장음표시 사용
261쪽
Plures scisti negotiationes tuas,
I c est unus ex quam plurimis Scripturae locis,qui refellunt vulgarem illam Astrologorum persuasionem,qua omnes stellas se in numerato habere gloriantur : contra quos disputat Augustin. libr. ia, . de Civit. cap. 23.& tandem concludit. Quicumque uniuersu in stellarum numerum comprehendisse,& conscripsisse iactantur , eos libri huius si dest, Geneteos ) contemnit auctoritas. J Eiusdem sententiae est Basilius homil. 6. in Genesim. Eusebius libr. . de Praeparatione euangelica,c. s. imo cx iplis Plutosophis Aristotel. 1. de Coelo text. 6 i.Senec.lib. 6. Naturalium quaestionum,c. i6.3c Plinius libr. a. cap. 26. Ex recentioribus agitant quaestionem Peserius, to. I. in Genes lib. 2.quaest. 8. Genebrar. Psalm. I 6.num . . Con imbricenses, libr. 1. de Coelo , cap. I 2. artic. l. Clauius in cap. I. sphaerae, pag. I9s. Nos duntaxat
insigniora quaedam Scripturae loca
breuiter expendemuS. Deuteron. o. num. 22. ait Dominus ad Moysen : in Septuaginta animabiti desicen ierunt Patres tui m ME .=ptum: ct ecce nunc multiplicauit te Domini Deus tuus, sicut astra coeli. Constat autem ex libr. Numerorum , c. I. nu L. fuisse tunc numerum virorum
duntaxat, s eorum scilicet, qui supergresti vigefimum annum poterant ad bella procedere, in lupra sexccnta tria millia, & quingentos. Quid autem
magis ridiculum, quam tam innumerabilem multitudinem stellis comparari ; si illa: non sunt plures mille viginti duabus 3
stellas, si potes , cir dixit ei ; sic erit semen
tuum. N cc huius loci vis potest eneruari trita illa explicatione, Deum locutum esse ex lentu , dc existimatione vulgi; agebat enim cum Abrahamo, qui iam tunc erat peritissmus Astrologiae, quam didicerat a Chaldaeis; apud quos natus, Jc educatus fuerat, homines, concessu omnlu,eius scientiae tacite principes. Nec valet interpretatio Lyram, Sc sancti Thomae, existimantium ; Abrahami posteros stellis comparari, quantum ad iustos attinet; arenae autem maris , propter improbos.Nam expresse Apost. ait ad si Hebrae. II. numer I 2. Tιnquamsidera corti in multitudinem , s ubi aduertis, comparationem fieri non in meritis, sed in numero , ct sicut arena, qua est ad oram maris innumerabilis. Eodem itaque spectat utraque similitudo , ut Daui 3. num. 36. Pollicens, quod multiplicares semen eorum, sicut fetas coeli, ct sicut arenam,qua est in littore maris. Ie
rem. 3 3 . numer. 2 2. Sicut enumerari non
possunt fletia caeli,inmetiri arena maris, sic multiplicabo semen David. Quare sicut est Deo maxime proprium arenae minutissima granula ad calculos
subducere. Eccles. ι .numcr. 2. Arenam
maris, ct pluuiae guttas, ct dies seculi quis dinumerauit λ Sic etiam pertinet. ad eandem sapientiam infinitam,stcu
larum inerrantium numerum recensere. Psalm. i 46. numer.4. Oui numerat
multiim inem stellarum. Nimue igitur s7 fraudandi, rapiendique auidissima innumerabiles, & exquisitas conficiendae pecuniae artes exercebat. Vide, quae adnotaui ad illa verba,cap. . nUmer. I. VHuesa mendaci , c. id ipsum exprobrat EZech.cap. 2 8.ntllaa.4. Principi Tyri. In negotiatione tua,&c. Fieri enim non potest , ut nimia acquirendi libido flagitiis careat .Eccles I I. num. 1 o Bli,ne in multis sint actis rui. idcst, ne multis negotiationibus di-
262쪽
straharis,ut ditescas ; causamque su iungit;ct si diues fueris, non eras inπ-nu a delicto. I. Timoth.6.num.9. Qui volunt diuites feri, dcc. Contra vero Regius Propheta propterea air, se expedite vacare posse diuinis laudibus celebrandis , quoniam a negotiationibus abhorrebat. Psalm.7o .nu. 3 s. Quoniam non cognoui titteraturam
August. Negotiationes. Pagnin. & Va- tabl. Numeros. Porque no se de tramas, ni de libros de quenta) introibo in potentias Domni: Domine memorabor iustitia
tua seliu . Eruchus expansus auolauit.
qui terram prae multitudine Operit, sed momento avolat, ac penitus eua, nescit. Videtur enim Propheta libenter usurpare bruchi similitudinem, quam tam breui interuallo tertiis iam inculcat.
Custodes tui quasi locustae , orparuuli tui quasi locum locusarum ; quae confidunt in sepibus in die frigoris 3 sol ortus es , o auolauerunt , o nones cognitus locus earum , ubi fuerint.
C c E iam quarto egregiam ex locustis similitudinem trahit r Principes enim , ac duces vocat locustis similes , gregarios vero milites, quasi genimina locustarum. Solent vero hae bestiolae,ut omnes expositores obseruant, prae frigore , roreque nocturno, in scpibus ob-
torpescere: exorto vero sole, ita omnes simul repente alis excussis agolaia 're: ut,ubi fuerint,quemve locum
cupauerint, dignosci minime possit; perinde itaque est, ac si dicat Propheta. Innumerabiles tibi copias ad
arcendam calamitatem contraxi sti ,
quae ita erant constipatae, ut solent esse locustae intempesta nocte fruticibus insidentes. Verum ex tanta, tamque superba ducum, militum frequentia, aliis occisis, aliis in seruitutein abductis,ne vestigium quidem ullum relinquetur.
do in sacro sermone, sed etiam apud Scriaptores profanos, pastores appellantur;c ius rei causas,& exempla, quia erudi-
τὸ congerit Solomayor to. l. in Cantica, c. I .paς 2l 2. iis memorandis supersedebo. Obseruat vero Maidonat. Matth. 1.num.6. Verbum moui, idest,
dominari, cum de Christo agitur, apposite exponi, pimarin, pascere, quia videlicet significabatur fore, ut Christus non in virga ferrea, sed in benini pastoris baculo oues proprias Smernaret. Lege Mberam Michaeae s.
Quia vero dormire, seli dormitato si duo significat Primum est, extingui, siue necari. Ezechiel. 3 2. num. Is . D scende, in dormi cum incircumcisis r iis medio interfectorum gladis cadent: n. 2 I. Dormierunt incircumcisi interfecti gla-ἀo. Psal. s.nuit, T. Dormitauerunt,qui astenderunt equos. Lege Maldon.Mait. s. nu. 2 . apud quem Matth. 2 S. nu. . . verba illa, dormitaturum omnes,st do
263쪽
mierunt, Hilarius, Chrysost. Basil. de August. interpretantur, omnes virgines fuisse mortuas. 61 Altera huius verbi significatio est, inertiae se inno Opprimi ,excaecari, nihil in posterum prouidere. Exempla congerit Ioannes FernandeZ , verbo,
Vtraque explicatio apte quadrat praesenti loco : duces enim , dc optimates Regis Assyriorum exturbati sunt prae sermidine de mentis sanitate ; dc perinde ac multo vino ebrij, altoque veterno consopiti , nullum euadendi periculi consilium capere potuerunt. Vide cap. 2. numer. 3. i-eatores consopiis fiunt. Hanc caecitatem, inopiamque consili j consequuta est miserrima clades, de sanguinaria omnium caedes, quae erat altera huius
verbi significatio. Sepelientur Principes tui. ποῦ Adem est sententia cum superio
Cre, diuersis explicata verbis. Sic saepe loquitur Latinus Poeta. 2. YEneid. Invadunt urbem somno, vinoque sepultam. Et lior. 3.
Nam simul exputus dapibuιoianoque se pustus. Latitauit populus tuus in mon
congreget. ΡΑstoribus metu perculsis, aut etiaintersectis, quid reliquum est, nisi ut praecipiti fuga oues dispergantur
Exanimatis ducibus, diffugient milites, sese abdent in vastas solitudines, vagabuntur sine duce, de in quaerentium mucrones incurrent.
μὴ es obscura contritio tua, pessima est plaga tua.
Dro luculetum erit vul- 64nus,ut 8c omnem curationem respuat,& pateat uniuerso orbi.Vide Ierem. I . numer. t 7. Sc cap. 3 o.num. I 2.
Omnes, qui audierunt auditionem tuam , compresserunt ma
num seuper te. ACerbissimum est insertunis ge
nus videre caeteros de tua calamitate gratulantes;vrit calamitosum,
intueri alios, in suis gemitibus, de lacrymis applaudentes. Atqui Niniue
tam vehemens sibi conflauerat omnium Gentium odium , ut nuncium tantae vastitatis gratulatione, & pla sibus exciperent.
Fuit hoc vulgare apud Veteres, Ut 6s rem sibi esse periucundam, strepitu manibus edito declararent. Hinc celebris illa scenicorum ludorum clausula: valete, ct plaudite. Hinc illudouid. . Tristium, Elegia a. Quaque
ibis, manibus circum plaudere tuorum. Sed age ; hanc ipsam consuetudinem Scripturae testimoniis illustremus. 4. Reg. .num. I 2. Feceruntque eum δε-gem , ct plaudentes manu dixerunt, vivat Rex. Psalm. s. num . . Omnes gemtes plaudite manibus. Psal.9 . numer. 8.Flumina plaudent manu. EZechiel. 2I. num. l . inducit Propheta Deum applaudentem sibi, quod meritum cie sceleratis supplicium sumat. Quin stera plaudam manu ad manum, ct imple-
Gaudium vero perceptum ex ini- 66mici ruina sic etiam explicat Ecclesiasticus,cap. I a. num. I r. Caput με mmouebis,
264쪽
mouebiι, ct plaudet manu. Et Ierem. Threnorurn 2. numer. II. Plauserunt seuper te manibuι omnes transeuntes per viam ; sibilaverunt , ct mouerunt caput sevum. Ezechiel. 22.numer.I3. Ecce compis manus mead Aper auaritiam
. tuam-Et cap. 2 .numer. 1. Pro eo quod
plausisti manu,&c. Iam ergo liquet sententia ; quo- cumque perlatus fuerit nuncius de tua vastitate propicr ardens in tuam insolentiam, crudelitatem, & auaritiam odium , mirifico plausu celebrabitur. Auditionem autem in Scriptura idem esse, ac nuncium, siue fa
Vbi probat Pineda, non solere dici,
nisi de re famosa,atque terrifica.
Euia super quem nyn transiit malitia tua semper'
Ausam reddit communis huius 62 applausus, gratulationisque de excidio Ninives;quis enim est uspiam Gentium, quem non afflixeris 3 Quae
Prouincia tam remota ; quam non ram
pinis sanguine func staueris 3 Proprietatem verbi transire fuse explic ui,cap. I .n. I 2.dc I l .sanguinariam vero Niniues crudelitatem toto hoc vaticinio prosecutus , & detestatus eae Propheta.
265쪽
C R I T E R inuehitur in Sacerdotes,qui ossi-cij sui , dc dignitatis
prorsus obliti, non solum vitia ipsi conceperant , sed ea etiam pessimo publico in suos populares infideran C: scuere denuntiat,indignos Sacerdotes una cum pollutis suis sacrificiis abiiciendostae a Deo , novumque Sacerdotium excitandum , 8c munditanam sibi ubique terrarum hostiam offerendam. Denique de Christi Precutiore Ioanne , de primo Saluatoris aduciatu, de Elia item,ec extremo iudicij die aper
o x masa ducta a verbo nam, idest, ferre, sustinere, portare, non est dubium, quin proprie significet pondus: transfertur tamen ad significandum acerbum , infau- stum Sc calamitosum vaticinium. Hinc terrores illi apud Isa. Onus Rahloniae, onus Moab. ω Damasci. Hinc oracula Nahum ,& Habacuc mina rum plena hoc titulo praenotantur. Hine locus ille dissicilis Ieremiae 23. a num. 33. quem exposui initio con mentariorum in Nahum , Vnde petenda sunt, quae faciunt ad huius vocis intelligentiam.
Obseruat Hieronymus, nomen θ. Uraei post captiuitatem Babylonicam , complecti etiam duas Triobus Iuda, & Beniamin. Hoc ipsiutar
266쪽
In manu. . Anus in Scriptura potentiam,
FLessicaciamque significat, quia
scilicet manu tolemus vireS exercere, potentiam ostentare. 3. Regum l8.nu. 4s. Et mantu Domini facta est super Eliam ; hoc est, Deus illum tua potentia roborauit. Actuum. I 3 . n. I l. Ecce manus Domim puper te, or eris cacus. Exod. 8. num. s. Ecce maniώ mea erit -- per agros tuos. Lucae I .n. 66. Etenim manus Donum erat cum iiD;id est, resplendebat in eo Diuina omnipotentia.
s Inde ducta metaphora significat manus spiritu Prophetiae. Primo,quia impetu quodam, mirabilique energia
in homines irruit, ut loquitur Scriptura Ezech. lI .num. F. Secundo quia cum homulus corpore inclusus supra omnem naturae captum, euentus post secula longa futuros, & perspicue intuetur, & certo denuntiat,ibi vel maxime Diuina omnipotentia resplendet. . Reg. 3. n. i Facta est siver eum manus Domini ait: hec dicit Domi-nru. Vnus Ezechis abunde nobis
exempla luppeditat,cap. I. nuln. .c. . num. 22. cap. 7. num . . & c Ao. n. I. Uide Uiltalpandum tom. 2. lib. . c. s.& Lotanum Actor . . num. o.
Itaque in manu idem est , atque in spiritu Prophetico , in impulsu, afflatuque diuino. Sic Aggaei I. n. i. Iosue 22. num. λ. & 3 .Reg. I 6. nu.7. Quod obseruat Figuetrus , germanis Diuini V erbi praeconibus verbum ipsum fieri in manu , non in lingua, quia met nupotius, quam lingua, idest, opere , &exemplo, debent prophetare ; parum solidum est, & vulgari concioni magas, quam graui Scripturae explicatio
. Malachia. ν πη braice, Malachi, ut aduertunt
ao. de Civitat. cap. 1 f. idem est,atque Angelim, siue Nuntius. V im Hebraicae vocis ex pretierunt L X X. qui ita reddiderunt, in manu Angeli eius. atque ex hac vortione LXX. ansam arripuit origenes prolabendi in eum errorem, quem illi Hieronymus in Commentariis impingit: existimauit enim,Malach i am non hominem , scd verum suisse Angelum, humana tamen specie indutum. Refellunt hunc errorem Sixtus Senensis lib. s. Bibliothecae an- ,
pari.disput. i 8 c. l. Epiphanius qui- 8dem in libello de vita Prophetarum scribit, M'alachiam ob praestantem formam, moresque suauissimos, Angelum appellatum. Dorotheus in Synopsi tradit, quoties aliquid prophetabat, Angelum adspectabilem illi ap- . paruisse. Feu ardentius in lib. . Irenaric. 32.& Ribera hic, ducti auctoritate Hieronymi , S: Augustini, Esdram fuitIe existimant, sed eum, ob memoratas causas duo nomina sortitum. Solere autem in Scriptura nomina rebus mirifice cogruere, protalis exemplis illustrat Cantapetrensis lib. 2. Hypotyposeon , c. i. Floruisse vero Malachiani Prophetarum ultimum post reditum ex captiuitate Babylonica, templumque instauratum , erudite probat Riber. praelud. 2. num .7.& 1 .
Dilexi vos, dicit Dominus, ct dixistis: in quo dilexisti nos'
Vb extet apertius illorum im- 9 pietas ingratitudine , &'impudentia roborata , sua erga populum illum beneficia commemorat Deus: sed praecipue intendit digitum ad fontem, unde illa profluxerunt , omnium enim donorum , Omniumque gratiarum origo est Diuina dilectior
267쪽
dilectio: illud etiam excellentissimum
Incarnationis donum , quo caetera obscurantur . & tanquam stellae luce solis offunduntur , ex eodem fonte fluxit. Ioannis 3 .num. I 6. Su Dei dilexit milaum is Flium Fuum unigenitum daret Ad Galat. h. n. Io.Qus dilexit me, ct tradidit fiexmi sum pro me. Ap . . num. s. sius dilexit nos, ct lauit nos a
peccatu nosas in sanguine sim.i o Subest itaque hic significantissi mareticentia: ac si iustissimus dolor ex illorum ingratitudine conceptus,Dei Vocem erumpentem incluserit. Ita enim conquesturus videbatur: sem- per sum vos ardentissimo amore complexus;vos autem ingrati, & rebelles,
tantum abest, ut amorem amore re
pendatis, ut meam potius maiestatem omni scelere violetis : itaque non solum non compensatis mea beneficia vestris obsequiis; verum tanqua bruta animantes, ne agnoscitis quidem ipsa beneficia, imo vero impudenter Contenditis , ut meam erga vos dilectionem,innumeris iam proditam beneficiis, aliquo rursus insigni probem
Nonne frater erat Esau Iacob, dicit Dominus dilexi Iacob Esau autem odio habuit
1i Eque vero recuso conditionem, uno perspicue conuincam,am rem meum illustribus testatum esse beneficiis. Nam in primis ius primo genit urae naturaliter debitum Esau, transtuli ad Iacob: vos vero, hoc est, progeniem , posteritatemque Iacob, multo potentiores,& nobiliores cis ci , usque adeo, ut posteri Esau vobis deseruire cogeretur. Deinde,cum fi tres essent Iacob,& Esau uterint,atque gemelli, nullis dispaves meritis , nisi quod Esau, quia primogenitus erat, praeserendus hoc nomine videbatur: ego tamen nullis lacessitus meritis, gratuita mea dilectione Iacob elegi, cui amplam possessionem,agros uberrimos, terram denique lacte, & melle
manantem attribucrem et Esau vero reieci,& in saxeta aspera sterili montosaque contrusi, eaque tradid hostibus diripienda, ac funditus de uastanda. Hoc videlicet est,quod subdit.
Et posii montes eius in solitudi
nem, o haereditatem eius in dracones deserti.
A BIT ANT quidem Idumaei rain monte Seir, Genes 36.la.4
nuin.ε. in sicissuras petrarum , Abdicenum. 3. illorum tamen urbes vastatae, atque desertae a draconibus incolentur. Isaiae 3 4. num. I 3. Erit cubile draconum. Finermiae IO. num. 22. Vt ponat cuutates Iuda solitudinem, ct habitaculum draconum & cap. 6 I .num. 3 7. erit Baslon in tumulos, habuario dra-
Perexpedita foret horum versuum Is explicario, nifi Apostolus Paulus su tiliter diuerens de altissimo , & prorsus imper uestigabili electionis diuinae
eonsilio, haec Malachiae verba citauisset. Sic enim ait ad Roman.'. nu. I I.
Cum enim nondum nati finitent,aut aliquid boni egissent, aut mali ut secundum electionem propositum Dei maneret non ex operibos, sed ex vacante dictum est ei:quia maior seruiet minori: sicut scriptum est: Iacob dilexi, Esau autem odio habui. J Haec , itaque Apostoli verba locum alioqui per se facilem, obscurum, di dissicilem reddiderunt: nam si ut acriter contendit Ribera in sensu historico intelligendus est Propheta depraedestinatione Iacob,& posterorum H h a. eius,
268쪽
Cius, non secundum c4rnem , sed secundum fidem : itemque de reprobatione Esau, posteritatisque illius mores parentis expressurae: quorsum attinebat ad huiusce rei comprobationem
signum illud edere. Dpsui montes eius in solitudinem 3 Quid commune habet
cum reprobatione regio sylves iis, &montosa aut quid contra fertilis, dc amaena cum praedestinatione 3 Nulla enim hic mentio de circumcisione, de
lege, de prophetis, de templo , de sacrificiis, quibus Israclitae, vel maxime excellebant Idumaeis , quaeque viam compendiariam ad aeternam salutem muniebant. Si vero totum, quod hic continetur , temporale est ; quorsum
hoc testimonium allegat Paulus , ubi solertissime de arcano electionis Diuinae praepolito disputabat 3 Ego existimo , sensum historicum,
de literalem Malachiae esse eum,quem paulo ante breuiter perstrinxi: dc huius lententiae causas satis probabiles afferre posse mihi videor. Primo nam in altero etia testimonio , quod usurpat Apostolus , manifestum est , non agi secudum historiam de Diuina electione Iacob ad vitam aeternam , scd de eminentia eius super fratrem suum maiorem,& super totam posteritatem Esau. Sic enim legimus oraculum diuinitus editum Rebeccae, quae de pugna infantium in vIero querebatur. Genes. t s .n. 23. Duae gentes sunt in utero ruo , ct duo populi ex ventre tuo diuidentiιr: Populusis populum siuperabit, ct
m.rior struiet m:nori. Quis non videat hic nihil de electione,aut reprobatione contineri Sed tantum praedici, duos ex Rebecca filios nascituros, satores duorum populorum , qui diuisiquidem sedibus, moribus autem , de studiis dissidentes , acerrime inter se confligerent, donec impleretur, quod legimus 2. Reg. 8. nuim i . ct facta est universa Idumaea semiens David.
Secundo, hoc ipsum coli stat in te- is stimonio Malachiae : declarat enim
Deus amorem suum erga Iacob,quod
terram illi fertilem stabilemque sedem attribuerit: odium vero in Esau,
cui dedit regionem sterilem,& incultam, de ab hostibus penitus devastandam : de certe contextum ipsum Piophetae attentius intuenti liquidε constabit , totum ad bona temporalia referri. Quae , ut obseruat Hieronymus epist. i 29. ad Dardanum, in vetere Testamento , ut plurimum promitte- .
bantur ; spiritualia vero vix nisi horum integumentis inuoluta.
Quomodo ergo citat Apostolus Is haec verba 3 Pernotuit illi ex diusnare uelatione altior, de subliinior huius loci intelligentia, spiritualis videlicet, de allegorica, dc temporaria illa electione, Sc reprobatione figurata. Testem locupletissimum Hieronymum laudo, cui iis haec sunt verba in Commentario. Quem locum Apostolus Paulus mystica disputatione euentilans, scribit ad Roman. dcc. J Duci vero efficacissimum, de validissimum argumentum ad stabilienda fidei dogmata ex sensu spirituali, ubi constiterit illum ab Spiritu sancto fuisse intentum, probaui disputatione de hac
re ; de probant erudite VaZqueZI. p. disput. i I. cap. s. Riber. in cap. I. ad Hebr. num .s 4. & Pererius tom. . in Genes cap. 2S. num 69.
Addo etiam ; quamuis daremus, II haec duo testimonia in sensu duntaxat historico a nobis explicato, ab Apostolo citari mirifice tamen scopo ii lius epistolae ad Roman. deseruirent. Propositum erat Paulo insignem
quemdam errorem Iudaeoeum refutare, eorumque arrogantiam deprimere;
arbitrantur enim se, quod essent fili j
Abrahae secundum carnem , diuinarum promissionum solos esse debere participes. Gentes vero ab Euangelica gratia
269쪽
gratia prorsus excludendas. Paulus igitur probat, diuinas promissiones datas Abrahae non pertinere ad filios eius secundum carnem,sed secundum fidem, de spiritum. Quam autem sit nullius momenti in conspectu Dei carnalis origo, cum exemplo Isaac,&Ismaelis;tum vero Iacob, SI Esau eui dentissime demonstrat. Nam cum essent ei me parentibus orti,eodemque partu editi,quin et in maior natu esset Esau dictum tamen est ex sola voluntate vocantis: Maior seruiet minori: Iacob dilexi. Esau autem odio habui. Non igitur ad participandas promissiones Dei satis est seme esse Abrahae secundum carnem , sed oportet semen esse secundum electionem, quae quidem non contingit homini propter eius merita ; ut videre est in Iacob,qui ante ortum,cum nihil meruisset, ad temporaria bona electus est , posthabito& reiecto Esau. Disputant accurat super istum locum Tolet. ad Roman.
Tuodsi dixerit Idumaear destructi sumus ,sed reuertentes ad cabimus, quae defrucra sunt: haec dicit Dominus exercituum : isti aedificabunt,er ego destruam.
idest,rutus Genefas .n. O. Da mihi de coctione hac rufa , quia oppido lasus sium.
uam ob causam vocatum est nomen eius Edom. Scilicet a turpi facinore nomen traxit , quia videlicet illo rubro candimento inescatus , tam Vili pretio vendidit primogenita. Ab eo mons Seir dictus est Edom. LXX. ve-rδ,ut obseruat Hieronymus in cap. I. Ostae, dc Rib. ibi numer. s. Hebraica . nomina Graeco sermone declinantes, Edom interpretantur Idumaam.Porro turbulentum,ac seditiosum Idumaeorum ingenium, ferinosque, ac barbaros mores , Iosephum auctorem laudans, persequitur Pererius, Genes. 17. numer. 96. Quando vero fuerint idumaei funditus excisi, & ad internecionem usque deleti, accurate disputat hic Ribera. Sensus itaque planissimus est: r- Istasse sibi persuadebunt Idumaei, non fixo, dc absoluto Dei decreto, sed fortunae temeritate , ancipiteque bellorum euentu urbes suas fui si e vastatas a Chaldaeis: sperablintque aliquando conuersa Martis vicissitudine , se eas
rursus instauraturos: errant omnino caeci,& amentes. Deus ipse, exigentibus eorum flagitiis urbes excidit:& siquando eas conentur reficere, eorum
conatus ad nihilum recident. Ecesec3 . numer. 28. f Vnus aedificans , &unus destruens: quid prodest illis,nisi labor 3 J Praesertim cum vastator est lipse Deus,quo non dicam destruente,
sed vel auxilium denegante , nunquam consurget aedificium, Psal. I 26.
Et vocabuntur termini impietatis,
ct populus cui iratus est Domi
nus usique in aeternum. Vi tantam, iamque diuturnam rovastitatem praeterrens aspexerit, certissimis argumentis diuinam ultionem agnoscet, teri mque istam impiam , dc execrandam, eiusque incolas ob detestanda flagit j a Deo vehemeter infensos animaduerter ; prorumper admirabundus in ea verba Deuteron. 29.num. 24. uare sic femDominus terra huic ' Quae est hac ira furoris eius immensa' 3 .Reg. 9.n .s.Omnta,
270쪽
qui transierit per eam, stupebit, ct sibila
miderem. .nam.8. Dicet unusiquisque proximo siuo: quare stat Dominus sic odi utati huic grand/8
V s p E N s A videtur oratio, cum non explicet Propheta,
oculorum aspectum aliquando cadet; sed id supplendum est ex frequenti Scripturae usu, in qua videre ablolute positum per Aposiopesin, est gratisi mum, desideratissimumque spectac tum oculis haurire:id vero in praesei ti est hostium crudelissimorum vinducta , 3c extrema desolatio, Psalm. 3.
li nostruPaJ4 3. . num. λ. EI AFer inimicos meos deffexis oculus meus. Regia ita exprimit Hebraica: π in inimitas meis vidit oculus meus. Subaudit Chaldaeus, dc Geneb. Viniuctam. quam exspectabam. Abdiae,num. Ιχ. Et non de ficies . in die farris tin Hebraice. Non vid huc quod statim explicatius, non laetaberis. Et Micheae 4. num. Ia. Afficiat in Sion oculus noster. Vatab. Mala sicilicet, quae optamus, cum voluptate ly
a1 Quatenus vero liceat perspecta ruina inimicorum exultare, cum id expresse prohibeatur Prouerb. 26. n. IT.& Ecclesiast. R. num. 8. quam culpam a se auertit Iob, cap. . num. 2'. Ira. t accurare Ribera Apocal. 6. n I. de Pineda Iob 22. vers. I . Summai
est: larabitur quidem iustiu, cum viderit vindictam , Psalm. s 7. numer. II. sed Dei gloriam expetens se non amictis insultans . sed ex zelo Diuinae iustitiae , non ex affectu putuatae vi dictae.
Et vos dicetis: . magnificetur m- minus siver terminum
Um Idumaeam vastatam , ac d - 23 sertam videritis, Deum laudibus extolletis summis ; qui Israelitarum terminos propagauit: Idumaeis vero prostratis, ne se erigendi quidem, no dum ruinas instaurandi,copiam fecis. Magnificare auIem in sacra Scriptura est, Divinas laudes pro acceptis beneficiis eximie decantare. Vide Maldon.
Filius honorat patrem, o seruus dominum suum : si ergo Pater ego sem, ubi est honor meus'ors Dominus ego sem , ubi est ti
mor meus t dicit Dominus exemcituum.
CERRIME iam inuehitur in vitia Sacerdotum,qui contra, quam par erat, abiecerant titimorem Domini, Eoriorem violaue rant.Vrget eos vehementisima inter- Logatione , quae non tam sciscitandi, quam premendi, instandi causa aD sumitur.
Et quidem , natura ipsa duce , filii a
parentibus honorem deferunt; est haec in animis insculpta lex. Naturae sic tus instinctum grauiter dixit Arist. 8. Et hic. cap. II. neque Diis, neque Parentibus parem unquam posse referri gratiam. Innatam legem confirmat
scripta. Exod. m. num. I 2. Deuter. . num. Io. honora Patrem tuum.Hebra
Cum vetbum Cabad, quod hic etiam subest, obseruat Ar. Montan. significantissimum esse ε, cui nullum Latinum pari sententiae pondere responcla coinplectit enim omnes cultu