장음표시 사용
181쪽
Doceantque filios suos. cap. 3 2.numcr.7.
Interroga Patrem tuum, ct annuntiabit tibi. Psalm. 7. numero S. Quanta mandauit Patribus nostris , nota facere
fili , seras ' Prouerbior. . numero 3. Nam ct ego filius fui Patris mei tene
Ius , ct unigenitus coram matre mea: ct docebat me , atque dicebat: scilicet ipse pater , ut liquet ex Hebraico textu, ubi verbum est generis inasculini. cap. I 3. numero I. Filius sapiens, doctrina Patris. Vatablus ; ex disciplina Patro evadit fluus sapiens: & num. 26. Qui autem diligit istum, instanter erudite& capite 2'. numero II. erudi filium tuum. Ecclesiast. .
Domine saluum me fac, er psalmos
nostros cantabimus cunctis diebus vitae nostrae in domo Domini. sui inm Ollicetur Ezechias , adeo se os
deinceps memore accepti beneficij,gratumque futurum,ut nullo unquam vitae suae tempore patiatur , adeptae salutis memoriam Ex - .
tingui: nulla in posterum dies de diuinis laudibus conticescatiquod & re ipsa praestiticinam & cantores in templo constituit, Sc psallentium choros concinnavit,& cantoribus ipsis,atque Levitis statas vices,ordinesque distribuir. 2.Paralip. 29.n. 2 S .& n. 3 O.Praecepitque, ut psalmis editis a Dauid Deuassidue celebrarent, & vitae, atque incolumitatis suae largitorem meritis laudibus efferrent. Cui est honor, de gloria in saecula iaculorum. Amen.
182쪽
RAEDIXERAT I nas Ninive vastit rem, non quidem decreto Dei fixo, & absoluto, sed commina torio,& conditio nato : videlicet, nisi sitis sceleribus resipissicerent. Egerunt illi poenitentiam , placaruntque sibi coeleste Numen, sub ea rursus condiatione , modo in ea ipsa poenitentia,& scelerum emendatione persisterent,neque ad pristina flagitia rela a rentur. Ei fidem itaque rursus iri scelera prolapsis, & quod mirum est ,. tam breui interuallo, ut idem ille regnaret Sardanapalus, qui ad clauum sedebat, prophetante Iona,vt probat Tornietitus rom. 2. anno mundi 3M s. funestum nunc excidium , urbis euersionem , ciuium sanguinem , ac caedem hic Propheta minitatur.Haec est Hieronymi mens prologo in Ionam. Ad Ionae praedicationem, acta poenitenvia,veniam consecuti crant Ninivitae:. postea vero in pristinis vitiis perseuerantes, Dei in se prouocauere se tentiam.JHuius Prophetae vaticinium pau- 3cissimis verbis complexus est mori
bundus senex Tobias,cap. Iq. num.6. Prope erit interatus Nimue. non enim exincidit verbum Domini. Expresserund
LXX. quodnam istud estet verbum Domini:qui sic legunt: abi in Mediam
fili, quoniam crediae quacumque locutuε est Ionas Propheta de Niniue , quia seubuertetur. Nec reticuit subuersionis causam : num. Is . Video enim, qma iniquis vis eu finem darit ei.
E B R A I o A vox Maiaa ducta a verbo Nasa, idest, ferre, si stinere , porrare, non est dubium, quin proprie significet ponduso Eam enim saepe expresserunt Graecul L X X ba Ema, siue phortion Latinus x ab interpres,
183쪽
interpres,omu . Exodi 22.num. . Si vi deris asinum odientis te latere sub onere. 2. Rzg. IS. num. 3. Eris mihi oneri. Psalm s r. num s. Sicut onus graAegrauata punt seuper me., Existituant ergo communiter Expositores vocem onim transferri a
Prophetis ad significandum graue, Scacerbum vaticinium ; Gentibusque, quibus denuntiatur, formidololum, dc infaustum. Atque haec est expressa sentcntia Hieronymi,non uno testata Iloco:nam in cap. i 3 .Isaiae. verbuF, inquit, Hebraicum masat, vel onus,, clpondus intelligi potest :& ubicunque praepositum fuerit, tranarum plenasmu,quae dicuntur. J Et in cap. 23. Ieremiae. f Vbicunque graue est, quod Dominus comminatur , & plenum ponderis,ac laboris,& importabile,in titulo quoque ponduι dicitur. J Hoc
apertissime constat ex Scriptura: nam Regem Ioram sagitta transfixum,praecepit Iehu inhumatum proiici in agrum Naboth , causamque reddit. 4. Regum. 9. nu. 2s. Quod Dominim omuhoe leuauerit super eum, Vicens, si non profanguine Naboth reddam tibi in agro isto. Isaias etiam , cum horribile vaticinium hoc titulo inchoasset, cap. 2I.'num. I. Onim deserti maris; continuo subiecit; visio dura nuntiata est mihi. ό Hinc terrores illi apud eundem Prophetam,onus Rab lonis,omu Λ ab, onm Damasti. Hinc oracula Malachi ,& Habacuc, irinarum plena, hoc itidem titulo praenotantur. Hinc locus ille celebris Ieretniae 23 A num. 13.Vbi per irrisonem usurpantibus,enus D mini.onm Domini ; quasi Prophetae nihil aliud intonarent, eleganti allusione,cuius venustas Latine exprimi non potuit, initatur Deus num 39. Propterea ecce elo tollam vos portanti Perinde ac si iliceret; propterea isto vos
onere onerabo. ' Notat vero Forerius Isaiae Is .num.
i. tristia haec vaticinia, non propterea solum onera app*llari, quod supplici j pondere premunt eos, quibus intentantur : sed quia ipsis etiam Prophetis ea denuntiare , quamuis parendum esset Sp ritui sancto, in graue nimis osset, ae paracerbum. 3 aQuod autem obseruat Cyprianus 7 Cisterciensis, cuius in hunc Prophetam extant culti commentarij , nusquam in vetere Testamento antellaiam,vatum praedictiones hoc titu-
lqpiae notari: si de voce Latina intellisit, verum est ; si de Hebraea, aperte
Alsum. Habetur enim Prouer. 3Ο. n. I.
ubi Vulgatus reddit, visio : Regia, assumptio: Tigurinae disciplina grau . Sia,ut haec sunt plana, ita illud dif- 8ficillimum:quid sibi velint L X X. qui
vocem Masa multis in locis lemma, idest assumptio, reddiderunt. Et Graeci quidem Patres eam causam asserunt, quod Prophetae mens quasi assumitur . a Deo,abstrahiturque a corpore, cum
ad futura praesentienda diuinitus illustratur. Recte illi quidem , si vim spectes Graecae vocis minus tamen coningruenter Hebraicae , atque Latinaeo Aquila vertit Graece an ,idest, eleu iu.Et sine dubio est Hebraisnus, quo sumptio ponitur pro re assumpta eleuatio pro onere eleuato. Ita ut idem sit assumptio , quod gestamen, atque pondus.Vulgare enim,ac fiequens est sin arcano sermone idioma ilIud, quo actio ponitur, pro obecto, siue materia actionis: Vt auditio pro re audita; visio pro spectro ; plantario pro ger mine; abominatio pro re de testanda; llaus, siue laudatio pro re laudanda;timor, ut terror pro re timenda;& sexcenta alia, quae sigillatim enumerare, cum passim exempla suppetant, superuacaneum esset. Hac ver5 explicane Graecae vocis lemma, dc vox ipsa originalis masa,& Vulgatus, dc LXX. inter se mitifice cohaerent.
184쪽
Ninive. Notat hic Hieronymus in promismio, quod vox Niniue sonat 'eciosam. Atque ex hac notatione nOminis illustratur Sophonias,c. 2. n. I 3.
Perdet Assur , ct ponet speciosam in soli
tudιnem. In textu Hebraico , & apud L X X. legimus Ninive. Subditque Propheta num. I s. Hac est ciuitas gloriosa habitans in considentia, qua dicebat in corde siuo: Ego sium,st extra me non est
Fuit nimirum haec urbs reliquarum omnium ab orbe condito, maxima, de celeberrima. Si antiquitatem aestimes, fundata est a Nino, qui Genesis I o. u. I l. dicitur Assur,hoc est, primus Assyriorum Monarcha, Ut ex inponit Pererius tom. 2 in Genesim ib. I s .disp.s .num. 8o. dc Ribera Oseae s.
tem Ninus annis quadraginta ante ortum Abrahae, & ante Romam conditam plus mille trecentis. Lege Pererium loco indicato disput 6. 7.& 8. Unde dc ipsa urbs a prophanis scriptoribus Ninus, vel Nina nominatur. De qua Herodotus libr. i . Strabo libr.r6. Plinius lib.6 cap. i 3. Diodor. Siculus lib. 3.& Solinus,c.6O. Si spectes magnitudinem, Genesis
Io nu. t 2. dicitur haec ciuitas magna:& Ionae 3. num. 2. Vade in Niniuen ciuitatem magnam: Zc cap. . numer. II.
Non parcam Nimue ciuitati magnae. Et talis describitur a Diodoro libr. 3. ut nec ante,nec post habuerit pare Ambitus enim erat sexaginta mille passuum, qui viginti leucas nostrates efficiuntiatque adeo amplissima Hispaniarum urbem Hispalim, quater centies ambitu in orbe circumducto superabat. Refertur enim ab iis,qui ductario fune accurate dimensi sunt per otium Hispalis magnitudinem, mur rum eius circuitum ter mille passus,
hoc est,teucam integram patere.Enimvero si spatium aliquod circino descriptum ac dimensum,vigesies in orbem extendas, Mathematice constabit ad oculum , illud ipsum spatium
incremento multiplicatum pene incredibili quater centies toto ambitu contineri. Altitudo murorum Niniue erat Ispedum centum ; latitudo vero , qua tres currus simul incederent. Turres mille quingentae, singulae altitudinis ducetorum pedum. Tanta autem fuit amplitudo eius intra moenia, ut tota vicatim obiri, Jc lustrari, non minus triduo posset. Ionae 3. n. . Minue erat ciuitas magna itinere trium dierum. Ubi in textu Hebraico, & apud LXX. additur magna Deo : in paraphrasi vero Chaldaica,magna coram Deo. Quia Uidelicet, non nominum aestimatione duntaxat erat magna , scd re ipsa coram Deo singula mometo suo ponderante : vel per vulgarem illam epita- sim qua dicuntur Psal. 3 s .nu. . montes Des .idest,editissimi. Psal.79.nu. I l . Cedri Dei idest,celsissimae. Iam vero frequentia prorsus mira- I bilis est. In ea reperiebantur plus quam centum viginti millia infantium , qui nondum per aetatem ratione uterentus, Ionae 4.nu. l. Numerus autem infantium comparatione reliqui populi vix octauam partem solci obtinere.Vt ex eo coniicere liceat,sere decies centena millia habitatorum fuisse id temporis in ea urbe. Dignitas , 8c amplitudo summa Is fuit : erat enim caput florent i ssimi
amplissimique Impeiij ; Regia sedes
Monarchiae Assyriorum , quae per annos mille trecentos, & circiter nona
ginxa propagata,quam diutissime stetit ad Sardanapalum usque Rege,sordidissimis flagitiis, S: muliebri desidia, luxuque nobilitatum. In quem vero annu, cuiusve Regis principatum,
185쪽
iuxta chronologiam Hebraeorum inciderit extrema clades, & vastitas huius urbis, res est magnis inuoluta difficultatibus ; quam cum accuratc, O pioseque tractauerint Pererius Io m. 2. in Genesim libr. i s .disput. 8. num.94. Ribera Nahum 2.a numer. I.vsque ad 37. Serarius Tobiae i . quaestiuncula
3.& 4. eo libenter remitto harum rerum curiosos indagasores . .
Liberit 6 colus Nahum suum vaticinium
Libri nomine inscripsit : cum t men hoc volumen tria breuissima capita non excedat. Suspicor,veram esIecausam,quam attulit Molanus proce mio in Prophetas,pag. i . Caeteri vates omnes,quae, Deo inspirante, didicerant , ore tenus docuerunt: populosque ipsos , quibus erat aliquid enuntiandum, perlustrarunt. Et iam Ionas apud Niniuitas longe digitos praesens legationem obiit.Nahum vero, nec Nimuen adire, nec Niniuitas
praesente alloqui, sed scripto, & missi libro, impendentis iam exiiij eos admonere iustus est. II Confirmat primo hanc eoniecturam,quod vaticinium Baruch,quia descrjpto recitatum est ad aures Ieconiae,& una uersi populi, Baruc. l .nu. 3. liber etiam appellatur, numer. I. dc 3.
Hae verba libri, quae serjsit Baruch. Deinde vox Hebraica sepher, de Latina liber in sacro sermone epistolam - significat, tum alias saepe , tum Isaiae
37. numer. t q. est tulit Eetichias libros de manu numiorum , ct telit eos. Tiguriana vertit , solam. Forerius, Pagnianus, dc Regia, . litteras. Et Isaiae 39 num. I . sit libros,o munera ad Eeti
chiam. quod explicatius legitur 4.Reg.
phetas olim Videntes appellatos I. Regum s. num .9. & 4. Regum I T. num. 13.& I.Paralip 29 num. 29. Sic de Abraha testatur Christus Ioan. 8.nu.s 6. Exultauit,ut videret diem meum,
vidit, ct gauisivi est. 8c de Isaia Ecclesiasticus cap. 8. num. 27. Spiritu magno vidit ultima. Sic absens Eliseus
vidit quasi praesens gesta a Giezi 4.
Reg. F. numer. 26. Nonne cor meum impraesenti erat ' &c. Vnde & ipsa Prophetia visio nuncupatuF. Atque huius nomenclaturae cau- IPsam reddit Basilius in cap. I .Isaiae. Visus euidenti firmam inter sensus obtinet cognitionem: illa enim,quae Oculis deprehendimus , nullo egent aut firmiore , aur grauiore testimonio.
Cum ergo praesensio illa rerum futurarum , quam sancti Spiritus affatus vatibus impertit, longe sit certissima, ac testatissima: utpote quae a diuinae lucis radio,& splendore derivatur ; ω
per euidentiam,quam vocant in attestante, Prophetis manifestissime constat, iure optimo visionis nomine exinprimitur. Deinde,quia Prophetae san- 1Octi erant,veluti populorum oculi, qui altissimum locum obtinentes, speculatoruin munere fungebantur: ad eos. ipectabat, intematum hominum ceruicibus Diuinae iustitiae gladium to
gu prospicere, Sc alto vererno cons pilos terrore vocis excitare ; ut sibi tandem praecauerent, & impendentem cladem, poenitentia, & precibus auerterent. Lege nostrum Pradum ini Commentario Isagogico in Ezechielem sect. . & Riberam Oseae I.II. 3,
NEscio, quid venerit in mentem 2 T
186쪽
& prooemio in Prophetas,pag. I .aduersaretur Hieronymo constanter affirmanti, se propriis oculis vicum Elcesse conspexisse, vix ruinis ipsis veterum aedificiorum vestigia indicat tem: unde Nahum oriundum esse, Maiorum traditio erat. Nam quod ait, inveteris, ac noui Testameti geographia nusquam tale nomen reperiri, exigui momenti est ad comunem hanc traditionem , Chaldaei praesertim auctoritate firmatam,audacter reiiciendam. M Cur autem patriam obscuram , dc ingloriam nomini adiunxit suo fortaste,ut vel hoc ipso patriam illustraret. Fortalse etiam, ut ab altero Nahum secerni, & internosci pollet. Sic distinguitur Simon Chananaeus a Simone Petro : ita nos , cum Clementem citamus, nomen patriae addimus, ut appareat, uter sit, Romanusne, an Alexandrinus.
Deus aemulator. V o maiorem terrorem incutiat Niniuitis luculeta hypolypos, Dei fortitudinem, atque potentiam , Zelo , & iracundia
vehementer concitatam, ob oculos ponit: ut in animum tandem inducant, infensium se habere tale numen, cuius neque robur subterfugere, neque iracundiam sustinere,neque ictus eludere possint. a 4 Habetur hic Hebraice et eano,idest,
fortis et elotes. Eadem scilicet verba,quae una duntaxat litterula immutata, extant Exodi 2 o. num. s. Est autem Zelus,sive aemulatio, quod ad praesens
attinet j vehemens quaedam excandescentia orta ex amore: qua exardescimus, cum intuemur rem, quae nobiscordi est,ab alio violari. Tunc nimirum incendimur iracundia, & rapi
mur ulciscendi cupiditate. Sic Phinees Diuinum honorem aemulatus, pugione confodit Israelitam simul cum scorto: quod facinus egregium laudibus extulit ipse Deus, Numcr.
2 s. num. ii . usa Telo meo commo in est contra eos: Sc nurri. i 3. Oma Telatus est
pro Deo μο. Sic Christus Ioannis et . nu i s. intuens domum Patris factam speluncam latronum , accensus Zelo,
cum fecisset quasi flagellum de funiculis,omnes negotianteS eiecit, nummulariorum aes effudit , mensasque subuertit. Recordati verὸ sunt disicipulι eius , quia scriptum est: zelus domus tuae
comedit me. Psal. 68. num. I o.
Est vero indignatio concitata ex as zelo longe vehementissima, dura plane sicut infernus aemulatio, Canticorum 8.nu.6. Instar enim voraciis mi ,atque adeo infernalis ignis,adurit ipsa prae cordia, exest animum,adeoque fureri . ter irritat, ut in rabiem impotentem efferatus erumpat: quia Telus, Er D- ror viri non parcet in die vindicta , nee acquiescet cuiussiram precibu ,nec Asicipiet pro redemptione dona plurima,PrΟUer. 6. num. 3 . Propterea, saepe in Scriptura zelus cum igne coniungitur. Pial.78.
Sophoniae I .num. 18.& cap. 3. Num. 8. In igne teli eius devorabitur omnis terra.EZechielis 36. num. S. S c. 38.ia. I9.
In igne zeli mei locutus sium. Egregie, ut solet,ponit hoc ob ocu- 16 los Chrysost. to m. s. libro de Virginitate, post medium : comparat enim percitum zelotypia cum homine a daemone obsesso. Quod praelium,in quir, quam tempestatem cum huius modi luspicione, vel furore comparantes , eius imaginem perfectu consequi poterimusὶ Cum eo furore corripitur, nihilo melius allicitur, quam qui aut agitantur a daemonibus , aut
mente capiuntur: adeo continente t
187쪽
ar Et vero hunc Zelum iracundiae, ac furoris facibus effetuescentem , Dcosta pe attribuunt sacrae litterae. Iosue
dem habentur verba Hebraica , quae hic,& Exoda o. numer. I. in nec igno siet sceleribus et earis. Exod. 3 . numer. I A. DomInus lotes, nomen eius ; Deus est amulator. bubest utrobique idem nomen Cana. Vertitque ad verbum fomiti zelotes ipse. Sed huius flagrantissi. mi zeli in furorem effusi , violatumque suum honorem ulciscentis , unus Ezechies duo nobis praeclara exempla suppeditat. Primum cap. s. numer . I 3. Et complebo furorem meum, ct requiscere faciam indignarionem meam in eis, Erconsolabor est sitient,quia ego Dominus locutim Dyn in celo meo. Sari are a mico Ie des figara mi Telo, y me variare en qua rosada de veriss paricer. Laetabitur nimirum Deus disperdens eos, atque subuertenS. Dcur. 2 8. n. 63. as Alterum ex cap. 5.num. 38. Et tudicabo te iudiciys adulterarum, Chaldaeus : sumam ex te ultionem adulterarum in dabo te insan uinem furoris, ctetaeli. Perinde ac si dicat Deus e tam multis te vulneribus cosodiam,quam solent viri zelotypiae furore perciri, uxores in flagranti adulterio deprehensas trucidare. Addit nu.42. Et requiescer ιndignatio mea in te, hoc est, cum te videro crudelissima morte punitam , plagis atrocissimis punctim, caesimque cpra fossam , exsaturabo semel indignationem meam.
as Hunc aelum solent scelera in Deo
concitare , maxime verδ idololatria. Deuteron. 3 2. num. 2 I . si me prouocauerunt in eo,qui non erat Dem. Hebrai
me telare fecerunt. Sic enim intelligendum esse verbum, prouocare Ostendit ipse Vulgatus, Eaetae lis 3. num. 3. ad prouocandam demulationem. Pal. 77.
num. I . in sculptibbus suu ad amula-
isonem eum prouocauerunt. Oseae I 2 .
num. i . Ad iracundiam me prouocauit Ephraim in amaritudinibus suu : idest, in idolis,quae vocantur amaritudines, quia amarissimu Zelum afferunt sponso dulcissimo. Cap. I 4.numer. I . Pereas
Samirta,quomam ad amaritudinem concitatiat Deum suum. A hecho a Dios dehiel. Enim vcro Assyrij , cum anili soldolorum superstitione delusi, foedi Lque flagitiis contaminati, tum in Deiopulum , quem ipse in oculis gest
at , bellis atrociter insultantes , de plus nimio superbientes , ardentem Dci Zelum concitauerant. Zelatus est enim Dominus terram βιam, Ioclis 2.
nu. 1 8. Et si enim Assyriorum potentia,tanquam virga, usus est indulgentissimus Dominus ad coercendum suum populum , & in officio continendum: sed illi victoriis inflati insolenter se gesserui, rabiemque suam,& crudelitatem sanguine exsaturaerunt. Zachariae. I. numer. 4. Zelatus
sum merusalem, est son Zelo magno: σ3ra mngna ego irascor siuper Gentes opu
Et viciscens Dominus : vlcsena Dominus habensfurorema ulciscens Dominus in
Riplex ista repetitio, qua sermγ 3T dandum ultoris nomen hostibus intentatur, ad exaggerandam Diuinae vindietie seueritatem spectat. Hanc
enim vim habet ternarius numerus,
ut ex celebri illo trisagio, Isaiae 6.n 3.& ex profanis etiam Scriptoribus de
188쪽
itaque est: sint A ssyrij nunc sane, sint
metu liberi,sint soluti. Dabunt tamen aliquando poenas tanto grauiores, Scatrociores,quato diutumior eis fuerit impunitas concessa. Lento ad vindictam gradu diuina procedit ira, sed ultionis tarditatem, supplici j grauitate compensat: Ecclesiast. s. num. q. Altissimus enim patiem est redditor: dcnum. . Deus enim vindicans vindicabit. Ierem. I I. num. I 6. Quia fortis vltor Dominus reddens retribuet. Eius etiam est illa vox horroris plena, Deut. 32. num, 3 s. & ad Roman. I 2. num. I9. Mea est vitio, est ego retribuam ιn te ore : scilicet,opportuno, sapientissimeque praefixo,alto prouidentiae Diumae consilio. 33 Hanc ulciscendi seueritatem ponit etiam ob oculos Regius Vates Psalm.
93. num. I. Deus visionum Dominus,
Deus vitio m. Vbi non solum est iterata repetitio , sed appositus etiam gignendi casus numeri multitudinis, quem mire valere ad amplificandum, .ct superlativi locum obtinere, probat
Ilibera Oseat r. num. I. num. 26. Sic Psalm .s . num. 2 . viri anguinum, id
est , maxime languinari j. Et Isaiae s 3. num. 3. dicitur Christus vir dolorum, idest, summis, & acerbissimis dolori
Arbitror etiam pertinere hanc repetitione ad excitandos torpentes le-gcntium animos,ut serio tandem animaduertant, rem elle summi momenti quam a Propheta vident toties in- culcata ,& quali repetatis ictibus in . cordibus alte defigi.
T Aistantius Firmianus libr de Irad ι Dei, per multa capita contendit, iram in Deum proprie cadere. Sed eam ipse definit arbitratu suo cap. IT. Est motus animii ad coercendum peccaIainsiurgentis. Caeterum germana irae definitio tradita est ab Aristo t. lib. i. de Anima cap. I. text. I 6. Ira est appetitio doloris vicissim aduersario inferendi. Vnde qui irascitur , prius sensit dolorem ab alio sibi inustum,quem ipse nititur rependere: sed Deus, etiamsi peccatis offendatur,longissime abest a dolore; non ergo cadit in eum ira. Dicitur vero succensere sceleribus, quia perinde se gerit,ac si esset iratus, August. lib. de Patientia cap. i. fAbiit, ut impassibi. lem Dei naturam perpeti ullam molestiam suspicemur : Zelat sine aliquo liuore: irascitur sine aliqua perturba
tione.J Chrysologus sermone 4s. Ira Dei est , delinquentium poena: furor Dei est, supplicium peccatorum. J Vide Gabrielem VaZqueZ tom. i. in primam partem disput. 8 . c. q. Piraedam
Et quidem omnis ira furor existi- 3 smatur , quia hominem de gradu dei j-cit, ac de mentis sanitate deturbat. Horatius lib. i. Epistola 2. Irafιror breuis est. Cicero Tuldulana . An est quicquam similius infamae,quam ira Basilius homilia io. de Ira : ira est momentanea insania. Sed furor est eiusmodi excandescentia, qua inflammati adeo praecipites rapiuntur, ut merito insanire, ac furere videantur. Et plerumque diu oppugnata patientia erumpit in furorem: iuxta celebrem illam Mimographi sententiam , quam refert Macrobius lib. 2. Saturnalium, cap.7.
Furor fit tisa sepius patiensia. M i ii is mus
ille Dauid,cum semel excanduit, ominnem pene humanitatem exuit. 2. Regum. I 2. num. 3 I. Populum serrauit, Grcircumegit siuster eos Orata carpenta, dι-
uisiitque cultris,orc. Quo progrederentur longius humani languinis ext bendi sitientissimi 3 Dei ergo longanimis patietia, cum 36 flagitiis lacessita , aliquando tandem excandescit,ea sumit de lontibus lup
189쪽
plicia,quae furentes stomacho vix interrent. An non furor videbitur , pro Consentu momentaneo in laedam l1bidinem, homulum flammis addicere sempiternis cruciandum Italae 3 o.
. num 27. Ardens furor eius ict graius ad portandum: labia eius repleta sunt in dignatione, or lingua eiu pa. si ignis deuorans: lueritus eius . Petici torrens inundans.Intuere Dei furentas irlicundiam vivis coloribus expressam Nec minus significanter tuaim. 77. num. ; l . Et ex citatus est tanquam dormiens Dominus, tanquam Potes crapulatus a vino: st per
cussit inimicos βιοι in fosteriora. Hebraica verta suanquam potens negleas Hamam pre vino. Instar scilicet bacchantis, atque furentis , inconditos clamoresedens, iracundiae indices. Hironymus 37 vertit. Qui siseriis post crapulam: v i numenim lagiter epotum,ut cecinit Hora
tius libro i. Epistola s. Spes iubet est ratas , in raelia trudit
Et ab Ecclesiastico cap. 3I. num. AO. Rectὸ omnino Jebrietas cum animositate coniungitur. Vbi significanter Graeca sic habent: Plet ni is , mon me- tbe. Idest furorem sir animos multFlicat ebrietvi e sensus itaque Psaliniographi est. irritatus, ac furens Deus instar temulenti, nullo habito delectu, seu di scrimine personarum , plagis et lamauersis obuios quosque contrucidat., 8 Atque hic etiam est lenius litteratis illius dissicillimi loci , Deuter. 29.
num. I 9. Et asumat ebria sitientem , ct Dominud non ignostat ei. Hebraice , ut
addat ebriam cum sitiente. Ad talem Hebraismum illustrarunt LXX. ut non simul perdat peccator eum , qui sine peccato est. Para que no Paguen innios porpe vires. V ct quc madmodum legit Augustiiriis, quaest. s a. in Deuteronomium , suppositum verbi faciensipium Deum. Irit non simul perdat ste catorem, s eum,qvi sine peccaro est. Per-
inde itaque est, ac si dicat. Si Diosco-mlenca a castigar, a toris lis deua a he-cho; venas vale et sierbueno para es par- se. Lege Pinedam lom. I .in Iob.cap. 2. vers. 9.& Delta una tom. l . Adagio i 38.6c quae adnotabimus infra num. 3. ad illitas isticillima verba, mundam non fa
Et irasiens ipse inimicis suis.
Erbum Hebraicum natar signi- 3yficat custodire, struare. Canticorum l . num. ς. Mneam meam non cusso diui. Hebraice natarii. ProprIc Itaque
vertit hic Pagninus , & Regia : reseruans jse inimicu suis. Scilicet iram, ultionem, atque supplicium;ea phrasi, qua Hispane dicimus , et se la timeguaiaada asim enemigos. Obseruat nimirum Deus opportunitatem, ut in hostes vindictam est undat. Scite rςddit Vatillus, iniuriarum memor aduersus hostes μοι. Nam etiam si non statim
ulciscatur Deus , manent tamen alta mente reposta hostium suoru 1cetera. Ieremiae 3 .num. s .Numquid irasceris in εο perpetuum Pagninus,rseruabuὶ Tlgu,rina:numquid iram inperpetusi retinebis
V bi iubeti idem Hebraicum verbum:& n. i 2. Quia sianctus ego sium dicit D
ncbrardus, non semper seruabit. Hoc est, non erit memor iniuriae acceptae eam remittet, atque ultionis obliuiscetur Sic enim illustrat Vulgatus idem verbum, natari Levitici I9 n. I 8. Nec me
mor eru risurrae clusum tuorum.
Sensus itaque Prophetae erit. Nolite 4 6 Assyrij, aculeos Diuinae seueritatis, qui reconditi sunt, excussos arbitrari. Hebescit quidem ferri acies, tanquam in vagina reconditassed illucescet aliquando dicI ille,cum districtiis vitionis divinae gladius horrendas strages
190쪽
edet. Resseruat Deus,& condit quasi in sacculo delicta, opportuno tempore punienda. Deuter. 3 2.n 34. Nonne hac condita siunt apud me, cr signata in the-Huras me Ecclesiast. 28. n. I. Peccata istius seruans seruabit. Iob. I q. n. I7. Signasti quasi in sacculo delicta mea. Hi
sunt cumulatissimi irae thesauri, quos sibi thesaurigant impij, ad Romanos
Vulgatus autem egregie illustrauit Hebraitinumue tunc enim maxime irascitur Deus, cum iram comprimit,sippliciumque reseruat , ad Roma 9. num. 22. Deus volens o fendere iram, notam facere potentiam suam ustinuit in multa patientia vas ira, apta in interitum. Psalm. 77. num. 2 l. Vbi in textu Hebraico habetur ad verbum,audivit Dominus iratus est. Et Symmachus vertit,echolothe.Cholera exarsit: Psalterium Illyricum , referente ibi Lorino , excanduit: notabili versione reddiderunt L X X. anebaleto. E si autem a belus hie, prorogare , disterre, rocrastinare, ut constat ex illo celeri apophthegmate Alexandri Magni, qui rogatus quomodo tam brctii totum orbem sub ditionem , potesta-tόmque suam redegisset , respondisse fertur: meden anab. ilumenos dest, nihil rocrastinando. Lege Alciatum, Em-lemate 3. dc Auctorem Thesauri
Graecae linguae, to m. i. columna 672. 3 Scienter itaque Vulgatus vertit in
hoc loco ex Editione L X X , ideo au divit Donnnm , cstri flabr. Addit Cassiodorus, e superposivit. Explicatque de dilata vindicta , ac proinde iuppliciorum cumulo , etiam atque etiam
aucto. Quo item spectat locus alter, Psal. 88. n. 3 0. Tis verio reptiusti 2 desse-xisti Z dimιhlti Chri m tuum. Vertit Hieronymus ex Hebraeo: irarimes aiuersim Christi m tuum. Scilicet semen Dauid , ut explicat ibi Genebrard.
Vtrubique subest fgnificantissimum
verbum originale , nempe habar in coniugatione hithpael , quod proprie vertas , si inum transilire, ct quasi modum in ira excedere. Tunc erram supra modum Deus excandescit,cum sinens peccata peccatis cumulari, ira differt,
suppliciumque procrastinat. Egregie qΑ
enim ait August. lerna. 3 . de verbis Domini. Magnae misericodiae est,nequitiae impunitatem non relinquere; nam ne cogatur in extremo gehennae damnare, modo flagello dignatur castigare. Vis noste nulla poona, quanta sit poena Θ Dauidem interroga, qui ait Pialm.9. num . . immisit Vulgata legit, exacerbauit ) Dominum peccator.
Quare hoc dixisti 3 Vide, quid sequitur: secuntam multitudinem ira sira non quaeret. Ideo nempe non requiti quia multum irascitur. Parcendo caedit,
sed iuste cadit. J Hiesonum cis in illud AsEZechielis i ,. n. 42. EI auferetur iactus metu ι te 2 quiesciun nec irascar amplius.
Ex hoc perspicimus, inquit,grandem
offensam csse,nequaquam cura: habeberi a Deo , sed permitti hominem sceleribus suis.JArdentius vero in eadem verba Bernardus, sermone 42. in Cantica. Solo auditu contremisco. Ego , inquit Deus, quos amo , castigo. Si ergo te Zelus descruit,& amor; neque eris amore dignus, qui indignus castigatione censeris.Vides,quia tunc magis irascitur Deus , cum non
irascitur. J Nimirum alte in cordibus defixerant hi Patres insigne illud
axioma 2. Machab. I. num. IJ. Etenim mrelio tempore non sinere peccasoribus ex
sententia agere , sed statim vitiones adhibere , magni benefici3 est indicium. Sulpicantur nonnulli, in hanc iti- Asdem sen cntiam cile intelligenda verba illa superiora, habens furorem .id-
est, continens, sue coercens furo rem erumpentem , reseruansque 'in posterum vindictam. Vox enim ori