret, Hebraica sic vertit. Confessio tu, scilicet vocaris, Confitebuntur tibi ratres tui. Perinde ac si diceret:meritis,faustoque omine inditum tibi fuit nomen Iudae, id est, confessior is , & laudis , nam caetera Tribus te laudibus cfierent. 78 Ennn vero vique eo sumus assueti
peruagatae significationi Latini verbi, confiteor, quod proprie significat delicta confiteri, ut in altera, tanquam insolenti,& noua, aures .nostrae per grinentur. Iucundum scitu est, quod refert August. tona. Io. Ser. 8. de Verbis Domini. Invaluerat Augustini aetate
ea consuetudo in Ecclesia, inter peragendam rem Diuinam, ut simul atque fideles audirent, pronunciari verbum confiteor, certi id ad sacram peccatorum exomologesin pertinere , pugnis
continuo pectus verberarent , quia eaccremonia conceptus animi dolor indicatur. Docuit enim natura ipsa poena tentes id facere,quasi conscientiam suam manu pulsantes , poenas de ea sponte susciperent. Luca: IT.num. I 3. Nolebat oculos ad coelum leuare , sed per-- eutiebat pectus suum. 3c cap. 23. num.Α8. Percutientes pelitora sua re uera ebantur. Cum itaque recitaretur in Ecclesia Euangelium illud Matth. I I. num.1s. Confitebor tibi Pater, Domine coeli, di ter- narrat his verbis August. quid acciderit. fMox,ut verbum hoc sonuit,lecutus est etiam sonus tunsonis pecto-xis vestri. In hoc ipso, quod sonuit confiteor, pectora vestra tutudistis. Tun dere autem pectus, quid est, nisi arguere , quod latet in pectore, de cui- denti pulsu occultum castigare peccatum Quare hoc fecistis, nisi quia
audistis , confiteor tibi Paterὶ Confiteor, audistis; qui confitetur, non attendistis.J Concludit hinc August. Si consiteor , Christus dixit, a quo est longe
Omne peccatum: non solius est pec .catoris, sed etiam laudatoris. Confit mur ergo liue laudantes Deum , siue accusantes nosmetipsos. J Hactenus Augustinus. Ergo ne peregrinemur & nos in 17shac frequenti huius verbi significatione , lubet eam auctoritate LX X. confirmare. Quatuor verbis Graecis illustrant L X X. Hebraicum hoda,id- est,confiteor. Ex quibus petipicue constat haec lignificatio. Reddunt in primis MEneo, idest, laudo . in hoc ipso
Isaiae loco , ubi etiam metonymiam explanant, qua cotinens sumitur Hebraice, atque Latine pro contento. Non enim cym in 1nferno, laudabunt te. 2.Paralip.7.num. s. ubi etiam Vulgatus : Adoraverunt. 2 laudauerunt Dominum. Hebraicti Confitebuntur Domino. Secundo. vertunt LXX. Eulogeo, idest, benedico,vi liic num. l9. Mnen tes benedicent tibi. Tertio: fmneo, id- est , celebro. Is aiae 2s . num. I. Domine, Deus meus es tu: exaltabo te, ct confitebor nomini tuo. L X X. celebrabo nomen tuum. Quarto:ari,idest,canto. Ieremiae 3 O. n. 1 9. Egredietur de eis laus. Hebraice, confesso. LXX. egredientur cantantes.
Et quoniam incidimus in nomen 18o confessio, sciendum est, illud in arcano
sermone,non modo peccatorum Confessionem , sed laudem etiam, & gloriam saepe significare. Psalm. 8. num. 2. uomam eleuata est magnificentia tua super caelos. Felix vertit: consesso tua.
Estque adagialis locutio , qualis &
illa Poetae. Fama super athera norus. Quasi Regius vates sic alloquatur Deum. Fama nominis , gloriaque tuae, non modo ad coelos vique per- tingit, sed supra illos etiam praetergreditur. Psalm. i 8.num. i . Confesseim super coelum, ct terram. Habacuc. 3. num. 3. eruit caelo gloria eius. LXX. nomen Hebraicum Trida subinde vertere solent , Ofinesis . idest , lam. I .Esdrae
176쪽
Esdrae I O. num. I I. Et nunc date confessionem Domino Deo. LXX. date laudem. Eos, tanquain ptaeclaros duces, . sequitur Cepe VulgatuS,Ionae a. num.
Io. Ego autem ιn voce laudis immolabo tibi. Psalm. 2 s. num. 7. Vt audiam vocem laudis tuae. Plat. 49. num. I . Immola Deosicrisicium laudis. Jc num. 23.
Sacrificium laudis bonorificabit me. Vbique subest in textu Hebraico,confessio. 18t Itaque verba illa Psalm.'s. num.6. Confessio. st pulchritudo ipi conspectu eiuου, in eo sensu interpretanda sunt, quasi
ipsa laus, ipsaque pulchritudo Deo
continenter assistant. At Psalm. Ios. num. I. dicitur Deus usque eo laudabilis totus elle, ut ipsa laude circumamictus videatur. Confessionem, er δε- corem inditisti : atque haec de voce, nunc de lententia. 181 Nimis mihi videtur horum verborum senium restringere Bellarminus, qui Psal. 6. num. s. de damnatorum inferno interpretatur. A uctorem laudat Hieronymum huius explicationis : sed si attente legatur Hieronymi Commentarius di1erte Limbum exponit : ait enim. Qui in inferno est, non expectat iudici j veritatem, sed misericordiam De maxime cum Saluator ad inferna descenderit, ut vinctos de inferis liberaret. J Quid apertius 3 An Christus damnatos ab inseris extraxit an illi aut exspectant modo, aut exspectarunt unquam diui - 18s nam misericordiam 3 Accedit, quod piissimus Rex EZechias tantum a st, ut de aeterna sua, salute desperauerit: aut, si eo decederet morbo,se ad inferorum cruciatus detrudendum esse crediderit, ut potius denuntiata mortis sententia , fidenter Deo repraesentaverit n. 3. Memento , quaeso, quomodo ambulauerim coram te in veritate , ct in
corde perfecta,m quod bonum est in oculis tuis, fecerim. Quod si etiam peccata recognoscit n. 17. Proiecisti post rer
gum tuum omnia peccata mea: facit id de more Sanctorum , qui leuissimas etiam , & quotidianas dolent culpas, imo ibi saepe culpam agnoscunt, ubi culpa non est. Itaque existimo , inferni nomine 18 in sera loca, ubi tunc lut i tenebantur, atque adeo Purgatorium, & Sinum Abrahae comprehendi Nam etsi virobique sanctissimae illae animae Deo confitcbantur,tamen quia linguae v ad laudes rite celebrandas destitutae, neque ips, diuinos canere honores, neque suis cantibus mortales ad Dei laudes prosequendas poterant prouocarer solebant veteres illi Patriarchae, hinc argumentu ducere , atque a Deo vitae propagationem deprecari , ne elus laus, memoriaque apud homines deperiret. Non quod obiecta utilita- tis specie , Deum capi tibi persuaderent: cerid enim sciebant, nihil ad illum utilitatis ex suis laudibus redundare : sed quia illum humanae salutis amantissimum esse cognouerant , vsque eo, ut, cum nobis bene est , s bicommodari existimaret. Quid autem vestius hominibus ese potest, quam Dei laudes continenter celebrare Hinc ergo erumpebant frequentes 18s
quid narrabit aliquis in sipulchro misericordiam tuam,or veritatem ruam in Re
ditione 3 id est, apud inferos,ut Iob 16. num. 6.'Nudus est infernus coram siti. re nullum est operimentum perdirioni.)Numquid cognoscentur in tenebris mira- - . buia tua, or iustula tua in terra obluti viae e Mortuorum statum rerram obliuionis iure vocat, quia simul, atque
ria penitus obli teratur. Psalm. so. num. is obliuioni datvisum, tanquam
177쪽
aci te, o Deus, ex mea morte redundabit 3 Quid emolumenti ex meo interitu exiliet ὶ Numquid confitebiturribι puluis , aut annuntiabri et eriIatem tuam ξ Quin potius,cum exanime cadauer in pulucrem redactum laudare te non possit , aliquid damni ad tepcrrineat, iacceste cst, o summe Deus: cui,ncmpe nostri amanta illimo, quidquid nostra rcfert, in ipsis oculis est.
Haec eadem est vis, & momentum rationis illius Psalm. 6. num. S, Uuo-ntiam non est in morte , qua memor sit Iut, Genebrard. in loco, & statu mortis, non est,qui te commemoret, in inferno ausem quo confitebitur tibi' Ps A. i I 3. num. IT. Non mortui laudabunt te Domin , ncque omnes, qui desiendum in infernum : sed nos, qui vivimuου, benedici .mm Domno. Baruch 2. num. i7. Non
mortui, qui sunt in inferno, suorum li- ratus acceptus est a visceribus Du dabunt honorem, Er Misit Pationem Domino:sed anima, qua triniis est piper magnitudinem mali.
87 Denique Ecclesiast. II. numer. 2 s. qui locus horum verborum Ezechiae luculentissi inus commentarius est,in Cum vivis , est dantibus confessonem Deo: a mortuo quasi nihil, sperinde ac si iam nihil sit, in puluerem , cineresque redactus ; tametsi non totus in morte fuerit extimstus,) perit confessis.
ore videlicet, & lingua tacta, G
reberiae vivens, vivus , est sinus confiteberis : Er laudabas Deum , ct gloriaberis in miserationibus illius. Quoniam vero noui Haeretici imperite ,& inepte , ne dicam impudenter, & stolide, his testimoniis recitatis ad tollendum Sanctorum patrocinium abutuntur , lege nostrum Mald.
Non exspectabunt, qui descendunt
in lacum, veritatem tuam. Ocus i ste, ut ingenue fatear, per- 288 disticilis mihi est , aliis fortaile non item. Difficultas partim sita est in verbis, partim in re ipsa. Atque inprimis quod attinet ad verba, censco, statui certo non posse, quid lacus nomine denotetur. Subest Hebraice bor,
cuius vocis germana proprietas, quatum expensis accurate locis, in quibus ea reperitur, coniectura allequi
Postum, ) ea est. Ut primo significet
stam , siue cisternam excitam ad aquas pluuias continendas. Hinc illa sunt a. Regum 2 3.num. I S.& I .Paralip. I. num. II. O , si quis daret mihi aquam de cisterina Bethlem. Prouerb. s. numer. I s. Bιbe aquam de cistima tua. Isaiae 36. num. I 6. Bibite uni quisque aquam cinerra Rae dc alias saepe. Quia tamen cisternae solent, aut exhauriri, aut exsiccari, aut ita dissipari, ut aquas non valeant continere, Ieremiae a. num. I 3. solet item ea vox
usurpari absolute pro spelunca, siue
fossa subterranea. Psalm. 7.numer. I a.
Lacum aperuit , ct effodit eum: Cr inc dit in foveam, quam fecit. Genesis 37.
risendit, Er percussit leonem in media
Et quia aristissimus carcer solebat 189 esse instar cisternar alte defossae,Hispa
ne ma mor .haec vox carcerem etiam
significat. Genesis 4o. num. I. rac innocens in lacum misus sium. & cap. 4 I. Dum I 6. eductum de cinere. Hebraice, de lacn. Rursus, quia mortuos sepeliebant Hebraei in speluncis, in rupe excau tis. Genesis 23. n.9. cap.69. num.19. Matth. 27. n. I 9. & Ioannia II. n. 8.
178쪽
cerat Umbri omnia cadauem Dromin, sonstarz.Itaque Inferni nomine, bim- Ezechielis 3 1. num. 23. ceciderunt bum i mortis, sepulchrum ; lacus vero, gladio: quorum datasunt sepulchra in no- Gehennam intclligo. Afieri mihi vim μι simis laci. Thren. 3. nun .s 3. La a sancesticacissimum argumentum. Di-6t in lacum vita mea, Cr posuerum latι- uina veritas,ut cx texcentis patet Scridem super me. ptunx testina ontis,est fidelitas in prae-Qum vero simul corpus defodie- standis promissis. Lege Toletum , debatur in sepulchro , simul anima in Iustria ianum in ea verba Pauli ad Ro-
aliquod lubterraneum receptaculum manos i s. numer. 8. proZIer veriIutem
descendebat; aliquando lacus signatu Dei ad confirmandas promissiones Pasumitur pro Limbo, ut ex communi trum. Hic vero hunc significatum exiis consentu Expolitorum , Zachariae s. git exffectandi verbum,quia nimirumnum. II. Tu quoque in sanguine testamenti tui emisisti vinctos tuos de lacu. Aliquando pro Gehenna. Isaiae 14. num. I s. Verumtamen ad ιnfernum δε-rraheris , in profundum laci. Hoc enim sensu Ecclesia interpretatur ea verbal f Libera animas omnium Fidelium
de fimctorum de poenis Interni, dc protundo lacu.JD nique voae lacus, frequentissimousirip tur uniuersein generasim, siue
pro Iepulchro , sive pro inferno, suo pro Limbo,aut P Irgarorip. Pita 1.
Dun ero 7. Non auerim faciem tuam a id solemus expectare, quod ex veraci, ac firma pollicitatione confidimus at futurum. Quid ergo vetabat, quominus sancti illi Patriarchae,qui in tam . bo detinebantur, donec Christus cae, ii ianuam effuso languine relerarer,
subinde Di uina vcracitate fulti , in spem sibi promissi Saluatoris erige. rentur Θ Nam etsi corpore exuti non poterant illi quidem oro, Sc canti, bus Diuinas laudes personare , at fidei Ac spe confirmati liberationem sibi promissam exspectare sine dubio po, Ierant. Imo verΛ vique eb in illoma, S idest , quia in simillie=ο descen- carcere hac se spei cons blatione si
dent ιbm in lacum. Psalin. δ7, numer. I, stentabant, ut Zacharias , tanquamisimilabor descendentibin o lacum, maxime proprio nomine , cos vinispi liv. 1, num . . Saluanti me a descen- ictos stes cΩmpeller, cap. s. numer. G, Hηtib d in lacum. Psalm 7.nmupr. s. Quid aliud nobis innuit moribunis imatus sum cum ιlesim Iibm in dua illς senex , qui in extremo spiis lacum. Ilitu aiebat, Genesis 49. numcra icum ergo tam varia. iamltiplexquo Salutare tuum experitabo Domina ἰ illa huius vocis notio sit, A si contextui item spus sanctissima illae mente4 rq nςccssario rcquirgi, ut in isto loca a s re bat, adiuturum aliquando rem statum mortuorum elua persine z pu. , Divina veracitate i s msursus cosporibus unita sili4 i ς l. iario splendorς circumfusis ccaidilco-
significatus, incerium xamen Omninossii Rii supulchrum , an vero liliquo lsgnate denotex mortuiarum recepῖδ
179쪽
ille adolescens I. Machab.7. num. Ig. cum iam ellet ad inortem, sic ait. Potius est,ab hominibuου morti datos item exstectare a Deo, iterum ab ipso resuscitan- dos. In hos ergo vinctos spei, in hos sanctissimos viros Diuina: veracitatis praecones, an conuenire ullo pacto potest, non exsectabunt, qui descendunt
29s Video , qualiter interpretes huic dissicultati satisfaciant. Hieronym. cuius verba paulo ante recitauimus, culpat LXX , qui hunc locum licenunciant. Neque sperabunt, qui apud inferos sunt, stricordiam Iuam. Aitque, eos,qui in Limbo detinebantur, non expectare iudici j veritatem , sed Dei misericordiam. Ego vero expolitionem meam existimo valide confirmari transtatione L X X.Nain illi, qui ad Inseros detrusii sunt , s sic videlicet LXX. locum expresserunt) non dico Diuinam veritatem , sed ne misericordiam quidem expectare iam possitnt.196 Forerius,& V ulgatum deIecit, n uumque verbum obtrudit, intuebum tur, siue lyectabunt: & hoc ipsum verbum, intueri prorsus inustate exponit, laudibus celebrare: quod nemo ur, qui in Dei veritatem oculos figat, qui se continere queat,quin eam admiretur,& in ipsius laudes prorumpat. Sed Hebraicum sibbar, non modo Vulgatus redditaexffecto.& LX X. hic e letis, idestis ero, sed & Psal. Io 3 .num. II .ex--, octabunt onagri insiti siua, & num. 27. Omnia a te exffectant, ut des sitis esiam
in tempore: & Psalm. II 8. numer . I 66. ex sectabam salutare tuum Domine. Ruth I .num. I . Ss eos ex sectare
vielitis: quibus locis minime. quadrat significatio Forerij.
Viuens , visens ipse confitebitur tibi sicut cir ego hodie. O τε haec sententia perspi- 29τ
cua est, & numero superiore fusius a nobis explicata. Vbi expendimus, quid proprie sit in arcano sermone,confiteri: similiaque testimonia citauimus, qualia sunt Psalm. II 3. num. I 8. Sed nos, qui vivimus, benedicimus Domino. Et Eccles. I .Irum. 17. Confiteberis vivens, mum, ct sanus confiteberis-laudabis Dominum. Et profecto aequissimum est, eum, 19squi diuino beneficio uiuit,vitae largitori in momenta singulae profusis laudibus confiteri. In ipse enim vivimus, movemur, ct Fumm. Actuum. IT. num.
28. Magna hominis miseria est inquit August. lib. i . de Trinitate cap. I 2.9 eum isto non es sine quo non potest esse. In quo enim est, proculdubio sine illo non est. Praeclarὰ Nazianzenus orat. 4.quae est de cura pauperum Non tam saepe respirare oportet , quam Dei m minisse.JEgregiamque hanc sententiam in- 3oo culcat iterum orarione 3 3. quae est prima de Theologia. Neque tam faepe spiritum ducere, quam Dei meruin ille debemus: imo si hoc dici potest, aliud nihil, quam hoc faciendum.J
Congruit August. to m. s. in Manuali cap. z9. f Sicut nullum est momen- .rum , in quo homo non fruatur Deri misericordia: sic nullum debet esse
momentum,quo eum praesentem non
habeat in memoria. J Ex Augustino eamdem sententiam totidem verbis excerpsit Bernardus , de interiori Do-
Atque hunc mihi perluadeo litte- 3os:
ratem esse sensum extremorum ver
borum Psalteri j Dauidici, ut exceι- lentissimus liber, cuius singula verbasinsut
180쪽
In cap. X XXVIII. Isaiae. asi '
lingulares Dei laudes sunt, absolutis. sma clausula terminetur. Psalm. I IO. num. vltimo: omnis stirum laudet Dominum. Scholiastes Editionis Romanae LXX. ait, melius fortasse verti potu i sse: Omnu spiratio , aut re seratio Ludet Dominum. Apertius quidem, &explicatius verteretur, ut unica intcl-
. ligentia constaret, sed ambiguam vocem Graecam,& Hebraicam,ambigue irrita scientissime reddidit Latinus interpres. Sensus itaque erit: quoties homo respirando vivit, quoties de casso spiritum ducit,toties toto cordis affectu in diuinas laudes erumpat,necesse est: ipsa muta respiratio, laud tio tacita sit Dei. Certe vocem Graecam Pnoe . qua hic utuntur LXX. in hanc sententiam usurpauit Paulus
Actuum I p. num. 2 s. Cum T se det omnibus vitam , or in strationem. Graece,
pnoen e eademque vox subest apud LXX. Danielis s.num .a 3. Deum, qui habet fatum tuum ιn manu siua rongloriscam.& Isai. . 2.n s. Damsatum θροο-o;quibus in locis indubitatum et .vocem ynoe respirationem significare. 3oa Neque minus id constat de Hebraica voce nesama, quae extat in hoc Psalm. i so. num s.& Danielis S .num. 23. & Isai 42. nu. s. quam sapientissime Vulgatus vertit stiritum. Ne viam praecluderet alteri intelligentia cuius est etiam capax citra dubium : videlicet ;-lirat: hoc est , quidquid
respirando vitam ducit, Deum laudibus prosequatur. Eamdem tamen vocem Hebraicam varie , ut soler, illustrat Vulgatus. Genes. . n. 22. Cum in
quibus spiraculam vita est in terra. LXX.
SH ct halitus meus intercluditur, idest,
re miratio mea. 3. Reg. 17. num. IT. Ita ut non remaneret in eo halitus. IOb. 27..
num. 3. Donec superest halitus in me. 3. Itaque apud Vulgatum in hoc Psal omnu spirum,idem est,ac omnis respi-
ab homine , curvi stiritud in naribus eius est. Vbi Hebraicam vocem nesiam vertit in sua editione Forerius, ibus, in Commentario autem, affatus, sceanhelitus. Tigurina, in cuim nare satur est. Explicat Vatinius :cuius vita cons
sit in re stratione: qui θιγitum vitali mper nares haurit. Si tamcn sensus spectet ad Christum, ut Forerio placet, & adincrcdibilem pertineat estundeda: ira.cundiae vim : perinde , ac si moneat Propheta. cauete vobis ab homine, in cuius naso est amatio,idest,qui vel solo anhelitu hostes valentissimos dis. ij ciet ; & nostra confirmatur explicatio , & grandior efiicitur sententia. Qualis illa Iob . num. s. Flante Deo 'percser ubi Hebraice subest , nesama,
halitu Dei periisse. Sic 2. Reg. 22. n. I c. Psalm. I7. num. I 6. ab in stratione spiritus ira tuae ubi Hebraicc,rursus nι- fama. Apud LXX. vero Pnoe, de Viro
bique euidens est , inspirationem, dc anhelitum ab ipso spiritu,& aere, qui anhelando,& respirando ducitur,perspicue discerni. V sus vero Latinae vocis stiritus, pro
respiratione, apud Ciceronem frequentissimus est: cuius illa sunt: aer
spiritu idest , respiratione ) ductu. alit
animantes aeum et piritus esset angustior. id est,cum angustius respiraret ilongissima est complexio verborum, qua volui
Pater Filijs notam faciet veritatem
Olenne fuit hoc apud Hae braeo - ΟΑrum Gentem. Parentes erga filios magistrorum munere fungebantur.
Passim suppeditant exempla : Genes.
I 8. num. Is . Scio; quod Abraham pracepturus sit*θsμis, &c. EX Od. IO. n. a. est narres in auribus HI tui cap. 1 3 .num. 8. Narrabisique filio tuo. Deut. q. num. lo. X Doceantque