장음표시 사용
391쪽
Prior illa mors, Baptismatis erat δο-
num ; quae peccata antea commi ssa prorsus extinguebat : haec vero mortificatio nostrae est voluntatis; quae fibras vitiorum quotidie germinantes, accurate resecat, dc extirpat. Cyrill. lib. 1 i. de Adoratione, fuse prosequitur hanc doctrinam, explicans praeceptum illud iniunctum Levitis. Num. 8. num.7. Radant omnes pilos carnis suae. Casembra vestra. .s A D Rom.7.num. DCum enim esse- Γ, mi in carne, pasones peccatorum,
quae per legem erant,operabamur in membris nos bis. Propterea etiam ad Rom. 6. num. 6. dicitur crucifixus vetus homo nos fer,ut des fruatur corpm peccati: Omnia enim peccata, quae hic sigillatim enumerat Apostolus , simul conflata, quas quaedam membra, unum veluti
corpus efiiciunt peccati: haec membra sunt assidue mortificanda: hic vetus homo crucifigendus:hoc peccati corpus destruenaum.
. Et auaritiam, quae est simulachrorum seruitus.
1 o Raece subest vox pleoneria quam I Adamus in cap. 4. ad Ephes. ScPrad. Ezechiel. I 6.pag. Is . Salmer.ad Ephes. s. disput. Ιχ. sequuti Hieronymum , significare dicunt cupiditatem potiundae voluptatis. Pineda tom. 2. in Iob, cap. 3 I. vers. II. refcri addi ulterium. Videat,qui volet,quibus illi ducantur coniecturis.11 Mihi certum est,egregie a Vulgato
exeressam nominis vim.Nam verbum iptum pleonecteo, 2. Cor.7. n. 2. Nemι-ndm circumuenimns, proprie significat, neminem auare seu auimus,ut explicauit ibi Regia:& cap. I 2. n. Pr . Numquιd circumuem vos Regia,expilatini quae loca referre ad libidinem, alienissimu inest. V ulgatus camdem vocem,Sap. I o.
numer. I I. apposite expressit nomine fraudis : in fraude circumvenientium 3Llum assuit isti: quia ut doctὸ aduertit
Perer.Tom. . in Genes. c. 28. n. I 6. ex
avaritia prodibant fraudes , quas Laban genero struebat chm toties illum debita mercede fraudabat. Habac. 2. n. 9. Vae qui congregat auaritiam malam. L X X. pleonecton:& EZechiel. 22.ri. 27. Aliare adsectanda lucra. LXX.opos pleo- I 2 nexia pleonectosii. Nomen et i a pleonestes, spectat ad fraudem. I .COr s. num. lo.
aut .maris, aut facibus. c. 6. num. IO.
neque fures, neque auari. Vtrobique vides auaritiam cum furto,& rapina copulari sicut de pleonexia,N1arci T.n. 2 2. furta , auaritia : dc Luc. I 2. numer . ICauete ab omni auaritia : ubi ex contextu est cuidens , sermonem este de habendi cupiditate. De eadem ergo intelligendus est hic locus, de signate de illa auaritia , quae cum fraudibus est coni uirista. Talis nimirum auaritia est simula- . Ischrorum seruitus. Graece , idololatria. Ad Ephes. s. num. s. Aut auarus, quod est idolorum seruitim. V bi legitur Graece, qui est idololatra. August. certe lib. .de Civit. Dei, cap. 2I. Deam pecuniam a 'Veteribus culta fuisse scribit. Quamuis Iuvenalis Satyr. I. neget, Roma nos illi templa erexisse.
Nondum habit- , nullas nummorum
Vt enim Idolorum cultor, simula- r chro argeti, vel auri tribuit honorem, . Deo debitum ; ita auarus colit pecuniam , quam vero Deo praefert: in ca omnes suas spes fixas, ac locatas habet. Quod facete prosequutus est Maenander his carminibus apud Stroba user. 80. Dicarmus quidem Deos esse dicit ventos,solem terra aquam,ignem, stello. Ego aute utiles esse Deos arbitror argentum nostrum,ctaurum: nam itus si coliscaturis in domum , pete, quidquid voles,
392쪽
asea iseris omnia: sic enim vel ipsos Deos ha,ebis ministros. Consonat id Eccle
siast. i o. n. I9. Pecunia obediunt omnia.
Haec erat inanis illa, & stolida confidentia Ephraim,cum temere iactabat,
inuement mihi Mnquitate ,idest,nullius indigeo : alii alia idola colant, ego optimum Deum penes me habeo: in splendorem diuitiarum, quas meo labore acquisui, incurret quod uis flagitium, quod admisero. Forte de hoc Idolo dicebat David Psalm. I - 8. Dum. vltim. 2 vide ,s via iniquitatu in me est. Hebraice, via Idoli, ut notat ibi Hieron. idest,explora,num secter Idolum diuitiarum. Est insignis locus Eccles. I .num. T. Lignum ostensionis est aurum sacrificantium. Lucem asserunt Graeci codices, dum legunt , sacrificantibus eis, nempe, ipsi auro. At enim quid lacrificant auari ZRespondent Chrysost.& Theophil. in cap ad Ephes. Non mactant quidem vitulos , aut oves: at libant humanum languinim, hoc est, sudorem pauperum , quos defraudant. J Porro lignum offensionis,idem est, ac petra
scandali: nam ubi potuissent sedere, &paululum conquiescere felli de via, ibi auri splendore perstrichi. offendunt
incurrunt. Quod ibidem explicaturnum.6. Multi dati Funt 1n auri casim, ei
facta di in lecte issim perditio illorum.
Nam , ut sapienter ait August. lib. i I. de Ciuitate,cap. 1 f. Peruersi frui volunt nummo ; uti autem Deo. J6 In hanc sententiam verba illa lobi, c. I .maria. 26.Si viri Lolim,cum Iuleret, illustiat noua , S singulari expolitione, cum tota thrie contextus mirifice congruente, Pin ed. tona. 2. pag. 64 I.
Ego, quia fui langior, claudam notationem hanc praeclaris Hieron. verbis, tom. 8. ad illud Psalm. 83. Nos erit in te Deus recens. fCui Deus venter cst, Deus ei recens est. Quotcumque vitia habemus , quotcumque peccata, tot recentes habemus Deos. Iratus sum, ira mihi Deus est. Vidi mulierem, &concupiui,libido mihi Deus est:vnu Dquisque enim, quod cupit, & veirer tui, hoc illi Deus est. Avarus aurum Deum habet. J Quem autem sensuiu Theologicum habeat haec Hieron. sententia, copiose explicat Valentiato m. 2. disput. l .quaest. I. puncto 6.
Propter quie venit ira Dei sperfluos incredulitatis.
D Ephes num c. Propter I Thaec enim venit ira Dei insilios
. ,MU . di sirin 1M. V trobique ercheta pratem is temporis : quod conluetudinem denotat: quam expressit Va- tabl. Se interpres OEcumen. cap. s.
Ob qua venire solet ira Dei in filios con
Vox apithia redditur a Vulgato diffidentia ad Ephes 2. n. 2.Vbi Regia. In .suasibilitas: incredulitas, ad Roman. I I. n. 3O. ad HGbr. q. n. 6. dc II. Interpres
Theophilaeti vertit hic. Supersilios inobedientia, di impersuasibilitatis. Cadunt is omnia optime in vocis vim: quae non mi talis spectat ad lignificandaim affectus contumaciam, quam obstinationem mentis. Ad Rom. t. num. 8 Oui non aes scunt veritati. Graece serpit,*ι. Cap. t o. n 2I. Tota die expandi manus , meas ad populum nou credentem , cir contradicentem. Ad Tit. i. n. i 6. c um sint abominati incredibiles.Graece,apithas.
2. Timoth. s. nu. 2. Parentibus non ob
dientes jubest eadem vox. Vt ad Rom. I .num. 3 o. ubi manifcsium cst, retei i i ad inobedientiae pervicaciam. Vide Riber.ad Hebr. . num. l . Salmer ad Ephes.s . disputat. i 2. pag.8O3. 4 Ol. ad
393쪽
induentes nouum. Abentur Graece participia illa praeteriti temporis, de quibus multa, cap. I. nu A. quare totus hic locus ita verti posset. in mdoquidem exut tu veterem homine cum ambin suis, ct induinus nouum. V t sic contineatur praecipuum veluti pondus huius hortationis: ne scilicet ad ea quae iam abiecerant, turpitcr relabantur: neve rursus obscurent splendorem gratiae, quo iam fuerant dit,initus illustrati. Ad Ephes. . nu. 12. hortatur item Apostolus, deponere veterem hominem,& induere nouum, qui secudum Deum creatus est in iustitia , & sanctitate veritatis. Pro utriusq; loci intelligentia obserua: solere Paulum in unoquoque nostru distinguere duos
homines , nonum , & veterCm: non
quod duae sint substantiae, scd rario ne aluersoru statuum. Proprie siquidem
vetus homo est Adam; nouus autem, Christus. Tunc ergo dicimur cx re veterem hominem,cum non cernitur
amplius in nostris actionibus similia ludo peccantis Adami: tunc induimus nouum,cum Christum ipsum vita, de moribus estingimus. Vide, quam expresse hoc doceat Apostolus I. Cor.
I s . num. 7. Primus homo de terra.ωrrendis secun m homo de caelo caelestis. Infert paulo phst. Igitur sicut fortauimus
imaginem terreni, portemuν π imaginemeelestiae. Sic ad Roman. I 3. num. I 1. cum monuisset, abi'ciamus ergo opera tenebrarum, Oc eaque sigillatim commemorasset, claudit illud caput. Sed induimini Domina jesium Christum. Quem plane induimur, cum auxilio gratiae ipsius roborati, heroicas, ac prorsus diuinas illius virtutes imitamur, similes'; et,quamuis non a quales,effici studemus.
si non est Gentilis, er Iudaud. N aliud encomtum in ahquit Theophilact noui secundum Christum hominis: quod neq; Gentis, neque dignitatis , neque maioru discrimen ,adeoque respectus habeatur : in omnibus enim , qui vita virtutibus conspicua sunt efformati, omnia est Christus, hoc est, ct genus, & dignitas. J Ad Galat.6. num .i s. In Chris foenim Iesiu neque circumcisio aliquid valet,
neque fra utrum,scd no creatura.
Induite vos ergo , sicut electi Dei,
sancti, o duecti, viscera misericordia.
disput. a. non agere hic Apostolum desuntina illa elcctione, qua Deus secudum beneplacitum grariae suae praedestinatos elegit ad gloriam: nam neque id nouerat Ap stolus ; neque, si maxime nouisset,ita promiscue inanifestaret. Vocat ergo
Dei electos , quos Deus singulari beneficio ad Euangeli j gratiam, ad Baptismi munditiam, ad Christi cognitionem elegit. I .Thessal. i .nu. . Scientes , fratres dilecti a Deo, electionem. 2. Thessal. 2. num. 32. Quod elegerit vos Dein primitivi in salutem. Utera sunt intima vitalia, quae af- 2 sectu miserationis maxime commoueri,&concuti solent.Gen. 43. nu. 3 o. Iosephus coercere non potuit erumpentem fletum, quia commota fuerant A a λ et sce
394쪽
ο cera eiu super fratre sito. 3. Reg. 3.
num. 26. cum vera mater audisset, lu
a Deo etiam attribuuntur Exod. 34. num. 6. & Deutcr. . num. 3 I. δc Psal. lo2.num. 8. ubi Vertit Vulgatus, misericors, seu miseeratori Hebraice rahum. Genebr. Psal .l o 2. num. λ. ad verbum, visceratus. Oleaster Exod. 34. commo-t us:cuius viscera comouentur ex visa
miseria:qui visceribus est pronissimis ad cocipiendam misericordiam. Dici
de unin entralias iternas, assecti sis, compassituM. Luc. I. num.78. Per viscera misericordia Dei nos Fri. Hierem. 3 I. num. 1 o. Si filius honorabilis mihi Ephraim,si puer delicatus: idcirco contumbata siunt visicera mea super eum miseransmiserebor eiuδ.
as Haec misericordiar viscera induenda sunt fideli: haec ex nouo homine, nempe Christo, vel maxime imitada. Obseruaui in Evangelio, quoties ferEdicitur Christus misericordia captus, id exprimi Graece significantillimo quodam verbo, cuius vim nullum Latinum simplex assequi potest:illud estillanchniet Oma, deductum a voce, quae
hic subest olaniana proprieque significat, intima visicera affectu talia , conturbari , ct plane concuti. Quo verbo explicuit Luc.cap. I S. num. 2O. paternum hunc affectum irruentem in collum fili j redeuntis. Agentes itaque de Christo Euan-'get i sta ,eodem utuntur verbo. Matth.
IS. num. 2 cap. 2O.num. 4. Marci I. num. l cap. 6. num. 4'. cap. 3. num. 2.
Luc.7.num. a 3. Et in his locis substituit Regia. Viscerιbus commoueri: dc Matth. I .mam. .visteribus affici: licet Matth. 9. num. 36. relinquat verbum Vulgati, misterius est eis. Vat abii trans. latio , iniime affectus est miseratione , aut intime miserim est.
a 6 Haec viscera induerat Apostolus,
cum interposito iureiurando,testatur Philippentibus, eos sibi haerere in vir sceribus Christi,cap. i. num 8. Tensis enim mihi est Deus quomodo cupiam id- est, ardcntissimo amore prosequarin omnes vos in visitaribus Iesι Christi. Patebant haec viscera Pauli vel vilissimis mancipiis. Nam Onesimum seruum adeo alte in suis visceribus defixerat, ut viscerasia appellet, ad Philemone, nu. I 2.& nu. ΣΟ. Qui astem viderit sta trem μum necessitatem habere, ct clauserit viscera μa ab eo quomodo charitas Dei
Rusides vinculum perfecZionis.
Riplex fertur expositio liv. 17itis elogii charitatis : prima, Hieron. & Prima iij. Charitas , ut vinculum perfecti ssimum, fidelium voluntates inter se arctissimo deuincit nodo,& tanquam multa membra in unum conglutinat corpus. Secunda Caiet. Quia in ipsa consistit persectio per modum vinculi. Itaque duo attribuuntur Charitati: dc quod summa continet perfectionem Euan gelicam ; eo enim est quisque perfectior, quo ardentiore Charitate flagrat : & quod perficit instar vinculi, animam cum Deo arctissime copulantis. Iuxta id I . Ioan . q. nu. I 6. Demmaritvi est: ct qui manet in Charitate,
Tertiam sequuntur Chrys.Theod. 18ΟEcum.Theoph. Anselm. Haimo, &communiter expositores. Est vinculum, quod ligans, & continens caeteraS omnes virtutes , hominem reddit
perfectum: est veluti spiritus humanus,qui ligat partes,lium orcs, sci uiaque corporis , alioqui facile dilapsuros. Sic Charitas virtutu corpus quasi connectit,atque constringit ; sine illa conti
395쪽
eontinuo ditatuendum. Propterea r.
tutum adscribuntur Charitati Chari taι patiens est, benigna est. 19 In hanc sententiam Irenaeus lib. s. cap. 6. exponit illud r.Thessal. s .num. 23. Vt integerthritus vestir, ct anima, ct corpus ,sine querela in aduentu Domini no; fri Iesu Christi semetur. V biper spiritum intelligit Spiritum san.
Ehum inhabitantem per Charitatem, sine quo Spiritu mancus , 3c mutilus erit interiod homo imo vero plane mortuus:ad Eph. .nu. 3. Soliciti seruare unitiatem 'iritus in vinculo pacis. Vbi
Chrys.& Theop.& Spiritum sanctum intelligunt, & eodem utuntur simili spiritus humani.Lege Tolet. ad Rom.
Is .num. 1 o. ubi docet, quomodo caetcra omnia instaurentur in Charitate, hoc est,recapitulentur,seu summatim comprehendantur.
Et pax CPristi exultet in cordibus
vestris. O M miror Graecos Interpretos omnium maxime assequutos huius loci intelligentiam: pedet enim ex vi,& proprietate verbi Graeci quod usurpat Apostolus; nempe Brabeuo : quod duplicem habet significationern. Vnde duplex oritur explicatio : quae tamen in unam, &eamdem recidit Primo igitur ita verti potest. Pax Christi prior sit palmam ferat, supιret, Muincat Exponuntque Theodor. Chrysost. Theophil.& OEcumen.Saepenumero iniuria sumus a quopiam affecti: hinc & geminae apud nos cogit 'tiones certant: altera ad vindictam ims concitans;altera ad longanimita
tem : ipsa igitur pax Christi palmam
nquier occasion de dijusto con mi proximo, ιριιede inrepeliada la falson, et interes :)la patet. sta en tori la prestrida, la que tenga et mejor iugaro strue la palma. Secundo reddi potest. Pax Christi 3ι
moderetur, palmam dis Aibuat si iustus quidam Braueuta, idest, iudex, certa 'minisque arbiteri Honotheta ossicio fungatur: non dubium, quin tribuat victoriae palmam , sentent tamque serat secundum eam cogitationem,quae ad lenitatem, quae ad iniuriae condo nationem,quae ad rei, de qua est controuersia,cessionem inclinat. Et suspicor, Vulgatum non modo 32 vim verbi Graeci penetrasse , canaque eleganter exprellille. Nam exultare, etiam apud Latinissimos , luculenta metaphora,est reportata iam victori. epinicion canere,& quasi triumphare.
Isai. λ. nu. 3.Sicut exultant victores captas praeda. Se et fano con la victoria : hazenalarde, γ OLEentacion de ιι presa. V eru in 'etia voluisse nobis explicare eximiam laetitiam, ex hac pacis victoria redundantem. Quando lapax a salido con et ι- toria de la passon,o dei interes, cy ιμ-brosa la mam,el corason ἀὶ salioso br)ncos de plater, qua apenas cabe en et richo.
Quod proprie est exultare. Propterea in sacro sermone, fre- 3 3quentissime pax cum gaudio,internaque laetitia copulatur. Isai. 3 2.num. I S. Sedebit populus meus in pulchritudine pacis , cr in tabernaculis fiducia, ct inrequie opulenta. Ad Roman. ΙΑ. nu. I 7. 'Non est enim regnum Dei esca, ct potus; sed iustitia, ct pax, cr gaudium in Spινitu Sancto. Et cap. i s. num. I . Deus
autem stet repleat vos omni gaudio, ct
pace. Ad Galat. s .nu. 2 2. Fructus autem
Spiritus est, charitas, gaudium, pax. Laalegria solida,)verdadera m como en&gar proprio , en medio de la caridad , de lupat. Ad Philipp. . num .7. Pax Dei, qisa exuperat omnem siensium. Videlicetium tuum pacis gaudium vix intimis , A a a E- sensibus
396쪽
sensibus percipi potest, nedum verbis explicari. Et grati estite. 3 Raece, Euchari h, idest, gratiosi, comes , dc amabiles: qui enim -tales suiu,per comitatem, dc benigni'tatem solent pacem conciliare. Cadit etiam haec significatio in vocem Graecam , dc Latinam , Sc huic loco quadrat aptissime. Nam paulo post,
num. II. ad gratiarum actionem exhortatur. Eccles. 6. num. s. Verbum dulce multiplicat amico, , or mitigat inimicos : ct lingua eucharis in bono homine abundat, idest , lingua comis, de gratiosa. Vbi notandum est, non se- cille Vulgatum hic , quod alias solet, relinquendo vocem originalem, climaeque bene exprimi non potest Latina alia: imo vero diuersam vocem Graecam , alia item Grarca reddidi ille: quod sane singulare est. Subest enim hic Eulalos. Et tota sententia sic cLfertur in editione L XX. Et lingua bene loquens multiplicabit bonas salutationes. Vn hombre Uable , comedido , biιn bablari , tendia tantos a stos, quepor do quiera que usa ,salo a saludas. lii deste corresia. 3 s Hoc ipsum hortatur Apostolus ad Philippcni .iatina. 8. Quacunque amabilia sunt. haec cogitate. Graece, pransiuile amicabiliaueat ablus. Ad amicitiam pem
tinentia : ad alend mr conc iam accom-' moda. Seque ipsum proponit exemplar, i . Cor. I .num. 32. Sine offensione estite sicut ct ego per omnia omnibuου placeo. Lege Pined. IOb l .vers. I.num .s 8.
In gr.Itia cantantes in cordibus
vestris Deo. Riplex cxpositio . iuxta tripli-ccm significationem vocis Charu. Prima Chrysostom.
OEcuinen.& salmer. Per gratia Spiritus Sancti, sine qua tale munus rite obiri non potest. Et liaec, dc li veram sententiam continet, omnium minime milii placet meque enim solet hortari Apostolus, is nemo dicat, Domιπω Iesu. nisi in Spiritu Sancto. Sed monet
Secunda Anselm.δc Adarni. Ingratiarum actione : qui usus huius vocisDequentiis mus est. Luc. T 6.num. 33.
num. 3. Et quamuis Latine expresserit Vulgatus numero multitudinis: Graece tamen habetur in his locis nomen lingulare charis. Nihil vero usitatius , quam pro accepto beneficio hymnis , dc Canticis gratias agere. Lege Maldonat. Matth. 26. num. 3O. Huc etiam referri potest modus ille loquendi i . Corinth. l . num. 6. In gratia Dei, quae dasa est vobis , idest , pro
beneficio in vos collato. Tertia Theophilacti omnium naa- 38xime mihi probatur ingratia, hoc est, Cum iucunditate , dc voluptate spirituali, ut cap. q. nuira. 6. Sermo ve Ter
semper in gratia sale sit conditus. Lucae q.
num. 21. Igi=abantur in verbis gratiae,
qua procedebant de ore i tu , hoc est, in verbis suauissimis , caelesti elegantia, ac veriustate conditis, mire factis ad alliciendos homines , dc incredibili voluptate permulcendos. Quod multo ante cecinerat Regius Vates Psalm. 4 . num. 3. Distus est gratia in sylabus tuis. De primis fidelibus legimus Actuum 2. num. 7. Cogrudantes Deum , cr habentes gratiam ad omnem plebem. Apostolus etiam talem a nobis sernaonem exigit ad Ephes. q. num. 29. Vι det gratiam audientibus. The philact. Hi eos gratiosios,or amabiles red- . dat. Ioannis epistola 3.Ia una. 4. Mai rem horum non habeo gratiam, quam Gaudiam filios meos in veritate ambulare,
397쪽
idest,nunquam maiore voluptate perfundor, nulla ex re solidiore cumulor Iudio: quamuis luc Graece non su- est vox charis,sed chara. In cordibuε. o Heophilact. No simpliciter ore, I sed corde , idest cum attentione: hoc enim est, Deo canere ; illud vero, aeri. Lege Sixtum lib. 6. Bibliothecae
Mulieres subditae estote viris , sicut
quae Christianismum profitentur:quae in viris ipsis,Christi Dcmini personam agnoscunt. Hoc enim eis prςcipit Apostolus ad Ephes.
D num. LE. Mulieres viris sivis subdita sint, sicut Domino. Graece , os to x io. Itaque articulus indicat, signate de Clitillo Domino sermone elle quamuis excludenda non sit explicatio altera, virum habendum esse loco Domini ; quoniam vir caput est mulieris. Quod ponderat Petrus in obedien ria Sarae. I. Petr. 3 .num. s. Subiectae propriys Ῥιris, sicut Sara obedebat Abraha . Do
minum eum vocans. Genes. I 8. num. I 2
Pos squam consenui , cst Dominus meus vetuim est idcst,vir meus. Sic ludic. I9. num. 26. Vbi manebat Dominuου suus, idest, suus maritus. Lege Riber. in illa verba ad Hebr. I 3. num. 4. Honorabris connubium in omnibus: Sc Pinedam in Salom lib. s.cap. 6 g. 2. t Theodoretus exponit, subditas esse in Domino, idest,quatenus Dominus,& Lex Euangelica permittit: in nullare pietati contraria viris obedire: ut ad Ephel. , .num. I. Fili', obedite paren-
tibus Oearis in Domino. Nimirum ubi parentes praecipiunt aliquid contrarium Christo,obedire oportet Deo,magis
quam hominibus, Act. S .num. 29. I .COr. 7. num. 39. Cui vult,nubat: eantum in
Domino, hoc est , dummodo nubar, quomodo lex Christiana praecipit.
Alf obedite parentibus per omnia.
X ponit Sanctus Thom. 2. 2. 62 quaest. Io . artic. s. ad I. Per omnia , ad quae se extendit patria potestas. Vt si res iuberet, milites obedire Duci per omnia, exponendum esset, per Omnia , quae pertinent ad militiam. Belarm. rom. I lib. 2. de Monachis, cap. 3 6. per omnia, quae pietatem non impediunt evi numero superiore exposuimus. Vnde colligit
licere filiis, inuitis parentibus , religionem ingredi quod ibi eruditissimὰ
probat. Modo tamen peruenerint ad annos pubertatis: neque parentes in tali sint necessitate, ut sine filiorum auxilio vivere non possint.
Patres , nolite ad indignationem prouocares bos veBros, ut non
Raece , me athmosin et ne ani- 43mis concidant, ne prae tri filiarissondeant animum ; hastasque abiici aiar: ne ex animi consternatione languor, & socordia consequatur. Complectitur haec omnia vis
Graeci verbi. Nam ath mos, & pusillanimem fgnificat,& dc sperantem. Est vero prudentissima Apostoli ratio: cum enim filii in omnibus fere, quae agunt, acriter a paretibus obiurgatur, A a a 3 cum
398쪽
cum identidem pessime verbis accipiuntur:cum irritantur,cum lacessuntur; quod proprie significat erethidoδsibi omnino persuadent,nihil se boni facere posse, quo parentibus morem gerant,colque placabiles experiantur: ac proinde despondent animum ', nec sese crigere pollunt ad aggrediendum quidpiam boni. Et hoc est fieri ammo pusilis.
Non ad oculum seruientes , quasi hominibui placentes.
X tant Latine eadem omnino verba ad Ephes. 6. numero 6.8c utrobique est Graece viai- caduntaxat dictio venustissime comis posita, Ophthalmodulia. Quam ibi vertit Regia. Non secundum ocularem se uituteminicoeton in oculorum seruitiys. Caiet. Adamus & Saliner. Seruitium ocu--,reddunt.Vt vel hinc videas,quanto Larinius, quantoque significantius expresserit Vulgatus. Sententia perspicua est.Seruite,inquit , non tantum dum Domini praesentes adsunt , ut illorum gratiam, sinu lata animi promptitudine ineatis. Chrysostom. & Theophil. fCuni
hero non cernente , functus fueris
fidelis serui officio ; perspicuum est, quod ob Dei oculum perpetuo vigilem. omnia videntem, istud agas : si
autem recte agis , cum herus conspexerit, hominibus places. J Hoc est, quod subiungit ad Ephes. 6. num. 6. Sed mi serui Chryti , facientes voluntatem Dei ex animo, cum bona voluntate seruientessicut Domino , π non hominibus. Quod hic etiam repetit numeroa 3. 8e concludit numero χ . Domino Christo seruite. Tened a Christo por amo, por Senior: a et semis. quando a diuestra amo seruis. .
Et non espersonarum acceptio apud Deum.
Ententia celebris in Scriptu- 46
Illud praecipue inquirendum : cur fuerit hic ab Apostolo inculcata, ubi minime omnium desiderari videbatur : agit enim cum seruis, idest, cum hominibus vilissimae conditionis: ea vero sententia iactari solet in eos, qui nobilitate, aut opibus elati, Diuinam ultionem se euasuros , vanissime confidunt. Respondent Chrysost.Theophi.&ΟEcumen. aut quia non miserebitur pauperis in iudicio Deus: aut quia loquitur Christianis seruis, quibus Domini erant Gentiles. Aptius Ansel.Teodoret. Primasius, S. Thom.& Caiet. Consolatur humiles seruos,ab imperiosis,& crudelibus heris acerbe, contumelioseque vexatos. Vos quidem inquit a Domino accipietis retributionem hereditatis; illi vero,qui iniuriam faciunt ; & potentia,ac dominatu superbientes, impune se laturos esse confidunt, luent aliquando poenas suae crudelitatis; . puniet eos seuerissimus ille Iudex; apud quem non est seruus, neque liber.Certe ad Ephec Atrades eamdem doctrinam , quam in hoc capite , sermietiam hanc Dominis proponit,nu.9 Scientes quia ct illorum. 9 vester Domi-nm est in caelu: ct personarum acceptro 'non est apud eum. 3. Petr. 2.num. I 8. I9,
dc 1 o. Apostolus blandissime consola, tui fideles seruos, ab heris pessime acceptos , dc colaphizatos. Lege Pinc& .
399쪽
Vt Dem aperiat nobis osti m 1ermonis ad loquendum mysti-C A P V T IV. rium Chrim.
Domini, quod luctum est, ct aequum, struis praestate.
Omplexus est Primasius uno verbo Dominorum ossicium erga seruos. Patres vos debent magis sentire, quam dominos: unde vulgo Patresfamilias appellamini.J Praetextatus apud Macrobium, . lib. I. Saturnalium, cap. ii. fMaiores nostri omnem dominis inuidiam; omnem seruis contumeliam detrahentes , dominum , Patremfamilias; seruos ; familiares appellarunt. Non est ergo , quod amicum tantum in foro, Sc in curia quaeras: si diligenter attenderis, inuenies & domi.J Ee multa ibi praeclare:quae totidem verbis comis pilauit ex Seneca epist. 7. ubi etiam illa. Serui sunt λ Imo homines. Serui sunt Imo contubernales ; imo humi- a. les amici. J Noster Rao lib. 1. Singularium,cap. 2 3. quos Matthaeus cap.9. num. Is . Filios sponsi vocat ; Marcus
cap. 2. num. I9. Filios nuptiarum I familiares seruos intelligit. Eccles. 7.num. 2 3. Serum siensiatm sit tibi dilectus, quasi anima tua. Sic Apostolus monet Philemonem , ut One limum habcat
loco fiatris, num. i s. Iam non viser
Prouerb. I .num. I s . Seruo sapienti prosteri erunt activ. Eccles Io. num. 18.
Seruo sensato liberi siermentN ide Pin ed.
to m. i. ad illud Iob i9.num. I 6.
Semum meum vocavi, π non respondst: ore proprio Ninprecabar illuma Ommunis expositio : ut
facultatem , libertatemque ad prςdicandu Euangelium. Ita Chrys.Theophyl. OEcum. Gagneius, V at abi. Saliner. Monui l,pe,vsque eo hanc episto- stam in plerisque locis congruere cum ea, quae scripta est ad Ephes. ut interdum eadem sententia totidem expressa verbis utrobique reperiatur: interdum altera alterius quasi commentarius sit.Haec igitur verba, quas explicamus,ita efferuntur ad Ephes6. nu. I9. Et pro me, ut detur mihiseermo in apertione oris mei cum fiducia, notum facere πι-
sterium Euangeli1: pro quo legatione fungor in catena,ita ut 3n lso audeam, prout oportet, me loqui. Euidens erit cuilibet tantum legenti, & conferenti virumisque locum, eamdem utroque sententiam contineri.
Notandum vero est in illo cap. ad Ephcs. Fiduciam. Graece dici Parre n. Vnde duetiim verbum, quo statim usus est Apostolus.& vertit Vulgatus,
audeam parre Vero proprie cst audacia, libertasque loquendi,contraria asseiar tioni: quam vocem varie solet reddere Vulgatus. Frequetissimesi seciam vertit. Actuum A. num. I. Loquebantur verbum Dei cumfducia. Sic cap. 28.ri 'm 3 i ad Philipp. i.num 1 O.& I. Timoth. .num. I 3. Actuum μ.nu. I . constantiam. In Euangelio Ioann. saepe effert adverbi O .i cap.7. num. I .& nu 26. Ecce palam loquitur.Sic c. I O.n. 26. c. I 8.nu. 2C.cap. I l .nu. 6. manifeste. In hac epist. cap. 2. num. I . adiunxit etiam
400쪽
strat varie Vulgatus. Actuum .9. num. 27. dc cap. I 6.num . . &cap. I 8. num. 26.siducialiter agere. Actuum. I .num. 46. constinter dicere. Cap. I9. num. 8.eum fiducia loqui. Cap. 26. num. 26.
eonstanter loqui. Thessa.num. fiduciam habuimus loqui. Hinc iam clare cernitur, quid sibi velit Apostolus in illo c. 6. ad Eplaescdum ait, cum fiducia: est enim audacter, libere, Er constanter loquι. Cernitur etiam illud , quantam intelligentiae lucem afferat vel unius Graecae vocular proprietas , si exacte perpendatur. Constat denique, quam probabilis sit illa communis expositio , praesertim tam illustri testimonio ex cap. 6. ad Ephes .consrmata. Sed , ut cgo libere , & ingenue loquar,quod sciatio, fateor, me non acquiescere in hac explicatione: nam modus ille dicendi,ut Deus aperiat Π
bu sιum sermonis , ut est fiequentissimus in Scriptura in alio sensu , ita est prorsus inauditus ad significandam audaciam ibertatenq; dicendi. Apocalyp. 3. num .7. Qiu habet clarrem Damiqui aperis,st nemo clauditi claudit nemo aperit. Vbi egregie Rib. exponit de Christo:qui ita habet Ecclesiae claues , ut in eam ingrediantur , quibus ipse aperit, quorum mentes per gratiam illuminat: quibus vero propter incredulitarein fores occludit, omnino introire non possint. 7 Additur num. 8. Ecce dedi coram te
ostium apertum , quod nemo potest claudere, idest, ego ipse, qui habeo Eeclesiae clauem , aperui ostium illius quam plurimis hominibus, ut, te per praedicationem vocante, illi ingrediantur: nec valeant diabolus, eiusque ministri ingressum impedirc. Hoc est , quod Apostolus cupit fidelium precibus obtineri : ut qui habet clauem David, per amatum Spiritus Sancti aperia:
fidelium corda ad excipiendam Euangeli j lucem. Actuum I 6.Iram. I A. G-sus Dominus aperuit cor, intendere 's, qua dicebantur a Paulo.
Hoc etiam est , quod ipse Aposto- 8lus ait 2. Cor. 2. num .i a. Et ostium mihi apertum esset in Domino, non habuι re
manebo autem Ephesi usique ad Pentecosthen, ostium enim mihi apertum smagnum, r em ri idest, copiosissima seges mihi nata est promouendi Euangeliu:multi enim auidissime audiunt, illudque amplectuntur. Euidens, Grae
pretes Chrysost. Theoph. & OEcuiri quia nimirum Deus Apostoli doct&nam alte defigebat in animis;& aperto ostio mirabilem efficaciam verbo tribuebat. Sic etiam loquitur Lucas
Actuum i num. 26. Retulerunt, quan
ta fecisset Dem cum illis,2 quia aperui se sit Gentibus Ostium sidet. Propter quod etiam vinctas sum.
D Ephes. s. num. I9. Pro quo se sgatione fungor in catena. 2. Timoth. 2. num .9. In quo laboro usque ad
vincula , quasi male operans: sed verbum Dei non est alligatum, idest, quamuis ego sim constrictus vinculis, sed nulla vincula constringere possunt Euangelium : non des no siue per sermonem , siue per epistolam Christum
Insipientia ambulate adeos,quis
. itaque fatres , quomodo caule ambulatu, non quasi insipicntes,