장음표시 사용
371쪽
Colossensibus,& Laodicenis : quamuis enim iam tunc Phrygiam pertransiliet, Actuum 16. num.6. tamen vetitus est a Spiritu Sancto,ioqui verbum Dei in Asia. Haec sententia pro- bata est milii supra cap. i. num. 8. sed res est lubrica. Lege Baronium tom. I. anno Christi Go. Hinc colligo Apostoli charitatem , quae homines adeo dissitos, S nondum de iacie cognia vos,tam arcte complectebatur.
Raecc, Paractethosin: consolationem accipiant.
Insfructi in charitate. UVlgatus , sequutus sententiam,
neglexit Gramaticam: sed ipsius etiam constructionis ratio habita est ab Apostolo : nam Graece est gignendi casus f mbita thenion: cuius verbi germana vis est , compingere , &Coagmentare , quasi membra via ius corporis 3, ut plane sententia sit , eos inter se colligatos , atque connex OS arctissimo charitatis vinculo , mira consolatione fruituros. Sic vertit Vulg. idem verbum ad Ephes . l .l6.Totum corpm compactum, connexum : & in hoc cap. num. I P. Gnaructum laod idem est. Unde Na-Zianz. oratione i. contra Iulianum, translato usurpat Aegantissime , dum ait,ede vartys Prophetarium oraculis canticum coagmentans. Sambiba et on. Atque hinc explico illud Act.9 n. χχ. Confundebat Iudaeos, affirmans, quoniam hic est Chris-.Graecὸ,βmbibat on,hoc est,eX collatione sacrorum vaticinioru apertissime conuincens: nam alioqui nuda
Apostoli a stirmatio haud ita facile
Et in omnes duritias plenitudinis intestectus , in agnitIonem
mystiri, Dei Patris, ochricti Iese.
PLenitudo hic non dicitur Graecu, 8
pleroma, vi cap. I. num. I9. sed plerophoria:de cuius vocis proprietate copiose, dc subtiliter disputat Ribera
ad Hebr. 6. num. 4 1. Maldon. Luc. I. num. I. Toletus ad Rom. I 4. annotatione 6. BarradaS tom. I . lib. . cap. I. Ego censeo , immerito negari a Ribera , plerophoxuma idem esse , ac compertum habeo, certissime nem : con uincitur enim hoc ex cap. 6. ad RΟ- man. num. 2 i. Plenissime siciens. Graece, plerophoretbis. Et cap. I .num. I. 'Πse
quisque insuo sessu abundet. Graecellerophoriabo hoc est. Persuasum habeat, suam vcram cile sciatentiam, ac mentis suae persuasione conquiescat. Ad
ro corde in plenitudine sidet, hoc est, fide certa, nihil de Christi promissionibus haesitante. Non male ergo vertit Erasmus in spraesenti. In omnes diuitias certa persuasionis: & mens Apostoli haec est. In hoc omnes neruos intendo , ut charitatis vinculo compacti , & Spiritus 'Sancti consolatione delibuti , adeo firmiter teneatis Christi mysterium, ut nullis haereticorum labefactati machinis, de hac certissima persuasione possitis dimoueri. - .
In quo sunt omnes thesauri sapientia, sescientiae absconditi. .
N tendit digitum ad uberri- Io mum fontem , unde aqua istas pienti ae salutaris haurienda est. Ab isto splendidissimo Sole im- . Pertienda erat Colostensibus intelli-Xx a Mntiaeψ
372쪽
gentiae lux : diuitiae illae plenitudinis
intellectus ex his reconditis thesauris depromedar. Et vero thesauri isti non ingentes modo , ted omnino fuerunt inexhausti. Nam in primis ipse Christus est Sapientia Patris. i. Corinth. I.
num 1 . est Verbum illud , quod infinitam intellectus Diuini facunditatem cxhausit , quod profundisIinia quaeq; ipsius Dei perscrutarur, atque adco comprehcndit. II Deinde fuit in Christi anima ab instati Incarnationis scientia illa beata, quae licci simpliciter fuerit finita, per eam tamen infinitas species postibiles,& omnia in quacumque differcntia temporis futura cognoscebat.
Fuit etiam scientia per se infusa, per quam intuitiue videbat , quidquid Deus videt scientia visionis. Sed haec
accuratius Theologicum S.Tho. . p. a q. 9. Vsque ad I 2.11 Absconditi dicuntur hi thesauri,
nam is reuera thesaurus est , qui absconditus est. Matth. I 3. num ΑΑ Vim de elegatum explicationem huius vocis apud Pine tam,tom. 2. cap. 33. Verca 2. Et quidem sapientia ista mirabilis latebat intuentium oculos recondita prorsus , atque abdita in illa mortali, quae ob ij ciebatur,humanitate.
13 Hraiis est Apostolo perquam
familiaris , qua solci excitare legetium attentionem;& scopum, quem sibi proposuit, collina are. Actum agerem , si exempla congere-rcm. Congerit innumera Saline. to m. - 1 3.disput. 7.pag. 26.
Vt nemo vos decipiat in sublimi
tate sermonum. t 'Raece est unica dumtaxat vox pithanologia, hoc est, persuasibi .
litas; sermo ad fallendum compositus; qualis culta, sublimis , & exaggerata oratio , variisque dicendi luminibus
distincta,esse solet. I . Corinth. 2. nu. I. cum ait Apostolus , Veni non in μblimitate sermonis ; eamdem rem diuersis expressit vocibus. Atque ut est veri ssima aurea illa is Arnobi j sent. r. cor. Gentil. Nuquam veritas scolata est fucum, neque quod exploratum est, ac certu, circumduci se patitur orationis per ambitum longiorem. J ita semper haereti corii fuit
ingenium, fallacillime venditare eloquentiam ; ut mendaciis ., technIsque suis aliquem vel fucatum colorem illinerent : & hac veluti scabie illectos rudes, & imperitos inescarent. Quod hic vocat Paulus paralogizema. Ipse vero Paulus grandis quidem, Is vehemensque sententiis, sed sermone rudis fuit. Hieronym tona. 2. epist. I O. Quotiesciaque Paulum lego, videor mihi non verba audire, sed tonitrua. Videntur quidem verba simplicia, &quasi innocentis hominis, Sc rusticani, sed quocumque respexeris, fulmina sunt. J Et tona. 3. epist. I s I. ad Al- gasiam quaest. Io. Profundos, Sc rein conditos sensus lingua non explicat: l dc cum ipse sentiat, quid loquatur,in
alienas aures puro non potest transferre sermone.J Idem allerit in epist. i s o. ad Hedib. quaest. II. & tom.9. in cap. 3. ad Ephes. Iste,qui sola cis mos in verbis facit, audacter sibi vendicat sapientiam.JScd quid Hieronymo teste ege- II mustatim ipse Paulus sermonis impe
ritiam ingenue fateatur, causamqueque reddat I . COr. I. num. 17. Non msapientia verbi, ut non evacuetur crux
Christi. Quem locum explanas Theodoretus,ait. Si eloquetia usi essemus, non ostensa esset potentia eius , qui crucifixus est: omnes enim existimasistrat,eos,qui crediderant, facundia,eui dicendi
373쪽
dicendi arte captos esse. J Consentanea ibi Ansel.& Chrysost. ho m. 6. vi.
pressicatio mea non in persuasibilibus humanae sapientra verbis, ctc. Proprie expressit ibi Apostolus, per luculentamici licet periphrasim, quid sit Pithanologiar subiungit causam: visides vel ranon sit in sapientia hominum ,sed in virtute Dei. 2. Cor. I I .num.6. Etsi imperitus sermone,sed non scientia.
NUMERUS V. Nam etsi corpore absens sum sidspiratu vobiscum sum.
tentia ipsa satis per se perspi
vi bis Martyr ignatius, Epist. IO. ad Smyrnenses. f Omnia vestra decenti ordine perficiantur in Christo. Laici Diaconis subi j ciantur; Diaconi, Presbyteris;Presbyter, Episcopo;Episcopus Christo , ut ipse Patri. J Huc
spectat 1llud ad Titum I. num.. S. Eteonstituas per ciuitates Pressteros ,sicut O ego distosivi tibi. Et I. Cor. I .nu. q. Catera,cum venero,disponam.V trobique diatatisma, id est,oraeno.2o Istum vero ordinem rite seruari etiam, atque etiam cupiebat Aposto
tem honeste. s secundum ordinem fiant. Et I .Theis s. num. 4. iubet castigari eos , qui ordinem deserunt. Compite. . inquieto;.Graece,at tactim inordinatos Et 2.Thessal. 3 . num. 6. Vt subtrahatis vos ab omni fratre ambulate in ordinate. Proponitq; se ipsum exemplar seruati oris dinis, num.7. Vsi erim scitis, quemadmodum oporteat imitari nos quoniam non inquieti fuimus inter vos. Graece, elacte- samen: non violauimus ordinem. Cur tantopere ordinem adamaret, rationem reddit i.Corin. I q. nutu. 33.
Cum enim praecepissici, quidnam, i quatenus , qui prophetiae donum acceperant , docturi ellent in Ecclesa; quado aliis prophetantibus loco cessuri; subiungit: non enim est dissensionis
Deus.Graece,acatastasia qtiae Vox pro-rie confusionena,Ordinisque perturationem significat: vertἱque solet a Vulgato,Mitio, a . Cor. I 2. nun V2Ο. inconi Tantia , Iacobi 3. num. i6. Quae nimirum ex ordine perturbato pro ficiscuntur.
Et firmamentum eius,quae in Chri-μ est dei vestra. ID est , soliditatem , dc firmitatem,
H reticorum machinis oppositam: quam illi poterunt qui de oppugnare; labefactare certe minimc poterunt.
Sicut ergo accepistis Iesum Christum Dominum .in ipso
ambulate. ICI Quum profecto est, acceptum D fidei donum costantissime retinere ; atque adeo Christum ipsum
Vita,& moribus exprimere. Ita intelligo , ambulare in tam sto : ut enim ad Galat. s. nu. Isi. & 21. stiritu ambulare, est, non carnis , sed spiritus rationem ducere, eiusque ductum sequi:& lusti dicuntur ambulare in nouitate vita, ad ad Roman. 6. num. q. in dilectione, ad
lare in . Christo , crit, insistero viam, quam ille nobis reliquit virtutum altissimarum notatam vestigiis. I. Pet. 2.X x 3 num.
374쪽
num 2I. Vobis relinquens exemplum, ut sequimini vestigia eim. 23 Confirmat hac expositionen fie-quens ille loquendi modus,quo dicitur in Scriptura, qui alterum moribus imitatur, in viis illius ambulare. I. Reg. 8.nu. 3. de filiis Samuel.Non ambulauerunt sit, istim inviys eius. De sanctissimo Rege Iosaphat 3 Reg. nu. - . Ambulauit in omni via Ast Patris seni. De peruerib Achaz. . Reg. a. num. 3. Ambulauit in via Restim Grael. Id est, coluit idola , sicut illi coluerunt. De piissimo Iosa 4. Regum 12. num. 2. AmbuLiuit per omnes vias Dauid Patris sivi. Accedit,quod Christus se esse viam profitetur Ioan .i .nu. 6. Ego sum via, veritas ct vita. Vbi Maldonat. per veritatem , lucem intclligit, id est , sum. via, & sum fax , quae praeit ostendens ipsam viam, & vita, ad quam via ducit. Denique facit illud I . Ioan. 2. nu. 6. sui dicit .se in ipso manere,debet secut ille ambulauit, 'st i se ambulare. Hoc videlicet est ambulare in Christo.
3 Vplex hic metaphora,crebro usui palais Apostolo. Ad ara Ephes 3. num .i7. In charitate
radicati,st fundati. I. Corinth. 3.nu.9. Dei agricultura estis. Dei adimatio illis., Sic ad Rom. II .num. T. Et quidem Christus vitis vera est, Ioan . I S. num. I. Quamuis enim per
metaphoram sit vitis ; sed appellatur Vera ; quia multo pei sectius palmites suos alit, id est, homines sibi per fide,
caritatemque coniunctos , quam sarmenta sua vitis naturalis. Ab hac radice trahe dus est succus,quo vita spiritualis augescit: hinc erigedus trunecus tecta intentionis ita caelu tenden-
tis: hinc patientiae cortex fulciendus: hinc derivandus viror spei:hinc flores boni exempli diducendi: hinc extendenda folia verboru ad pietatem excitatium: hinc denique uberrimi fructus bonorum operum proferendi. Propterea Christus saepe appella- 26
Paulo ad littera de Christo ad Rom.
Sicut radix de terra I utenti. Apocal. s. num. s. micis Leo de Tribu Iuda, rad x David. Vbi quaeri solet, cur dicatur Christus radix D.ruid , cum potiuS ipse a David,tanquam a radice, originem ducat. Respondent Ruperi Bernarii. dc Ambrol. utrumque vere dici: 'quatenus homo est, stirpem habet ex David: sed quia idem Deus cst, crea- torqvi atrid, radix David merito appellatur. Cum contra sentiat Ribera, aliterque cxplicet hunc locum sententiam mihi suam minime probat. Altera aedifici j metaphora comu- 27nior est. Fundamentum enim aliud nemo
potest ponere, praeter id , quod positum est,
quod est Chri his Iesius, I . Cor. 3. nu. I I. In quo omnic aedificatio construAta crestit in templum san him in Domino: in quo ct vos coad amini in habitaculum Dei, ad Ephes. 1. num. 2 I. Et is tauquam lapides vivi seperaedi sic. immi, domus θι
Ue videlicet speetabat utraque 28ν metaphora. Arcfachos palmites vehemetior interdum decutit Ventus: virentes autem vix saeua procella defringit. Matth. num. 1 . MEdificauit
domum siuam pupra petram, pr descendis furarita,S' venerunt flumina,2 flauerant venti, ct irruerunt in domum sitim , ct non cecidιt. Itaque radicatos , & superaedificatos in Christo Colossenses . haud r
375쪽
29 haud ita facile conuellent excitati inferorum turbineS.
Abundantes in illa in gratiarum
R. aeci omnes constanter legunt in ipsa, nempe fide : scd sensus
eodem recidit. Et valde suspicor, non solum tacite hortari Apostolum, ut in dies magis,magisque agnoscant Christum, eidemque pro tam lingulari beneficio ex animo gratias agant sed quali digitum intendere ad maxime expeditam , & compendiariam viam, qua ad uberrimum gratiarii omnium cumulum possint perdenire. Ea est, si
se gratos, ac memores ostendant do-3o norum acceptorum. Nam quemadmodum ingratitudo sic ste Bernardo sermone si . in Canticast ventus urens, siccans sibi fontem Pietatis , rorem misiericordia , fluenta gratiarita inquit idem Sanctus sermone contra Ingratitudinem ) felix, qui ad singula dona
gratiae redit ad eum , in quo est plenitudo
omnium gratiarum: cui dum nos pro a - .ceptis non ιngratos extitimus , locum in nobis facimus gratiae .ut maiora adhuc a c*ere mereamur. Haec omnia ex Ber-nar. Quς mire ponunt ob oculoS,qualiter abundantia donorum cadestium effluat ex gratiarum actione: quod forte indicauit etiam Apostolus ad Ephes.s .num. i 8. postquam enim dixit : implenti ii Spiritu Sancto. rationem
ostendit, qua id assequi possent, gra
Videte , ne quis vos decipiat per
Philoseophiam , ct inanem ful-
hominum. Cribit Baronius tom. I. anno Christi s. quo tempore 'Apostoli,virique Apostolici ad imbuendos Christiana religione
populos, orbem peraSrarunt ; eodem complures contra Philosophos adii Dse nobilissimas quasque prouincias, ut
auitae superstitionis cultum retinendum et se persuaderent. Hos praedones cauena Os etiam atque etiam cilὸ denuntiat Apostolus. Vιdele , ne quis vos decipiat. Graece, βlagogon , de praedetur, captos tanquam praedam ab ducat. Et quia PHlosophiae nomen graue, ac venerandum cile videbatur. manem fallaciam apposuit. Sic enim I .Tlm. 6. num. 2O. Fal inominis scientiam appellauit.
Quae dogmata spargerent hi Phi- 31losophi prodidit Clemens A exan.lib. I. Stromatum, pag. 3il. Philolophiam, inquit, non omnem, scd Epicuraeam reprehendit, quae tollit prouidcntiam , & in Deorum numerum refert voluptatem eis qua alia honore affecit elementa. J Quibus verbis explicat etiam Clemens ea, quae pro-xnfie sequuntur.
Secundum elementa mundi,ct non secundum Christam. NI mirum contendebant Epicu-raei, diuinum cultum elle tribuendum elementis mundi , idest, principiis,ex quibus i pie nitidus constat; Cςlo,Soh,Luns , dcc. Neque enim ita presse sumenda est notio clemen- Ii, ut eam usurpant Philosophi. Nisi forte per traditiones, ele- 33menta intelligit Apostolus Axioma.
ta quadam, & velut prima principia, a priscis illis Philosophis ad posteros
quasi per manus tradita : quibus impostores cuertere fidei dogmata conabantur; lualia sunt:ex nihilo nihil stra priuatione ad habitum non est regressiu. accidenta esse or inesse. c c. Hςc enim Zerant vclut prima Philosophiae rudimenta;quae fidei mystcriis videtur aduersari,
376쪽
uersari, si diuinam etiam potentiam
complectantur. Haec significatio mirifice quadrat in vocem,elementa. Ad Galat . num. 3. Cum essemusparuuliflub elementis mundi eramus fermentes. Acl Hebr. s. nurn. I 2. Cum deberetis esse magis fri propter tempus ἱ rursum indigetis, ut vos iaceamini, quaesint elementa , Idest , tyrocinia , dc prima rudimenta.. Atque hanc expositionem existimo probabiliorem , etiam illa , quam sequuntur Graeci, te dierum objeruationibus, ritibusque Iudaicis. Scio, haec appellari ab Apostolo, elementa mundi, ad Galat . . num. 9. scio , Colossenses etiam ad 4udaicas superstitiones incitari:sed certe nuc agit de Philosophis;& Gnostici, siue Epicuraei distinguendi sunt a Iudai Zantibus.
Iuri Diuinitatis corporaliter. O R p v s in Scriptura opponitur umbris,& figuris: in hoc
cap. num. II. Uuasiunt umbrassi urorum, corpus autem Christi. Omnis
ergo plenitudo Diuinitatis , seu plena Verbi Diuinitas dicitur in Christo
inhabitare corpor lit cr, hoc est , non typice,non umbratice,sed reuera. Legimus Exod. s. nu. 2. Paruit ei Dominus inflamma ignis de medo rubi. Quem locum explanans Stephanus, Actuu in
P .nu. O. ait. Apparuit illi Angelus in igne flammae rubi. J Nempe Angelus ille petio nam Dei gerebar ;& non vere,, corporaliter, sed umbratice. Diuinitas in illo inhabitabat. Sic etiam
disse legem Moyli. Et Actuum. T. num. 38. ad Galat. 3. num: I9. ad Hebr. 2.num. s. dicitur lata per Angelos, Dei personam sustinentes.
Secundo plenitudo Diuinitatis in- 3 6 habitat in Christo corporaliter , hoc
est,non tantum per effectum,aut Operationem, ut in Iustis. 2. COr. 6.nu. I 6.
Vos enim estis Templum Dei vivi, sicut dicit Deus sLeuit. 26. num. ΙΣ. quoniam inhabitabo in illis.J Per gratiam scilicet, charitatem , ca icraque charisinata Spiritus Sancti per quae speciatim Deus inhabitat in iustis. At in Christo non solum quas cf- 37fective per haec dona,sed corporaliter
inhabitat tota substantia Diuinitatis, per unionem hypostaticam ; quia ex Verbo diuino , dc humana. natura componitur una ineffabilis substantia corporea: sicut anima potest dici inhabitarc corporaliter in homine, quia ita est v nata corpori, ut cum illo com
pGat unam corpoream naturam. HOC
exemplo explicant Cyril. OEcum. Theodoret.& Theophil. Illud est apprime obseruandum. 38 Habet unio Deitatis cum humana natura duo insgniter admiranda: alterum , quod ipsa Deitas substantialeelse corporeum in Christo habet: alterum, quod absque ulla sui mutatione habet.Propterea ergo dicitur inhabitare , ut omnis excludatur mutatio: neque enim immutatur inhabitans a domo, quam inhabitat ; led additur corporaliter, ut exclusa extrinseca denominatione,unio illa corporea, & tu stantialis exprimatur. Extat luculentum testimonium 39 huius veritatis , Ioannis l. num. I A. Et verbum caro factum est. Non potuit apertius explicari, corporea naturam unitaru suille hypostatice Verborvnionem esse substantialem, non e trinseca. Ac,ne quis existimaret, Verbum fui ite intrinsece mutatum, continuo stibi ungit: oe habita it in nobis. Graece Ohensen , hoc est, tanquam tabernaculo habitauit. Corpus enim humanum tabernaculum appellat Paulus
377쪽
quendi , immutabilitas Deitatis , inquam nulla cadere potest vicissitudinis obumbratio, aptissime denotatur. Cum haec obseruat io placuerit Chrysost. Theodor. Cyril. Hilar. Theophil. & ΟEcum. magnis videlicet auctoribus , non video , cur displiceat
HRYsos T. intelligit de ea- .dem plenitudine Diuinitatic Theophil. exclamar. f Papae, quid dixit 3 Nihil, inquit, minus habetis, quam ipse. Vos etiam Diuinitate impleti estis: veruntamen in illo. Postquam enim natura nostra Deo copulata est, nos etiam diuinae eius
naturae facti sumus participes. J Sed
in Christo plenitudo Di innitatis inhabitat secundum substantiam;in Iustis autem, secundum participatio
nem. Ioan . I. n. I 6. De plenitudine etaunos omnes acce8imm .grat ia pro gratia,
id est, omnem gratiarum cumulum, ut Iob. I. num. 4 Pellem yra pede, hoc est, omnes facultates suas, qua tunc in pecoribus sitae erat. Dara tori seu ha-xtenda pie a Por pissa : totas rus albajas
ctui est caput omnis principatus, , se pote tis.
1, o Ic est valusissimus Apostoli mu-
cro: eo saepe iugulat haereticorum causam : hoc quasi ariete arcem iam labefactatam iterum , atque ite rum verberat. De Christi fonte hausimus: imo hauserunt ipsi Principatus,
& Potestates. Tantum abest , ut Angelis salutem acceptam referre debeamus. Facit expresse hic locus pro ea sententia, quam cap. I. n. I 8. sequuti sumus,Christum esse capur etiam Angelorum. Vide Valen. tom.A. disp. I. quaest. s. punc. .
In quo se circumcisi eris circumcisone non manu facta in expoliatione corporis carnis ,sed in circumcisione Christ.
ROFLIGAT A inani Philo asophia . tela iam obvertit in Iudaizantes, qui Colollienses ad circumcisionem iam abolitam, Iu
daicosque ritus auertere molieba
tur : & collatione facta inter Baptis-muni , & circumcisonem, demonstrat, quam illa longo interuallo superet ur : est enim Baptismus spiritualis, & germana circumcisio , per legalem illam adumbrata.Theod Non est carnalis circumcisio , sed spiritu 'lis ; neque manu facta,sed Diuina;neque exiguae corporis particulae abi tio , sed ab omni corruptione , & inisteritu liberatio.JAcrius inuectus est Apostolus in η3. eos, qui Philippenses solicitabant ad
Iudaismum , cap. 3. num. 2. Videte canes sid est, cauere eos,qui velut canes impudentissimi, ad ritus , quoS eu 'muerant,relabuntur) Videte malos operarios,videte concisionem Pulchra antio minatio: circumcisio explosa iam, atque reiecta, si rursus inuehatur, nihil aliud est , nisi carnis sectio , ac saeua concisio : Nos enim Fumus circumcisio, qui spiritu seruimus Deo. Nimirum haec est vera , & germana circumcisio 'Christi. Quin 3c illa ipsa Hebraeorum cir- cuinciso cis speetabat, ut cor ipsum V 1 circum
378쪽
circumcideretur, omni vitiorum inanitate resecta: quae merito vocatur ab Apostolo, ad Roman. 2. nu. 29. Cir
galis , ad Ephel. 2. num. II. Circumcisio in carne, manu facta. Deut. I O. n. I 6. Circumcidite igitur praeputium cordis vestri: Sc cap. 3o.num. 6. Circumcidet Dominuου Deus tuus cor tuum , ct cor femi-nὼ tui,ω diligas Dominum Deum tuum
in toto corde tuo. Hierem . . numer. q.
Circumcidimini Domino. ct auferte praeputia cordium vestrorum. EAtque acriter obiurgat Stephanus, quod hanc spiritualem circumcisonem neglexissent, Actuu in . n. s I. Dura ceruice, er incircumcisis cordous, ct auribus.
NUMERUS XII. Consepulti ei in Baptismo.
sepulturam appellat. Nam sicut spiritualis circumciso non pelliculam solum resecat, sed omnino expoliat corpore peccatorum carnis s ut legunt constantissime Graeci in sic mors haec,& sepultura mystica, hominem prorsus defunctum vetere vita plane de-
6 Baptismus ergo similitudinem gerit sepulturae Christi, quatenus , dum aquis immergimur, Christum repraesentamus sub terra conditum. Cyrillus Hierosolymita. Catechesi 2. my-- stagogica,& Theophil. hic, volunt etiam, per trinam submersionem,triduum illud , quo Christus iacuit in sepulchro, denotari ; & quemadmodum Christus sepultus , omnino fuit expers vitae mortalis ; sic baptizatus non solum moritur pristinae peccatorum vitae, sed tanquam iani sepultus, ab ea longe debet abhorrere.
Vberius hoc explicat Apostolus ad
ROm G. nunQ. Qui enim mortui sumus peccato , quomodo adhuc viisemus in illo3A repugnantibus ducit argumentum: pugant enim inter se mors , dc vita.
Sed unde probat, nos este mortuos peccato λ An ignoratis, quia quicunquo baptizati siuinus in Christo Ie βι, in morte ipsius baptizati sumus ' hoc est, similes effecti sumus ipsi mortuo sui exponit Toletus notatione 3.)& statim expressit Apostolus, subiungens Consepulti enim sumus cum illo per baptisimum
in mortem. In mortem inquit, scilicet ut moriamur peccato, sicut ille mortuus est vitae temporali.
Extat illustre vaticinium huius mu- Α8steri j apud. Isai. cap. s 3 .num. 8. ubi est de fide, ad litteram sermonem esse de Christo. Propter scelim populi mei Pe cust eum. Explicat continuo uberrimuin huius passionis fructum: ct δε-bit impios pro siepultura , π diuitem pro morte sua. Hebraea sic redduntur ad verbum in Regia : ct dedit cum impi3s sepulturam eius, idest, sepultus est, ut impij una cum ipso per batismum sepelirentur: omnisque improbitas infra mortuos amandata nusquam deinceps in terris appareret. Alteram Versiculi partem, ct diuitem pro morte pua,
sic vertit Forerius : Cr diuitem in cruciatibus 'sius: quia pater aeternus reddidit Christum per suos cruciatus, &mortem longe ditissimum. Has diuitias sigillatim demde exponit nu. I o. . it. & I r. ideo di peraiam ei plurimos, Crfortium diuidet stolia.
Sicut baptizatus immersus in aqua Asrepraesentat Christum conditum in sepulchro ; ita emergens ex aqua eumdcm extrimit resurgentem. Itaque non solum exuti estis vitiis in baptismo sed ibi etiam Christum induistis: .
379쪽
plantati facti siumim similitudini mortu
eius , simul ct resurrectionis erimus. E
plicat , in quo sita sit ista resurrectio.' quomodo Christus sumexit a mortuis per gloriam Patru idest, ut vitam ageret gloriosam, qualis decet Filium Dei. Tolet. notation. . 9 ita ct nos in
so In nouitate vitae, inquit, quia in Baptismo exuitur homo vetus, & induitur novus, ad Galat. 3. num. 27.
Uuisumque enim in Christo baptitati estis , Christiam induistis. Propterea ad
Titum 3. num. s. vocatur lauacrum regenerationis , ct renouationis. Chry-
novari, est nouum fieri: nouos qui pse . facere , lauacri est tantum. J Vide ad Ephes.4. num. 2 3.
Per sidem operationis Dei, quis
scitauit istum a mortuis. ΕXponunt Adamus, & Salmeron,
per fidem non otiosam, neque desidem ; sed actitosam , & cssicacem; quae scilicet est a Deo. Opinor, cupiditas reuincendi haereticos , in hanc eos impulit cxplicationem, difficilem Hebraisino , contextu, & propritate
vocis energiade de qua cap. I. l . 2 9.
s i Sensum assequutus est Theophila. stus: f Credentes, inquit, quod Deus
possit a mortuis excitare:atque huius Iei certum indicium habentes Chri stum excitatum. J Sic ad Roman. q. cum plena manu laudauisset fidem Abrahae , subiungit num. 2 . Quibre
stum a mortuis. Vide, cuius mysterijsidem praecipue requirat Apostolus;&iure quidem optimo : nam est veluti compendiatia quaedam summa, complectens Diuinitatis, & Humanitatis articulos: qui enim ha c. cre
dit, simul etiam credit, Christum esse Filium Dei, verumque hominem pro .
Ilustrant maxime hunc locum ver- S 2ba quaedam difficillima, quibus claudit Apostolus illud cap. . ad Roman. Qui traditus est propter delicta nosTra,er resererexit propter iustificationem nostram. Cuin enim Christus sua morte non solum satisfecerit pro peccatis,
sed promeruerit etiam omnem gratiarum, & charisinatum cumulum, quibus iustificatio tota continetur:quod
adeo certum est, ut nihil Christus meruerit resurgendo. Quid sibi vult Apostolus,cum affirmare videtur, per mortem, satisfactionem pro peccatis; per resurrectionem vero , nostiam merui ite iustificationem 3Video, qualitcs cxponat Toletus Is . Cardinalis notatione 1 s. in illud cap. . ad Roman. sed profecto series ipsa sentcntiae postulat , ut quemadmodum fides in eo capite dicitur repi tari ad iustitiam, quia est iustificationis initium , dc fundamentum: sic ad eamdem iustificationem verba Pauli accommodentur. Resurrexit itaque Christus propter iustificationem nostram. hoc est, ad fulciendam, & corroborandam fidem,sine qua iustificari non possiimus. Resurrexit, ut eius resurrectio nobis es et argumentum efficacissimum ad concipiendam fidem,S spem; atque adeo ad iustifica.
tionem obtinendam. I. Corinth. Inum. II. Ss Christus non resιrrexit, v na est sides vestra. I. Pet r. l .num. . Re generastit nos in spem vivam per reser re- Elionem Iesiu Christι ex mortuis. Et num.
at . Qui seu citau:r eum a mortuis, ct dedit ei gloriam, ut Mes vestra, stes e ser
Illa est etiam expedienda diffictil- s tas : cum Christus se ipsum sulcita,
uerit: crucifixus enim est ex infirmitate, sed vimit ex virtute Dei. 2. Corinth. II. V y α- num. Α, '
380쪽
num. . Solvite linquit templum hoc,Gr in tribus Hebus excitabo illariloan. 2.num. 9. Polefiatem habes ponet i eam scilicet, animam ct potestatem habeo iterum sumendι eam, Ioan. I .num. I 8. cur tam laepe in Scriptura dicitur ex mortuis a Patre suscitatus i Actuum
spondeo breuiter: quia suscitare mortuos, magnae potentiae est ; & potentia in Scriptura attribuitur Patri,ideo per attributionem dicitur Christum excitasse;licet vere ipse Christus quatenus Deus est, fucrit causa principalis suae resurrectionis. Chrylost.hom. I. m cap. I. ad Galat. f Sic illum excitare dicitur, quemadmodum & alia facere dicitur, quae facit Filius.J Lege
Ei vos cum mortui essetis ine delictis.
D Ephes. h. num. I. iisdem prope Verbis. Et nu. s. Cum essemus moi tui peccatis, conisi ui auu nos in Chri L. Cur memoriam illius miseri status , unde Christi beneficio erepti sunt, refricet Aposto
lus, exposui, cap. I. num.1 t.
Et praeputio carnis ventrae. EThpicis tanqua probrosum quiddam obiiciebant Iudaei , eos esse incircuincii ,s. GCnec 3 . num. 6. Nec dare sororem nostram homini incircumciso I. Regum. ι7. num. 26. Quis
enim est hic Phili laus incircumcisus ' Et ι. Paralip. io. num. . Sed est luculentus Commentarius huius loci ster ad Ephes. Σ. num. I I. Memores estote, quod aliquando vos Gentes in carne , qui dicimini praeputium ab ea , qua dicitur circumcisio: Quid autem debent memini ste 3 Quia eratis icto in tempore sine Christo. uenati de conuersatione Uraehristhos utra testamentorum sid est , exper
tes pactorum Dei ) promissionis stem
non habentes , ct sine Deo in hoc mundo. In his tenebris iacuerant Colossenses, quas praeputij nomine Apostolus
Conuiui cauit cum isto. Atta caligine domersos perfudit Euangelis luce : incirculiacisos
corde , dc omni vitiorum genere redundantes , spirituali circumcisione resecuit: mortuos delictis ad nouam vitam per baptismum suscitauit. Supra,n. ι 2. in quo ct resurrerantis. Donans vobis omnia delicta.
pus,animum eluit scelerum soriadibus. Graece charisamenos: quod ve . bum & significat condonare , siue ignoscere ; & remissionem illam, seu condonationem, non esse nostro merito ,.s ed ex gratuita Dei liberalitate prosectam. Multis probant Salmer. t Om.1 3 par. 2.disp.7. pag. I I 6. dc Tolet. ad Rom. s. notatione 2 I. Tota ergo vis argumenti, quo utitur Apostolus,in hoc consistit. Si per circumcisionem spiritualem,idest, per Christi baptismum, tam muli , tam admiranda , dc plane diuina eharismata recepistis: quaenam dementia est,carnalem circumcisionem iam abolitam, ac proinde umbraticam , de inanem , Iudaizantium fraudibus illectos consectati