장음표시 사용
331쪽
agitari posset hic dissicilis , ac nobilis
illa quet stio,virum in nouissima mundi aetate, debacchante Antichristi fu- rore, concionibus , & miraculis Eliae, Iudaei omnes sint ad fidem Christi conuertendi. Sed quia longius cogerer euagari, quam ibleo, lectores relego ad eluditissimos viros, qui ea de re ex instituto tractauerunt: ij sunt Ioseph. Acosta de temporibus nouissimis a c. 7. usque ad iχ. Maluenda lib. I i. de Antichristo a cap. i s. usque ad
3 s Mihi compertum est, non Omnes promiscue Iudaeos traducedos clle ad fidem,imo plerosque obuiis ulnis Antichristum excepturos : illi duntaxat conuertentur, quos Danielis digitus,
vel folius Dei ipsius designaul r. Da
niel cap. la. nu. l. In tempore ilio seruabitur Ropulus tuus, omnis , qui ιnuentus fuerit scriptus in libro. Itaque cum assirmat Paulus ad Ro. i I .n. 26. Et sic omnis Ura Isaiam fiset; commode interpretandum est, ut dilucide interpretatur Ioannes Apoc. I 3.ri. R Adorauerunt bestia omnes, qui inhabitant terram,
quoru non *nt seripta Nomina in libro vi-36 ta Agni. Daniel nimirum praedicit,populum omnem Israeli titum, qui scriptus fuerit in libio , salutem tunc per
fidem cosecuturum quod etiam praenuntiat PaulusJoannes insuperaddit, non solum omnes Iudaeos, sed ceteros etiam,quoru non sunt scrspta nomina in libro vitae, Antichristiam adoraturos. Lege,quae scribui in hanc sententiam Sual eZ tom. 2.in 3. partem ds'.
Ne forte veniam, se percutiam te
3 Ide inaestimabilem Dei benigni-
V tatem : eo spectat, cum inventat
terrores,cum Concionatores pr mittit, ne veniens ipse cogatur de impiis supplicium sumere. Simili affectu allocutus est Moysen, Exodi 3 .num. 2. Mittam praecasorem tui Angelum et non enim incendam tecum , quia Populus dura ceruici, es , ne forte diI perdam te in via. Vulgo iam nota est fgnificatio vocis anathema: passim enim in sacris Conciliis haeretici anathemate percelluntur. Hebraicum nomen herem , excisionem, internecione, vastitarcnaque
significat verbum ipsum Laram ut
obseruat Forerius, Isai. I I num. I S. &cap IA: n. 2.est penitus desolate, e medio sine ulla commisciatione tollere, funditus perdere, ut nihil omnino remaneat. Congruenter Malsus, Iolueranu. t r. Omnium execrationi, at de-tellationi deuouere, Sc plane occidione occidere,prorsusque abolere. Deu- 'terono m. l 3. num. li. Delebis eam, ac
omnia, quae in ilia sunt, et sique ad pecora.
L X X. Anathemate anathematιdabis eam. Cap. 1 . num II. Nullum omnino permittes vivere, sed ιnterscies in oregia- Δ. LXX. Sed anathemate anathemati Tabis eos. I. Regum. IS .num. 3. Demo
Ere uniuersa eius. LXX. Anatheman arHincillud. I. Machabaeorum s. nu. s. Anathemati uit eos, ct incendis turres eorum igni, cum ommbus, qui in lys erant. Hinc Matth. 26. num. 4. Carpit dete- sflari. Graece. Anathematizare: quod verbum rerinuit Vulgatus Marci i 4.nu. l. Hoc est, dirissima, & pessi naquaeque sibi imprecari, extremis ditis se ipsum deuouere. Lege LoVnum ad
illa verba Actuum 23 .n. I 2. DevouerH st. Et Massium, Iosuc s. n. I St autem urbs anathema. Et Riberam Zachariae n. 3 8, Anathema non erit amplius. E Toletum , ad Roman .f. annotatione 3 . circa illud ,optabam enim ego Est anmthema esse a Christo. Cui si laus honor,& gloria put infima secula seculo
332쪽
COMMENTARII EXEGETICI 'LITTERALES:
la suum ipsa & prodit, & commenis dat Auctorem : est certe Auctor praecipuus Diuinorum librorum Spiritus ille Diuinus , qui sacris Scriptoribus, velut Amanuensibus, non sententias modo, sed singula etiam verba dictauit: sed um , ct multiplex cum sit.
Sapientiae 7. num. .s in manu Pr phetarum assimilat M, Osee I 2.num. I P.
hoc est, singulorum ingenio, dc stylose se accommodans ; non solum di- uel sis, sed eidem etiam, diuersis temporibus diuersa suggerebat ; Paulo,
cum Hebraice scriberet,cultiora cumGraxe, minus Culta , Ut notauit Ribera in Epist. ad Hebr. cap. a. prooemij num. 3. Sic idem Apostolus,cum scribit ex vinculis , ardentiore caritate inflammatus, spirat nescio quid ardentius , & sublimius ά quod hic aduertit Chrysost. homil. i. Isitur haec Epistola, ut quae maximc, suum ipsa Auctorem praesesert. Quod ad nomen attinet,variae sunt 3 Antiquo
Oloffensibus obtrude-b nt Impostores Cher inti peruersu dogma, qui Angelos pra pone bat Christo ,& Iudai
cas rursus luperstitiones inculcabat. De quo Baronius tom. I. anno 6O.
Vtrumq; errorem Apostolus refellit: totumque se effundit in extollenda Christi supra omnes caelestes spiritus dignitate. Ad extremum confirmata fide,mores instruit,vsitatisque salutationibus Epistolam claudit. I
Paulus. PisTOLAE B. Pauli comendantur ab Auctore ε, sed mea quidem sententia liaec Episto-
333쪽
Antiquorum, Recentiorumque sententia: : lege Baron. to. l .anno Christi 3 6. Salmeron, to. I s. libr. 2. Tolet. In
disput. i . illud constat ἱ antequam si gregaretur in Apostolum, Actuum Is . num. 2. constanter a Luca appellatumia ille Saulum ; deinde vero constantissime Paulum : scilicet Apostolus Gentium, Latinum nomen plausibile Gentibus assuinpsit ι Romanis praesertim gratum , quorum ciuitate donatus erat, qud tibi apud eos beneuolentiam conciliaret. Augustin. libr. de spiritu, Sc littera, c.7. alciorem asia
fert caulam. Non ob aliud , inquit,
hoc nomen elegit ; nisi ut se ostende aret paruum. J Quando igitur eximio honore affectus cst a Deo , tunc ipse profundius se depressit ; dc cum nomine Apostoli,quo Lucas statim,cap. 4 num. . dc i 3. bis eum insignivit, nomen ipse sibi sumpsit Pauli: nam ipsum Pauli nomen AE miliorum familiae a breuitate staturae inditum est. Eiusdem Pauli est humilis illa vox. i.
Corinth. t s. numer 9. Ego sum miniamin Apostolomm , qui non sum digniuvocari Apostoliv.
spossolus Iesu Chrim. NVsquam honorificum Apostoli
titulum usurpat Paulus, nisi necessitate constrictiis,qub suam auctoritatem tueatur. In Epistola ad Philipp Sc in utraque ad Thess ilon.& ad
Philemonem,inodestiae causa se Paulum tantum nominauit. De Epist. ad
Hebr. sic Clemens Alexandri n. apud Euseb. libr. ,. histor .cap. a. f Pro humilitate , qui ad Gentes fuerat destinatus, non scripsit semetipsum Hebraeorum Apostoluir vel propter honorem Domini, qui se missum dixerat ad oves Israel. J At cum Impost res eius auctoritatem elevabant, vel iis , ad quos scribebat, erat ignotus, vel denique cum praecipiebat aliquid Apostolicum, nempe Timotheo, d Tito, ut Episcopos constituerent, ut constaret tuae potestatis id cile , se appellabat Apostolum, honorificans nempe non se,sed iuum ministerium.
dicatio Euangelii meritum pondus haberet apud omnes. Et sane Apostolatus munus hono- srificentissimum est in Ecclesiastica Hierarc hia: prima,ac suprema digni- .
Ephes. num. I i. Latissime patuit eorum potestas: ad cos enim spectabat, Euangelium promulgare, Incerpreta- .ri veteres Scripturas, condere nouas formam credendi in symbolo tradere, Ecclesias per totum orbem eligere; earum ministros instituere;lcges sancire; aut easdem, si opus esset, abrogare. Denique sacramentorum numerum, de eorum usum legitimum edocere : idcirco appellantur Ecclesita columnae,ad Galat. 2. numer.9. dc ad tanta obeunda munia primitias spiritus habuerunt,ad Roman. 8. n. 2 I. Adeo, . ut affirmet Anselm.& D.Tho m. Mati. 3. dc SuareZ to. 2. disput. 8. sect. 2. dc disput .a .seist. 3. Christi Prςcursorem.
Baptistam minorem fuisse Apostolis ministerio. Maius enim ministerium inquit Ansel. in non fuit,quam Apostolatus. J Cuius minister ij titulo vel ipse Christus insigniri voluit. Ad Hebraeos s . num. I . Considerate Apostolii
ct Pontificem confesonis nostra Iesum. Vide ad Roman. I s. nu. 3. & Matthaei
Iam vero Paulus per antonoma- 6siam est Apostolus. Sic August. lib. 3. contra duas epistolas Pelag. c. 3. . Ipse certe modeste aequat se vel supremis Apostolis 1 .ad Corinth. I I. numer. s. Existιmo, nihil me minus fecisse a munis
334쪽
minus fui ab lys, qui seunt seupra modum Apostoli. Sed memor demissionis,subdit: tametsi nihil sium. Illud non dubitanter ausim affirmare, significationem vocis , Paulo supra omnes Apostolos conuenire: Apostolus idem est, ac missus: Paulus autem fuit,qui mi Dsus a Christo, plures orbis regiones Euangeli j face collustrauit. Perstrin. git ipse longissimam peregrinati nem , admirabilemque circuitum ad
Roman. i s .num. I 9. Vbi Tolet. anno latione II.
Per voluntatem Dei. Erogabant impostores Apostolii Iauctoritati,quod no fui flet asci . tus a Christo in Collegium Apostolicum, sed vel priuatim missus a Petro, vel certe publice electus ab Apostolis. Hanc iple calumniam lispe refellit ad
Galat. I. num . . Paulus Apostolus non
ab hominibus .neque per hominem, sed Per Iesum Chri tam, 9 Deum Patrem, qui suscitauit eum a mortuis. V bi 'duo docet : primum , se non este missum ab hominibus, ut ipse aliquando misit
. terum, se non ullis etiam Apostolis in hac parte esse praeferendum; quod illi per homines electi sint, ut Matthias, . Actuum t n. 13. Statuerat Loopsc --r ro immediate ab Spiritu cincto. Expresse enim habetur Actuum is .n 1. Dixis illis Spiritvisanctu/siegregate m hi Saulum, or Bamabam. Cum Vero a
Spiritu sancto missiis esset, a Christo
se missum affirmat;quia eadem est potestas utriusque personae. Sic Actur,ma O.nu. 28 creatio Epistorum Ecelesiae attribuitur Spiritui sancto, cum tame, ipse Paulus ad Ephes .n t . eandem
attribuat Chrhsto. Et i Cor. I 2.nu. 2x eadem etiam attribuitur Deo. V idelicet opera Trinitatis ad extra sunt,
indivisa.Obseruat Chrysost. ho m. I. ad Galat. verba illa, quι siuscitauit eum a
mortuis, pertinere non ad tuenda modo, sed etiam amplificandam Apostoli dignitatem:nam magnos illos Apostolos ambulans iuxta mare vocaverat Christus , cum morti obnoxiam vitam agebat. Paulum vero vocavit, cum iam ascendisset in coelum. Vide August. libr. i. Retractationum C.ΣΑ.& I Thom lect i .in epist.ad Galat. Secundo significat Apostolus , se 9 non suis meritis, sed Dei nutu,ac singulari beneficio fuisse euectum ad
Apostolatus culmen. Vtrumque sensum agnoscit Ansel. hic, cum ait. Et hoc non per sua merita vel per humanam electionem, sed per voluntatem Dei.JPropterea Apostolatu saepe gratiam appellat. Ad Epheccap. . num 8.A hi omnium san torum minimo data est gratia hae, in Gentibuι euangeliet ereinuest gabiles Huitias Christi.Sic ad Ro
Illustratur totum Hoc ex illo cap. Id Ioad Galat. ubi cum abunde diluisset Apostolus,quod sibi obiiciebaturnad-
dit,nu. I s. Cum autem placuis eι,quι me segregami ex utero matris meae, er voca
uit per mariam suam. Greueuret filium
suum in me , ut euangelizarem Illum sn
sentibin dec. Graece, en si sene cuius verbi germana significatio ea est : ita probare aliquid, gratiimque habere,
ut cius approbationis causa potissim tura ducatur ex prona Dei ad benefaciendum voluntate. De quo fusus insta nu. Ista Ergo cum piamirci, iJest . . cum sua sponte , nullis meis meritis lacessitus, decreuit,tani eximiam gratiam in me conferre, ac me nondum
in lucem editum,altissimo misericordiae beneplaeito , ad tam excc lsum munus segregare: ecce idem verbum, quod ad Rom. r. n. I. & Actuum 23. Dunia ab Iam tunc sesegit me,ac seρο-
335쪽
suit ad promulgandum Euangelium. Hoc proprie est aphar in t eximia ruaedam, lectissimique secernere. Vne Aphorismi, sententiae selectae; Paulus vero vas fuit electionis. Actuum 9. n. i s. idest,valde selectum. II Hoc eodem modo Christiis segregauit Apostolos Marci 3. numer . I . Vocauit ad se.quos voluit Ust. Quo verbo de ambitionem,de meritum APO- stoloruin excludit. Neque qui quam
sumpsit tibi honorem, sied qui vocat tu es a
Atque hinc, quasi sponte nascitur postremus horum verborum sensus: Apostoli personam non ipse mihi arripui,sed per Dei voluntatem imposi-11 tam sustineo. Congruere hunc sensum Apostoli menti, mirifice confir
stolin Iesu Christi secundum imperium
Dei. Ecce quam hic appellat voluntatem, ibi vocat imperium, quod detrectare nefas ellet:na ut ipse ait, I . Cor. 9.l u. IG. Necessit.υ mihι incumbit. enim mihi estsi non euangeliet ruero. Sed quando denunciatum est Paulo hoc imperium 3 Cum spirantem minas, caedetque anhelantem , coelesti luce perculsum Christus exturbauit. Sic ipse refert Actuum 22 num. 2 . Vade, quoniam ego in nationes longe mittam te.
i 3 Vm Paulus Romae detineretur uiri vinculis a Nerone, Timotheum ad te accersiit, quem Ephes. Episcopum consti Iuerat, a. ad Timor.
motheus dicto audiens esset , quas deinde ex vinculis dedit Epistolas, de suo, de Timothei nomine praenota
1 Hieronym. in Epistolam ad Philem. duplici de causa factum putat. f Vt de epistola maiorem haberet auctorita-
tem,quae non ab uno scribebatur; quia nulla aemulatio erat inter Apostolos, si quid forte Paulo dictante, alij Spiritus suggessiit et , absque ulla tristitia addebat Paulus. J Sic Hieronym. Sed magistro orbis,s apientiae coelestis luce perfulo , parum a discipulo posset auctoritaἔis , aut lucis accedere : de iam totae epistolae Pauli non citent ipsi ulmei Pauli , si alius praeterea dictabat, quae sibi spiritus
suggercbat : dc interdum contingeret , ut uniuersia promiscue fidelium multitudo amatum condendi Scripturas accipercr,qula omnium nomine salutatio praenotatur, ut ad Galat. I .num. 2. Et qui mecum fiunt,omnes statres. Chrysost. mihi videtur caulam propius attigille ho m. I. in epist. 2. ad
Corinth. f Coniunxit illum sibi, partim illi hac re dignitatem, Jc auctori tatem concilians, partura luam declarans mode ibam. J
Eis, qui sunt Colosis. I R Q R , postqua in Chrysost. i s
& OEcumenius diserte affirmarunt , Colossas urbcm este Maioris Phrygia , cuius etiam meminit Plinius, dum Asiam describit libr.
.cap. 32. de Strabo libr. I 2. cap. s. tamen adhuc usque eo hallucinatos futile quosdam interpretes, ut Colos- Osenses cum Rhodiis confundant Perstrinxit eos scilicet Colossus ille Solis , Rhodi fabricatus, adeo stupenda mole,ut reste Plinio,lib. 34.c . pauci pollice eius amplecterentur maioresque essent digiti, quam pleraque statuae.Prodigium iure optimo inter se-' ptem orbis miracula relatum . Vulgarem hunc errorem refellit Baron.t O. I. anno Christi so. Salmeron tOm Iq.
disp. i. in hanc Epistolta Mihi satis ea illa
336쪽
illa ratio ε, Laodiciam, de Hierapolim finitimas esse Colossis, ut constat ex
sus num. i 6. Cum lecta fuerit apud vos epistola haec, facite, ut 8c in Laodicensium Ecclesia legatur.J At in insula Rhodo nusquam tales urbes memorantur ; quas tamen constat, in Phrvilia litas esse.
Sanctis, se fidelibus fratribus in Christo Iesι.
Lande compellat Colossenses tri-II plici honorifico vocabulo , de
more nascentis Ecclesiae: dicti nimirum tunc omnes Christiani, tres: qua etia nomenclatura usus est Chri
nu. 23. Tertullianus in Apologetico, cap. f Quanto dignius fratres &dicuntur, dc habentur, qui unum Patrem Deum agnouerunt: qui unum spiritum biberunt sanctitatis: qui de Uno utero ignorantiae eiusdem , ad I 7 Vnam luce expauerint veritatisὶJ Nominabantur etiam sancti. Paulus dum taxat plura nobis suppeditat testimonia: ad Roman. I. numer. 7. Vocatu sanctis: cap. I s . numer. 2S. .COrint I. num. 2.2.Corinth. I num. I.& cap. I s. num T. I . Salutant vos omnes sancti. Ad Ephes i. num. I. Sanctum autem,
o sue Agion. idem est, ac purum, Deo dicatum. Sic illi primaevi Christiani
abluti Christi cruore recens effuso,&adhuc pene calente , Deo addicti, &consecrati sanctitatem mirifico colebant ; idque in eis operabatur aeternus Pater : quo unigenatus Filius, iam iamque crucem subiturus, ab eo impetrauit, Ioannis 17 numer. II. Sanctisca eos.
18 Fidelium appellatio communior est , quia ad nostra usque tempora permanavit. Chrysost. homil. I. hic. Non ideo duntaxat fideles vocamur,quod credimus: sed & propterea quod mysteria ista nobis a Deo concreduntur. J
P v D Hebraeos communis I9fuit illa salutatio , qua paceni sibi precabantur. GeMnes. . numer .23. Pax vobscum. Iudicum 6. num. 23. Pax tecum. Et alias saepe. Sic etiam abeuntes bona cum pace dimittebantur. I. Reg. I. num. IT.& 2. Reg. I s. numer.9. Vade in pace. Hac etiam salutandi forma usus est Christus, Ioannis a o. numer. 26. Pax vobis. Eadem ut uterentur , praeceperat Apostolis, Matth. Io.num. I 2. Pacis autem nomine bonorum affluentiam contineri, Hebraei cxistimabant, omni calamitate seclusa. Hinc crebra illa interrogatio,cum suborta erat suspicio impendentis mali, A. Regum λ. num. l9. Nunquid pax est ' Es por bienesta Gnida ' Bethlehemitae , etiam Samueli inopinate venienti, I. Reg. I s. numer. q. Paciscus ne est ingressus tuus' menes amena mos alun desestre Θ 2. Regum l8.numer. 29. Estne pax puero Absalon Pse succediri astuna defigracia 'Sed ut ad Epistolarum salutatio- 1Ο
nes veniamus,non praetermittam me
morabilem Platonis sententiam, Epistol.ad Dionys. Petis, an rectilis ponatur in salutationibus gaudere, an quemadmodum ego solitus sum, bene agere. Ego autem neque Deum hoc modo , neque hominem salutarim: non Deum , quia contra illius naturam loquerer; nam procul a molestia, 8c voluptate Diuinitas: no hominem, quia saepius detrimentum , Ac dolorem sibi affert voluptas,hebetudinem in
337쪽
in animo , & obliuionem , insipientiam. & petulantiam partem.JHorat. lib. i. epist. 8. utrumque coniunxit. Celso gaudere , ct bene rem gerere , Erc, Illa vero deinde salutatio omnium frequentissime percrebuit,qua se valere iubebant, sibi salutem nuntiabant. Quam salutandi formam videmus usurpasse Vulgatum, Iacob. I. n I. ai Ad eamdern spectat, quod scribit Seneca , Epistol. i s. solitos fuisse Ve- teres ad suam usque aetatem , ita epistolas inchoare: si vales, bene est. In quam sententiam Plinius Iunior lib. I.
epist. i i. svel solum illud scribe, unde Priores incipere solebant : si vales, bene est ; ego quidem valeo. J Seneca vero , ut erat Philosophiae amator egregius. Nos, inquit, dicimus: si philosopharis, bene est. Valere enim hoc demum est: sine hoc, aeger est
aa Paulus vero quasi sigillum impressit Epistolis, gratiae salutationem. De
quo c.6. num.vit. Tertullianus lib. s. 'contra Marcionem, cap. s. I udaei in pacis nomine salutant: euangeliZator autem bonorum, id est, gratiae Dei, paci eam praeferendam sciebat. J Hac ergo salutatione usus est ad Roman.
I. num. 8. I. Corinth. t. i ta 3 ad Galat. I . num. 3. ad Ephes i. nu. 2. ubique
serὸ eisdem verbis. Sed cum ubique etiam' oratio inab luta maneat, ex usu Apostolico supplendum est verbum Pleibynthie, quod expressit Petrus in utraque Canonica , & beatus Iudas in tua. I ii priore quidem Petri
cap. I. num. 2. Vestit Vulgatus, multiplicetur. In posteriore , cap. I. num. 2.
δc in epistola Iudae, nu. Σ. adimplearum Pracabantur nimirum Apostoli fidelibus & cumulum ,& incrementum bonorum canestium. a 3 Gratia,S pax ita sunt inter se con nexa, ut prius Apostolus exoptet gratiam, nempe iustificantem, qua & re
missio peccatorum , de amicitia cum Deo, & participatio diu mae naturae,& ius ad gloriam continetur: deinde vero precetur pacem , quae sine gratia conlistere non potest, nam pax uberrimus est virtutis fructus. Isa. s 2 n. l7. Frit opus iustitia pax. Psalm. 8η. nu. 1 l. Iu biia,cr pax sculatae sunt. Psalm 7 l.
num. 7. Orietur ιn iuebus eius iustitia crabundantia Pacu.
Contra vero flagitiosi neque ipsi a secum,neque cum aliis pacem habere possunt. Secum non habent,quia dissidentium cupiditatum fluctibus huc illuc misere agitantur. Isai. 7. nu. 2O. ρ- autem qu.is mare fruens, quod quiescere non false non est pax impθι. Ab aliis etiam vistident, quin ob ea, quae ardenter appetunt, saepe cum illis in
coniciationem veniunt: unde discor
A Deo Patre nostro, se Domino Iesu ChrisIo. Non meminit Spiritus Sancti, as
quia postulare gratiam dc ρο- cena,est ipsum Spiritum Sanctium postulare. Ad Rom s.n ii. s. Charitas Dei dissus est in cordibus nostris per Spiriarum Sanctum , qui datus est nobis. PIO-pterea etiam appellatur ab Ecclesia donum Dei altissimi. Et 2.Cor. I 3. n. l 3. illud nobis a Deo communicari, iaim partiri exoptat Apostolus. Gratia Domini nostri Iesu Christi, cr charitas Dei, oe communicatio Sancti Spiritin sit cum omnibus vobis. Ergo cum postuletur inissio Spiritus Sancti , ideo non postulatur, nas a Patrc, de Filio, qui solum dicuntur mittere in Diuinis. Vt docent Theologi cum D. Tho. I .P. q. 3 4 Deum appellat Patrem nostiurn, non solum quia creatione Parcr est, Dcur.3 . num 6. sed quia per Euan
338쪽
gelium accepimus spiritum adoptionis filiorum , ad Roman. 8. num. I 6. Legis Mosavcar cultores non tam pro Patre indulgente habebant Deum, quam pro seuero Domino : spiritus seruitutis,metusque poenae eos in officio continebat. At Christiani, quibus talem charitatem dedit Pater, vi fili
Dei nominemur, ct μπω, I. Ioannis 3. num. I. Renati non ex semine corruptibilised incorruptibili per verbum Dei vivi, I .Pet r. l .num. 2 3. Esse ii diuina conser
tes natura. 2. Petr. I. num. . Haredes
quidem Dei, cohaeredes autem Christi, ad Roman. 8. num. II. pro filiis se gerul,spiritu filiorum aguntur, Deum ut Patrem reuerentur, eius vel minimam offensiunculam extimescunt. Denique erecti spe Paterna: agnationis, haec caelestia dona ab indulgenti iasino, effusissimoque Parente pro certo sibi pollicentur.' Gratias agimus Deo, o Patri Domini noctri Iesu Christi. 1ν Vbest hic, Eucharis leo. Quod ver-
a sacris Scriptoribus promiscue pro benedicere, aut gratias agere, itidem ut eulogeo, copiolissime demonstrant. Itaque in hoc loco perinde se habet,
28 Et lententia quidem perspicua est, sed quae incensim Apostoli charitatem vel maxime commendet. Agere enim Deo gratias pro beneficiis in proximos collatis , cst ita ardenter
proximos amare , ut eos tanquam me
alterum existimem, obstrie usque sim Deo pro beneficiis, quae ipsi receperunt. Atque ea de causa salutatione finita, ubi conciliat sibi fidem, de auctoritatem , solet semper Apostolus exordium ducere a gratiarum actione, precibusque fusis pro iis, ad quos scri b it, quo corum sibi conciliet beneuolentiam L permagni enim interest ad recipienda monita salutaria, si ea tibi persuadeas ab co tradi, cui tua salus cordi sit. Semperpro vobu orantes. T agit gratias pro iis, quae iam a Deo obtinuerant Colostenses ; depreces assidue fundit, pro obtinendis iis , quae adhuc desiderabant : quod
utrumque argumentum est ardentissimae charitatis. Semper inquit)
re,facessit negotiu exnositoribus;cum fieri nullo modo postit, ut nunquam ab oratione desistamus: nam ut etiam variis occupationibus districti, Deum praesentem contemplemur ε, identidemque ad illum animum referamus,
quod non nisi valde perfecti faciunt; certe dormientes minime possimus orare;& est necessarium perrecti silmo cuique, aliquantulum somni capere. Planissimus est August. sensus, ex- soponentis illud Apostoli i. Thettalon.
s. num. T. Sine intermissione orate ; de ad Ephes.6. num. i8 Orantes omni tem pore. tom.6. de Haeresibus ad Quod
vult. haeresi s . f Vt nullo die,inquir,
intermittatur certa tempora orandi.JAfficiliat ergo Apostolus se nunquam orare, quin pro Colollensibus etiam Deum deprecetur. Clarius sensum hunc exprcssit a. ad Timoth. .num. 3. Quod sine intermisssione habeam Iinmemoriam in orationibuι meis r de ad Philem. num. . Semper memoriam tui faciem in orationibuι meis. Sed quid mirum flagrantem Apostoli charita-
rem eo vique progrellam, si fere hoc ipsum de se testatur Samuel i- Reg.
339쪽
I2. num. 23. Absit autem a me hoc pe catum in Dominum , ut cessem orare pro
vobis. Se inexpiabili scelere violatum iri putat, si preces intermittat fundrepro populo: notabile Sacerdotibus
3 i Illud est mirandum maxime, adeo exoptaste Apostolum , ut Romani in animum inducerent, sibi vel maxime esse cordi eorum salutem, ut laanc solicitam curam assidue pro illis deprecandi, arctissimo, sanctistimoque iureiurando illis firmatam , testatamque voluerit, ad Rom. i. nu.7. Testis enim mihi est Deus, cui seruio in lyiritu meo, in Euagelio Fi* euu,quod sine intermissione memoriam vestri facia semper in orationi. bis meis. Hanc Pauli adseuerationem fui sie vere iuramentum, conuenit inter Expositores ; & smile usurpauit C. 9.nu. I. Vbi mirabilem dilectionem, creditu difficilem , qua optabat anathema esse a Christo pro fratribus suis, grauissimo iureiurando confirmauit. Finis enim doctrinae arduae, ac pernecelsariae stabiliendae, iustam fa-32 cit usurpatione iuramenti. Quia ergo magni momenti erat, hanc ardentem Apostoli charitate notam , ac certam esse proximis : cum res esset occulta,
quaeque iub aspectit in minime caderet , Deum , qui occultorum est conscius , testem appellat. Et quamuis noluerit hic testatam facere iureiurando hanc curam deprecandi pro Colossensibus , tamen hoc suppleuit repetita asseveratione, nam id ipsuna
, is iamd A Vs A M reddit Apostolus,
audillet ab Epaphra auctor est hie Chrysostomus)eos alta iecisse Fidei
fundamcnta,& spe caelestis repromissionis erectos, chalitate in proximos exercere. GraecE,cῶm auiuisemuδ. Acusantes. Atque ut semel hoc adnotenuis
pro tota hac Epiliola ; habent Graci quaedam participia formata ex Aori-llis, quae vim habent apud ipsos prae
teriti temporis: ea tamen noster Interpres, fortassie auctus religione reddendi participium participio , coactusque inopia Latinae linguae, Cepe
solet vertere,quasi praesentia. Hic c. l. num. 2. pacificans. Graeco, pacificatis. cap. 2. nul '. donans. Graece, condo
natis. nui delens , Graece , deleto. ibidem, a gens. Graece,sustulit a um
Sed quia causati sumus inopia La- 3 tinae linguae, illud est animaduertendum : saepe Vulgatum reddidille haee Aor ista per praesens, etiam ubi praeteritum aeque Latinum suppetebat. Matth. I . num. IA. Exiens vidit tumbam. Graece , egressim. Actuum I. Du-mer. 2 2. Incipiem a bapti ate, Graece, exorsu.
identidem etiam Vulgatus, clim 3Iid sententiae perspicuitas desiderat, ingenitam vim pr teriti attribuit Ao-ristis, etiam si illi opus sit, uti cucui tione.Hic c. l .n. I 2. quι dignos nos fecit, Vertere de more potui ster, facienti. Sic
C. 2.nu. I 2α 3. 4. I o. ut hinc cernere liceat quantopere iuuet cognitio Grae-
linguς ad innatam vim temporum penetrandam. Sed docte aduertit Rincta in Epistolam ad Heb. capit. I. num. I 6. ita Vulgatum alterum lcnopus pro altero usurpare, ut tamen ex iis, quae dicuntur , non sit difficile Graece nescienti, utrum praesens, an praeteritum is, diiudicare: v. gratia, Rr χ- Hcb. l.
340쪽
Fleb i .n 3. Purgationem peccatorum faciens, sedet ad dexteram maiessatis in eκ- celsis. Perspicuum cuiuis est Aententiam requirere praeteritum tempus, scilicet, peccinorum purgationefacta.
Et dilectionem, quam habetis in
snctos omnes. Vm latissimὸ pateat charitas, &
ad omnes proximos se diffundat , cur tam angustis cancellis eam circumscribit Apostolus, ut sanctos dumtaxat complectatur 3 At hos illirerminos quasi praefigit, non hic so- Isim, sed etiam ad Ephe num. ι
ad Philem. num. s. quidem initio nascentis Ecclein singulatis amor inter fideles.H c erat illa charitas fraternitatis, tam saepe comendata ab Apostolo : nam & fratres , & sanctos appellatos fuisse fideles, probaui
supra n. 2. ad Rom. I 2. . I O. Charitate fraternitatis inuice diligentes. I .ad Thessalon . .n.9. De charitate autem fraternitatis non necese habemuι scribere vobis: etenim illud facitis in omnes fratres. Ad Hebraeos I s . num. I .Charitas staterni- raris maneat in vobis. Graece Philade phιa r de cuius vocis vi lege Tolet. in cap. I 2. ad Rom. & Riber. in cap. I 3. ad Hebraeos.
ιν Sed suspicor, hic non solum seria
monem esse de charitate illa Theologica, amoreque elicito, quo Christiani vel sanguinarios hostes persequuntur ; sed etiam de dilectione imperata, hoc est, de eleemosyna,qua alij alioru indigetiam benignissime subleuabant egentesque fideles Ethnicis prς-
ferebant. Habet enim charitas ordi-- nem suum , quem non euertere, sed perficere voluit Christus, cum praecepit Luc.cap. 6. num. o. Omni petentite tribue : ut explicat Maldon. Matth.
3 8 Hanc esse germanam huius loci intelligentiam, colligo primum ex more receptissimo fidelium, qui per collectas, lanctorum necessitatibus sumiaino studio subueniebant. r. Corinth. I 6. num. I. De cutictis autem,qua fium insanctos ,sicut ordinaui Ecclesi)s Galatia. ita st vos facite. Ad ROm . IF .num. I 6. Coliationem aliquam facere in pa peres sanctorum : 5c num. I. obse qui1 mei oblaιιo accepta flat in Hierusalem sanctis , id est , ut meo ministerici collecta eleemosyna perueniat ad sanctos , qui sunt in Hierusalem, eon
Moveor secundo,quia sepe horta- 39tur Apostolus ad huiusmodi charitatem exercendam erga sanctos:ad R man. I 2.num. I . Necessitatib-sanct rum communicantes. Ad Galat. 6. num. I O. Operemur bonum ad omnes, maxim.
autem ad domesticos sidet. Vbi Apostolus verba facit de eleemosyna quam praeci Pue vult conferri fideliabus , quos Gomesticos nominat. Si enim Ecclesia Dei viui est domus Dei
I .ad Timoth. 3. num. IS. Omnes, qui
de Ecclesia sunt, domestici, & fimiliares sunt.Subuentionem vero ipsam appellari ab Apostolo dilectininn,conis stat ex cap 6. ad Heb. num. I o. Non enim intumia Dem , ut obliviscatur operis Mari, er dilectionis, quam ostendistis in nomine in .qui misit,as ita sanctis, ct minis Fratis. Ministrare in Scriptura , est eleemosynas largiri r probat
ibi Ribera ex cap. i s .ad Roman.num. Moveor tertio ex Epistola illa ad AoPhilem. dilaudans enim Apostolus charitate illius erga sanctos , subiungit num. . Quia viscera sanctorum requieuerunt per te. Graece, fociliata siunt. Sic vertunt Erasmus , Gagneius, de
Vatabl. qui adhuc planius explicat Quia alimenta necesiaria sanctis