장음표시 사용
211쪽
braeorum traditione , &'Abulensis quaest. 23. in Numeros,& noster Ioannes FernandeZ, verbo collis , numer.9.
cum Dei populus eo peruenisses , &propter vastos, immanesque scopulos, arctae viae oppositos , & obiectos, non, nisi per angustias tubi tunc latebant armati hostes, ut populum ex insidiis adornentur;) summo cum labore,& aperto vitae discrimine transeundu in foret: praerupti illi scopuli subi to corruentes , tum latitantes hostes oppresserunt, tum Dei populo gradienti sese calcandos, & traiiciendos substrauerunt. Lege, si placet , eruditam illius loci explicationem apud Deirium, tom. i. Adagio II D. Et contremuit terra a ficie eius,
. tantes in eo. i o 1 T Ebraicum verbum nasa varie il-I Ilustrant Expositores, Pagninus Exuffa est terra. Regia , conflagrauit. L X X. contracta est. Vat abies . ignem concepit, aut se proripuit ex illitia conJectu. Ribera, timore Fubito refugit. Aquila,
cohorruit. Symmachus , commota est. Optime cadunt omnia in verbi Rc ditatern: & omnia tandem eodem recidunt. Sic etiam dicitur Psalm. Io 3. numer. 3 2. Vtra refficit terram, ct facit eam tremere , qui tangit montes, Gr fumigant Et Psal. I 43 .num. S .Tange montes,
est fumigabunt. ro1 Sed prae caeteris est locus illustris
Amos s. num. s. Et Dominus Deus exercituum,qui tan bit terram,ct inbesset, or lugebunt omnes habitantes in ea. Perinde ac si dicat Propheta. Et iactat scilicet has minas summus ille Deus, cuius tanta est potentia, ut ad mortales perterrendos , funditusque vastandos , non sit illi opus exercre suas vi- 'Ies;nam oculis dumtaxat infensis,uultu irato, attactu leuissimo , terram
concutit, motu findit, fulmine serit,
conflagratione exurit,& continuo ta
besset Hebraice , liquefiet, de re &
quasi in nihilum redigetur, ut Psami. 7 .mam.A. Liquefricta est terra,ct omnes, qui habitant in ea.
. te faciem indignationis eius,
qui abit' Et quis resimi in ira furoris eius'
V c tandem omnia specta- Io 3bant ; hoc unum agebat tam illustris omnipotentiae Diuinae commemoratio , ut Assyrij tantae. Maiestatis violandae timorem conciperent , ut eius iracundiam formi darem. Est enim apprime Obseruan- . dum ex historiarum monumentis,Niniuitas imperij diuturnitate , diuitiarum copia, murorum fortitudine, mi-.litum robore confisos, victoriis, trOphaeisque inflatos , nullius potentiam extimuisse. Itaque Persarum obsidionem diu sustinuerunt, quoad eluuionibus, inundationeque Tygris disiecta muri parte, ac per eam irruptione facta, florentissima tandem illa urbs capta , direpta ac funditus excisa est: euentu suo comprobante, nullam effetantam fortitudinem , quae irati Dei aspectum possit sustinere. Quod .innuit Regius vates Psalm. 89. num. II. uis nouit potestatem ira tua Id est, io Vim,robur, ficacitatem ; cum lenissimus, & mitissimus videaris, excala descis tamen vehementius opinione , &vel solo nutu irati vultus firmissima quaeque, munitissimaque prosternis. Subest in et .parte huius versus He- IOIbraicum verbum cum .quod solet vertere Latinus interpres, stare. Et proprie significat firmitudinem quamdam,erectionemque corporis,& mul- . to magis animi: qualis erit illa, qua impex
212쪽
imperterriti in die tulici j stabunt iusti
in maena con fantia, Sapient. S. num. I. Vbi constantia vocatur Graece parre-
Liades in magna libertat ecuritate.& confidentia; alacri, atque erecto animo , nulla grauioris culpae conscientia deiecto,aut perturbato. Cum contra ι 3 non resurgent in iudicio. O6 Psalm. i. num. s. ubi Hebraice subest idem verbum is iacumu, idest, non stabunt, nou se erigent, non consistent, non audebunt oculos attollere, occulto flagitiorum suorum teste conuicti, penatusque exanimati. Psal. 3 s. num. I 3. Expulsi sunt, nec potuerunt stare : stare enim in arcano sermone, ut obseruat Maldonatus , Lucae I 8.
num. I I .audaciam quamdam,erectionemque animi prae se fert, Psalm. ios. . num. 2 s. non Moysis electm eius stetisset in constactione in con fectu eires, hoc est , nisi interrito se animo Deo
rό Illustrat veho maxime praesentem locum alter quam simillimus Apocalyp. 6. num. is .vbi Reges ipli,ac Principes, virique fortes, tam ingenti horrore perfuli dicuntur aspectu Dei irati, ut se se abdant in speluncas, & c uernas montium ; eligantque potius illorum ruina opprimi, quam vultum excandescentis Iudicis subire , num. I 6. Et dicunt montibuου, ct petris: cadite Aper nos, Gr abscondite nos a facie sidentis super thronum , cr ab ira Agni,' quoniam venit dies magnus irae issiorum; io 8 9 quis poterit stare'Acine coniicit Leo magnus, quam formidabilis futura si potentia irati Agni ex aptius lenitate,& mansuetudine, sermo. i. de Pallione Domini. Ego sum , inquit, Ioannis i 8. num. 3c ad vocem eius
turba prosternitur impiorum. Quid iam poterit maiestas eius iudicatura, cuius hoc potuit humilitas iudicanda3J Et Gregorius lib i . Moralium cap. ai. I Quis eius iram toleret, cu-
ius & ipsa non potuit mansuetudo tolerari 3JNotabilis sane est Origenis obser- Iosuatio ad expendendum, quanta sit vis
conscientiae , cum oborta noua luce,
qualis illucescet in conspectu ludi cis,) foeditate admissi sceleris liquido
penetrauit. Affirmat enim Ananiam,& Saphiram nulla vi extrinsecus illata tuisse repente necatos, sed ad vehemente illam interrogationem Apostoli Petri , Amium s. num. 3. Cur
tentauit Sathanas cor tuum , mentiri te
Spiritui sanctδὶCum se perspicue viderent in flagranti flagitio voti violati deprehenios,eius atrocitate perpensa, prae pudore, dc confessione subito animam exhalasse. Id, quod Sacer textus valde insinuat ibi num. s. Audiens
autem Ananias haec verba cecidis,'expirauit. Origenis verba sunt homilia 8. in Matth. Nec putare debemus, Petrum interfecisse Ananiam : expirauit autem verbis Petri catechizantibus animam illius.J Laspalabra; de SanPedro se pusieron claramente delante As
enia vi ia e puro alsembro , confusioπ, De poderosa para quitaris la vada. Ne- IIcique vero insolitum est repentino mori quempiam prae summo pudore. Testatur enim Plinius lib. 7. cap. S3. Diodorum quendam Dialecticae professorem pudore subito obiisse , lusoria quaestione non protinus dissbluta. Perpede, qualiter supremi Iudicis irati
vultus,atque verba percellent, ac pe terrebunt conscientiam impiorum. Quantum illi pudorem concipient Basilius merito existimat , acerbissimum cruciatum ultricibus Infe rum flammis inustum damnatis, pudore isto , Sc confusione longe leuiorem,ac tolerabiliorem esse. Ponderans enitis acςrrimam illam increpationem, Lucς I 2.n .ao. Stulte,hac nocte animarunam repetunt a terqua aute parasti, cuius
213쪽
euius erunt ' sic ait homiL contra diuites auaros. Superat Memam poenam irrisio ista flustitia. Lege Cardinalem
Toletum Lucae I 2. annotat. 9.
. Indignatio eius effusa est, mi ignis:
er petrae dissoluta sent ab eo.
iii otat Arias Montanus in com-IN mutario huius loci, vocem Hebraicam sar, non petram utcumque
significare, sed fortissimum, solidiss-niumque silicem , cautem potiuS m- Concussam, aut si quid' solidius, de durius Latino sermone exprimi potest. Quod si cautes,& silices iracundiae Diuinae ardore tabescunt, distoluuntur, atque in fragmenta minutissima dissiliunt:si sis pedernales se sallan, I sebuel ven en tam et e an caro, quae tam facilis est ad exardescedum, quam fianum aridum , acerrime populantes flammas Diuini furoris excipiet 3 si1stinebit 3 Neque fortitudo I.
pidum, fortitudo mea , nec caro mea aenea Ira est: aiebat Iob cap.6. num. i 2. Rectcillustrat hunc locum Tigurina. Calor ipsius constat in morem ignω, ita, ut silices ab ipse iubsoluantur. Chaldaeus vero Paraphrastes. Ira eius veluti ignis conflat ; quia, ut ista is dissoluit rigorem metallorum,sic vindicta Dei dissoluit,& enervat vires inimicorum. Enim vero igne iracundiam exprimi , non infrequens est etiam apud Profanos Scriptores. Sic Virgilius habitum irati venuste depingit, lib. I 2. Eneidos. Hos agitur 'Hys, t ori ardetis ab Ore Scintilla absistunt oculis micat acribus Hausit hoc Virgilius,ut pleraque alia, ex vetustissimo Lucretio lib.3. Est etiam calor iste animi, quem sumit
Cum feruescit, ct ex oculis micat acriabus gnis. . i
Mitto alios. Diumam certe iracun- IIydiam comparari igni voracissimo, obuia quaeque avide absumenti, vulgare est in Scriptura. Deuteron. 32. nu. 22. Ignis siuccensus est in furore meo,ct ardebit inque ad infern, nouis a , deuora-Hui teream. Psalm. I7.num. λ. Apendit fumim in ira eius, er ignu a facis eiras exarsit. Extremam huius versiculi partem , sic ex Hebraeo transtulit Hieronymus, ignis ex ore eius deuorans. Quae versio propius accedit ad proprietatem verbi Hebraici,acal: quod subest in utroque loco. Sed pergo ad alia. Pial. 78. ia. s. VAquequo Domine irasceris in finem Z accendetur velut ignis, Telus tuus Psalm. 88. num. 7. Exardescet, sicut ignis, ira tua Z Ieremiae φ num.Α. Ne forte egrediatur , ut ignis, indignatio mea, Gysiuccendatur , Er non sit, qui extinguat. Et cap. i s .num. r . Ignis su censitis est in furore meo ; siuper vos ardebit.Threnor. 2.n.4. Elfudit,quasi igncm, indignationem siuam. Porro effundendi verbu ad copiam, II abundantiamque referri, probat Ribera, Ioelis 2. num. sq.& ss. Noster Deirius explicans id Threnorum 4. num. I I. effudit iram indignationis siuae, putat sumi metaphoram a poculo, liue phiala deorsum versa, ac penitus effusa ; ut notum est Apocal. I S.num. . & cap. I 6. num. I.& oseae S. nu. IO. Super eos effundam, quasi aquam, iram meam. Ignis item, de inlisio copulan- . tur, Ecclesiastici 36. num . . Glorifica manam , ct brachium dextra , excita furorem, or effunde iram: tolti aduersarium, Cr osside inimicum 1, in ira flammae
Illud tamen est mirandum,vertisse II p. Symmachum, & Theodotionem, indignatio eius stiliabit,ut ignis. quam Versionem Sc agnoscit, & explicat Hieronym. Quid autem stillae cum dilu- 'uio 3 quid scintillae cum incendio . Enim vero hoc ipso genere loqueno
214쪽
sepe utitur Scriptura,etiam cum grauissimum supplicium intentatur. 2. Paralip. nu. 1 I. Magnus furor Doministigauit siver nos. & num. 2 s. hilabit furor meus super locum istum , est non extinguetur, id est, continenter ardebit. Perpende acerbitatem, perpetuitatemque supplici j,quod inmen stilla
uit super nos maledictio,ct detinatio, qua
scripta est in libra M si strui Dei. V bi
aperte vides acerbissimas illas execrationes , quas promulgator legis, Deuteron. 28. &.Leuitici 26. transgressoribus imprecatur; quibus auditis tinniunt aures ; stillam tamen ap- Io pellari. Michaeae a. num. I I. φ inam non essem vir habens liritum, ct mendacium potius loquerer e erit,super quem=llatur populus ιsti. Suspicor teporaria supplicia,quantumuis immani iIima ,& atrocissima, Hire optimo stillas vocari ex iracundiae diurnae phiala guttatim expressas, si cum perenni illo diluuio crucia- tuum, cum incendio inextinguibili
tormentorum conserantur , quibus damnati in omnem aeternitate acerbissime cruciabuntur. Vnde Hiero nymus expendens verba Ezechiel. 2 o. i num. 6.wlta ad A icum , ait: ut non
tota Dei ira videatur usus , sed filia quaedam. Praeclare itaquc hic conclu--dit ide Hieronymus. f Si autem stilla indignationis eius eoia sumit princi patus, sic legunt in hoc loco LXX.)quid fieret,si tota in nos Dei ira funderetur 3 Praestet lesus, ut auferarur a nobis cor lapideum J Consentanee Gregorius, lib. ai. Moralium cap. I 6. Quomodo toleranda est poeria, quae reprobat, si serri non potest ira , quae purgat.J Lege eundem Gregor. lib. II.
Moralium cap. 2 i. ponderantem ea verba Iob 26. num. i . Et cum vix partiam stillam sermonis eius aud;eramus, quis Zote= it tonitruum.magnitudinis ejus
intueris Et nostrum Gasparem Sanctium in id Isaiae 33. num. l . Gusis poteris habitare de vobis cum igne deuorante 3 Quis habitabit eas vobis cum a doribus sempitem '
Bonus Dominus, o confortans in
.ed e tribulationis. T ea, quae praecesserunt spectant ad perterrendos hostes: ita haec ad filios bona spe eri .gendos , & confirmandos. Bonus Dominus, inquit, LXX. μ ius. Valabius, benignus,muis,clemens Sed nullum Latinum nomen reperietur , quod ex- 'hauriat mirabilem tacunditatem v cis Hebraicae iob : qua Vulgatus alio, atque alio nomine significantissime exprimit. Psalta. 3 3 nuin.9. Quoniam suauis est Dominus. Psalm. 2 . inina 8. 'Dulcis. Psal. 3o.num 1 o. & Psalm. 67. num . a i .es s dulcedo. Psal. ΙΑ .nu. 7. abundamia siuauitatu.lysia si a um. 12. benignitas Eadem vox significat titia
3. Reg. 8.nu. 66. hilaritatem. Esther. I. num. IO. Pulchrum. liatae S.num.9. δε- corum. Daniel. I. nem. .
Denique saepe Vulgatas effert no- II smine boni ; ita tam cra , vi 2b eo nomine omne prorsus bonum comprehendar. Zachariae 9. 'u. II. Uuiu enim bonum eius est , 2.qmd pulchrum eiusῖ oleae 3. nu. s. Paucb:ιnt ad Dominum, G, ad bonum eius. LXX Obstupefiunt. Mirabuntur videlicet eximiam Dei benignitatem, suauitatem, & magnificcntiam. Ieremiae 3 I. num. Iq. st 'pulus meus bonis meis adimplebitur. H braice, bono meo. Psal.72. nu. I. si imbonus Urael Deus his,qui recto Aut cordet id est, quam dulcis , quam benc ficus, quam iucundusi Atque huic apparet, quam mulIa, Ia OA a &
215쪽
. Non rectis ergo oculis Saul a ficiebat David. Hebraica exprimas verbum everbo; 6rfuit Saul in fetior, vel oculator David: tomole oleri sa, trayalo entre
οjos. Itaque sentiendi, aut cognoscendi verbo , non tam cognitio , quam affectus declaratur.
16 Sed Hebraicum verbum,quod hic subest, Driab, significantius est,& ad plura se extendit. Dicit quidem inprimis approbationem Dei, ex qua
nimirum, tanquam ex perenni fonte, caetera fluunt bona. 2.θTimoth. 2. . num. I9. Cognouit Dominus , qui Anteim. Sed adiungit deinde paternum amorem , curam, prouidentiam, beneficentiam,liberalitatem. Notat hoc
minus viam iustorum, hoc est, dirugit, complanat, illuminat, fortunat.)cr iter impiorum peribit: & Palin. 3 6.
Num. l8. Nottit Dominus dies immaculatorum. Perinde enim est, ac si dicat, fauore prosequitur, curat, prosperat.
Subest utrobique idem participium. Iodea . Psalin, . num. 3. Quid est
homo, quia innotui si ei ' Hebraice, ut eo scas enm' id est, ut eum cures, eius rationem habeas. Sic etiam illustrant LXX.Nam verba illa Oscae. I g. num. S. Ego cognouι te in deserto t illi reddiderunt , ego pam te in desierro. Chalc us , ego tribui vobis nec saria.
ra Sensus itaque Oscae est ; quasi dicat
Deus ; ego paternam tu, curam gessi, ego te caelesti alimonia in deserto sustentaui, ego me tibi ducem itincris adiunxi. & Psal. 3 o. num. 9. VbI verbum e verbo Hebraica vertit Pasninus , cognostrin in angustys anιmam meam ; LXX. & ex illis V ulgatus,s uasti de nece statibuου animam meam. . Idem obseruat Forerius Isaiae I.
num. 3. Urael autem me non cognouit .
s Hoc verbum, inquit, in oratione
affirmativa, ultra cognitionem,notat alluchum, aut curam: In negataua. ne
glectum , seu contemptum. J Vide
lanientum in ea verba Prouerb. I 2.
num. io. Nouit LXX. miseratur)Iuora iumentorum Asorum animas: πι- sicera autem impiorum crudelia deu c. 29. num. 7. Nouit iustus causam pauperum, idest, solicitam curam eius habet. Congruenter huic explicationi de- Iagelarat Pererius vcrba illa Cain,Genes. .num. I . a facie tua abscondar, idest, auertes a me faciem sngi lari illa tua beneuolentia, cura , tutela, ela protectione me destitues: oculos a me tuos dimouebis. At quid inde consequetur imo vero quid mali non consequetur omnis, qui Inuenerat me, occidet me. Omnes me aversabuntur, & execrabuntur, dignumque crudelissima morte existimabunt. Tantum videlicet inest momenti in hac scientia Dei sperantium in se. Porro quantopere Dei oculas alliciat,allectosque teneat firma quaedana spes in eius bonitatu defixa , multus e stem, si persequi vellem. Nihil clamat Scriptura seequentius. Vniuerse
pronunciat Ecclesiasticuμ ap. 2.n-I I.
tote, quia nullus sterauit in Domino , ct 'confusius est. Ex patribus tantum adducam Bernardum, qui serinone 9. in Psalm. cui habitat. expendens Verba IasPsal. 36. num. 4o. Saluabit eos , inquit : quare quibus meritis λ audi, quod sequitur. Quia sperauerunt in eo. Dulcis causa; attamen effcra, rata men irrestagabilis o De quacunque tribulatione clamauerint ad me,exaudiam eos. J Nec minus pie, Sc eleganter sermone i s. In eumdem Plaumum. f Quid timeat spes aspidem, aut batililcum 3 quid leonis rugitus,
aut draconis sibilos expauescat Quoniam in me sperauit, liberabo euili. Psali
216쪽
Et in diluuio praetereunte consummationem faciet loci eius. Ocus dissicilis , & nisi tacem
a praeterat notitia humanae .hi-- storiae , pene incxplicabilis. Nostri Riberae expolitio tota fere nititur disputatione illa bene longa, &erudita, quam coniecit in cap 2. & in ea sibi demoni cate visus est, NHames vastitatem praedictam a Nalaum , minimo esse illam proditam a Iustino lib. i. Diodoro lib. 3 .c 7. & Strabone lib. i 6. quae in Sardanapali Principatum incurrit. Sed hoc , quod assumit sibi Ribera tanquam certum, Usque adeo est incertum, ut Pererius noster, vir sane omnis antiquitatis eruditissimus , in in varia temporum ratione
pervestiganda , in totius Scripturae Chronologia eruenda, examinadaque longe exacti stimus, oppositum censeat probabilius, tom. 2. in Genesim lib. I S. dii p. 8.n. i O . Hoc itaque deiecto fundamento , Riberae explicatio eodem labefactata motu concidit.
I 32 Accedit, quod poli tam illustre, dc
luculentum vatis exordium , quo diuinam potentiam , tot admirandis editis prodigiis nobilitatam, ob oculos ponit ; post tantum terrorem Niniuitis incussum'; dignius multo videtur , eum de excidio . & vastatione illius urbis , quam de tribulatione
Sennacherib a Dei populo propulsata
i 33 Ille etiam loquendi modus,consum
mationem faciet ucs eius, scilicet, tribu
lationis , ut supplet Ribera ; ut sensus sit: hac clade contcntus Deus, si nicttribulationem veliram : quantum ut Sipse Ribera illum emolliat , durus pto lecto cli,& inauditus. Nam ut daremus,quod consummationem facere loci alicuius Regis, esset illum solio
exturbare , regnoque deiicere : cuiustamc locutionis nullum simile excruplum adducit Ribera: tamen id applicare nominibus abstractis, & incorporeis,qualis est tribulatio, de clades , insolens est , & plane durum.
Cum sit contra idioma iacrum frequentis unum, consummationem facere alicuius loci,idest, illum vastare, fundit utque delere. Ieremiae 4.n 27.&
facu reliquiarum Uraer' Sophoniae. i.
Illud etiam relatiuum eius, quod negocium facessit Riberae, perspicue femininum cst in textu originali, dctam Hebraeorum magistri , quam e nostris Arias Montanus, Valabius,&Figuetrus Hcbraicae linguae scientissi
mi referunt ad urbem Nimue, cui videlicet iam iamque imminens in te latur consummatio. At vox Seleph, quam vulgatus expressit,ili rem,masculini generis est, ut ex hoc ipso loco
apertissime constat: adiungitur enim illi participium masculinum. Itaque relatiuum eius , femininum cum iit, diluuium referre non pinest. Verum esto,malculinum esset: illud i 3 snon explicat Ribera , neque potest,
plicari ; cum tribulatio sit diluuium, siue inundatio illa exercitus Sennacherib , quomodo per ipsum exercitum , tanquam per instrumentum, hoc enim denotat praepolitio in , ut probat ipse Ribera Oseae 6. n. i 3.) tribulatio illa consummata est Z quo pa- isto diluuio ipso reprellium est , contor tamque diluuium3 Planius et go decurrit tota sentetia, Gde sermonis proprietas in suo rigore seruabatur,si haec verba de Naniues vastita
217쪽
vastitate b. Medis inserenda intelligamus. Et quidem hostium copiositIimuna exercitum,omnia ferro,ac flamma populantem, comparari in unda. tioni extra ripas dissi uenit, usitatum est in lacra Scriptura. Isaiae cap. 8.nu mer. 7. Ecce Dominus adducet siuper eos
aquasseminis fortes, ct malevi: Regem Asyriorum, st omnem gloriam eius et Grincendet si er omnes rivos eius , ct fluet suZer uniuersu ripas eius , ct ibit per D.
- dam muniam. Et cap. 28. num. 2. f Sicut impetus aquarum multaru in undantium, dc enuitarum luper terram
spatiosam. J Ieremias item sic depingit Chaldaeorum exercitum, cap.47. numer. 2. Ecce aquae ascendunt ab Aquilone , dc erunt quasi torrens inundans, de operient terram. Jε 37 Enim vero si antiquitatis memoriam replicemus,cum legamus proditum a Diodoro, libr. 3 cap. 7. Nini uen. muror si altitudine, dc tarmitate inexpugnabilem, fluminis tamen in unda. tione mille superatam : cxturbata videlicet alluvionis impetu muri parie, qua hostibus deinde patuit aditus ad eam funditus exscindendam: comperiemus sane , nihil apertius, nihi illustrius de tantae urbis cxcidio , atque ruina potui sse praedici a Propheta, quam hoc ipsum vaticinium: ct in H-
loci eius. Magnin Regia, atque Valabius vertunt vocem Hebraica nimιndatione.Notatquc scientur Arias Montanus, Seleph. mundationem numinis proprie dici, nam diluuium, seu cataclis mus, Hebraice mab si nominatur.
338 Verum quia de hac ipsa fatali mundatione Tygiis , s non enim Euphrates ut falso existimauit Diodorus, sed Tygris Niniuen alluebat, ut constat Tobi .e 6. n. i. Jc G cnec 2.n i . Vbi dicitur , Usi vadit contra A I riss: vide Maluendam hi, de Paradiso,cap. 2 .)iterum, ac tertio discrte mentionem
facit Propheta,cap. 2.num. 6. Porta fluuiorum aperta siunt. Et n. 8. Ninive quasi piscina aquarum, aqua eius I ex eorum locorum commentario petenda sunt,
quae hic desiderantur. Et inimicos eius perseqaentur .
tenebrae. Elatiuum eius non foemininum, 'ut in verbis proximis,sed masculinum est in textu Hcbraico. Erit igitur sensus : 8c urbem ipsam delebit Deus , dc ciues, idest, Assylios hostes suos, tenebris persequetur. Vulgare est in Scriptura per lucem omnia
fausta,atque foeticia; per tenebras vero captiuitatem,caedem, vastationem, dira quaeque, calamitosa, dc in scelicta . denotati, Ioelis 2.n. 2. Vbi aperte praedicit vates formidabilem aduentum Assyriorum. Quia prope est dies tenebrarum, Ur caliginis,dies nubis, ct inrbinis. Amos 8.nu.9 Occidet Sol in meruiue .st tenebrescere fuciam terram in die luminis. Exstinguitur nempe Sol in meridie,cum repente prosperitatis lux magnis calamitatu tenebris Obscuratur. Sophoniae i.n uiri. I s. Dies ara ies ista, des tribulationis , Gr angustia, dies cal mitatis, ct miseria , dies tenebrarum, O caliginis. Quod autem scinio sit de aduentantibus Chaldaeis,constar Ex verbis proximis; dies tubae, CV clangoris super ciuitates munitas. Personabunt icilicet undique tubae victorum exul tantium, libique gratulantium de arcibus rapugnatis,ac direptis. Signate vero praedicit,fore,ut ipsae I o tenebrae fugientes hostes insequantur. Insequuntur enim tenebrae re vera hostes in fugam auersos,quia intereata epidationem, caeca oculis offusa caligine, fugienti si cursum tunebrae retardant, dc metu praepcditos pone /insequenti victori tradunt constringendos , aut necandos. Nihil enim
218쪽
defendat,Diumamque misericordiam tueatur , pene iustitiam euertit. Nam disertis verbis a stirmat, Deum nunquam bis punire flagitia. Ac proinde
eos,qui eluuione terrarum perierunt,
qui deinde ob libidinem praeposteram de coelo tacti conflagrarunt, aliosque huiusmodi, qui pcisas dedarunt in hac vita, salutem Hille conlecutos: dc ideo ad praesens reddidisse
supplicia, ne in aeternum punirentur. Haec sententia Hieronymi uniuerse sic accepta, error est manifestus in fide r refellunt autem hunc errorem Pererius tom. 2. in Genesm , libr. 9.num. 9. SuareZtOm. 2. in 3 parte disput. s. sect. i. & Gratianus de Poenitentia,dist. 3. cap. Sunt plures. 3 6 Tantum ego admoneo, volutanti Hieronymi commentarios sedulo aduertendum esse , solere eum aliorum fragmera,etim erroribus referta, suis scriptis inserere, nec tamen errores ipsos refutare ; ut consuetudinis eius
inexpertus lector facile in fraudem inducatur,existimans illas esse Hiero-ronymi sententias, a quibus citra dubium sanctissimus Pater longi lsime abhorruit.Notant hoc,& exemplis illustrant Bellar m. lib. de Gratia primi
hominis cap. I i. Lorinus Sapientiae 6. num. 3. MendoZa quaest. i. positiva numer. 7. Suared tona. l. dii putat. 2.sect. a. Ribera Micheae s. num. I 3. &Oseae m. numer. s. Pererius tom. 3. in Genes. cap. I9. num .s 6. Granar ad illa Micheae 6. num. i. Surge,contende iudicio aduersius montes.
lam quod ad loci intelligentiam' attinet,quidquid sit de aliorum explicatione , nostra certo perexpedita, &perfacilis est. Semel vos eucri ei. Consummationem ita faciet primo ictu, ut non sit opus secunda plaga. Symmachut, non sit inebunt my etumstcunqde iungustiae. Valabius, pinna a ictione vos omnino perist , ideoque non erit opus
altera. Montanus, Vae tantum obsidione Oppressos hostis tandem occupabit. Et I 8 ne cui videatur insolens loquedi modus , monstrabimus eius frequentiam
in Scriptura t. Regum 26. num. 8. Nunc ergo perfodiam eum lancea in terra semel, ct siecundum opus non erit. Es L. Reg. 1 .num. o. Percussu eum in lasere,or 6fudit intestina eius in terram. nec fecundum vulnus apysuit. Prouerb. 28.
numer. i 8. Qui ambulat simpliciter, salum erit l, qui peruersis graditur et lys, concidet semel. id est,molapsus ita cor ruet, ut nunquam resurgat. Huc spc-ctat Sarcasinos ille Martialis libr. ιχ. Epigrammate 96. Egrata iam Polycarme semel. Et nobilis illa Ouidi j ssentcntia epistol. s. Nulla reparabilis arte
Lapsa pudicitia est : deperit illa se
In hanc sententiam, non solum acci- ΙΑ'
piunt duo viri doctissimi, sed quasi
adagialem locutionem exponsit, verba illa EZechielis cap.7. num. s. Ajictio ecce venit: sinu venit, venit sinu. Perinde ac si dicat Propheta.Vna UO- bis iam iamque impendet calamitas adeo saeua,ut malorum omnium animam contineat, atque adeo ipsis sola extremam vastitatem , funestumque vobis exitium asserat. Sic Maldonat. in eum locum,& Detrius tom. I . Ada
gio 896. Similem stipplicis formam I so
agnoscit Pineda, tom. i. in Iob cap.7. vers. t ei. apud Isaiam cap. 3Ο. num. 32. Et erit transitus virga fundatus, quam
requiescere faciet Dominus super eum: ut sensus sit:flagellum, Pod semel inflictum fuerit, nunquam iterum elevabituri,tergo inhaerebit. Del
219쪽
caeterosque facturos , si a Deo decepti extrema omnia experiri potius, quam deditionem facere vellent. q. Regum. I 8. n. 32. Nolite audιλe Eet chiam , quι vos decipit dicens: Dominus liberabit nos. Nunquid liberauerunt Drg entium terram siuam de manu Regis Asbriorum, ut possit eruere Deminus Herusalem de manu mea ' Eadem commemorat Isaias , cap. 36. num. i 6. & liber a. Paralipon .cap. 3 2.num. 1 F. F7 Dicitur ergo Rabsaces cogitans contra Dominum malitiam, Hebraice, malum, id est , superbe, contumelioseque iactans in Deum Lortabiles blasphemias. 4. Regum I9. num. 22.
Contra quem exabain vocem tuam , steleuasti in excelsium oculos tuos ὶ Contra
sandium Urael. x s 3 Illud, vero,quod addisur,mente stemtraruns praeuaricationem Hebraico legitur ad verbum , considens Belial. Est autem Belial nefarium quiddam , sacrilegum, incestum , scudum dictu,
audituque : ut copiosius explicabo infra in hoc c. num. vltimo. Pagninus vertit , qui considit consilium ι ιum. Vat ablus , cui con*luit rem impiam.
Leo Hebraeus. Constuvor Deo, ct homι-mbiu insesu. Hoc enim conlilium dedit imaelitis, ut a veri Dei cultu ad Regem Allyriorum, idolaque defice-- rciat sua,lsatae 36. num. s. Facitem cum benedictionem, er egredimini ad me,' . Er comedite musiqui que vineam setam,
Erc. Et hanc defectionem ad idola proprie Vulgatus praeuaricarianem appellat. Illud autem obseruatione dignissisunum censeo. Rebus prospcris,& ad voluntatem fluentibus, quales obueniebant Assyriis, usque eo perstringi
ment IS oculos, ut caeca, remerariaque
eonsilia,etiam a viris alioqui prudentibus, & capiantur, & dentur. Isaiae Ict, uum. II. Suhi princies Taneos, D pientes consiliary Pharaonis dederunt consilium insipiens Memorabile sane ico est,quod Senatui Romano suasi Cato , quo tempore parta insigni victoria gaudio pene ebria, ac de mentis statu deiecta Roma ellet. Resert Gelius lib. .cap. 3. Scio, inquit, solere plerisque hominibus rebus secundis, atque prosperis animum excellentem, superbiam, atque ferociam Ugescere: quod nunc mihi imagnae curae est, quod haae res tam secude processerat, ne quid in consulendo aduersi eveniat, quod nostras secundas res confricet. Aduersae res se domant, & docent,quid opus sit facto: secundae res laetitia transuersum trudere solent a recte consulendo, atque intelligendo: quo maiore opere dico , suadeoque, uti, haec res aliquot dies proferatur, dum cx tanto gaudio in potestatem nostram redeamus.J Hactenus vir ille' prudenti stimus.
Haec dicit Dominus si perfecti siuerint , oe ita pluressis quoqM
. facis blasphemiis,& horrore simul,& timore perculsum. Legimus enim de illa trepidatione , Eccles. 68. num. 2 I. Doluerunt, quasi paraurientes mulieres. Bono
itaque animo iubet esse : pollicetur, hostes immanitate barbaros , roboret persectos, bellicae artis peritissimos, multitudine innumerabiles, uno impete fundendos, & . contrucidandos,
Cyprianus Cisterc. expli 'it de ca- Ioa ptiuitate Assyriorum. Et quidem non dissiteor, capitis tonsionem misera setuitutis suille indicium. Cuius ritu SB b intelli.
220쪽
intelligentia lucem affert quam plurimis Scripturae locis, alioqui perobscuris: quibus recensendis In praesentia supersedeo , quia illa fusius ex i- caui in commentario illius loci Deu
pitu. Cuius loci sensus est. Saciabo, atque explebo furorem meum,partim estuso hostium sanguine , partim captiuitate, eaque sutissima,& abiecti l sima, ut pote nudati, & abrali capi I 63 tis: quod summae ignominiae ducebatur, ut constat I. Paralip. 9.m1m. . Pueros Dauid decaluauit,st rasit. Quod etiam legimus a. Regum I . num. q.& Ezechielis 20. num .i 8. Seruirefecit exercitum situm seruitute ma nar omne
rem ex profanis Scriptoribus eruditissime probat Gueuara Habacuc. 3. num. I 3. Series tamen ipsa exigit, ut
de grauissimo illo supplicio militibus Sennacherib diuinitus illato , hunc
locum explicemus . . Regum I 9. n. 3 s. In noste illa venit An eis Domini, Grpercussit in castris , oriorum centumi Oftoginta quinque millia. Cur autem dicantur attonderi,non possum melius, quam Hieronymi verbis declarare.
. . f. Licet robusti sint Astyrij, & forti
ctarum gentium , sic quoque Angelo
vastante tondentur. Quomodo enim numerus capillorum , acuta: forcipi non repugnat, ita eu numerus aduersariorum Dei facili luccisione tolletur. J Enim vero non infrequens est apud Latinos, Graecosque Scriptores elegans haec . atque egregia notio verbi' tondere: ut erudite probat noster Bisciola. to m. i. lib. . horarum subce- .siuarum,cap.9 Sic enim v crsum Graeacum inscriptum statuae Epaminondae, retenta verbi metaphota, transtulit Cicero, Tusculana. s.
Consilijs nostras laus est attῖsa Laconit. Nec minus eleganter dixit Propertius lib. . Elegia ultima. Sub quorum titulis Astica tonsa iaces.
Et pertransibit. EX ponit Hieronymus, Ese desistet
Sennacherib. Id est, tam luculenta accepta plaga , reuertetur in patriam, 4. Reg. 19. nu. 3 s. f Cumque diluculo
surrexisset, vidit omni corpora mortuorum , & reccdens abiit, de mansit in Ninive, cumque adoraret in templo Deum suum, fili j eius percusse.
runt mim gladio. J Causam tam atrocis caedis a filiis factae , excerptan ex textu originali, Tobiae r. redit Serarius. Cum enim , ut placaret Dagon
infensum sibi, duos illis filios pararet immolare, isti rem sagaciter odoratimature praeuertunt, Regemque ipsum facinus molientem ante aram ob
Nec abhorret haec Hieronymi Icoexplicatio ab huius verbi usu. Psalm . . IO2. n. I 6. Quoniam stiritmoertransibit in isto. Exponit Genebradus. Spiritus, siue anima ab illo homine abibit, &migrabit, ideoq; non subsistct. Matth.
4.n. l 8. Donec transeat caelum, ct terra.
Maldonatus ibi : Donee pereat, donec dissoluarum cap. 1 .num. S. Caelum, stterra transibunt, verba autem mea non praeteribunt. Iacobi I .num. Io.Siculsos
foeni transibit. Sed si vim expendamus Hebraici in
verbi lignificanti inmi,habar,tres alias intelligentias eruemus. Est enim Hebraeis pertransire, quasi verbum foren-se,quo significatur,conditionem mutari , in seruitutem abduci, rem ab alio possideri. Num. 27. num. 8. Ad filiam eius transibit haereditas. 2. Regum
3 .num. I o. ' transferatur regnum de domo Sal. Genes. 7. num. 26. Subiecit
que eam terram scilicet Pharaoni.Hebraice. Transirefecit. Leuitic. I 8.n. Z I. De