장음표시 사용
351쪽
redundat in gloriam Diuinae omnipotentiae. Hoc Christus praenunciauit Petro, Ioan. 2 l .nu. I9. Signiscans,qua morte clariscaturus esset Deum. Igitur potentia claritatis est potentia clara, peruagata , & maxime illustris, per Hebraismum , in sacris litteris frequentem , quo gignendi casus adiungitur pro appotito. Clarificatur enim Diuina omnipotentia , redditurque gloriola, non re quidem ipsa, sed hominum opinione, quod nome ipsum rixa praesesert9ex cruciatibus,& morte ipsis pro Dei honore constanter opis petita. Atque ut ex hoc ipso nomine Hebraismi petamus exEpla, ad Hebr. s. num. s .Cherubim gloria. Graece,doxes, hoc est, gloriosi, ut ibi exponit Riber. num. O.Matth I 9. numero χ8. in sede maiestatis sua. Graece, rixes. Id est, in nube quadam longe, lateque coti
In omni patientia, se longanimi
tate cum gaudio. si Vos Spiritus Sancti virtus inui. acto robore munivit,ij no aequo solum, & lubenti animo perferunt
aduersa, sed in mediis etiam cruciatibus gaudent, ac triumphant. Actuum . num. l. Et isti quidem ibant gaudentes, ctc. Ad Roman .s .num . . Non solum autem. sed ct gloriamur in tribulationibus ; id est : tantum abest , ut despondeamus animum , aut suffundamur pudore,ut veluti accepto in ligni,& honorifico Dei dono,in mediis calamitatibus nos felices , ac beatos' praedicemus. Iacob. I. num. 2. Omne gaudium exi limate, orc. I. Petr. 3.num. i . Sed ct si quid patimini propter iustitiam, beati. Hauserant scilicet hoc Apostoli omnes propitiante Christo
Mart. s numcro II. Gaudete, ct exultate, M.
Atque hic est altissimus patientiae
gradus, quem a fidelibus requirit Iacobus,cap. I Patientia opus Demfectum habet. Graece , habeat: explicat Gagneius, id est, gaudium, ct alacritatem. Imo iam tunc non tam est virtus patientiae,quam fructus Spiritus Sancti Me quo ad Gala .s . num. 22.Nam ex S.Thom. 2.2. q. I 6.artic. I. ad 3. Fructus in sui ratione importat quamdam delectationem: dc ideo patientia quantum ad habitum , ponatur virtus ; quantum autem ad delectationem,quam habet in actu,ponitur fructus. J Sic sanctus Thomas.
Gratias agentes Deo Patri, qui di
gnos nos fecit in partem sertis
sanctorum. V a s s T hic idem verbum,
dit V ulgatus,uti intas nos fecit. Graece, incansen: & significar, Deum sua electione dignos facere, quos eligit : ut eleganter cecinit ingeniorum Phoenix, Picus ille Mirand.
μa quam sat digni, si quos dignatur
ui,quos non dignos inuenit,ipse facit. Sortem vero appellat regiam haereditatem , vel potius diuinam , ad quam Vocati sumus ; quia sortito distributae sunt partes terrae promissionis. Actuu
crebro ducitur metaphora. Sap. 3. num i . Dabitur illi sides donum electum, ct sors in templo Dei acceptissima. Cap. I. num. s. Intersanctos sors illorum est. Actuum 8. num. ai. Non est tibi pars, neque sors in sermone isto. Et a voce Graeca eleres, Sacerdotes , Diuino cultui consecrati, clerici dicuntur: vel quia sui ait Hieron. in Epist.
352쪽
ad Nepotianum.) de sorte sunt Domini , vel quia ipse Dominus sors,
idest,pars clericorum est. s. Quaerit August. tom. 8. serm. 2. in Psal 3 o. ad illa verba, in manibus tuis sortes mea , cur Propheta Regius Dei gratiam eximiam, sortem appellet: dc respondet Aug. Quia in sorte non est electio , sed voluntas Dei rubi merita
considerantur, electio est, non sors: quando autem Deus nulla merita nostra inuenit, sorte voluntatis suae nos
salvos fecit;quia voluit, non quia digni fuimus JHactenus Aug. Consonat sibi Apostolus ad Ephesi .num. I . Sorte vocati siumus, praedesΗ-
nati sicundum propositum eius. Ex quibus verbis perspicue colligitur , bonum usum liberi arbitrij praeuisum a Deo,
non fuisse causam totius nostrae praedestinationis:cum prima vocatio omnino fluxerit ex pcrenni illo Diuinae bonitatis fonte:de quo Mol. I .P. q. 2 3.
96 Tihil luce purius:quae cum omnia perlustret, nulla tamen sordium contagione obsolescit : nihil potentius, & efficacius: nempe, quae Solis, Caularumque caelestium praecipuum est instrumentum : nihil aspectu pulchrius , nihil laetius. Ecclesiastes tr. num.7. Dulce lumen, ct detestabile est
oculis videre solem. Propterea Cicero. lib. de Universitate , quem Graeci vo Cant comon , Latine reddit, lucentem mundum. Quid enim esset mundus,l uace penitus extincta 3 Iam vero quanta
est lueis in sui diffuso ne liberalitas 97 quanta in lustratione velocitas 3 Quae
omnia cum mirifice quadrent in caelostem fidei doctrinam,ea saepenumero lumen appellatur. I. Petr. 1 num. λεQui de tenebris vos vocavit in admirabile lumen siuum. Act. 26.num I 8. Vi conuertantur a tenebris ad lucem. Tempus
etiam infidelitatis,& ignorantiae, Vocatur nox ; & lux Euangelij, dies. Ad Rom. I 3. num. I 2. Nox praecessit, dies aute appropinquauit. Quin & ipsi fideles dicuntur fili j lucis . Lucae I . nu. 8.
& i. Thessat s. num. s. Omnes vossi, lucis ensis. scilicet: quod quemadmodum fili j suos parentes habitu oris effiagunt, sic fideles adeo exprimant moribus lucem Euangelii, ut ipsus
etiam lucis agnomen mereantur. Ad Ephes s . num. 8. Eratu aliquando tenebrae .nunc autem lux in Domino.
Ergo in lumine. idestun fidei doctri- 98na, seu quod eodem recidit in Baptismo. Tritum enim est, Baptismum appellari lumen , vel illuminationem:
cuius nomenclaturae causam prodit
Dionys. lib. de Ecclesiast. hierarchia.
cap. tertio. Quia primi luminis consesetium tradit; omniumque diuinarum 1Lia irationum principium est De quo Na-Zian Z. oratione 39. in sancta Lumina:& ibi Nigetas. Ribera ad Hebrae. 6.num . . Qui siemelsiunt illuminati, idest,
Neque alienum erit ab Apostoli systylo , imo congruentissimum scopo huius Epistolae , si ita exponamus. In lumine , idest , in Christo. Certe ad
Ephes i. num. II. sic loquitur : in quo scilicet Christo etiam ct nos forte vocati siumus. Et iue aliunde Petamus . 'exempla, in eodem cap. i . ad Ephes. num. 3. Qui benedixit nos in omni benedi frume irituabin calestibus in Christo. sicut elegit nos in imo ante mundi constitutionem. Est enim Christus causa meritoria , & exemplaris nostrae praedestinationis.
353쪽
ioo Quod verδ intelligatur nomine lucis, siue luminis, eadem enim est vox Graeca-os,notum est in Seriptu
Populin,quissedebat in tenebris, vidis lincem magnam. Isai. 6Ο. num. I. Surge, istuminare Hierusalem, quia venit lumen tuum. Explicatque statim, quodnam sit i stud lumen: Super te autem orietur Dominus; ct gloria eius in te videbitur. Sic intellexit Isaiam Simeon iustus. Luc. 2.num. 3 2. Lumen ad reuelationem Gentium, hoc est, Gentibus reuelandum. Sic etiam Paulus Actuum i 3. num. 47. exposuit illud eiusdem Isaia 69. num.6. Possi te in lucem gentium.
Ioari. 3. nu. I9. Lux veniι in mundum. p. 8.I . I 2. Egosum lux mundi. cap.9.nu. s. Quandiu sium in mundo, lux sum mundi 2. Corinth. s. num. I 4. Quae societas luci ad tenebras ' Subiungit Apostolus,quam lucem intelligat:qua autem conuentio Christi ad Beliah
ui eripuit nos de pote Hate te
nebrarum. Io I O NTENTA voce clamabat Christus Ioann. cap. I 2. num. 6. Ego lux in mundum veni, ut omnis, qui credis in me, in tenebris non maneat. Eximium sane beneficium , in pectoribus alte defigen
Eripuit vero nos ; quia quas per
vim abstraxit: nam fortis ille armatus Luc. II. n. 1 r. custodiebat atrium suum, quoad fortior eo superueniens vicit eum , praedamque e manibus extorsit. Iam princeps huius mundi eiectus est foras, Ioan . cap. I 2. num. 3 I .exturbatus est ea post emone,quamsbi per tyrami idem occupauerat. Nam quamuis etiam nunc in multo
Ium animis dominetur , sed quantum in Christo fuit, omnino depulsus est: ipsi homines portam arciS, velut proditione quadam, sua sponte illi patefaciunt, ipsi deditionem moliuntur. Daemones ergo sunt tenebrae, seu Ioa otestas tenebrarum , quia lucem iuam, quae lucet in tenebris , obscuri,& tenebricosi nunquam compLehen- .derunt. Ipsi sunt architecti tenebrarum,idololatriae.& sceleru : ips tenebras amant, tenebris sunt addicti ; & 'ad easdem tenebras homines pertrahere machinantur. Et potestatu quidem nomine Re . IO ctores seu Principes intelliguntur in
Scriptura, Lucae i 2.Dum. I I .ad Rom. I . num. . ad Tit. 3. num. i. signatὸ vero Daemones. ad Ephes. 6. num. I 2.
Aduersus principes, or potestates, aduersus munda rectores tenebrarum harum. In hac epistola cap. 2. num. I s. EVobans principatus, er potestates. At Lucae 22. num. I 3. Hac est hora vestra , ct pote Has tenebrarum: per tenebras, Daemones intelligunt omnes fere Expositores.
Huius impotentissimi tyranni iugu a nostris ceruicibus deiecit Christus: de quo sanctus Thom. 3. Pur.
quaest.49. arti c. a. Has cimmerias t nebras , quas mortalibus offuderat,
Sol hic iustitiae fulgentissimo: splen
dore discussit. Visitauit nos ariens ex alto. Luc. I. Πuin. 78. Graece, ortussolis ex alto. Prodigium nunquam spectatum in natura. Quis unquam vidit Solem subitb orientem, & illucentem mundo ex nostro Zenit Ex Oceano surgentem, fingunt Poetae r certe ex orizonte emergit, cum Hemisphaerium
illustrat. At huius Solis egresso est a
Fummo calo. Psalm. i s. num. 6. rectis quodammodo lineis ad nos descendit, illuminare his , qui in tenebris, er in innisa mortis sedent. Vmbram mortis IOAappellat hanc miseram seruitutem;
354쪽
qua in tenebricoso' carcere oppressi tenebamur a potestate tenebrarum. Lai. 9. num. 2. dc Mat; h. . num. I 6. Sedentibus in regione umbrae mortis lux orta est eis. Est vero umbra mortis tristissima rerum facies, terrorem incutiens, ducta similitudine ex terris, caliginosisque sepulchris, quibus nihil
potestiexcogitari funestius,& ad asprectum horribilius. Lege Maldon. Luc.
Et tran tu in regnum fili, dile-
etionis μα. ros VRipi e tanto,iamque praesenti di-d scrimine ,& horrore, satis prosecto fuisset ad eximiam laetitiam concipiendam. Quid ergo erit gaudi j,non modo Ecarcere extrahi, & impendenti morte liberari ised de ad solita rega- laeualii, & cum unigenito filio con- regnare ὶ Que sentiria ei setiuo aber νομῶ en una mati rea, que por horoaguaia a Ia la muerte por sus delitos,
quando de repente is vi bessen la pum pura Realo is siessen la Corona 8Simile quid refert Suetonius in Claudio,
cap. io. Claudius enim quaesitus ad caedem , extractusque e latebris , quo se abdiderat, cum iam iamque m crones militum timeret, miro fortunae lusu , creatus est subito Romano
ros Vere iusti sunt Reges: seruire Deo, regnare est. Mitto, quod in caelesti
tegno dominabuntur in omnem ς ternitatem;etiam nunc ver8 regnant vel in mediis calamitatibus. Apoc. I. n.9.
Ego Ioannes frater vester, particeps in tribulatione. st patientia. Tribulatione,& patientia, tanquam maenibus fortiminis, septum , & vallatum est hoc regnum cap. s. num. O. prorumpunt hi Reges in eam gratiarum actionem: Fecim nos Deo nilim regnum, oe Sacerdotes , ct regnabimm siver terram. Super terram, inquit, ne oculos dumtaxat defigeremus in regno caelesti. l.
Petr. 2.num. 9 Vos autem genus electum, regale Sacerdotium. Annotauit Beda,quos Matth.c. I 3. I nu. ι T. vocavit iustos: multi Propheta, ct iusti cupierunt videre,qua vos νidelm,
a Luca dictos fui sse Reges,c. I O .na A. Multi Propheta , or reges , cte. Quia ij demum , vel potius ij soli sunt reges, qui fuerint iusti. Et prosectd iniqui reges indigni erant, qui viderent
Christum ; ac proinde non extolleret beneficium collatum in Apostolos, nisi de Iustis loqueretur. Psalm. Ios. num. 3. ubi vertit Vul io 8gatus, tecum Principium; Graece, arche, id est , Principatus ; ex Hebraeo reddi potest ad verbum. Populus tuus Principes. Nam eamdem vocem a radicenadab Vulgatus exponit Psalm. So. num. IAE. Spiritu principali, id est, Principe. Lege ibi Geneb. num. s. & Pagnin. in Thesauro , & Viegam Apocalyp. i dyct. I a. qui egregie ponderat ex Ruperto , cedere hqς in eximiam Christi dignitatem,qui propterea appellatur Princeps regum terra , quia omnes eius clientes, ac subditi, reges omnino sunt. Quod nulli Imperatorum contigit viaquam. Hac vero regia Iustorum dignitate continetur regalis nobilitas, vel potius diuina ; ab ipso videlicet Deo originem ducunt,
Diuinae naturae consortes ; cor ma
gnanimunmcogitationes dignae Prin cipe: amplissimum patrimonium bonorum caelestium; nulli turpiter sub
esse ; denique suae Reip. hoc est , suis
affectibus imperare. - Miror Gentiles assequutos suisse ios hoc. Senec. in Thieste. Regem non faciunt opes, Non Mais Bria colori, Non frontis nota regia, Non auro nitida trabes. 'Rex
355쪽
Rex est, qui posuit metus, Ei diri mala pectoris: di tuto positus loco,' Infra se videt omnia. Horat. lib. i. Epistol. I. Ad summam :sapiens inm minor est Ioue: iuves, Liberihonoratus, pulcher, Rex denique Reguma Claudianus de .Honorij Consulatu Tunc omnia iura tenebis, Cum poteris rex esse tui. Au mus. Qui recte faciet, non qui dominatur, erit Rex.
Omitto Philosophos. II o Appellatur Christus filius dilectionis, dc ut exponit Augustinus lib. i s. de Trinitate, c. I s.& S.ThO. .p.q.6I. art. 2.ad 2. intelligendum est de amore essentiali seu notionali respectitio, irode producto, qui est Spiritus sanctiis:
nec denotatur habitudo cause , scd formae. Est vero Hebraismus frequens in Scriptura genitivus pro apposito: ad Roman. I .n. . Spiritus sanctificationis, id est sanἱtificansX t notat ibi Toletus, 3c Ribera Oseae i. n. 26. Itaque Abiu dilectionis, idem est,ac cximie dilectus. Lege Maldon. Matth. . n. IT.
ra quo habemus redemptionem per sanguinem eim,remissionem
peccatorum. R o v I v s iam accedit;peciem cum hostibus confert ; salutem humani generis non Angelis , sed Christo acceptam referendam esse, demonstrat. Extant cadem prorsus verba ad Ephes. I .num.T. Graece , apolytrosiis: proprie est redemptio captiui persoluto pro capite eius pretio. ut notant Adamus,& To.
letus ad Roman. 3. ia. 24. ad illa verba,
por redemptionem, ira est in Christo Iesu Fuit ord pretiosissimu pretium,nempe ipsius sanguis. i. Cor 6.ia. 2 O. Empti
enim estis 8retio magno. I. Pet r. I. n. I S. Non cor ptibilibus auro, vel argenIo re
dempti estis, sed pretioso sanguine , Crc. Huius vel unica guttula, proptzr per- II sonam Verbi illi immediate coniun- etiam cum effusus est in triduo, valorem infinitum habuit, de abundantistinvina pretium fuit ad innumeros mundos redimendos. Late Suar. tonata I .disput. seist. q. Vel potius pretium fuit ipse Christus. Ad Titum 1. n. i . Oira dedit semeti um pro nobis, ut nos redimeret ab omni iniquitate. i .Tinu 2.n. 6. Qui dedit redemptionem semetimum pro omnibus. Non sit best hic eadem vox Gra ca, sed antihiron,hoc est, pretium persolutum pro redemptione: itaque totus fuit nostrum pretium: corpus sanctissimum pro nobis tradidit , dilectam animam pro nobis posuit e non guttam sini guinis modicam ii ii 3 Clemens,6. extrauag.' unigenitus , dc poenis, dc remissionibus) qua tamen propter unionem ad Verbum pro redemstrone totius humani generis suffecisset edvelut quoddam profluuium sanguinis effudit. Totus ergo est , n ira iustitia, Grsanctificatio, ct rariptio, I. Cor. I.n. 3 Oa Quid nil sericordius inquit Ansel .li. a. cur Deus homo c. 2o.) quam quod peccatori aeternis tormentis deputato , de unde se redimeret, non habenti, Deus Pator dicit: accipe Vi ageni tum meum , de da pro te , ipse Filius: tolle me, de redime teὶJ
NUMERUS XV. 2ui est imago Dei inuisibilis.
Assis iam velis totum sese effundit in extollenda Christi supra omnes caelcstes spiritus dignitate, T t 2. Inuisi
356쪽
i1 Inui sibilis, genitivus est. Graece, as ratu: est que appositum Deo maxime
proprium. I. Timoth. . num. IT. Immortab , invisibili. cap. 6. num. I 6. Lucem inhabitat inaccessibilem : quem nullus hominum vidit , sed nec videre potest. Psalm. Ioue. num. 1. Amicim lumine, sicut vestimento. Psalin. I T.num. I 2. Psuit tenebras latibulum Rum : quae licet diuersa videantur, eodem tamen recidunt; nam ut offula caligo caecat
aspectum , sic eximius splendor perstringit. ri s Est ergo Deus inuisibilis,quia nulla creatura , quantumuis excellens,
. naturali intelligentiae vi potest illum clare intueri,nisi eleuetur lumine gloriae: Angeli,esto,fugiant nostrae mentis aciem ; at Dei ipsius velint nolint, imo & aliorum spirituum notionem fugere non possunt. Deus Vero a ne inmine omnino potest videri,nisi se ipse sponte manifestet. Chrysost. homil. 2. de Verbis Isaiae, dc hom. 3. de incomprehensibili Dei Natura, congruenter editioni L X X. 3c textui Hebraico,ut
vertit etiam Forerius, Vatab. Montanus , & Pagnin. Isai. 6. num. 2. Seraphinos ait, duabus alis facies suas, oculosque obtegere, quia splendorem illum inacestum e diuino solio procursantem, infirma mentis acie sustinere minime possunt. Hoc scilicet est, quod Dionys. scripsit c. .de caelesti Hierarchia: Seraphinos assidere ad
valvas Deitatis: quo nimirum, nisi benigne admittantur, aditus omnino praeclusus non pateret. i. Imago,ut definit Aug.lib. 8 3.Quaestionum , quaest. 7 . & S. Thom. I. P. q. t i. art. I. est similitudo expressa ad repraesentandum. Vnde Unum ouum,
licet si simillimum alteri, non est illius imago, quia non producitur ad cius imitationem. Quia ergo Verbum Diuinum ex vi suae productionis per intellectum proceuit ut simia
le in natura ; & concurrente essentia
Diuina in ratione speciei intelligibilis , perfectissime exprimit personam Patris, vere est illius absolutissima
Ad huius imaginis absolutionem III spectat, ut sicut prototypon est inuisibile , sit ipsa etiam inuisibilis. Nam
legimus, Neminem unquam vιdisse Patrem, nisi Rhum ; sic etiam Matth. cap. II. num. 27. Nemo nouit Filium , nisi Pater. Perstringit etiam Filius eximio splendore mentis oculos. Sapientiae 7. num. I 6. Candor est lucis aterna , croeculum sine macula Dei male fatis , stimago bonitatis illius. Ad Hebr. i. numero 3. Ckm sit 'lendor gloria, idest, lumen de lumine, speculum vibrans sole percussum, solemque ipsum fulgore,ac radiis repraesentans : Urmura pubifantia eius. Graece , character, hoc est, expressissima imago. Vide VaZq.
Primogenitus omnis creatura. Vlti exponunt de Christo , ut iis homo est, eo ducti argumento, quia Chrysostom. homil. is . in illa
verba ad Roman. 8. num. 29. visit 38sepramogenitus in multis statribus. PSecundum Diuinitatem, inquit, unigenitus est:per humanitatem autem se ter noster effectus est. J Christus ergo est primogenitus omnis creaturae, quia omnia condita sunt propter ipsum , & ad eum tanquam ad finem, referuntur. Haec suprema dignitas
decebat eum , propter quem omnia, ad Hebr. 2. numer. Io.& I. Corinth. 3.
num .vltimo. Illustrat multis hanc expositionem Suares tomo primo , disput. s.sin.2. MendoZa quaest. I. scholastica, 6.9. V legas in cap. I. Apoca
Sed conformius existimo contex- II stui,
357쪽
tui,ut usque ad numeru I8.agat Apostolus de Christi Diuinitate. Cum enim asseruisset, expressam esse imaginem diuinae naturae, atque adeo Fi-ltu; subiungit huius senerationis qter nitatem, respiciens une dubio ad illud Eccles 1 . . s. Ego ex ore Altisimi pro-
diui primogenita ante omnem creaturam. Et Pro uerm. 8 nuis. Dominus possedit me in initio viarum siuarum , antequam
quicquam faceret a principio possedit,
idest,genuit, ut Genes. . num. i. Possedi homine per Deum. LXX. creauit. Quod idem est: ut Horatius lib. I .Epist. 2. Puerisii beata creandis uxor. Et Virgil. in Opust. Natu Venm alma creandis seruiat. Vide huius loci elegantem explicationem apud Bellarm.to. i.lib. i.de Christo,c. I 8.& V alent .lib. I .de V nitate, SI Trinit. cap. 2Iolao Filius itaque genitus est: creaturq,Vt ipsum nomen praeseseri,a Deo creatae per Filium: et lain spirituales illae Intelligentiae ab omni mortali concre. tione seiuncti ;vt vel hinc Christi dignitas supra omnes illas clucescat. Nec primogeniti nomen est cur negotium facellat: nam Mati. I.n.2s.& Luc. 1. n. . dicitur Beatissima Virgo peperi ite filium suum primogenitum , non quod post Christum alius, sed quia ante eum nullus genitus est.
Euoniam in ipse condita sunt uniuersa in caelis, se in terra s vi
ni, siue Dominationes,siue Principatus , siue Potestates: omnia
per ipsem,ct in ipse creata sunt.
r ai AE c tota sententia perspicua est, & eius connexio cum superiore: probatur enim Christi Diuinitas,& aeternitas,cuin ostenditur,ex illo tanquam ex perenni fonte, omnes omnino fluxisse creaturas, etia supremas illas Intelligentias;quas proinde constat, longe inferiores esse Christo , a quo suum esse receperunt. Quod ipsum ex nomine Fili j conuincit ad Hebr. i. nu. . & ex Throno ad Patris dexteram constituto,ad Ephes. I.num. 2 I.& ad Hebr. l. num. I . Hos vero spiritus Angelicos, Dio- I 22 nycc. 6. de Coelest. hierarch. edoctus, ut ibidem commemorat, ab Apostolo Paulo,in tres Hierarchias, nouemque illarum ordines distinguit. Dionysum sequuntur Gregor. homil. 3 Α. in Evangelia, Isidor.lib. i. de summo bono, c. I 2 . Bernard.hb. s. de Consideratione,& Theologi cum fincto Tho .r. p.q. IC8. Vnde nominum ratio, functionumque diuersitas peti potest. Illae autem praepositiones per dc in, I snihil derogant verae essicientiae , qua Christus , non ut instrumentum , scd tanquam prima causa condidit uniuersa. Vt contra Arianos demonstrat Maldonat. ad illa Ioan . I. nu. 3. Omnia per ipsum facta sunt. Et Ribera ad Hebr. I. Nu. 2. Per quem fecit Ur saecula. Quin potius. codem genere loquendi Vtitur Apostolus, etiam cum de Deo Patre sermo est,ad Roman. I I .nu. s.
Quoniam ex ipso, ct per i iim,st in ipssunt omnia. Aὸ Hebr. 1 .num. I o Propter quem omnia, per quem omnia. Lege ibi Rib.num .67.
R I M A s I v s, & Gagneius subaudiunt,creaturas : Inte prete) Chrysostom. OEcum.& Theophyl. legunt,ante omnia. Grae- Leero pariton: Vt sc etiam vertere potuerit Vulgatus.
358쪽
Ir TIdem,S Erasmus vertunt, sistunt:
di quo verbo claudit Apostolus quae spectant ad Christi Diuinitatem. Exponitque Chrysost. omni u subsistentia ita pendet a Christo, ut si ab ipso
conseruetur, solide consistat: sin minus , continuo funditus intereat. Sic dicitur ad Hebr. I. n. 3. Fortam omnia verbo virtutis sue ubi verbum idem est, ac nutus: & per Hebraismum verbum virtutis, idcst, potens, essicax. Sensus ergo est; hristus hanc mundi molem a se conditam nullo negotio , facillime sustentat:vel nutu ipso cam administrat: potentissimo suo imperio tuetur,atque conseruat:quod nisi facerct, omnia in nihilum redigerentur.
Et irae es caput corporis Ecclesi .
Vae deinceps sequuntur, ad Christi humanitato spectant. Et i in primis esse caput totius Eccleste,cam triumphantis,quam militantis ; tam hominum Quam Angelorum. Qubd vero id competat Christo , quatenus homo cst , euidentcrconstat ex cap. I. ad Ephes. num. 2I.
Cum enim pramai liuet Apostolus, suscitam illum a mortuis , ct constituens ad dexteram suam: quod perspicuum est , conuenire humanitati ; tandem concludit. Et omnia subiecit.sub pedibis eius: or ipsum dedit caput sepra omnem Ecclesiiam. Christo,ut Deus est, omnia per se subiecta erant: humanitati illi
iupra omnes caelos eueste , subiecit Pater omni ipsamque constituit Ecclesiae caput, ad Ephesis. num. IS. cap. s. num. 2 3. In hanc sententiam exponunt illa verba ad Ephes. i. num. I o. In forare omnia in Christo, γε is catu, er qua in terrasunt,Hieronym.& Irenaeus lib.3. cap. Io. qui ana ephalaeos vertunt, recapitulare laoc est, tam homines, quam
Angelos ad Christum , tanquam ad unicum omnium caput,redigere. Lege Salmeron,disput. 3 . in cap. I .ad Ephes. de Bellum. tom. t. lib. I. de Christo, cap.6.& Viegam in cap. r.Apo recsect. s. qui recte colligit ex hoe testimonio , Christum elle etiam caput Angelorum. Id, quod probat Suar. tom. r. disput. 2 3 .sect. I. Haec Christi dignitas supponit,Ec. I 27 clesiam este unum corpus ex diuersis constans membris. Ad Ephes. I. n. a .
ad Roman. I 2onum. D Ita multi unum
corpus Fumm in Christo. Atque in liat cmembra Christus influit,tanquam caput,quodammodo homogeneum.Essenim caput, ut ait Plato in Timaeo, membrum corporis diuinissimum: in
quo proinde plerique Philosophi animi principatum , ac sedem collocarunt : ab eo certe animantis sensus, motusque pendent. Nexus orgo , seu vinculum , quo insfideles inter se arctissime colligantur, es unum corpus essiciunt, a Christo capite procedit. Ipsius merito,ac vi
tute nobis communicatur. Sive nexus sit interior, scilicet fidenspes,charitas , caeteraqMe charismata Spiritus
sancti: siue exterior , nimirum praecepta,Sacramenta, Sc lacrificium. Ad Ephes. . num. I 6. Ex quo totum corpus compactum, ctc. Vide. S.I ho m. s .Paze. quae a. 8.art. n.
C Aipt nus ita exponit. Qui per I 2P
Deitatem est principium, & prima causa rerum omnium, idem per mystcrium Incarnationis dignatus est, sieri caput corporis Ecclesiae. VerisIima quidem sententia,sed iam ab Apostolo
359쪽
stolo pene inculcata, dc per pron Omen ipsie abunde percepta. Melius Anselmus. Qui est principium omnium charismatu, Omniumqtie gratiarum:quod capitis propriumeth Hoc sensu dicitur de Christo Apo-Cal. 3 .nu. IA. Qi est principium creatura Des idest,fons, & origo totius sancti- 'tatis. Nam creatura Dei , seu noua creatura in sacro sermone , est homo renouatus per gratia Christi ad ima ginem eius,qui creauit illum,ut docte probat ibi Ribera, num. r .Vide Mal- donat. Ioan. 8. num. 2 s. ad illa verba, principium, qui ct loquor vobis. 13o . Tertio : Chrysost. Theodoretus, OEcum.Τheoph.& omnes fere Graeci legut aparche, idest,primitiae:quam vocem trahit ad superiorem interpre- tationem Theophil actus , dum ait. Quemadmodum uno manipulo, Ueluti primitiis , oblato tota messis benedicitur: sic per ipsum omnes sanctificati sumus,& oblati. J Et quamuis in plerisque Gi aecis legatur arche , e
fideliter verterit Vulgatus,princiyium; tamen utraque vox Latina, & Graeca eumdem admittit sensum. Prouerb. I. num. 7. Tmor Domini, principium βι-pientia. Cum apud LXX. lit, non - phobos, scruilis nactus; s ed theosibia, cultus Dei reuercutiatis: sensus .est. Timor filialis, primitiae sunt sapientiae, hoc est, praecipua sapientiae pars. Iob 18. n. 23. Ecce timor Domini ipsa est sipientia. Apertius Eccles i. num. 2 O. Plenitudo sapientis, est timere Deum. Et
num . in . una sepientia,timor Domini. Imo cap. 2S.num. i 3. praefertur ipsi sapient iae. Quisem magnus est, qui invenit sipientiam,c Hentiam l sid non est siti per
timentem Dominum : timor Dei fera
rsi Eadem plaras dicitur Eccles. II. num. 2. Breuis in volatilibus est apis, ct initium dulcoris habet frutilus istius,idest, obtinet primas partes in dulcedinc:
inter omnia dulcia dulcissimus eae
Lege Eccles. 29. num. 28. & cap. 39. num. 3I. Satis erit properanti locus ille Iacobi i .num. 18. ' simus initium aliquod creatura eius. Graece , ut simiu
primιtia creaturarum eiuι. Sunt vero
primitiae primi fruetiis , praecipuoque
honore digni. Sensus ergo est ut principatum obtineamus inter omnes creaturas. OEcumen. Visimus primi, ct honoratissimi inter visibiles creaturas.
Verissima itaque est Ambros sententia lib. i. Epis. χχ. Primitiae dicitur Christus , quia sanctior omnibus fructus , qui etiam caeteros omnes consortes sui fructus sanctificauit.JQuarto denique , plerique Graeci,sgnate Theodoretus, hanc vocem coniungunt cum ea t, quae proxime
sequitur, ad unam, integin aque sic n-
Primogenitus ex mortuis. Ρ Rima Corinth. t s. num. 2 o. Chri- I32stus resurrexit a mortuu , primitis dormientium. Et nu. 23. Vnussu que autem in sevo ordine,primitia Chri fias. Apocalyp. l. num. s. Primogenitus moriuo rum. Ex quibus locis Suar. tona. 2. in Commentario ad artic. 3. quaest. S .
colligit esse de fide, nemincm ante Christium restirrexisse ad vitam immortalam : primitiae enim sunt primi fiuctus,qui colliguntur: & Primogenitus in rigore est, qui ante caeteros filios est generatus. Resurrectio vero in Scriptura est I 33
quasi altera natiuitas. Matth. 19. num. 28. In regeneratione, id est, in resime-ctione. Lege Maldonat. Ioan . Ic. num. 2ι. V legas Apocalyp. I. serer i. R i beram Apocalyp. i. num. 36. EXtat luculentum testimonium Actuum I 3. nu.
3 3. Hanc Deus adimpleuit sillys nom is, resii citans Iesum, sicut errn Psaim. L. scriptum est:flius meus es tu: ego hodie genui
360쪽
genui te.Ecce tuc dicitur aeternus Pa- radix infiniti meriti. Lege S.Thom. s. ter rursus genuisse Christum, cum il- p. quaest. 7. arti c. II. dc Suar. tom. I.dilum a mortuis excitauit. In hanc sput. I 8.se 2. I. sententiam copiose explicat istum lo- Inhabitauit etiam plenitudo gra- I37 cum VaZquin to m. i. in I. Paralip. di- tia habitualis, non illa quidem infi-sput. I 8. cap. 2. nita, nec omnino tanta, quin de po- -
tentia absoluta augeri postit: sed cer-Visit in omnibus ipse prima- te ea fuit, quanta maxima a Deo de . tum tenens. , lege Ordinaria potest infundit usque adeo, ut si omnium coelestium spiri-I3 Raece unicum est verbum , pro- tuum,& hominum beatorum,qui via- primas tenens in omni- quam erunt,gratia in unum quasi cubus. OEcumenius. Nam Sc ante om- mulum congeratur, ea longὸ minornia saecula natus est ex Patre; & ante futura sit, quam quae data fuit soli omnes homines resurrexit ex mortuis Christo: imis vero ut gutta cum ma- ad vitam immortalem: & tanquam ri,cum illa ne conferri quidem possit. caput influit omnem gratiam in Ec- Fuit enim Omnino plenin gratia.IOan. clesiam. Itaque in quovis ordine,iam I .n. I . Et de plenitudine eius nos omnes creationis,quam regenerationis; tam accepimus,num. I 6. naturae, quam gratiae; tam visibilium creaturarum, quam inuisibilium ; in omnibus omnino primatum tenet. J
it Ba-Fuitria plena. Luc. I. numer. 18.ptilia repletus Spiritu sancto, ibi nu. fuit Stephanus, Actuum 6.numer. I 8. Receperuiit enim eximiam perfecti nem gratiae, quae adaequabat munus,
Ruia in ipse complacuit, omnem & dignitatem, ad quam eligebantur plenitudinem inhabitare. a Deo. Sed cum unicuique data sit
gratia secundum mensiuram donationis N G V s T E nimis exponunt Christi,ad Ephes .num. 7. Filio non adia hanc sententiam, qui eam re- mensturam dedit Spiritus Deus. Ioan. 3. stringunt ad plenitudine Di- numer. 34. Et aliter Sol est plenus lu- uinitatis 1, ducti fortasse; quia sic le- mine, aliter speculum multo fulgoregebatur in plerisque vulgatis: sed in a Sole collustratum. Plenum est aqua correctis sublatus est ille gignendi ca- mare: plenum ex mari flumen : plenasus, qui obrepserat in textum ascitus, Vasar sed vide,quantum intersit. Le-Vt opinor, ex cap. 2. nu. 9. neque enim ge S. ThOm. 3. p.quaest.T. artic. IO. &hie habetur in Graeco. Etiam valde coarctant, qui explicant de gratia iustificantermalim plenam sententiam in sua relinquere foecunditate , & omnem Omnium gratiarum plenitudinem exponere. Inhabitauit enim in Christo gratia unionis hypostaticae, quae appellari potest infinita, cum vniat Verbum Diuinum illi humanitati: eamque fibris maliter reddat summe gratam, & sit ibi Suar. disputat. in .sect. 2. Toletum
cimplaciut, subest verbum eudo eo. Et notant hic omnes fere Expositores , eo significari, hanc uberrimam omnium gratiarum plenitudine cotilatam fuisse sacratissimae Humanitari , nullis praecedentibus eius meritis,