장음표시 사용
231쪽
2 Reg. 2I. num. I 6. Accincti ense. Hinci 3 illud 3. Reg. 2 O. num. 1 I. Ne glorietur accinctus aeque, ut discinctus, id est,non ita magnidice se iactet, qui adhuc ancipiti Marte decerat, ac ille , qui iam victoriam reportauit. Et Iudic.cap 8. num. l7. Vbi nos legimus , siexcentu viris suismis Hebraice,accinctis. Saepe enim militum animi, spiritus, ac
vires pendet ex armis. Exod. I 3. nu. I 8.
Arm.isi ascendersis j Urael. Hebraice, hamusim, id e praecincti. Qua vocem Hebraicam luculete explicat Massius
dit. Vlitatissimum est in lacra historia , fuccinctis lumbis significare expeditum robur , atque alacre, ac paratum studium, strenuamque fortitudinem. Ji Hinc etia crebrae illae metaphorae. Prouerb. 3 I. num. 3 i. Gallus succinetus lumbos. Et cap. 3 l .nu. i 7. Accinxit fortitudine lumbos siuos. Iob 38. nu. 3. -- cinge sicut vir, lumbos tuos. Verba sunt lacessentis Dei,& Iobum ad singulare certamen prouocantis: perinde, ac si diceret. Sume scutu, stringe gladium, mecum in arenam descende. Et cum Christianti militem ab imis unguibus
ad summu usq; verticem armat Apostolus, ad Ephel. 6. num. I . State ergo siuccincti lumbos vestros in veritate. Et Psal. I7. num. 3 3. Deus, qui praecinxit me vιλ IuIe: num.ψO. Et praecinxisti me virtute ad bellum. Psalm. 92. num. I. Indutus est Dominus fortitudinem, en struerinxit se. Apud Graecos etiam Eudonos, hoc est,bene cinetias, idem est, ac fori s ris,& strenuus. Contra vero Hstinctus apud Latinos lonat dissolutum,&' imbellem: quia summo ducebatur probro , si militem ignauum iuberet Imperator diem tran figere discinctum: ut est apud Sueton.in Augusto,cap. 26.
uia reddidit Dominussuperbiam Iacob, sicut superbiam frael.
I B E R A sequutus Hiero- Isinymum ita exponit. Sicut Deus acriter puniuit
Sennacherib , quod in duas Tribus superbierit, ita etiam ulciscetur Nini uen, Alsyribique omneS, quod captas reliquas decem Tribus in miserrimam seruitutem abduxerint , victisque superbe insultauerint. Probabilis expolitio, nisi duro , dc
prorsus inusitate , superbiam passive usurparet, idest, pro iniuriis superbe,
atque insolenter illatis. Grandiorem vero sententiam vox II Hebraica nobis insinuat. Subest enim Gaon a radice Gaa,hoc est , superbire, seu gloriose agere. EXOd. I s. num. I. Cantemus Domino, loriose enim magnifieatus est. Hebraice, Eleuando eleuauit sed
aut, si ita loqui fas est verbiendo sivem k3t. Edidit facinus longe superbum,& illustre. Vox itaque Gon identidem usurpatur in sacro sermone , pro gloria,maiestate, & magnificentia. Exod. I s. nu . . In multitudine gloria tua depsuim aduersarios tuos.Icti. 2. num. I O.
Et a gloria male fatis eius. Et cap. q. nnm. 1. In die illa erit germen Domini in magnificentia, re gloria ἔ Urstuctus in sublimis. Hebraicὸ. In sublimitate, vel seuperbia.CMp. .main. I 4. Cum glorifiaeatus fιerit Dominus. Regia , in excellentia Domini. Psalm. 6. n u m. s. Elegit nobiae haereditatem suam e lyeriem Iacob, quem dilexit. Pagnin. Gloriam Iacob.
excellentiam. Vatablus , pr Hantiam. Iob. o. num. s. Circumda tibi decorem. Regia, celsitudinem. V bique reperitur eadem vox Gaon.
Erit itaque sensus huius laci. Fru- i 8stra militaria praeridia comparabitis; altissimo enim prouidentiae diuinae
232쪽
consilio fixum vobis , ac certum impendet exitium. Et quemadmodum obsessam Ierusalem a Sennacheribo omnipotens Deus funesta edita militum strage, gloriosam reddidit, & illustrem: ita etiam asseret Israel in antiquum splendorem, vestra urbe funditus euersa , vestris militibus, tanquam sanguinariis hostibus ad unum
exstinctis. Confirmat etiam hanc expositionem verbum sib,quod propriuexprimas cuia restituit, stu fecit reuem
ri, aut redire : ale buelio It honra a siu pnebis. Pagnin. Quia comιertit Dominus seuperbiam Iacob. Valabius, quia reuocauit Dominus maies fatem, vel magni centiam Iacob, iuxta prιstinam dignitatem Urael.
Ici Neque est, quod in hac germana explicatione faccitat nobis negotium Latina vox siuperbiae sic cnim reddidit Gaon ipse Vulgatus. Isa. 6O. num. I S. Qui locus mire fauet huic expositioni. f Vocabunt te ciuitatem Domini, Sion sancti Israel: pro eo,quod fuisti derelicta, odio habita, de non erat, qui per te transiret, ponam te in superbiam saeculorum, gaudium in generat Ionem , generationem. J Et EZech. 2 .num. 2 I . Ecce ego polluam sanctuarium meum,superbiam imp rij vestri. J Hoc est, excellentiam,maiestatem,m.gnificentiam. Denique in hac sententiam explicarunt hunc locum
tumeliam tacob, sicut contumetiam Urae Et Chaldaeus Paraphrastes: quoniam restituit Dominus fortitudinem siuam Iacob-magnitudinem siuam Uraeli. io obseruat hic Ribera, lacob accipi pro duabus tribubus , Israel vero pro reliquis decem , causasque probabiles
affert. Sed hanc obseruationem,non perpetuo constante esse,perspicue ostendit Grajat ad illa verba Mich. I.nu. s. In scelere Iacob omne istud,st in peccatu
domus Iprael. uod sicelus Iacob p Nonne
Samaria Z Ex lib. 3.Reg.cap. I 2.nu. 27. Eu Maldonatus ad illud Luc. I. nu. 2. Et regnabit in domo Iacob in aeternum.
Rura vastatores dis pauerunt eos, ct propagines eorum
CAusam reddit,cur Israelis splendorem Assyriorum cladibus Obscuratum obsolevisse dicat: opusque este , ut in antiquam dignitatem , &magnificentiam alteratur. Transtulit enim Deus vineam suam de AEgypto: eiecit gentes,& plantauit eam. Psalm. 79. num.9. Extendit palmites suos que ad mare , ct usique ad flumen propagines eIus. Oleae Io. num. i. mitis fondosa Israel. LXX. Visis bonas habens propagines Israel. Theophilactus. Vitis penesiluescens, st luxurians palmitibus. Ita. s.
num. 7. Vinea enim Domini exercituum domin fraes est. Ierem.χmum. 2 I. Ego autem plantauι te vineam eletitam.
Secl hanc seracissimam vineam AC in syrij , velut immanissimi vastatores dissiparunt, propaginesque eius, sidest, minora oppida corruperunt. Pial.
79.num. IA. Exterminauit eam aper de
silua, singularis berm depastuου est eam.
Ioel. i. num .6. f Gens enim ascendit super terram meam sortis & Innumerabilis: dentes eius, ut dentes leonis, & morales eius, ut catuli lconis: posuit vineam meam in desertum , dcficum meam decorticauit.J
Clveus sortium eius ignitus. Raphice ia depingit bel- 23.
licum apparatum Chaldaeorum , atque Medorum in perniciem Nini-ucs conlpirantium: luculenta hypo
233쪽
typost rem pene sub aspectunt subii
cit , quo AIIyrij magis expauescant. Ignitos vero vocat clypeos , quia laeues , ac deaurati cum essent, a sole collucentes vibrabant igneum splendorem , de perstringentes oculorum aciem,terrorem hostibus incutiebant, ardoremque Martium spirabant. Ea . propter videlicet inaurari solitos fui Die clypeos, argumento cit Plautinus ille miles, qui scena I. ait. Curate, ut θlendor meo sic cl)peo
Qi64m solis radi esse olim, cum sudum est, solento
Vt, ubi usque veniat, contra conferta
Oculorum perstringat aciem in acie hostibus. x Quantae id essicacitatis si ad ciccam .dos oculos, ostendit Democritus,qui; ut refert Gelius lib. io. cap. i7. fClypeum constituit contra exortum Hy perionis , oculos effodere ut pollet splendore aereo. J Antonius vero e probrauit Augusto,teste Sueton .c. I 6. Ne rectis quidem oculis eum adspicere potuisse instructam aciem. JHinc milites,ac militares exercitus saepe ab hoc splendore a Poctis com
Campo stetit agmen aperto Direcyaei acies, ac late fluctuat omnis
e re renidenti tedii. Lucanus 2. Pharsal.
Ardentesii acies percussis sole corusco
On'evit telis. Claudianus de tertio Honori j Consulatu. Per fringit ahena
Luae oculis, nud i seges Mavortia ferri Ingeminat lylendore diem. Properi.lib. . Elegi6. Armorum Ur radi s picta tremebra
' I e nitor galeae claro radiantis ab
Denique Virg lib. ro. AEneidos. 'Terribilem crisiis galeam , ammasi
Et paulo post. Ardet apex capiti, rei tisi a vertice
flamma. Funditur, ct vastos umbo vomit aureus ignes.
Ainc vel maxime ad militarem 26 spectat disciplinam , militu arma teria, de nitida elle, atque adeo splendescere. Ipse summus imperator Deus suis militibus praeivit exemplo. Psalm.
ro, ut fulgur, gladium Reum. Hinc exificandus celebris ille loc , cus I. Machab. 6. num. 39. Et Vt refulsit Sol in clypeos aureos , dc aereos, resplenduerunt montes ab eis,& resplenduerunt scut lampades ignis. J Vides hic clypeos auro obductos, aduerso sole perculsos, igneucandorem imitari. Et valde suspicor, detersos hos clypeos , qui adeo resplendebant, non modo 'fuisse eos, quibus milites obtegebantur,sed illos etiam Psaecipue, qui solebant appendie turribus , quas elephanti gestabant.
Inde nimirum ortum est, ut vetetes .28 illi turritos elephantes boues lucas appellarent. Lucre. lib s. Inde boues lucra turrito co ore tetras. Varro. lib. 6. de lingua Latina arbitratur sic appsellatos a luce. f Quod longe , inquit, relucebant propter inaua, ratos Regios clypeos, quibus, eorum. turres erant ornatae.JLege Lambin. ix .
locum illum Lucteiij, S: Plin. lib. Ma
Viri exercitus in coccineis. - ἀARias Montan . rubrum colorem vestium militarium, refert ad
234쪽
sanguinariam eaedem factam , cruo-rdmque vestibus ipsis respersu. Affert
illud Isaiae.63. n. 2. Ouare ergo rubrum est in inmentum tuum Z Videlicet , quia conculcans eos in ira mea, ct a fersus est Languis eorum super ves timenta mea. ApocRI. ι9. num. 13. Et vestitu. erat
velis affers sauguine. Et certe quod ad clypeum attinet, non reiicit hanc explicationem vox Hebraica meodam, quam Vulgatus reddidit, ignitus I Regia, rubefactus. Totus ici licet cruentatus , imbutusque sanguine ab hostibus effuso.3o Rabera probat , vestes coccineas fui illa nobilium proprias: censet it que spectare hoc ad indicandum nobilitatem , atque adeo fortitudinem militum Chaldaeorum.Sed boni consillat lector, si thcum ad illustrandam
antiquitatem idoneum , paulo uberius exponamus. a Nemo nescit. ex omni memoria,
chlamydes,saga, dc paludamenta militaria , ut plurimum fuisse purpurea. Isidorus lib. I9. Etymolog. cap. 22. Vbi accutate disserit de vestibus. Rulli ea , inquit, quam Graeci phoeniceam, nos coccineam: hac sub Consulibus Romani us sunt milites , unde etiam Rustati vocabantur. J Xenoclion l.6.
de Pardia Cyri. Itaque uniuersus
exercitus aere fulgurabat, puniceoque florcbat ornatu. J Statius i. a. Castreos humeros ardenti murice texit Circumfusa cla s.
Sanguinei parium saguli decus. Et lib. 9.
Et iuxta sagulo circum volitare ruinbenti.' 31 Valerius Max. lib. i. cap. 6. Ei pullum traditum est paludamentum, cerna in praelium exeuntibus purpureum
dari soleat. J Marccllus item Donatus tom.6. Thesauri Critici p.991. solide
probat cimperatoriam trabeam fuisse
ex purpura , trabeatos vero solitos fuisse in aciem prodire. Lege Uuoufangum lib. 8 .c.9. Taraqueil. in Alex. l. s. cap. I 8. &' nostrum Martinum de Roa lib. I. lingui. cap. 2. Lipsium denique lib. 2. de militia Romana, Dia.. logo I 2.
De Romanis quidem militibus 33
constat etiam hic mos apud Euangelistas. Nam Matth. 17. num. 28. Milites chlamydem coccineam circumdederunt eι, id est , ornamentum militare, ut est concors Expositorum sententia. Lege nostrum SsareZ tom. 2. disp. y. sect. s. Et quamuis Marc. t s. num. 6. Sc Ioann. is . nu. 2. dicatur vestis pur- 'purea, quae apud Matth. vocatur coccinea I coccus vero , atque purpura in
rigore diuersa sint, atque adeo Pur- ..pureus, coccineusq, color inter te distinguantur , ut erudite probat noster Cerdat. . Georg. vers. 2S I. num.1 I. Tamen propter similitudinem coloris sepe confunduntur. Ita conciliat Euangelitas SuareZ citatus , & Maudon. Matth. 17. num .28. & Massius Iosue . Sed Ioan. Fern. Verbo, coccurinula . affirmat , chlamydem illam
fuisse diphabam , id est, bis tinctam, semel quidem purpura , & iterum cocco: quod fieri saepe solere Pliiiij
Enim vero percrebuisse etiam chla- 3 4 mydes coccineas apud Persas , & B bylonios, illustri argumento est locus ille Iosue. . num. 2I. Vbi Achan ingenue confessus est : Vidi inter spolia
pallium coccineum valde bonisna.Hebraice. Pallium Senaar. At in eo loco Senaar constat extructam fuisse turrim Babel. Genes I r. num. 2. & ita vertit
Regia, paulum Baslonium. Tigurina, lamydem Bab Ionicam. Massius , paludamentum Bahlonicum. Chaldaeus, dc Aquila, stolam Bahlonicam. Ac fere
conuenit inter omnes, elegantiorem
235쪽
fuisse vestem militarem , armis superiniectam. Refertque ibi Massius ex Plutarcho in Alexandro , Persias ,&Babylonios usque eo se ostentare solitos colore purpureo, ut captis ab Alexandro Susisl, inuenta illic fuerint quinquaginta millia pondo , siue
talenta purpurae. Massil sententiam probat, atque adeo ipsi illina verba recitat Serar. Iosue. 7. quaest. . Multi etiam exi strinant , propterea rufos fuisse cquos primae illius quadrigae, quae Chaldaeorum imperium denotabat. Zachar. 6. numer. a quod illa gens sanguineo . colore frequenter
3 6 Sed cur tantopere milites rubrum paludamenti colorem affectabantZ Valles de sacra Philosophia , cap. 82. dum explicat singularem illum m dum acuendi ad praelium elephanros.
. Maiab. s. num. 3 . Et elephantis fenderunt sanguinem uva, Cr mora ad acuendos eos in malium: supponit primo , mori sanguinem esse illius succum ; uuae autem sanguinem esse vinum, illudque rubeum , in Palatilina
frequentissimum , iuxta id Deus e. 32. num. IA . Et sanguinem vas bιseret meracissimum. Genes 9. num. l Et in 37 sangmne uuae . Grc. Lege Pinc iam. Iob. 6. Uers. . num.6. Deinde probat Valles e Galeno, rubri coloris adspectum finguinem valide ciere, atque adeo bilem, dc iracundiam irritare. Et quidem Romani tauros agitaturi puniceo colore foenea simulachra conuestiebant, quo vehementius tauri CXasperati , in ea ferocius incursarent.
Testes laudo Senecam Iib M. de Ira,c. 3 6. Taurum color rubicundus excitat. Et Ouid. l. ia. Metamorph. Haud secks exarsitiquam cιrco tauru'
Γῆ sisa re bili vetit irritamina cornu, PBoeniceas v6 es, elusque vulnera
Quod si ita est, exsti nutabitur sandmiles coccineae chlamydis obtutu ad pugnam acriter ineundam. Sed nostro Serario in commenta- 38rio illius loci Machabaeorum, magis placet, vinum , succumque propinatum futile clephantis: quibus pugna' turis abunde solitum indulgeri, non ex vitibus modo, sed ex aliis etiam fructibus confectum , solide probat ex .Eliano. Mori item succus vinosus est, auctore Plinio lib. I S. cap. 26. Hoc sane longe probabilius. Scd, ut opinor , verbum ilhid , οβξenderunt, non
Vallesium modo, sed & alios pleroCque fefellit. Egregie tamen dcmOn- I
re in Scriptura frequentissime, non tam significare Ub oculos ponere, quam re ipsaexhibere, atque clargiri. Mihi satis est illud exemplum, Ecclesias a . n. 24. Nonne melius est, comedere,
ct bibere,fr Oilendere anima siue bona delaboribus suis 'Non longe aberrabit coniectura, AOvt inea fert sententia, qui drierit, paludamenta coccinea fuisse a Persis, de Medis frequentata ob eam causam, quam de Lacedaemoniis refert Plutarchus in institutis Laconicis, AElianus lib. 6. cap 6. & Valer. Maximus, i. I. cap. 6. Lacedaemoni, ad occultandum
Vulnerum cruorem Puniceis m praelio tunicis utebantur. Non ne ipsis alpessiis cius terrorem, sed ne hostibus fiduciae aliquid afferret. J Eamdem causam prodidit Isidorus in illo
cap. 2i . lib. i9. J Ad celandum,inquit, coloris similitudine sanguinem, qu
ties quis in acie vulneraretur, ne conis templanti aduersario animus auge- ετ
sceret. J Addo etiam , propterea iam lasse milites puniceis paludamentis insignitos in aciem prodiisse solitos, ut sanguinem , cruentamque pugnam colore ipso hostibus denuntiarent. Quemadmodum purpureo
236쪽
tabernaculo factitasse Tamberlanem, refert Iouius L 1.de viris illustribus,& Genebrar. l. . Chronographiae armo Christi l o . Simile item erat Romanis pugnae signum. Plutar. in Fa
bio. Pugnae signum proposuit. Est
autem tunica coccinea luper tabernaculum imperatoris extensia. J Idem in Bruto. f Simul atque dies illuxit , propositum fuit castris pugnae signum, punicea tunica. J Appianus in Ibericis, agens de Scipione oppugnante Numantiam. f Si hostes incurrerent , gnum tollere ; de die quidem puniceam vestem in hasta alta de nocte , ignem. J Lege Lipsium lib. . de militia Romana Dialo
Igneae habenae currus in die praepa
rationis eius. 1 Ibera ex parte totum, id est, ex I habenis phaleras intelligit , Asiae etsis de sis caui illos: igneasque appellari dicit, quod cum essent Inauratae, a sole perculse,igneo micabant splendore. Quam interpretationem Christophorus Castro sic illustrat sua paraphrasi . f Curras falcati, dc equi eorum cum habenis, & phaleris, ignem
sua expeditione videbuntur euomere. J Arias Montan. alio refert,nempe ad scintillantes ferreas rotas , siue ad falces curruum, cursu, & sole, ac sanguine vibrantes, ignisque speciem intuentium oculis obiicientes.
3 Ego vero igneas habenas expono, id est . incitatillimas. Et quidem celeritatem in exequendis consiliis, dc hostibus ex improuiso opprimendis,plus multo cepe valcre , quam robur militare, testatur celebre illud Magni Alexandri responsum, qui r ganti, quO- modo tam breui interuallo uniuersum orbona iubiecillet,nihil cunctando, inquit. Lege Alciatum Emble. 2.
Deinde Chaldaeos fuisse celerri- mos, de agit adi dexteritate mirabiles, equosque ipsorum pernicissimos, expresse confirmat Habacuc, cap. I. n. o. Ecce ego si citabo Chaldaeos, Gentem amaram , er velocem , leuiores pardis equi
eius, ct velociores lupis ve fertinis scum videlicet primis se intendentibus tenebris , exstimulante diurna fame, ecubilibus tenebricosis ad praedam erumpunt) volabunt, quasi aquila festinans ad comedendum. Iam vero, igneum idem esse ac rapi - Α dum dc incitatum , erudite probat Lambin.in verba illa Hor. lib. i. Ode. I. Metάquefervidis euitata rotiae. Fauet huic explicationi lectio Hebraica, quam ita expressit Regi : in igne lampadum currus. Leo Hebraeus: currus expeditionis eius tempore, velut ignis fa- cum. Lampades enim, seu faces igneae discurrentes fulmineam exprimunt celeritatem.
Res horum verborum explica- 46tiones inuenio. Prima accommodat haec verba Chaldaeis. Agitatores curruum praecipiti impetu in vos incurrent, perinde ac si crapula de sanitate mentis emoti essent. Ebrietas enim, ut cecinit ille alter: Spes iubet esse ratas , in pratia trudit
L X X. Equites eorum tumultuabuntur: omnia scilicet delicient, atque pro sternent. Psalm. 77. num.6s. Et excitatus est, tanquam dormiens Dominuου, tanquam potens crapulinus a vino. Regia vertit: abietes venenata fuerunt. Est itaque secunda explicatio Vatabli. Hacta abiegna veneno insectasiunt ; Palacij. Missida eius veneno tin
Tertia expositio,quam caeteris exi- 67stimo praeferendam, est Hieronym. Rupra ti,
237쪽
Ruperti, Lyrani, Montani, dc Riberae. Supponit id, quod certum est; cum Propheta loquatur de obsidentibus,&: obsessis,necessariis illius verba , modb ad unos , modo ad alteros referenda. Haec igitur spectant ad AD syrios. Et quidem Hebraica vertit
Montanus : buxi contremuerunt. Tigu-gurina, ut abietes concutiantur. Impios
vero signi ficari per procerissimas arbores, vi ventorum radicitus conuulsas,tritum est in Scriptura. Psalm. 36. num. 3 s. Vidi impium seuperexaltatum, or eleuatum, sicut cedros Libani. Isai. E. numer. I . Et super omnes cedros publi--8 mes, Urerectas. Nominatim autem per abietes , quae sunt arbores procerissimae, Proceres intelligi,constat Isai. 37.
numen 2 . Succidam excelsa cedrorum eius, cr electra abietes illius. Zachar. II. num. 2. muti abies, quia cecidit cedrus,
quoniam magnifici vafξαι siunt. Enim uero a Latino interprete , explicata metaphora, abietes scienter dicuntur agitatores , hoc est , bellatores periti sti mi , qui falcatos currus , quibus priscis illis temporibus praelia committebantur , mira dexteritate agitabant. Sed agitatores isti repentino hostium aduentu , bellico apparatu, atque tumultu exterriti, quasi multo vino ebri j , de gradu delicientur, exanimati cunctabuntur, attonitique stupebunt. Advolabunt aduersarit,ipsi vero prae trepidatione vix se loco
49 In hanc t ententiam verbum ipsum
consopiendi, seu inebriandi, s quod idem est 2 passim occurrit in sacris
litteris. Habacuc a mim. I 6. Repletus es ignominia pro gloria: bibe tu quoque, ct consiopire, circumdabιt te calix dextera Domini. Alludit Propheta ad calicem illum formida lum, plenum mero diuinae iracundiae, Iercin. 2 i. nu. t S. Sume calicem vini furoris huius de manu mea , or propinabis de isti cuiatis
gentibus , or bibent, or turbabuntur, crinsanient a facie gladi1. E i cap. D. numer. 7. Calix aurem Bahlon in manu Domini inebrians omnem terram e de vino eius biberunt gentes, ct ideo comm ta sunt .Et numer. 39. Et inebriabo eo .ut
sopiantur , or dormiant somnum sempiternum, ct non consiurgant, dicit Dominus. Et num .s 7. Et inebriabo Principes soeim , ct sapientes eius, ct duces eiin, crmagistratus eius, fortes eius secce agitatores consopitos,de mentis sanitate deturbatos or non expergiscentur, ait
Rex, Dominus exercituum nomen eius.
Ezechiel. 23 .nu. 2. Calicem fororis tua bibes profundum, or latum: eris in derisum Ur in subsannationem. Isai. I I .nu. i . Bibisti de manu Domini calicem ira eim , vsique ad fundum calicis soporis
bibisti , Ur potasti usque ad foetas. Calix s 1
soporis vocatur, quia illum, qui hauriunt, stupore consopiuntur. Psal. s9. num. 3. Potasti nos vino compunctionis. Genebr. Minosoporifero stupore feriente. Vocat autem Latinus interpres vinum compunctionis, quoniam alto moerore oppressi,doloris aculeis confixi , atque compuncti, obstupescunt prorsus ad alia percipienda. Sic explicat Toletus annotatione 6. illud ad Roman. II .n. 8. Dedit istis Deus spiri
tum comunctionis .oculos,ut non videant, ct aures,ut non audiant.
In itineribus conturbati siunt: quadrigae collis sunt in plateis.
Ppon TvNs hic noster Chri- sistophorus Castro. fFrequens, inquit, personarum mutatio Prophetarum dissicilem reddit explicationem. J Nimirum haec Hieronymus spectare existimat ad Chaldaeos, ut sensus sit. Ruent in tuam
238쪽
. perniciem milites tanta animi alacritate , ut prae studio belli, ardoreque pugnandi, prae magna properandi festinatione, le se inuicem modo impellant,modo retardet in viaeatque aded hostilis sanguinis exsorbendi stie tissimi, ordinem agminis perturbent.
Tanta erit praetcrea curruum falcat Iam multitudo,tantus apparatus bellicus,tam ingentes copiae, ut ne latis-fimis quidem plateis, nedum angu- . stioribus viis , quadrigae capi possint, quin inter se mutuo collidantur.
Assectus eorum, quasi lampades, qua ulgura disturrentia.
33 xTT videlicet ante visu aduersi V rios terreant, quam feriant mucrone. Solent vero iracundia percitis ardentes oculi flammas eiaculari, torum os igiaco rubore sinusum spira. re crudelitatem, i 2.2Eneid. His agitur furi's, totos ardetis ab ore Scintilia absistunt,oculis micas acribus ignis. Quod sane miram vim habet ad terrorem Incutiendum. Esther. is. Regina inlusia Assuerum adiens , irati spectu exanimata corruis, numer.'. Erat terribilis asyectu: cumque Hevasset faciem, re a dentibus oculis furorem ρectoris indicasset,&c. L X X. Eleuans faelem Ham inflammatam gloria. GoriOnides ive refert ibi Serarius. in Mit 6-Mem Regis , or ecce oculi eius ardente . sicut ignis,stra ira.s De Deo excandescente P L I7. n. s.
. Ascendit fumus in ira eius.ct ignis a facie eius exarsit.De feris truculentis Sapiens. I I .n. I s. Vaporem ignivis iram res At horrendas ab oculis scintilias emit taentes r quarum, non solum tisiura poterat
illos exterminare, sed er aspectiu per i
Et vero lampadum, & fulgurum. Suilitudo crebra est in Scriptura ad
sgnificandum splendorem e vulta
Recordabitur fortium siuorum,ment in itineribus suis velociter amn- 'dent muros eius, se praeparabitur umbraculum.
OTA haec sententia spectat s sad A ssyrios , qui raptim se
comparat ad calamitatem depellendam. Rex de aduentante exercitu certior factus, ad suos fortista mos duces confugiet, ab illis opem,& consilium implorabit : ita expli-
co recordandi verbum Isai. II. nu. I O. Fortis adiutoris tui non es recordiata. No acudim a amarane de rufiente valedor. EZech.23.numer. 27. c leuabis oculos tuos ad eos,' πιι non recomdaberis amplius. Lege Riberam Habacuc 3.num. .& Pinedam, in cap. 8.Iob,versu I3.num. 3.& cap. IO. Verss.
Sed illi ipsi ducis quondam sortes, I g
& strenui, adeo erunt exanimati se midine ,.ut ne vestigium quide firme . facere queant ; inoees consilij,prope rantes, trepidantetque passim offendent : ruent in itineribus sivis. Utque eo solet iratus Deus etiam sertitan rum ducum neruos incidere, cor liquefacere,consilium absorbere. Isai. r. n u. I. Et erat fortitudo vestra,vt fauilia βιρpa. larem. s I. nu. o. Devoratum est robur eorum, ct fasti sium quasi mulieres. Deuteron. 28. num. 6s. Dabutibi D minud ibi cor parudum, ct erit vita tua qu.se pendens ante te, idest , obue sabuntur assidue ante oculos tuos praesentissima vitae discrimina, perinde, ac si vita tua e tenvistano filo penducet. Sed
239쪽
scit tandem isti boni duces, ubi se
coltcgerint, & a metu paululum respirauerint, muros illos firmissimos conscendent, in quibus suas omnes spes fixas habebant: ibi ad defendendos solis ardores,arcedasque pluuias, ad iacula hostiu propulsanda, umbracula struerit pellibus conuestita:quod denotat oblidionis diuturnitatem.
Portae fluuiorum apertae sunt, ct templum ad selum dirutum.
I D E O, in quas angustias doctus interpres redigatur in hoc lqco: cogitur enim explicare , Portas fluuiorum, idest, per quas innumeri ciues prodire solebant. V iolenta prorsus metaphora. 1 8 Propius ad veritatem accessere Va- tablus, de Cyprianus Cisterciensis, idest, portar, quae alluuntur a Tygri: Vt qua parte magis cuius a Ninive,& inaccessibilis videbatur, altissimo defensa flumine i ea ipsa parte hostibus aditus pateret , documentoque esset, quam sint nullius momepti humana praesidia, ubi deficiunt diuina. Sed neque isti auctores, etsi colline runt, scopum attigerunt. s 9 Perexpedita explicatio est, si reuoceinus in memoria, quae prodita sunt a Diodoro de excidio Ninives , dc a
Apertae enim sium porta fluuiorum, idest,
non captae a Meciis, non vi expugnatae,non machinis deiectae; sed Dei nutu patefactae, diruta moenium parte; . inundatione ipsa, qua patebat aditus, per varias rupturas, fluuiorum instar, in urbem irrumpente. Diodori verba sunt. Cum duobus annis obsidιo perseuerasset, per summum otium oblesiasorum, tertio continuis imbribus excrescens supra modum fluuiui, cum
partem urbis inundasset, muros deiecit ad stadia viginti. JPer has ipsas portas suuiorum irrumpentium , irrupit etiam exercitus, & urbem funditus euertit. Montanus. Et palatium luruefactum est. Pagnin. aedes dissoluta. LXX. regalia conciderunt. Et certe cum templa ipsa, Regiaque luperbissinia solo aequatur,& incendu tur;a quibus vastandis religiosius abstineri solet;caetera adificia
omnia eodem labefactata motu , Codem inccndio conflagrata denotantur. Cum sanctae urbis excidium exriplicaret Ieremias, domum Regis pri-- mo igne absumptam , deinde ciuium aedes succensas fuisse dixit , cap. 39.
Nabuzardan , ct incendit domum Domini , ct domum Regis,stomnes domos Ierusalem.
Et miles captiuus abductus est.
ECTE omnino Vul- stgatus expressit vim nominis Husat deducitur enim a verbo Iasab, quod in coniugatione
Hiphil signiscat stare fecit. LXX. vertunt inpostasiis, idest tostantia igurina, munitio firmissima: proprie est, -
tio, siue praesidium militare ad tuendam urbem constitutum. Direpta vero urbe, ita sei 'per necessariis euenit, vi praesidiarij milia , tes partim ferro trucidentur, partim in seruitutem abducantur. Et quidem. de interfectis ita Diodorus in illo libr. 3. cap. 7. s Adeo ingens numerus occisorum fuit, ut fluuius, 'redundante hominum sat suine , colorem mutarit. J
240쪽
Et ancilia eius minabantur gementes, ut columba; murmurantes
61 Ius, idest, Niniues ; est enim ge- , neris sceminei. Spectaculum sa. nc, non modo hominibus ; sed ipsis
etiam feris luctuosum: matronaS,Virginesque primarias , velut barbaras ancillas, ab imperiosis horis pene raptari.. Minare enim est , quasi bacillo gregem , aut stimulo boues agitare.
lem abducendi seueritatem. Isai. 2Ο.nu Sicut ambulauit strum meus Isaias nudiu , ct discalceati s , sic minabit Rex Assyriorιιm captiuitatem nutam, ct dis
63 Perpcndit etiam Hieronymus,tanis tum fuisse mi seris ancillis terrorem incussum , ut squod unicum est malorum leuamentum in ne in singultus quidem eruperet dolor; sed cogere tur imo pectore ducere suspiria,gemitus premere,& obscuro murmure deuorare lacrymas,in morem mussitam rium columbarum. Graviter enim ille conquestus est : o terribies agrauios: sacanme et alma, 7 cierranme los labios.
Sed quia in hanc sententiam scripsit erudite Pineda in c. 3. Iob, vers. 2. Vbi demonstrat, dolorem gemitu leniri, questibus mitigari:clamorem a dolore , expressum fortitudinem non minuere:eo curiosum lectorem remitto. cci Tantum aduerto id, quod ipsa e perientia compertum est, guttur cΟ- .lumbarum strangulato muriasure , &gemitu subinde mussitare : unde bis ab Isaia ducta est similitudo gementium: cap. 3 8.n. Iq.Meditabor,ut columinia. Hebraice. Gemam: cap. 39. nu. I I.
Eι quasi columba meditames gememm. Lege, quae affert Prado Ezechiel. 7. vers. L .pag, I I3 .
terpres confligit ad metapho - ram: &. per aquas intelligit ciuium multitudinem, iuxta id Apocalyps.l 7.num. I S. Aquarium vidi ii, populi siunt. Cypriani expositio tota est tropologica & per aquarum piscinam fluxorum bonorum asstuentiam expOnit , quibus Nini uitae ardenter inhiabant ; aquaique illas perennibus umnis scaturientes, nunquam exhauriendas sibi perluadebant. Affert illud I
rem. 2.num. I 3. Me dereliquerunt fontem aqua viva, foderunt sibi cistermincisternas dissipatas,qua continere non
Arias Montan . probat ex Hippo- 66, crate, in locis palustribus irriguoque,& amoeno sola , quale erat illud , ubi Niniue sita est,homines ignauOS,ener .uatos , & imbecillos procreari: eam ipsam ignauia, animqui mollitie,eL foeminato luxu,deliciisque amplificatam,eos in praecipitem dedisse fugam. Sed si teneamus id, quod iam 1 aepe inculcatu est, Tygrim perruptis moenibus late stagnantibus aquis, Vrbem oppleuisse ; non opus erit diuerticula allegoriarum consectari, sed Prophetae verbis in suo rigore seruatis, . tota sententia sine ullis salebras placide decurret. Vere enim tunc,quas piscina aquarum, fuerunt aquae eiuS: --rificeque cohaeret, quod iubiungitur, ipsi vero fugerunt. Est enim alte defigendu in memoria, pro huius vaticinii inteisgentia, oraculum illud a Maioribus Gentis, quas per manus traditum ; quod ita refert Diodorus in illo cap. 7. Erat enim vesponsum Progenitoribus da