장음표시 사용
291쪽
In pare, er iis aequitate ambulauis
. mecum, se multos auertit ab iniquitate. s,Numerat quatuor bona ex illo IZ fonte religiosi cultus redundati a.
Primum est, eos pace, id est, incolumitate, prosperitate copi; sque omnibus afluxisse: haec enim omnia pacis
nomine continentur. Psalm.18.D. I I.
Dominus benedicet populo siuo in pace. Vatablus. Dabit ei prosperum rerum 6 omnium successiim. J Soleo sepe mi. rari nostxi interpretis elegantiam , &copiam in illustrandis Hebraismis;sed
in hoc Latine efferendo, nequeo satis mirari. Quam significanter, quanto cum decoro,& proprietate, quam accomodate ad rem,de qua agitur,quam luculente illum ubique exprimit Reserit iucunda cognitu , neque inutilis Scripturae intelligentiae, exempla ipsa intueri. Gen. 29. n.6. Santia ne est Valet, inquiunt. Hebraice utrobique , pax ei. c. 3 7. n. I A. Vide, si cuncta pro fera sinterga fratres tuos. Hebraice. Vide pacem
fratrum tuorum 2 αΑ3.nu. 27. Saluus ne
I. Regum i . num. I 8. Fratres tuos vi
sitabis, si recte agant. Hebraice , ad Racem. 6. Regum 9. num. II. Res lene fiunt omnia' Hebraice . Estne parii. Regum 18. num. 18. Dixit ad Regem, salue Rex. T Hebraice. Pax Exod. I 8. num.7. Salutaueruntque se mutuo verbis pacificis. HebraicE. Postulauerunt pacem. Genec 3. num. 27. Clementer resalutatis eis. Hebraice . Postulauis eis pacem. Iosue IO. num. 2I. Reversu est omnis exercitus ,sani, ct integro numero. Hebrai-Ce. In pace. Genes. 28. num. 2I. Reversisque fuero prorifere. Hebraice. In pace. Denique quod i ure accommodetur Tribui Sacerdotali ) Prouerb. 3. num. IT. Viaeues, via pulchrae,
ct Omnes semita illius paciscae. Hebrai
Alterum bonum eximium est; 38 Deum deduxisse Sacerdotes per vias planas , directas , de aequabiles, sine ullo, non modo casu,aut prolapsione, sed ne offitione quidem. Ita explico, ambulauit in aequitate, nam vox OIiginalis X fissor, eu assinis Arsarim, proinprie significant planitiem. Deuteron.
a Hinc notabilis ille loquendi de vino modus, cleganter illustratus a Vulgato. Prouerbior. 23. num. I. Ingreditur blande. Hebraicc. ibi in aqκitate. Vide etiam Canti c. 7. numero 9. Hinc vulgaria illa Psalm .as .num. I 2. Pes meus erit in directo. Hebraice , in aequitate: eu Psalm. 26. num. I. Dirige me in simitam rectam. Hebraice, aequitatis. Hebraismum retinuit Vul- 39gatus Prouerbior. 4. numer. II. Du- eam te per semitas aequitatis, quas cum
ingres- fueris, non arctabuntur gressu tui, or curarens non habebis Ufendia
Est insignis locus 26.n. T. Semiata iusti recta est, rem callis iusti ad ambulandum. Hebraea sic vertit Pagninus Semita iusto recta, tu, o Dein recte,caltim iusti librabis.Forerius. Semita iusto qui- rates e rectam orbitam iusti regi labιs. V
tab..ma iusto erit aqiιitatum sid est, aequabilis , ela plena ) tuo Deus ad lia bellam aequalis, ne scilicet offendat. Tertium , quod caput est , & quasi ofons bonorum omnium , pios illos Sacerdotes ambulauisse cum Deo, id e st, praesentem sibi Deum in omnibus actibus suis statuisse , eiusque proinde oculis valde probatos, & acceptos fuisse. Hanc esse huius Hebrai Lmi vim , Scripturae exemplis illustra
Quartum denique , quod hinc ne- Icellario consequitur; cos cum legis Ll 1 doctri
292쪽
doctrina, tum conspicuae sanctitatis exemplo , populum in ossicio continuisse: peccatores etiam aberrantes salptaribus monitis , caelestibusque minis ad bonam frugem reuocasse.
Labia enim Sacerdotis custodient silentiam,se legem requirent
ex ore eiuT. . E R s p I c u A sententia est,&a Sanctis identidem celebrata : admonet enim Sacerdotes
suae dignitatis, & officii eos esse coeleste quoddam in terris oraculum, ac diuinae voluntatis interpretes I legem proinde in promptu , in numerato, id est, in ipus labiis , non tantum in corde, ac memoria habituros ; ambigentibus , & sciscitantibus , minime dubia responsa edituros. Vbique requirunt sacrae litterae in Sacerdotibus hanc scientiam Diuinae
legis , qua instructi po ssint dissicilia
religionis negotia statuere , dc incidentes de ossicio nodos expedire. Vino praecipiuntur abstinere. Leuic. I o.
num. 9. 3c ea assertur causa, num. I O.
Vt habearis scien iam disicemendi inter sanctum , ct prophanum; inter pollutum, ct mundum: doceat que suos Israer omnis legitima mea. Deuter. I7.num. 8. Si
difficile, ct ambiguum apud te iudicium
esse ρe exeris, venies ad Sacerdotes cte. Sic 2. Paralipo. i'. num. Io. & Aggaei a. num. I 2. Atque prompta haec notitia Diuinae legis, est unum e praecipuis Sacerdotum elogium. Deuteronom. 2.nu. s. re custodierUt eloquium tuum,stpactum tuum seruauerunt: docebunt sic habetur Hebraice, suaecia tua, o Iacob, ct legem tuam,o G A. Vide I. Esdrae 7. n. I o. Et hinc est,quod refertur Matth. a.num. 4.cum Herodes sciscitaretur a
Principibus Sacerdotum, ubi Christus naiceretur,continuo Michaeae te stimonium protulerunt.
Haec scientia Diuinae legis insigni- ster adumbrata est in Pectorali Summi Sacerdotis. Exodi 28. num. 2 o. Pones autem in Rationali iudici' doctrinam, stveritatem, qua erunt in pectore Aaron, quando ingredietur coram Domino. He- , Oraice pro doctrina, & veritate sunt illae celebres voces Issim, ct Tumim, verbum e verbo reddas illaminationes,
vel inflammationes ; cr persectiones, Vel puritates: debet enim esse Sacerdos simplex, perfectus, & omnibus numeris absolutus : debet item tam eximia sapientiae luce collustrari, ut fulgoris, ac doctrinae radios longΘ, lateque diffundat. Haec strictim atti- εο
gisse contentus de Urim , & Tumim. eos, qui plura nosse avent, relego ad eruditissimos viros Bellarmin. to m. I. lib. . de Romano Pontifice, cap. I. Ariam Montanum in apparatu in lib. Aaron. Riberam lib. 3. de Templo, . cap. I 2. Galati . lib.4. cap. II. Genebr. lib. 2. Chronographiae pag. t 86. Baron.lom. I .anno Christi l . Moluendam lib. 1 i. de Antichristo, cap. I I.
Detrium lib. . Magi carum disquisitionum, quaestio 2. pag. I 22. V legam,in.cap. 2. Apocal. commentario I .lect. I. Barradam , tom. 2. lib. 3. cap 46. Lorin. Sapient. I 8. verb. 24. Pagninum, Mercerum, & Brixianum in .
Thesauris linguae sanctae. Suia Angelus Domini exerci
tuum est, VVertere potuisset Vulgatus vo - Α
cem malae,nuncim, ut vertit Iob. P. num. I A. Genes. 32. m1m. 3. Deuter. 2.n. 26.3c alias,saepe : sed arbitror,
eum, summo consilio, Sacerdotem Angelum vocavisse. Advertendum tamen est,quod plerique
293쪽
rique Patres obseruarunt, ut Isidorus lib. I .Sententiarum cap.I I .Gregorius libr. 32.Moral cap. I S. Hilarius libr.f. de Trinitat. Angelum non esse,nOmen Naturae, sed ossicij. Ipse Christus
Infra cap. . num. 2. vocatur Angelus testamenti. Et ab Isaia cap 9. numer. r.
iuxta L X X. Magni consit Angelim: exponit Tertullianus libr. de Carne Christi, cap. i . f Ostici j, non naturae vocabulo. J Fuit enim profecto
Angelus, idest,nuntiuS. Ioan . I s . n. I. Omnia quacumque audiui a Patre meo, nota feci vobis.
8 Doctrinam hanc hauserunt Patres ex magno illo Dionysio cap 4. ccelestis Hierarchiae ε, ubi docet, spiritus illos coelestes Angelos appellari, Propterea quod eis primo iniit Diuina illiistratio , ac per eos ad nos veniat. JQuod mirifice quadrat in Sacerdotes;nam ut ait hic Hieron. f Angelus, idest,nuncius,Sacerdos Dei verissime dicitur,quia Dei;& hominum sequester est ι .eiusque ad populum nunciat voluntatem. J Talis erat ille Angelus,
qui aiebat,2.Corinth. i. num. I9. Possitiit in nobis verbum reconciliationis e pro Christo ergo legatione fungimur, tanquam Deo exhortante per nos. Angelorum itaque nomine Sacer. dotes' intelligunt Hieron. & Anselmus, I. Corinth. I i. n. io. & multi interpretes Actuum I. nu .s I. & ad Galat. 3. num. I9. dc Isai. I 8. num. 2.& S cerdotes Ecclesiarum Angeli nomi- .nantur cap. 2.5 3. Apocalyps.
9 Deinde dicuntur Angeli, ad significandam eminentem supra caeter Smortales huius lanistionis dignitatem. Multus sim, si in hoc argumento velim excurrere. Videatur Baron. Torn. i. anno Christi s . . Bellarm.
libr. 4. de Eucharistia cap. 16. & Platus de Bono status Religiosi libr. 1. c. 37. Angelos quidem vidit aliquando Chrysostomus Sacerdoti sacrifi-
canti procumbere,ut ipse scribit lib. 3.
de Sacerdotio. Bonavent.etiam refert D. Franciscum dicere solitum, Sacer- .
dotem se prius , quam Angelum, si simul occurrerent,salutaturum fuisse. Denique Angeli sunt Sacerdotes sopropter insignem castimoniam. Erum sicut Angeli Deι , asseruit Christus
Matth. 22. num. 3 o. de iis, qui in coelo perpetuam colent castitatem. Miror, etiam Gentiles in suis Sacerdotibus pudorem laudibus extuli illa.
Quaerit Plutarch. in Problematis Ro
manis. cap. I I I. cur Sacerdotes non
modo caprea abstinere, sed ne eam quidem contingere iuberentur: causamque affert, ut horrorem in libidinem , cuius symbolum erat, indicarent. Magis est mirandum, quod scribit Gelius lib. I o. cap. I s. hederam neque tangere, neque nominare , fas
fuisse Sacerdoti, ea de causa, ut refertex Sexto Pompeio Meiad OS a q q. pO- sitiua numer . . quia hedera arcto illo complexu , nescio quid lasciuiae praese fert. Vide Tiraquei .leg. ι S .connubiali num. I 8. Censet Abulensis Exod. 28. post quaestionem i 1.Leuitici Tribui Smaragdum obtigisse in pectorali sumnii Sacerdotis: est autem Smaragdus teste Pierio libr. i. pudicitiae symbolum. Isidorus lib. i 6. Etymolog.cap. 7. de S maragdo ait: Herbas virentes, frondosque exsuperat: nulla gratior oculorum refectio est:J Mutuatus scilicet ex Plinio libr. 3 . cap. s. viridis
enim color oculis amicus est. Ecclcs. O .ia. 22. At quis Smaragdus ita hilarat,recreatque aspectum,ac pudor SacerdotalisὶLege Lorinum ad illud Sapient. . num. l. O quam pulchra est casta generatis cum clamaIst.
Illud vero pene excedit fidem, nisi s 1
294쪽
locupletissimi auctores testarentur, tam mirabilem esse antipathiam simaragdo cum libidine, ut,u probatus ille sit, frangatur minutatim, si quis secum habeat in patranda re Venerea. Lege V legam in cap. 1. Apocalyps. Comment. 3. se 2 6. Ita debet exhorrere Sacerdos labem turpitudinis , ut ex bysso retorta qua induebatur, grauiter probat Riber. libr. 3. de TempI.
cum Angelis aequandus, sed illis etiam praeserendus est. Chrysologus serm. 3 3. f Angelicam gloriam acquirere, maius est , quam ha re: esse Angelum, foelicitatis est;virginem esie,virtutis : virginitas enim hoc obtinet viribus,quod habet Angelus ex natura JBem. epistol. 2. Differunt quidem inter se homo pudicus , & Angelus , sed Delicitate, non virtute , sed etsi illius castitas Delicior, huius tamen sortior esse cognoscitur.J
O s autem a perenni, & contestata Maiorum vestrorum virtute turpiter degenerastis.
Filij bene morati, qui parentes imitantur,dicuntur ins stere patrum suorum notaram vestigiis viam. De sancto Rege Ionaphat legimus 3 .Reg. 2 2. num. 3. ct ambastauit in omni via Asa pruris sivi. De piissimo Iosia, . Reg. .
nu. 2. Ambulauit per omnes vias Dauid patris sui.Contra vero de filiis Samuelis, I. Reg. 8. m. s. Non ambula-rum
sub illisu in U3s eius, sed declinoerunt
post auaritiam. Via in Hebraeo habet articulum emphaticum,is illa via,illa scilicet,de qua paulo ante numer.6. In pace ct in aeqvitate ambulante mecum. Igi praeiae-
runt vobis aequabilem , Ac pacatam viam, sine ullius casus , offensionisve periculo ; vos aestu cupiditatum abrepti per auia, praeruptaque vitiorum, per caeca, & lubrica praecipitia deflexistis.
in lege. HEbraice. me eausam praebuistis. F Tigurina. Impingere fecistis. P gninus, offendiculo' sis: hoc proprie
significat verbum, sicandalieo. Ecclec
Eandem persequitur antithesim:illitum legis doctrina, tum vitae exemisplo, multos ab iniquitate auerterunt, inpra numer.6.V os sinistra,& violenta legis interpretatione , moribusque deprauatis, plurimos in ruinam impulistis. Quam autem sit graumac periculosum scandali peccatum , tra- ctant communiter interpretes , super illa verba Christi,Matth. I 8 .numer. s.ssui autem scandalirauerit,dcc. MemΟ-randa est illa Chr ostomi sententia, homil. 3. in cap. I. Actuum. Si unius animae salus tanti est, ut ob hanc filius Dei fieret homo,tantaque pateretur: perditio cogita, quantam concia
liabit poenam ὶ JIrritum fouis pactum Levi a dicit
Dominus exercituum. Lli pactum meum struauerunt, Deu- 'teron. 3 3.nu. 8. Vos transgressi estis;& cum foedus sancitum olim cum Levitica Tribu,seruantibus conditiones a me propositas, pactum salis, idest,firmum, ac perpetuum futurum esset , vos , violatis conditionibus effecistis , ut a me pactum ipsum rescinderetur. Lege, quae adnotaui, numer. S.
295쪽
Propter quod se ego dedi vos contemptibiles,ct humiles omnibus populis ,sicut non seruaris
E RVI SsIMUM saane Dei iudictu, ut qui in sublimi Sacerdotalis dignitatis fastigio
collocati,supra mortales caet ros evecti, Ac Angelis proximi; ingrati, ac rebelles largitori tatorum munerum, in res viles,& caducas suas cogitationes abiecerunt, illarumque potiundi causa diuinum pactum violarunt; exturbentur celso illo gradu dignitatis, ω foedissimis ignominiae' maculis inusti, atque adeo facie ipsa stercore respersa, in omnium odium , atques 7 contemptum incurrant.Stat enim fixa Dei sententia, in Sacerdotem pacti sui violatorem seuere pronuntiata. I. Reg. 2.num. o.Vide supra num. s.
Et accepistis faciem in lege. .
R Ecurrit ad eandem antithesim. Illi diuinam legem prς oculis habentes,cum iudicium serendum esset, longe temoto personarum respectu, ex iure,& aequo statuebant: supra n merta. Et iniquitas non est ιnuenta in imbi s eiis. Si vobis aliqua quaestio de is ge proponatur, maiorem personarum, quam aut veritatis , ac legis, aut Dei ipsius rationem ducitis. Theodoretus legit ex Symmacho. Facies reuereminι.
Quod seuere prohibitum est in iudica do. Leuitic. I9. num. II. Non comsideres personam pauperis , nec honores diuisum potentis: iuste iudica proximo tuo. Deuteron. I .nu. I .Nulti erit distantia personarum ἱ ita paruum audietis,ut magnum. Prouer. is num. I. Accipere personam impi', non est bonum ; ut declines averitate iudici1. Psal. 8I .nua. quequo
iudicatis iniquitatem' facies peccato- rum sium itis Ioann.7.num 2 . Nolite iudicare secundum faciem, sed iustum imaecium iudicate.
Nunqvid non pater unuου omnium nostrum ' Nunquid non Deusvnin creauit nos ' Euare ergo
desticis unussu que noctrum fratrem suum, violans pactum
patrum noctrorum PNvEHITun adhuc Pro- sypheta in Sacerdotes,qui contra omne ius, & fas, legitimi matrimonij sanctitate prophanis alienigenarum connubiis, Sc ipsi polluebant, Sc caeteris, ut pollueret,auctores extiterant. Graviter conqueritur, hoc uno flagitio tot foedissima flagitia co-tineri: nempe quo sanguinis, naturaeisque communio, Det,ac religionis cultus, comune societatis vinculum, sanctissimum matrimonij foedus,nefariε violabatur.Nam de genus ductum ab uno parete Iacob, & vera religio,qua unum Deum omnium conditore ve- 'nerabantur;& pactum cum ipso Deo initum seruandae Iesis ab eo latae, eos debuistet a tanto scelere absterrere. Haec est vis totius argumenti. Cum Grcaetera perspicua sint, obsura tamen est illa consecutio. Uurire ergo despicit unusquisque nostrum fratrem seuum Sed sciamus,Hebraicu, Ragad,quod quinquies in hoc χ. capi e repetitur, pro prie esse, transiredi pactum, violares
norum I.num.1. aut contemnerest i
rem. 3.num io. violata fides per coibtenaptum repeIitur.
296쪽
61 Aptissime itaque Vulgatus toties inculcat hoc significantissimum verbum in hoc capite, ad exprimendam se indignitatem violationis matrimoni j , quo uno foedere indignissimὸ violato , tot sancti stima foedera perfidiose violabatur. Sed si uxori fiangebatur fides, cur dicitur unusquisque praeuaricari in fiat rem 3 Ribera fiatris nomine sororem intelligit. Exquisit lor Inserpretatio , ut mihi videtur, invita. Magis assentior Hieronym. sic exponenti. Quare ergo veteres Uxores contemnimus, & fiatrum nostrorum abiicimus filias λ J Grauissima enim iniuria irrogatur patri, &pactum cum illo sancitum, quando. filiam in matrimonium collocauit, perfide rescinditur, eius filia contumeliose reiecta.
Transgressus es Iuda,is abominatio facta est in Israe se in
Hierusalem. I e est illud verbum Bagad,
cuius vim paulo ante expendimus. Oratorie exaggerat huius pramaricationis indignitatem tum a personaeorum, qui tantum facinus conceperunt , tum a sanctitate urbIs, quam
tali conraminari flagitio dedecebat. Suspenditque adhuc auditorum animos , nondum sigillatim expressti illo stetere, quod tam acerbe insectatur, ut maius quiddam concipiant , ac velut rem abominabilem abhorreant, ac detestentur.
auia contaminauit minationem Domini, 'quam dilexit. 'Populus ille singulariter electus,ut Deum coleret , Dei sanctificatio
nominatur. Causam reddidit ipse
Deus Levit. 2Ο. numer. 26. Eritis mihi sancti, quia sanctus sum ego Dominuου, ct separavi vos a cateris populis, ut esse- tu mihi. Quo respexit Petrus epist. I. cap. I . numer. I S. Vocavit vos, sanctum idest. sanctificationem. in eandemque causam affert, numer. I 6. quonsam scriptum est: sancis eritis , quoniam Cosan
mino , primuia frugum eius. Hebraice . f. codes: quae vox hic redditur a Vulgaro, sanctificatio, & exponitur a Ieremia nomine primitia , qu.e scilicet Deo consecrabantur. Psalm. I l .numer. a. Facta est Iudaea sanctificatio eii . idest, ut explicat Genebrar. sancta eius
possessio. Sic sepe loquitur sacra Scriptura. Ecclesiast. 36. num. I s. miserere triuitati sanctificasionis tua. Isai. 6o. numer. I ad ornandum locum sanctificatronis mea. Thre n. 2. n. 7. maledixit Ian-
carion1 siis. Indignatur itaque Propheta, hanc σύ sanctificationem Dei, idest, populum
peculiarem , ab eo eximie dilectum, prophanis connubiis pollutum , de contaminatum esse. Illustratur hoc ex I .Esdrae 9. num. 2. Tulerunt de filiabus eorum sibi, & filiis suis, Sc commi scuerunt semen sanctum cum populis terrarum. J Recte in hanc sententiam exponit Pineda in Salomone lib. 7. cap.7. numer.7. illud Eccles. . num. 1 2 . prophana ει semen tuum.
Ebraice, uxorem duxit: quod seuerissime fuerat interdictum a
& suo malo transgressus est Salo
297쪽
Disse, det Dominus virum, qui fecerit hoc , magictrum, se disci
pulum de tabernaculis Iacob, ct osserentem munus Domino
E Qv v M profecto est , ut qui Dei sancti Matione violauit , qui semen sanistum Israelitici populi incesto connubio polluit, siue sit Sacerdos, siue laicus, siue non resipiscat, siue Deum sacrificiis placare conetur,in horrorem tanti sceleris exscindatur ab eo populo, a cuius se sanctitate,ac puritate sciunxit. Haud absitiuile fulmen illi Apostolico I. Corinth. 3.num. IT. Sι quis templum Dei υιolauit, di ferdet idum
In fonte proprie est, exscindet. Haec
enim natiua est lignificatio verbi cr--,exscindere, delere, anathemate ferire. Varie,ut soler, illustrat Interpres. EZech. I .num. 8.di Jerdam eum de medio populi mei. Sic Praim. II . num . . &Hierem .s I .num. 62. Genes. I T. nu. I . Delebitur amma ista de populo suo. Psal. Io 8.num. I S. Differeat de terra mem ria eorum. L uit. I 8.num. 20. Peribit de medio populi sivi. . Prouerb. 2. num. 22. Imph vero de terra perdentur. Vbique vides excisionem. Exscindentur autem de tabernaculis
Iacob,idest, de populo Israel. Non solum indicto quotannis tabernacul Ο- rufesto, de quo Riber. lib. s. de Templo cap. i 3. sed usu etiam quotidiano loquendi,voluit Deus memoriam saepe refricari illius beneficij,quod commemorat Levit. 23. num s. ' discantpo ieri vestri, quod in tabernaculis habitare fecerim Tribus Istaei, ciem educerem eos de terra εχ γpti. Tunc ipse Deus etiam in tabernaculo sibi sedem , . ac domicilium collocauit, ut. expendis
Geneb. Psal. 7.nu. 67.qui Psal. 8 a. n.A. illa verba , siuper omnia tabernacula Iaco urbes exponiti oppida. Sic.Castr.
Hier. I O. num. 2 o. Tabernaculum meum
va fatum est: omnes funiculi mei diaupli Iunt; Hierusalem ipsam, imperi j caput interpretatur , quae turribus, ac maeniis,temPlo,atque palatiis,perinde,ac funibus fulciebatur. Quod vertit Vulgatus, magistrum, TOdc discipulum, Hebraice, Her vehone. Latine efferas,vigilantem,ct resfondentem. Vnde grauis sane quaestio orta inter Rabbinos , uter vigilantis nomine dignior sit magisterne, an discipulus Contendunt iac neruos ingem j; alij magistrum vigilantem exigunt, scdulum , dc acrom , minutulis interrogatiunculis prementem discipulum, rubores illi elicientem, donec ille apte, scienterque respondeat. Alij contra discipulum ipsum vigilantem requi-quirunt, acutum, & industri uin , crebris interrogationibus veritatem , ac dominam haurientem a magistro;cuius munus est, dilucide ad quaesita respondere. Ego nolim, dum me pacificatorem interpono , horum Grammaticorum ferulas subire: stet modo
illud , egregie rem expressisse Vulgatum ; de caetero non admodum disceptaueriin.
Et hoc rursem fecistis: operiebatis lacrymis altare Domini, fletu, o mugitu, ita ut non resticianae ultra ad sacrificium, nec acci
menba. A c 1 Ibi s est sententia , nec II possum eam pressius, & enu .cleati iis , quam Hieronymi. verbis explanare. f Derelictae uxores Israeliticae,& in thoris maritoru alie-M ma
298쪽
narum Gentium feminas cotemplantes, ad Dei solius auxilium confugiebant:diebus, ac noctibus ante altare Domini prouolutς, lachrimis .gemitu, atque eiulatibus inuidiam faciebant eius prouidentiae,qudd non respiceret
humana,& miseras non iuuaret.J
Ersistunt adhue petulantes isti Sacerdotes in sua procacitate. Violabant omnia iura; sacra , prophanaque miscebant: auertebat Deus faciem a pollutis eorum sacrificiis , exhorrescebat manus sanguine, ac scelere redundantes : in. terim uxorem lachrymae ubertim ad altare profusae, quasi velum quoddam inter Deum , & eorum victimas praetendebant;& tamen adeo sunt stolidi, ut a Deo petulantissimc sciscitentur, cur eorum sacrificia non admittat cum vel leuissima proximi offensi uncula resarcienda sit prius, quam Deo sacrificium immoletur. Matth. S.
Euia Dominus testificatus ess inter te,se uxorem pubertatis tua, quam tu destexisti. 3 π Oche probat Riber. testificarix Deum, idem esse , ac praecipere. Legem itaque sanxit, ac promulgauit voluntatis suae testem,& indicem.Genes 1 num 24. Matth. i s. num. s. Ad Ephes. s. numero 3 I. suam auctoritatem grauissime interposuit, seue
rissimeque indixit, ne uxorem tuam
lcgitimam , quam adolescens duxisti, abs te per summam iniuriam abdicares,ac fidem illi datam frangeres. Hoc proprie significat, deθιcere. Vide su
Et hac particeps tua, se uxor sederis tui
REpulis huius foeditatem expen- 74dit, siue ab inita iam inde a prima adolescentia societate, arctissimeque
seruata , adeo , ut in unam quasi carnem coaluisse viderentur. Genes. 2.num. 23. Hoc nunc os ex ossibus meis. Matth. I9. num I. Erunt duo in carne
una.Siue ab ipsius matrimoni j faedere
siniste, ac legitime sancito, cuius lura violare nefas esset.
Nonne unus fecit, se residuum δι- ritus eius est ' Et quid unus gi rit,ni emen Dei'
Oeus est difficilis , quem pimulti interpretes ab Hebrai-Zatibus abducti,dissiciliorem reddiderunt. Videat, qui volet, Rabbinorum sententias apud Figuerium, Riberam,& Montanum. Mihi Hieronymus videtur rem, quasi acta, tetigille;cuius ego intelligetiam paucis comprehendam. Idem est Prophetς argumentum,quamuis concisum,quod postea instaurauit, ac dilatauit Christus Marth. I9.nu.6.Summa haec est: nonne Deus unus creauit marem, & Deminam , ut arcto matrimonii foedere colligati genus humanum propagarent Nonne cuna inspirasset in faciem hominis spiraculum Vitae,Genes. 2.ri. . non solum de costa viri muliere formauit, sed etiam quasi residuum eiusdem halitus illi infudit, de eodem spiritu eam amauit, similem illi animam inspirauit ὶ Nonne totum
hoc eo consilio fecit, ut matrimonio vincti filios procrearet,qui Deum colerent, Deo seruiret,seme Dei, & dici,& esse mereretur Quod ergo Dem coniunxv,homo non separetMatth. I .nu. . Custidite
299쪽
Malach. Hodite ergos iritum vestrum
uxorem adolescentiae tuae noli deficere. γε Tieronymus. fNe abducamini li-11bidine, ne alienigenarum amore vincamini.J Sumit itaque Oiritum pro
impotentia quadam animi,ut Prouerbior. 2S . num. 28. kGr, qui nonpotest in
loquendo cohibere sitiritum mim. Non assentior huic expositioni: nam ipsius consequentiae vis exigere
videtur,ne in eodem versu vox si iratiuin tam diuersa acceptatione sumatur.
Dixerat,aisatum fuisse taminae, quali reliquum ipsius spiritus , quem viro inspirauerat; residuum spiritus viritaminam hausime:consequens erat, ut unus,idemque spiritus in duobuscorporibus habitaret, ut uxoris spiritus
dimidium elici animae viri, ut Horatius locutus est,tib. I. Ode. . Serves animae dimidium meae.
Vt anima ipsius viri, quasi transfusa per vim amoris plus esset, ubi amabat , quam in eo ipso corpore, quod 7 animabat. Scitum enim est illud Platonis : amor est a re animi Proprio qΠΟ-Zimmodo in corpore mortui, in alieno viventis. Itaque custodite οι tum vestrum , idest, retinete, & conseruate eam,quam & auctor naturae Deus, &castus amor coniugalis,quas vestrum spiritum , dc animae vestrae dimidium effecerunt. Hoc proprie sonat verbum Samar, ut probat Pineda ad illud Iob I .vers.l 2. msitatio tua cunodiuit ly
8 Neque huic explicationi obstat
Hebraicus textus, quem reddas Verbum e verbo. Servate in spiritu ve bo. LXX. Custidite in liritu vestro. Vulgare enim idiorna est. Habac. I. num. s. Asyicite in gentibus , idest , gentes. Psalm. 8 3.num 8. Quoniam tu hared tabis in omnibus gentibus. imo Pagninus
adductissimus Hebraeo,legit 2 cu lossite
igitur vobis spiritum vestrum: & Tigurina lucem affert nostrae intelligen-riar. Vos igitur, quam chara est vobis anima vestra, cavete, ne in VXOresperfidi sitis. J. Mihi etiam emphasim videtur ha- 79bere illa commemoratio, uxorem adolescentia tua,Vellii benalis tua num. I A.
eadem enim sit best utrobique Vox: spectάtque ad suggerendam memoriam illius temporis, quo adolescentulam illibatam guxit, & cam unice
dilexit. Prouerb. s . num. i8. Lata e cum muliere adoles entia tuae,cerua rarissima: Hebraico,amorum. Tantam vero cile amoris Vim , Ut .
amantis spiritum quasi transfundat in amatum , testatur Dionysus cap. q. de Di iom. Est autem mentis secessum , extatimque faciens Diuinus amor ; amatores sui iuris esse non sinens sed in ea, quae amant, penitus transferens.J Huius potentiae admirabilis, quam exercet vis amoris , vestigium etiam aliquod extat in Sacris litteris. Amantis est enim illa vox, ad G
lar. 2 .num. 2O. Vivo autem,iam non ego:
uit vero in me Christiti. de Corinth. 6. Dum. i7. Qui autem adheret Domino,
in lyritus est. Ac non solum de sublimi isto amo. 8 ore , sed etiam de naturali eadem legi
nere diligit eum: num. 3 o. Igitur sipuer defueris, sciam anima illius ex huius anima pendeat P morietur. I. Reg. I 8. num. I. Anima Ionatha conglutinata est anima Dauid 2 dilexis eum Ionathas quasi animamsuam. Quid igitur mirum est, si uxor in pubertate eximie , ac tencredi lecta, spiritus viri, idest, anima, nominetur λ Nam & Apostolus ait ad Ephes num. 19. Qui suam uxorem diligit. si ipsium diligit. Facit denique pro hac explicatio. 8 ine numerus is . ita ibi repetitur haec
sententia. Custidite lyiritum vestrum 11 m a nolite
300쪽
nolite deffucere. Vbi hortatur Propheta , ne eumdem illum spiritum despiciant ; hoc est, ex proprietate vcrbida ad , ne datam fidem frangant, ne perfidiose agant cum illo : quod in . expositione Hieronymi non potest con stare.
Cum odio habueris, dimitte, dicit
Dominus Deus Is A. 11 indira Ic Ribera deserit Hieronymuna: sed, ut ego quidem ar- . meam bitror, sine causa deserit ; dc cogitur, ironice hunc locum explica- rein opinionem prorsus improbabilem defendere ; non licuisse Hebraeis; nisi ob solam fornicationem, uxores repudiat e;quod erudite refellut Mal-
donatus Matth. is . num. 8. dc Castro Hierem. s. num. 3.& ipsa videtur sacra Scriptura refellere,Deuter. 26. num. I. Si non inuenerit gratiam ante oculos esus
propter aliquam foeditatem , scribet libellum repudi . Vbi durum,& violentum est, foeditatis nomine adulterium intelligere, propter quod non dimittebatur uxor, sed lapidibus obruebatur.
Leuit. 1 o. num. Io. Deuter. 22. nu. 22.
Ioan. 8. num. s. Imo libellus repudi j mulieris honori consulebat,ut posset, si vellet, alteri viro nubere: ester autem libellus famosus, si daretur propter solum adulterium. 83 Recte itaq; Hieronymus affirmat, haec verba esse Sacerdotum, qui suae libidini, quali velum quoddam, Mosaicam legem obtendebant. Quid nos inquiunt in tam acerbe criminaris A uctor ipse legis potestatem facit, ut qui odio habuerit uxorem , dimittat. Sic etiam Pharilaei obiecerunt Christo Matth. is . num . . Quid ergo Moγ-ses inaudarit dare libellum repudi3,2 H-
Operiet autem iniquitas ve timentum eius, dicit Dominus
Oei huius dissicultas in varias ex- 8 ricationes distraxit interpretes.
verbo. Operietur inquit iniuria hoc velamine,& praetextu.J Confirmat ex
cap. 32. Genes. num. 2o. Placabo ilium muneribus: quod ita ait, ex Hebraeo verti Polle: operiam faciem eius velamι-ne.Sed versio ista loci Genesis vel ipsis Hebraizantibus est inaudita. Scio,sbium Forerium Isa 27. num.9. amrmare, Myer, quod in propria significatione idem est , ac oblinire , ibi postereddi, tegam siue operiam. De cuius sententia non est hic disceptandi locus; sed qui vocem minia, quam vertit
V ulgatus muneribus ponat,Vt eXpΟ-nit Prado, velamine, reperietur Omni
Et quidem Pradi explicatio diserte habetur in Tygurina Num ergo violentiam vestimento suo teget J Isidorus Clarius Tanquam vestimento celat nequitiam suam.J Valabius. Tegit iniquitatem Fub Mneyua. Sed boni isti
interpretes lectionis Vulgatae nullam rationem ducunt, cui vix, aut ne
vix quidem , potest ista expositio accommodari.
In eumdem lapidem impingit Fi- 8sguerius : existimat, esse prouerbialem locutionem, operire aliquidsuper vestimento,dc perinde esse,ac palam proserre: ut si quis rem furto ablatam, super suum pallium vellet occultare. Vertit itaque Hebraica, nec male vertit f Et operuit iniquitatem super vestimento suo.J idest, nequicquam , & frustra
Huic amnis est intelligentia Ariae 8σMontani. Obseruat, aliud esse operire vestimentum, aliud operire super vestimentu Primum est,uestimentum studio