장음표시 사용
461쪽
Mersisse iam e vadis , M scopulos dissicultatum , caelesti fauore prosequente , videor esse praeteriti stus. Expeditiorem posthac cursum , eadem Diuini Spiritus aura leniter amante, nobis pollicebimur. Haec enim extrema capita,cum
ad formandos , institvcndolque mΟ-rra referamur , longe sunt faciliora prioribus. Perspicua igitur , Sc quae sua sponte, vel nullo adhibito explicationis lumine, in omnium oculos incurrunt , ne attingemus quidem, aut certe strictim delibabimus: caetera de more discutiemus. Has censet Hieronymus este praecipuas Interpretis paries sic enim ait in cap.7. Z chariae. f Commentarios scribimus, quorum ossicium est, praeterire manifesta, obscura disserere J Et in praefatione libri terti, super Epistolam ad Galatas. fossici j mei est, obscura disserere, manifesta perstringere , in dubiis immorari.J
Soliciti fruare unitatem Spiritusa in vinculo pacis.
Mnes nerui contendendi nobis sunt, .ut unitas, cuius Spiritus Sanctus Auctor est, ar-αsIimo pacis foedere , dc vinculo colligata conseruetur.V inculum Grς-ce dicitur θnrismos e & proprie est nexus, siue nodus , quo plura inter se
arcte connectuntur Erasmus vertit. In colligatione, est concatenatione. Eadem que vox redditur a Vulgato, ad Colossenses 2.n m. I'. Per nexud, ct con-ἰunmones. Quod satis indicat, quam arcto pacis nodo debeant inter se fidelium animi constringi. Qui locuple-
tare volet locum istum , legat Lori
Vnum corpus unus Spiritus,sicut
serinum , eiusdem corporis membra, eodem Spiritu animata , inter se hostiliter. dissidere. Vos unum estis corpus mysticum,cuius caput Christus est: eumdem Spiritum vivificantem ducitis: una est spes vocationi' vestrae: ad immortalem illam, & beatam vitam , omnes Vocati sumus. Vel alio sensu:quandoquidem unum corpus estis, estote etiam unus Spiritus:cst unitas corporis mystici,sit etiam unitas Spiritus,pacis nodo colligata. Actuum .4. num. 3 2. Multitudi
nis autem credentium erat cor unum , ct anima una. Ioan . IT . num. 2 I. Vt omnes
unum sint sicut tu Pater sn me, est ego in re,ut Ur ipsi in nobis unum sint.
Vnus Dominus, una fides, unum baptisma : unus Deus , se
Pater omnium. Lura iam aceruatim congerit 4 pacis , . & charitatis incitamenta. Omni ope enitendum nobis est ad seruandam unitatem Spiritui , quando tam multis , tam sanctis, tam arcte constrictis necessitudinis vinculis, ac nodis, sumus inter nos strictissime copulati:quatenus membra quaeda viva, unitate eiusdem corporis mystici, uniusque Spiritus, quem haurimus , quo sustentamur;
462쪽
quatenus serui, viaitate Domini, qui . est Christus, Ioan .i 3.num. 23. quatenus credentes,unitate fidei ; quatenus renati, unitate baptista quatenus vacantes Diuino cultui, δc ad caelestem beatitudinem aspirantes, unitate Dei, dc una spe vocationis nostrae. Denique quatenus filij,unitate Parentis,ut omnes inter nos fratres iure nominemur, de simus, & fraterna nos complecti seneuolentia dcbeamus.
ct in omnibus nobis. Ssentior Hieronymo , qui
tria haec Diuinitati' elogia, tribus accommodat Personis Diuinis. Est enim Deus Pater super Omnes:Graece, epipamon: ubi M-nus est incertum, Zc vertere potuillet Interpres Oper omnia.Eminentia enim essentiae , dc maiestatis creata omnia infinito transcedit in teuallo. Est Deus Filius per omnia , quia omnia per Usitim
facta sunt , ct sine ipse fatJum est nihil.
I Oann. I. num. 3. de infinitae potentiae efficacitate per omnia permeat , cuncta transcurrit. Denique est Spiritus 6 Sanctus in omnibus nobis non ea solum Tatione,qua caelum, terramque numine suo implet, Sapient. i. num. 7. sed
cui ait Hieronymus ) quia templum sumus Spiritus Sancti, qui habitat in
nobis, I. Cor. 3. num .i6. Hic est ille Spiritus vivificans , qui totum hoc animat mysticum corpus. Hoc Philosophi,atque Poetae quasi per caliginem aspexerunt. Eneidos 6.
Spiritus imus alit,tor que infus per
Mens agitabat molem, est magno se
Ams omnia pisa. Lege Lorinum Actuum II. num. 18. ad illa verba. In ipse enim viunnus, er
Vnicuique autem noBrum data es gratia secundum mensiuram donationis Christi. Actenus Apostolus egit de 7
Spiritu huius mystici corpo I risi iam deinceps de ipso corpore agit. Primo quidem de membro praestantiore, videlicet de capite, qui est Christus : a quo omnis grat Iae influxus derivatur : deinde de caeteris huius corporis partibus : de ira prudentissime occurrit tacitae obiectioni, ne quis existimaret, ram multiplicem donorum varietate,tam diuersam variarum functionum distributionem, cum Ecclesiae unitate pugnare;docet, haec caelestia ministrationum charissimata,tanquam vitales influxus,ab eo- de capite Christo in diuersa eiusdem corporis membra derivari. Ad Rom.
2. num. 4. Sicut enim in uno corpore multa membra habemus , omnia autem
membra non eumdem alium habent ; ita multi unum corpus siumus in Christo mguli autem alter alterius membra. RHabentes autem donattines secundum gratiam,qua data est nobis disserenses. Eamdem usurpat similitudinem l .Cor. I a.
num. II. Hac autem omnia operatur
unus, atque idem Spiritus , diuidens singulide ut vult. Sicut enim corpus unum est.2 membra habet musta,ctc.
Sed quia hic influxus a Christo ca- 8pite in mystica membra,gr. tuitus, ac liber est,non naturalis,illiusque participatio fundatur in gratia, non in natura ; propterea illum Apostolus adscribit spontaneae , & liberae don tioni Cluisti, seu siquod idem est,propter identitatem essentiae 9 Spiritus Sancti
463쪽
Sarusti largitati, qui diuidit singulis,
prout vult. Et quia regula , ad quam exigitur,& mensuratur gratia, est etiaipsa donatio Christi: cui enim donauit munus Apostolatus, attribuit etiagratiam , Apostolatui congruentem.
Gram regula qua mensim est nobis Deus ' propterea etiam hic adiungit: Secundum mensiuram donationis Christi. 9 Ex hac videlicet regula,atqtie mensura, Sanctorum gratia: omnes , dcconsequenter ipsorum merita, libera '
eorum voluntate cooperante , me
tienda , atque aestimanda sunt. Vnde satis solide ex hoc ipso , quem explicamus , loco , Gabriel VaZqueZ
resim Ioviniant,aientis,Beatorum prς-mla, atque adeo viatorum merita esse paria : cum enim Christus in hac Ec--clesia Militanti varia communicauerit merita , euidenter iequitur, varia
quoque, & disparia praemia in beatitudine reseruallis. ro Illa autem verba Ioan. ,. n. 34. Non
enim ad mensuram dat Deus Spiritum quae pugnare cum his videntur, secundum mensuram donationis Chri si, interpretanda sunt,non de filiis adoptiuis, 1ed de Unigenito,ac Naturali. V s grauiter probat Maldonatus eo loco, ScIoan. I. num. lΑ. exponens illa verba, plenum gratiae,ct veritatis.
P opter quod dicit: Asirendens in altum captiuam duxit capti-uItatem: dedit dona hominibu . ii Robat Apostolus, ex Chri
nino gratiarum riuos efflux ille : adducitque testimonium ex Psalm. 67.
num. I9. quamuis, ut Apostoli solent,&' Euangelistae, non numeret Verba, sed appendat:citat enim eodem prΟΓ-sus sensu , licet verbis , aut personis paululum immutatis .Et quidem Psalmi locus altiore quadam intclligentia, siue litteratis illa sit, siue mystica, nihil moror , referendus est ad Christum, leuicta iam morte, peccato profligato, daemone perculso , & eiecto, spoliatisque inferis,quasi triumphanti
curru, solemnIque pompa ca loS conscendentem : paulo post, vincentium Imperatorum ritu. spolia, atque manubias large, estu seque donantem, hoc est, non iam ituri sibiliter,ut antea, sed visibiliter, atque copiose Spiritus Sancti dona largientem. Ioan. 7.n 39. Noniam enim erat Spiritus datus , qaia Iesius nondum erat glorificalus. Leo ser. 2.
de Pensccoste. Domini ascensio,dandi Spiritus fuit ratio.JDuplex hic quaestio. Prima est,quae I 2st ista captiuitas , quam in caelum Christus captiuam duxit. Ac primum, quod ad phrasim spectat, abstractum sumitur pro concreto ἱ captiuitas pro
captiuis. Deuteron Om. H. num. Io.
Captiuosique duxeris. Hebraice. Capti
uaveru captiuitatem. 2. Paralipomen. cap. 18. num. II. Reducite criptiuos. Hebraice Reducite captiuitatem Est igitur comunis explicatio, hic describi magnificetissimum victoris triumphum; alludi proinde ad triumphantium morem , qui solebant hostium duces debellatos,manibus post terga reuinctis , ante currum ad ostentationem ducere. Dixi de hoc ritu ad Colossen L. a. num. i. Traduxιt confidenter, Pal m i striumphans idos in semetipso. Scd cum agitur de Christo triumphatore . caeli Capitcbum scandente , ut olim sol bant Imperatores in arcem inuchi Capitolinam. V irgil. 6.AEnei. Ille triumphata Capitolia ad alta Corintho Mictor
464쪽
Et lib. 8. Stabat pro templo , c, Capitolia celsa
Quid tandem habet in hoc triumpho ista captiuitas 3 Quid ad hanc pompam vincti post tergum hostes3 Quid Lemon religatus , cum Christo cadum conscendente Quid peccatum ab eo deuictum 3 Quid mors jn illa
i Plane mihi persuadeo, non aliam esse hanc captiuitatem , nisi antiquos illos Patres , qui in Limbo captiui tenebant ur:quos inde ereptos secum revexit Christus , iuxta Zachariae vaticinium,cap.9.nu. I I. Tu quoque insanguine te flamenti tui emisisti vinitos tuos
de lacu, in quo non est aqua. At illi ex tenebricosa, de diutina seruitute in lucem libertatis asserti sunt: eur ergo
adhuc captiui nominanturὶCapraram, inquit,duxit captiuuarem.Captaui iure
dicatur, qui paulo antὸ captiui erant,& vincti: sed triumphator Christus
captiuos eos rursus abducit, non iam tenebrarum vinculis, sed amoris, Scgratitudinis,velut aureis catenis,comin
s peditos. In quo etiam elegans fit allutio ad triumphatium ritum. Solebant quippe, qui ex misera hostium seruitute redimebantur, gratitudinis ergo abraso capite , ac pileati seruorum instar , assertoris sui triumphum palam comitari. Liuius lib. 3 o. Secutus Scipionem triumphantem est, pileo capiti imposito, Quintus Terentius omnis deinde vita,ubertatis Austorem coluit. Et lib. 3 3. Caterum magis in se conuertit oculos Gemonensium, Placentinorιιmque colonorum turba pileatorum,currum siquetium.
Pete alia exempla ex Valerio Maximo lib. s.cap. 1.de Gratitudine. 16 Altera quaestio expeditior est: cur in Psalmo dicatur Christus accepisse dona in homini ι; hic vero,dedisse. Augustinus lib. is . de Trinitate c. I 9. ita
conciliat: dedisse quidem Christus,
quatenus Deus est;prout vero homo,& caput tu strum est , accepisse in membris sitis: sicque accepisse in terra , dedisse de cano. Quemadmodum si Dux , ob res praeclare gestas, habitu militari D. Iacobi donaretur a Rege,eumdemque, annuete ipso Rege,donaret filio, iure diceretur, S ha 'bitum illum dare filio . dc accipere in filio. Alij volunt Hcbraicum elle idio- 'ma,accipere pro dare. EXod. 2 s. nui . Hebraice, ut accipiant mihi Primitias. 3. Regum II. num .lo. AccΨe mila Paululum aqua. Alii denique aliter concordant. Vide Suarez tomo a. disputat. s i. sectione I.
AEod autem ascendit, quid est, nisi quia or deficendit primum in
inferiores partes terrae 'Elsitudine huius trium- I phi adscribit profundissimae triumphatis humilitati : propterea tam alte ascendit, quia ram i me, profundeque descendit: quia descendit ad inferiores partes terrae, idcirco supra omnes caelos conscendit:vt profunditati h militatis responderet ascensionis sublimitas. Ad Phili p. 1.num. 8. Humiliavit semeti um , circ. Propter quod st
Porro per inferiores 'rtes terrae igcommuniter Patres Limbum interpretantur Tertul. lib. de Anima c. 's. Nec ante ascendit in sublimiora morum, qu im descendit in inferiora terrarum, ut illic Patriarchas, ct Prophetas compotes
sui faceret. Vide Pamelium ibi, num. 6o . Bellarminum lib. . de Christi
465쪽
disp. 3.sect. 3.ex Beato Thadalo apud Eusebiuni lib. i. Historiae cap. vlt.
oc est, ut omne genus hominum spiritualibus donis cumularet. Secundo, ut Omnia, quae de ipso erant scripta per Prophetas, adimpleret. Tertio,vt omnes Regni sui partes praesens visitaret. Vide Ecclesiast. χ . num s.& ad Philip
Cclesiasticas functiones, quae
se explicat Salmeron disp. IO. nunc autem docet Apostolus, quem in finem illar destinentur.Graece, Prosron calanistrion: quam vocem restringit Caietanus ad rei collapse instaurationem,& refectionem: sed immerito sane restringit: Artios enim dici- . tur Graece, qui persectus est, Sc expletus omnibus suis partibus , omnibusque numeris absolutus, 2. Timoth. . num. 17. Inde cataraietaen, est quasi coagmentare, compinsere, & omnibus partibus explere. Psalm. 3 9. n.7. aures autem perfeciΗι mihi. Graece , eatenseo. Quod idem verbum ad risbraeos Io.nu. s. illustrauit Interpres. Corpmautem aptasti mihi Et cap. I 3.na I. tetao vos in omni bono. Non dissiteor .interdum significare hoc verbum reficere,& instaurare, Matth. . n. 2 I. & Marici I. num. is. Reficientes, ct componentes retia. Et apud Galenum , eiusque asseclas, est, luxata membra in suam sedem, ac situm restituere. Quo plerique Interpretes reserunt illud ad Ga-
lat. 7. num. I. Ins Fruite inoi tu linitaris, hoc cst, quasi luxatum membrum. blande, leniterque tractate, donec in suam sedem firmiter coalescat. Sed aio, catartion, non solum elle, collapsa reficere , sed coagmentando , redintegrandoque , ad persectionem, absolutionemque reducere; ac proinde *ientissime Vulgatum catarii μμ consummationem reddidisse : nam de ipsum catartietis, quod LXX. in Psal- a rmis praesertim frequentarunt, Vulga
prium itaque Pastorum munus est,redintegrando, aptando, componendo, discordes etiam inter se conciliando, ea , quae desunt, perficiendo , atque complendo, I . Thessalo. . nu. I O. ad perfectam, dc consummatam, omnibusque suis partibus absolutam sanctitatem fideles instruere.
tatem frit, se agnitionis Fili,
Dei, in virum perfectum , inmensuram aetatis pleniturinis Christi.
Rima explicatio huius loci ainon adeo noua est , ut pleri
citat, nec prorsus improbat Augustianus lib. Q de Civit. cap. I s.& I7. Illam vero sequuntur Strabus, Anselm. Lyranus, S. Thomas, Carthusanus,& Latini fere omnes istis recentiores,& Scholastici cu Masistro in . dist. 44. qui omnes aiunt,docere hic Apo-
466쪽
stolum , Ecclesiastica illa Pastorum
munia no fore perpetua, sed eo usque duntaxat duratura , donec electorum numerus impleatur: agere proinde de extremo Iuaici j die, cum exibimus obuiam sponso Matth. 2 s. num. I. dc aetate perfecta, corpore iuuenili, ac Vegeto, quale, cum aetatem Christi, hoc est , tertium, dc trigesimum annum attingit, esse solet, omnes resurgentes, occurremus in virum perfectum, simulque rapiemur in nubιbus obuiam Chri io in aera, ct sic semper cum Domino erimu/, r. Thessalonicens. 4.nu. I 6. ex unitate enim fidei, in agnitionem perspicuam , id est, in claram Dei visionem, evehemur. 23 Secunda interpretatio est Graecorum:quam plerique etiam Interpretes Latini, signate Augustinus loco indicato,probabiliore,& contextui aptius inhaerentem arbitrantur. Sensum itaque esse,usque eo desudare debere Pastorum industriam,donec re ipsa consequantur, ut omnes euadamus in viros perfectos,in mensuram aetatis plenae, & iustae ; non illius quidem, quae annorum praeterlabentium numero Computatur, sed quae fides unitate, &certiore,ac firmiore cognitione Christi, quotidie grandior essicitur, vegetior , atque robustior. Qui enim excessit iam ex ephebis,& in virum perfectum euasit, firmius, & constantius perstat in sententia, quam exacto, accuratoque consilio,& maturo iudiciosiscepit: puer autem flexibilis, & inconstans est, & quolibet momento huc illuc leuiter impellitur. 1 Hunc esse Apostoli sensum . conuincitur ex eo, quod cotinuo subiungit: quod si recte expendatur,in caelestem beatitudinem minime quadrat. Vt iam usu simtis paruuli su tua ues, orcircumferamur omni vento doctrinae in nequitia hominum. Graece. Dbia Quae vox ducta est ex ludo teliciarum, in
quo versuti solent aleatores subtili
dexteritate aliis imponere, fucumque facere. Hieronymus vertit, in fallaciae Erasmus, & Valabius, inversutia. Caietanus vocat fallacem autem vertendi taxilus Adamus, aleationem. Hispano reddas,fusteria. Quae omnia, ut haer licis, & imposioribus mirifice conueniunt, ita ab illo talicissimo statu absunt quam longissime. Itaque nullum ab his pr stigiis beatis periculum est, sed viatoribuS. Deinde verba illa, in unitatem fidei, as
Graecὸ henoteta, violenter trahuntur
ad Iudici j diem.Nam Apostolus aperte loquitur de occursu, in quo manet fides: at cum Christo occurrent Sancti, Deum iam clare intuebuntur,pulmsa omnino,atque euacuata fide. Quare si de extremo Iudicio loqueretur, ita dicere debuisset: donec occurramus omnes in claram Dei visionem. Miror autem, quosdam interpretes 26 vim facere in illo verbo , occurramu , illudque componere cum aliis locis. Matth. 2 s. numer. I. & I. Thess,l. . nu. I 6. Graecum enim calantaο, significat peruenire,de nihil est fiequentius, quam ut hoc enuntietur verbo , cum
dicitur quispiam ad aliquem locum
deuenire, seu metam aliquam attingere. Obvia passim iunt testimonia.
Quod ad Scholasticos spectat, 17Scholasticorii huius a ui Coryphaeus
SuareZ noster tona. 2 in 3. Part. ciis p. 7. scct . ingenue fatetur , plane ex contextu i plo constare, lenium litteralem cite eum , qucin nos exposuimus Theologos autem accommodin se haec vcrba ad perfectam magnitudinem , aeratcm corporum te iurgentium. Vide etiam Castium, Verbo, Req
467쪽
surrectis, Haeresi s. & Salas tom. r. in Petri I. nuineri . concupissentne corru- I. a. tract. a. disp. 16. sect. I .n 93. ptionem.
9ui desserantes smetipses tradi- diui corrumpitur secundum deside
Raecὸ , Apeste tes. Hieronymus sic legit, & in magnis
commentariis vertit, indolentes ; sensumque inde perelegantem colligit. f Hi sunt,qui postquam peccauerunt,non dolent: qui nequaquam sentientes ruinam suam , feruntur in
pronum. J Et paulo post dedolentem quemdam ita Fraphice depingit. Qui
delectetur in scelere,& no solum non doleat, verum etiam glorietur, & putet, se quandam turpitudinu pMnaam,& victoriam consecutum. Tu vide, quam laxas habenas huiusmodi homo luxuriae remittet, qui stupore iam occalluit, planeque dedoluit, atque eo duritiae Eeruenit, ut ad omnem mali sensum obsurduerit.Hi cauteria tam habent conscientiam, i .Timoth. .n. I. Ubi OEcumenius. f Quoniam eoscij sibi sunt impuritatis multae, idcirco eorum conscientia indelebilia habet sordidae vitae cauteria. 29
dcEgo, etsi non inficior,eodem pene recidere, siue desserantes dicas, siue ide- dolentes, suspicor tatnen, vitiatos esse Graecos codices; & Interpretem nactum emendatiores, in quibus legeretur, velitates, defrantes reddidisse. . N am qui alteram desperant a morte corporis vitam, auidi inme praesentes rapiunt voluptates,& omni fraeno remoto,in obscoenissimas libidines sese ingurgitant. V ide Pererium ad Ro
Quam vero apte spurcissimum luxuriae coenum, teterrimum istorem exhalans, appellet Apostoluςimmunditiam, colliges ex Lorino ad illud a. Ideor mihi subodorati sub his 3 overbis dignam Apostolo sententiam. Mitto vulgares illos sensus externum istum hominem, aut morbo, aut senio cito deflorescere;
ipsisque libidinibus ei tum , & eX- .hauitum , celerius absumi , & plane extingui ; desideriis turpibus,& aberrantibus, in dies magis deprauari, atque corrumpi. Mihi haec Apostoli sententia cum illa Psalmographi congruere videtur,Psalm. 8.num. l2. Tabescere ferisii ,sicut araneam , animam eius. Hebraice. Desiderium eius. Animam enim solet usurpare Vulgatus pro desiderio, Psilm. o. nu. 2. Sensus
itaque Psalmi est. Su mimo desta ansi se .st trandose is confiume, como arana, que se defient na a si mima. Et utrius- 3rque sententiae non est absimilis celebris illa Augustini lib. 1. Confessio. cap. Ιχ. Iussem Domine , ctsic est: τι animus omnis inordinatuι si Ubi poena
sit. Vere enim vetus homo noster inflammatus, ac furens libidinibus,on n laque rabide appetens, qui quo affluentius voluptates undique haurit, ed illas consectatur sitientius, vere , inquam, corrumpitur, i Graece, tantabsit,) & amarulenta tabe dis.
cruciatus enecatur. Carnifices au
tem sunt sua ipsius desideria. Secudum desideria erroris. Graece subest vox epithmia id est,essi natae cocupiscentiet, inexplebiles cupiditates, impotentes appetitiones , falsa specie boni, quasi praestigiis illusae , a prorsus errantes,& ad potiundum incitatae vehemenistius .Praeferuidae itaq;concupiscentiae, 32
468쪽
dum intercipiuntur, dum ludificantur, dum ore hiantei atque imminente frustrantur eo, in quod praecipites feruntur, Deus immortalis, quam diris cruciatibus miserum hominem
distendunt i OEcumenius hic. Peripias concupiscentias corrumpitur homo , non secus , ac lana per eas, quas parit, tineas comeditur. Ecclesiast. 2. . num. 22. Anima calida, quasi ignis ardens, non extinguetur, donec aliquid glutiat. Graece , catapothe. Ianse-nius , dc Tiburina, donec absumatur. Complutentis , dc Vaticana LXX. donec deglutiatur. Animus aestuans, Scflagrans desideriis, est velut ignis, qui
nunquam dicit :fusticit , Prouerb. 3 o. num. 16. nullo unquam pabulo explebitur : momento illud vorabit, nec conquiescet, quoad suaui, suoque ar-33 dorc penitus absumatur. Extant in Scriptura duo exempla memoranda hominum , quos propriae concupiscentiae peremerui. Primus fuit Achitophel, qui se ipsum laqueo strangulauit: & huius atrocissimi facti non
aliam causam reddit sacer textus, nisi illam, 2. Reg. I . numer. 23. Videns,
quod non fuisset factum consitium suum.
Alter fuit Antiochus i. Machab. 6.-num r. I. Decidit in lectum, 2 incidit in languorem Prae tristina , quia non factum est et , sicut cogitabat. Sed quotidiana experientia suppeditat innumerabiles , qui a frustratis desideriis, quas ab immanibus tortoribus , ene
Irascimini, se nolite peccare.
num . . ex quo picrique colligunt Patres, quod docuerat etiam Aristoteles lib. .Et hic Or.cap.6. non Omnem iracundiam in vitio ponendam esse,laudandam potius illam, quae non praeuenit, sed subsequitur
rationis iudicium; quae aduersus peccantes , ex zelo iustitiae, ac plena deliberatione . concipitur I ad quam , ut auctor cst Tullius Tusculana . quasi ad cotem exacuitur fortitudo, ad scelera punienda. Nam, ut re che Basilius
homil. io . de Ira. Ira , quando operici, ct ut oportet dissensita , fortitudinem, patientιάmque,ac constantiam parit. Ana - sbrosius autem tib i, Officior. cap. 2 .s Irascimini, inquit, ubi culpa est, cui irasci debeatis: non potest cnim fieri,
ut non rerum indignitate moueamur:
alioquin non virtus, sed lentitudo, &remissio iudicatur. J Gregor. lib. S. Moralium cap 3 3. f Alia est ira,quam
impatientia excitat 1, alia, quam Zelus iustitiae format: illa, ex vitio; haec ex virtute generatur. J Confirmat hoc Gregorius ex Ecclesiast. cap.7. num . . Melior est ira risu: quia per tristitiam
vutius corrigitur animus delinquentis. Et
ubi nos legimus Matth. s. num. Q. Omnis , qui irasciturfratri siuo , reus erit iudicio, pleriq; codices Graeci addunt, the: qui irascitur temere, ct sine causa. Ita etiam legunt, & exponunt interpretes Graeci, Chrysostomus , Theophilachus, & Eutymius, & Irenaeus lib. . cap. 27. & Augustinus lib. i. de Sermone Domini in monte. Longius progreditur Lactantius, , 6 qui lib. de Ira Dei cap. II. non dubitat, hoc assirmare Ira, quae ad correctionem vitiorum pertinet,nec homini adimi debet, nec Deo potest: quia & utilis est rebus humanis , &necessaria. J Contendit itaque in eo libro per multa capita,iram in Deum proprie cadere: sed eam ipse definitin illo cap. i . Ira est mθtus animι, ad coercenda peccata in Orgentis. Lactant ij opinionem refutat Gabriel Vaaqueet Om. I . in I. pari. disputatione 84. cap. . Ira certe ex Eclo imperata, proprie
469쪽
cadebat in Christit, ut probat S.Tho
bis id testatur Euangelista, Marci 3. Dum. s. Circum ficiem eos cum ira ideIan senium c. 3 8. Concordiae, de Mas-
Sol non occusat super iracundiam
IN plicationem illam, quam videra
antiquioribus interpretibus maxime placuisse: Augustino,enarratione prima in Psalm. 2 s. Cassiano,ilb. 8 .cap.9. Hicronymo, in magnis commetariis, Primasio,Haimoni,SIrabo, S.TlὶOmς, utrique An selmo ; & cx recentiolibus Catharino,& Salmeroni. Qui omnes in eo consentiunt,ut solem metaphorice accipiant ; licet alii rationis lumen , alij, Christu; alij denique Deum
ipsuiu, solem esse interpretentur. An-lelmus mihi vidctur omnium optime hanc sententiam exposuille. Noster Sol, inquit, Christus est, cuius luce anima humana illustratur : sed hanc lucem desinit mens videre, cum perturbatione iracundiae fuerit, tanquam nubilo, superata: & tunc quasi occidit i uper iracundiam hominis Sol,
quia, cum incnti iracundia confusionis tenebras incutit , huic Deus radium suae cognitionis abscondit.J3 8 Confirmari,& illustrari pollet haec
cxplicatio, quia, ut acuto detinit Horatius lib. i. Epistola 2. Ira furor breuis est. Et Cicero Tusculana . An est quid' quam similius insania, quam ira Et Ba- . illius homil. o. de Ira: Ira est momentanea in sinia. Excaecat enim iracundia oculos mentis, & omne animi lumen extinguit. Propterea iratus, in arcano sermone appellatur Emi idest Multus, temerarius,insania,& furore percitus.
Vide Lorinum circa illud Ecclas. 7.
rium. Io. Ira in simu stulti requiescet: de Pinedam Iob s. versu 2. Stultum intersicit iracundia. Et ut ille,qui in tenebris quidpiam agit, temere, ac praepostere agit, & pasum offendit,& incurrit; sic impatiens operabitur stultitiam. Prouerb.
I 4. num. T. Om non moderabitur irae,
infectum volet e se, dolor quod si sierit: ut prudenter ait Horatius Epistola
Neque est infrequens in Scriptura, 3 stranstate Solem usurpari: nam quemadmUssum promittitur Iustis . Llalachiae 4. num. 2. orietur vobis timentibus nomρn meum Sol iustitia ; sic iactamur improbis illae minar, AmoS S. num. 9.
Occidet Sol in meridie. Et ipsi impij inter supplicia, seu flagitia sua memo- 'rant, Sapient. senumA. Sol intelligentia non est ortus nobis. v Accedit, quod hac explicatione fa- ΑΟcilc vitatur absurditas , quam, ut his auctoribus videtur , Apostolica haec sententia praeseleri:quam ita ponit ob oculos Cassianus in illo lib. 8. cap. s. Caeterum si usque ad occasum Solis licitum sit irasci, ante perturbationes noxiae poterunt suroris satietatem, &vltricis irae commotionem explere, iquam iste sol ad locum sui vergat occasus. J Adrungit etiam Catharinus. Si noctu quis irascerctur,ferro hunc, ct illum percutiens, aut fuste , an licitum estet, quia sol non occidit super eius iracundiam tJ Sed miror, tantorum Interpretum mente vel primam huiusi e absurditatis cogitatione subire potuisse: quis enim est tam stupidus, ut ignoret, let halem excandessi cntiam puncto temporis concipi, mΟ-mento etiam aut verbis emari, ut
factis posse effundiὶ Mihi liniplicissimus sensus GraCO- ΑΙ runa interpretii, Chrysostomi, Theodoreti, Theophil acti, & Oecumen ij,
maxime probatur: quos sequuntur ex Latinis Ambrosius, Lyranus, Clau- '
470쪽
dius, Erasmus, Caietanus , Varabius, Adamus, & Gagneius. Et primo obseruandum est , quod in annotationibus aduertit Erasmus, iracundiam Latinis auribus sonare,non tam iram, quam naturae vitium, & habitum, ad irascendum procliuem : vox autem
Graeca, quae hic subest, proprie est commotio , siue ira. Addo insuper,
oste nomen verbale deductum a Pa- ιTo. quod solet vertere vulgatus, exasserare, ιrritare , ad iram prouocare: itaque proprii ssime parogi os, est irritatio, exalpcratio, ad iram prouocatio. Nullum proinde nomen significantius potest excogitari, ad exprimenda concitationem illam, & commotionem animi, a iudicio rationis imperatam, dc ex matura, & antegressa deliberatione conceptam, qua quis rei indignitate permotus , de iustitiae zelo exstimulatus, se ipsum exasperauit,& irritavit iracundia, ad vindicanda scelera, ad homines in ossicio
Sensus itaque is erit. Excandescite quidem ira iusta ad punienda flagitia ; sedulo tamen cavete , ne calore illius plus nimio exardescenteS, pr scriptos a ratione, a charitate, a Iustitia limites transiliatis. Iraficimini, ct nolite peccare. Addo etiam : cum necessitas coget, irati personam sustinere, vosque ipsos contra scelera ad iracundiam prouocare , breuissima, quaeso, sit illa commotio: simul cum obiurgatione , vel supplicio delinquentis , omnino deseruescat ira r nihil stomachi resideat in animis vestris: deponite, dc abiicite ante solis occasum seueritatis personam,quam communis utilitatis causa inuiti suscepistis. Sol non occidat super tracundιamve Tram: tamdiu enim duntaxat illa Tetinenda est, quamdiu necessitas ipsa pr.ecise emagitabit
Vt det gratiam audientibus. Raxi hic significat iucundita- 43
tem,ut ad Colossens .num. 5. Sermo te fer siemper ingratia sit
sale condit in. Lucae 6. nu 2. Mι bantur in verbi, gratia , qua procedebant
de ore ipsim, idest, in verbis , suauissi- . mis , amabilissimis , quibus ita eloquenter, tu essicaciter, ita placide, Sccomiter de rebus diuinis disserebat,ut
non posset non auditorum voluntates rapere,quo vellet,& ad suum amorem allicere. Vide Psilin. q. num. 3.& ad Colossenses 3. num. 16. & ibi, nostrum Commentarium.
Et nolite contractare Spiritum sanctum Dei.
Fficacissima sane ratio,qua Α nos permoveri aequum est, ad quamlibet vel leuissima culpam, velis, remisque fugiendam: ne indulgentissimo Parcnti, ab illius voluntate deflectcntes, dolorem, ac tristitiam inuramus. Assicitur nostris sceleribus grauissimc Deus. Genes.6. num. s ridens,quod multa malitia hominum esset in terra: Gr tacim d lore cordis intrinserem. Hebraice.Indoluit
in corde seuo. seae I .num. I. Pereat Samaria , quoniam ad amaritudinem concitauit Deum sevum. Atque haec est illa
exacerbatio,toties in Psalmis repetita. Psal. I O. num. 4. Exacerbauit Dominum peccatori Psil.77.num. AO. Quories exa- .cerbauerunt eum in deserto Et ibidemnum. r.& s 6. 8c Psalm. IOS . num. Α . Isaia: 63 .num. I o. Mflixerunt Spiritum . sancti eius. Hebraice,hfeta kolore affecerunt. EZech. I 6. n. 43 . Proba fi me in om-