장음표시 사용
501쪽
ralitate, oratione o. in Sanctum Bapti sina , dum exponit illud Isaiae s s.
num. I. Venite, emite absque argento. lomiram beneficentiae celeritatem l o fiscitem contrahendi rationemi Hoc bonum sola voluntate venale tibi proponitur, cupiditatem ipsam Deus ingentis preti j loco habet: sitit sitiri ibibere cupientibus potuin tribuit: cum ab eo beneficium petitur, beneficio assicitur : promptus est, liberalis , ac munificus : iucundisis dat, quam alii 'recipiunt.J Hactenus Nazianzenuς.
Et non improperat. 31 A D liberalitatem etiam spectar, Lobliuisci collata in alios beneficia. Sordidi certe,dc abiecti animi est, ea identidem exprobrare. Praeclare Seneca lib. 6. de Beneficiis cap. 2s. Non est ista admonitio, non: conuicium est. Hoc est, in odium beneficia perducere.J Cicero in Laelio. fodiosum sane genus hominum est, beneficia exprobrantium t quae meminisse debet is , in quem collata sunt ; non commemorare, qui contulit.J Vide
Et nihilominus solet sepe Deus sua
nobis commemorare beneficia: quo facto, ut obseruat Prado Ezechiel. t o. num. 22. pag. 99. nomini suo parcit,& rigidi exactoris notam contemnit incurrere,ut nostrae consulat utilitati, quorum magni refert, Dei beneficen. tiam perpetuo recordari.
Ei dabitur ei. 3 3 π ΥIdelicet, si expediens illi fuerit, V & si adsint debitae petendi coninditiones r de quibus iam dicemus sigillatim nino.& cap.4.nu. 3.& cap. s. num. I 6. Tantum acuerto, & si nulla conditio desideretur, exterque promissio diuina de orationibus exau-
diendis , impetrationem tamen non esse debitam ex iustitia: nam ad meritum stricte sumptum requiritur,ut sit promissio conferendi aliquid in compensationem operis: oratio vero, licet ut est actus meritorius, compensetur; at,praecisὰ ut oratio est, non coiiapensatur,sed auditur. Quia, ut acute dixit sanctus Thomas 2.2.quaest. 8 .art. I 6. ad a. Meritum innuitur in fuissed impetratio innituu= gratia.
riuulet autem in Me nihil bis sit an s.
AEc est prima, eaque sacris 34
monumentis testatissima orationis conditio, scilicet impetrandi fiducia. I. Ioannis s. num. 3. Hac est Mucia, quam habemus ad eum: qu a quodcumque petierimus secundum
voluntatem eius, aussit nos. Lege Cassianum Collationes. cap. 32.& sanctum Thomam 2. a. quaest. 83. art. I S. asse rentes,orationem habere quidem meritum a charitate,& gratia, sed impetrandi vim a fiducia. Hanc fiducia exigit David Pal. 36. 3smum. S. Reuela Domino viam tuam Hebraice , deuolue siver Dominum: quasi pondus videlicet, quod nos utique
premit, sed in illius humeris placide recumbet) ct spera in ea , ct ipse faciet. Imo ibidem num. 6. quod vertit V ulgatus , subditus e is Domino, ct oraeum, Hebraice legitur, expecta Dominum , ct confide ei: usque adeo idem sunt confidere, & orare. Oratio certe praecipuus est effectus confidentiae, ut ibi aciuertit Genebrardus. Sed tu 36 lustriora habemus in Evangelio restimonia. Marci II. num. 24. Dico v bM . omnia quacumque orantes petitiae, redire, quia accipietis, ct euenient v
M. Qui paralyticum ad Christum Ο ο o 3 depor
502쪽
deportabant, cum prae turba ingredi non possent, in tectum ascenderunt, eoque aperto, paralyticum ante Christum demiserunt. Subiungunt Euangelistae , permotum fuisse Christum tam a illorum fide, ad miraculu edendum. Matthaei v. num. 2. Marci 2.n. s. Lucae s . n. 1 o. Hinc verba illa,Christo frequentissima,quibus sanatos dimittebat. Marci s. num. 34. F des sua te saluam fecit. Matthai 9. numero χχ. Lucae 8. num. 8. & caeco dixit, Lucae I 8. num. 2. Re fice:Mes tua te λι-uum fecit.
3 Eamdem fidem exigebat Christus
ab iis,quos erat sanaturus. Matthaei 9. num. 28. Creditis,quia hoc possum facere vobis 3 Dicunt eι: utique Dominα. Tunc tetigit oculos eorum , dicens et fecundum fidem MErammi vobis.Et Patri puellae mortuae Lucae 8. num. S o. 3b timere: crede tantum, Cr salua erit.
3 3 Quantum itaque fuerit huius fiduciae vas , tantum in oratione hauriemus ex perenni illo fonte diuinae misericoratae. Eleganter enim Cyprianus lib.:Σ. Epistola 2. ad Donatum. Profluens largiter spiritus nullis finibus premitur : manat iugiter , exuberat' affluenter: nostrum tantum sitiat pectus , de pateat. Quantum illuc fidei capacis asseri mus, tantum inde gratiar inundantis haurimus.J39 Excitare vero debet hanc fiduciam plusquam paternus Dei erga nos amor. Quid non impetret ab indulgentissimo Patre filius 3 Expendit hoc Caietanus in ea verba Matthan 6. n.9. Pater nosser, qui es in caelis. Magna dignitas cuiussi bet orantis , habere Patrem in caelo. Recurrere enim i uberis ad Deum, no vi seruus ad Dominum,' sed ut filius ad Patrem; filiali affectu, filiali reuerentia, filiali fiducia, imb
o securitate.JEt in eamdem sententiam clegatissime lilysiologus Sermone 2. ponderat illa verba Prodigi, Lucae is . n. i8. Surgam, ct ibo ad Patrem meum.
Qua spe 3 qua fiducia Z Illa, qua Pater est. Ego perdidi , quod erat fili j; ille, quod patris est, non amist: apud pa
trem non intercedit extraneus: Intus
est in Patris pectore ipse, qui interuenit,& exorat, affectus: vrgentur Patris viscera, iterum filium genitura per veniam.J Hactenus Cht yiologus. Itaque hac paterna Dei beneuolen Ilia, infinitaque liberalitate, & eximiis Christi pro incritis, inniti dcbet haec fiducia: qua sustulti, obuersantes cogitationes , nostiaque nobis scelera obiicientes,atque adeo fulas ad Deum preces delicientes,& exanimant CS,debemus animose repellere. Quod signa- . te monet Apostolus,dum ait, nihil ha sitans. Graece , meden diacrinomenos. Regia , nihil disiceptans. Caietanus, Gagneius,& Vatablus,nilud dIudicans. Varie enim hoc verbum solet rcddere ipse Vulgatus. Ad Rom. q. num. 23.
disicernere. Matth. i 6. num. .djudicare. Actuum I l. numer. 2. disiceptare. Iudaenum .9.dinutare. Actumn I O. num. 1 o. dubitare: denique ad Rom. q. num. 2 O.
haesitare dissidentia. Quo modo vertit V ulgatus idem verbum apud Euangelistas, in eandem sententiam usurpa
tu in i Christo, Matth. 2 I. num. 12. a
Marci II .num. 2 3. Et non haesitaverat in corde siuo,sed crediderit, quia quodcunque dixerit,pat, fiet ei. Germana itaque in hoc loco verbi lignificatio est, variis rationum momentis, huc illuc leuiter impelli, & quali alternantibus undIs, varie, ac dubitanter fluctuare. Quod
appositissimo exemplo statim illustrat
Jui enim haesitat milis est fluctui
maris, qui a vento mouetur,or circumfertur.
Vm in dubio est animus , sinquit Αα Comicus) paulo momento huc istuc impellitur.
503쪽
impellitur. Est vero fluctus significanotissimum symbolum leuitatis, Zc m-
constantiae. Ecclesiast. 29. numer. 24.
Commouit istos,quasi fluctus maris. Iudae
lauet n. I 2. & l . non solum vocantur
haeretici, nubes siue aqua, quae a venIis circumferuntar l, ted etiam fluctus feri maris.Hinc luculenta illa transsatio ad Ephec . nunt. I ira iam non stam paruuli fluctuantes, ct circumferamur omni
vento doctrinae Atalae 29.num. γ Fluctuare, st vacillare . mouemini, ct non ab ebrietate. Quam metaphoram sepe usiirpant Latini , Graecique Scriptores. Exempla cogerit Pontanus 8. Eneid.
versu 19. columna I 699. Magno curarum fluctuat aesta Atque animum nunc huc celerem,nunc diuidit illuc, o parte que rapit variaου. Et lib. 1 o. columna 2OSO.
Animo nunc huc, nunc fluctuat iliae.
Non ergo aestimet homo iste , quod accipiat aliquid a Domino. 3 Eris lima est illa regula,quam
ad exactam Scripturae Intelligentiam commendat Mal- donatus, Matth. 6.num. I 2. Hoc distertinter negantes & affirmantes promi Diiones:quod negantes absolute ; a FG mantCs vero, non nisi cum exceptione , niti qiud aliud impediat, intelliguntur. Vnus,& idem locus Marci i6.n una. i 6 . illii stre viti usque regu lae praebet exemplum. s ιιι crediderit, di baptizatu fuerat. salum erit: qui vero non cre-4 diderit, condemnabitur. Sic in hoc loco absolute pronuntiatur, hominem fluctuantcni dissidentia,nihil impetraturum : irrogat enim grauissimam iniuriam diuinae, siue omnipotentiae, siue misericordiae , atque adeo clementiae fontem merito sibi obstruit. Vnde
praeclare August. serm. 36. de Verbis Domini. Si fides desicit, orasio perit. illa vero Apostoli assirmatio,quae habeturnum. s. s ' dabitur ei, non absolute, sed cum exceptione est intelligenda , ut ibidem obseruaui.
Vir duplex animo inconctans es in omnibus vise suis. Ox Gisca unica est , dipseos, qi
dest, bianimus. Cum autem Uche,ut & vox Latina anιmm, modo mentem, & consilium, modo significet cupiditat ei plerique Interpretes bianimum,dubium,& inter diuersas sententias , voluntatesque fluctuantem, exponunt. Accedit auctoritas Constitutionis Apostolicae, apud Clementem Romanum lib.7. cap. I 2. Ne sis in precatione tua duplici animo, ambigenti,utrum sit futurum, an
non. J Serisus hic probabilis est , dc
Existimo tamen , virum duplicem si animo elle hypocritam fictum, Sc fucatum : illum videlicet,quem appellat Scriptura duplici corde. I. Paralipomenon I 2 .num. 3 3. Venerum in auxilium, non in corde duplici. Psasm. II. num. 3.
Labia dolosa in corde, corde locuti seunt, idest, luplici corde;altero blando,verbis ementito ; peruerso altero , in pectore lacente. Contrarium omnino postulabat Regius vates , Psit 8s. Dum. II. nam verba illa V ulgati, iat
tur cor meum , ut timeat nomen tuum, vertit Hieronymus ex Hebraeo: unis clim fac cor meum.
Haec expositio aptissime connectit 47 hunc versum cum superiore. Digitum enim intendit Apostolus ad fontem, unde fluctus illi dissidentiae , Ec in- .constantiae redundare solent. Nihil. reque impςdit precandi fiduciam , ac malaab
504쪽
mala conscientia:deiicit vidclicet animum inflicto surdo illo verbere, Prouerb. 28. num. 0. situ declinat auressias, ne audiat legem , oratio lim erat execrabIlas.
8 Conti a vero cordis munditia, atque simplicitas idem enim sunt, ut probat Maldonatus Matthaei s. n. 8.
animum firmat, & fiduciam excitat. I. Ioann. 3. nurn. M. Charissimi, si cor nostrum non reprehenderit nos , siduci.
habemus .id Deum, cir quidquid petierimus, accipiemm ab eo, quoniam maudata
eius custodimiti. Egregia est Ahgustini sententia, praefatione in Psalmum si . Quomodo mala conscientia tota in desperatione est, sic bona conscientia tota in spe. J Imo ibidem ob seruat
idem August. usque eo fiduciam gigni
ex bona conscientia, ut Paulus, clunait I.Timoth. i. num. s. Finis praeceptis charitas de corde pura, ct conficientia bona, ct fide non Ata , pro spe conscientiam posuerit. Ille enim sperat inquit August. qui bonam conscien- 9 tiam gerit. J Facem praecipue mihi
praefert ad hanc explicationem Eccle. siasticus cap. i. num. 36. Ne sis incre-ἀbιθου timori Domini. Graece,'ne apithe
f. idest, non dissidi. Perinde ac si di-
cat: cum incideris in aliquod discrimen ne despondeas animum : confide potius, te per timorem Domini protegendum. Addunt Graeca , ut etiam aduecierunt Vat ablus,& Iansemus,enries on, indigus existens, idest, si indiges sapientia,serua timorem Domini,& confide , te illam impetraturum. Subiungit deinde: cr ne accesseris ad illam duplici horde. Quod statim copiosus explicat num. 37. Ne fueris spocrita in con fectu hominum. Et num. O. Ouoniam accessui maligne ad Dominum, ct cor tuum plenum est dolo, ct fal-υcia. Graece , quoniam non accessisti in veritare: quod sane est accedere duplici animo.
Idem Auctor cap. 2. num. I . post- sO quam dixit: protector est Omnibus exquirentibus se in veritate, continuo addit: va duplici corde. Editio LXX. cordibus timidu. illa nimirum corda timida sunt, S dissidentia,quae sunt duplicia. quorum pars erit in stagno ardenti, Apocal. 2 i .num. 8 Timidiae autem,ctsncredulis, ct execratis , stc. Tantum abest , ut exquirant Deum in veritate, eiusque protectione muniantur. De
his subdit rursus Ecclesiasticus cap. 2.num. I s. Oui non credunt Deo, Gr ideo non 'otegemur ab eo.
Quod autem hic commemorat Ia- I Icobus de inconstantia in omnibus viis suis , ibidem etiam coniungit Ecclesiasticus cum duplici corde,nu. I A. Peccatori terram ingredienti duabus Mys. Atque haec duplicitas opponitur simplicitati. Prouerb. 23. n.6. Atilior esspauper ambulans in simplicitate sita,qu.im dives in prauis itineribus. Et cap. 8. n. ι 3. Viam prauam. 9 os bilingue rite For. Et cap. LO. num .9. Qui ambulat simpliciter, ambulat considenter: vide fiduciam ortam ex simplicitate) qui autem deprau.rt vias suas, manifestin erat. Et c. 2 8. n. I 8. Oui ambulat si impliciteγ, saluus erit: qui peruersis graditur vi s, concideι semel. Et
se deffenara de una GT: dara tal calda, que nunca si levante. Denique Iacobus seipsum illustrat, sadiim ait cap. q. num. 8. Emundate ma- 'rus, peccatores, ct purificate corda,duplices animo. Graece est eadem etiam vox
diri hi. Atqui ibi vehementer insectatur,non tam vacillantes, eu huc illuc variis sententiarum, aut cupiditatum fluctibus iactatos,quam peccat
res in sordibus defixos; specie quidem
pietatem emeratientes, corde vero flagitiosam vitam adamantes Atque haec satis sint pro nostra exsicatione: qui praeterea volet eruditum simplicitatis elogium,legat Panedam Iob. I.Versu I.
505쪽
Glorietur autem frater humilis in
exaltatione sua. AEgreditur eo, unde paululum
deflexerat : novamque gaudi j materiam proponit ; scilicet persecutionem , abiectionemque - ipsam, qua deprimuntur, veram elle, solidamque gloriam. Pro exaltatione Graece legimus h Uos: quae vox, non tam significat actionem ipsam extollendi, quam cacumen, fastigium, celsitudinem,sublimitatemque. Constat aperte ex iis locis , in quibus subest in Scriptura:& propriissime effertur a V ulgato, excelsum, sublimitvi, altitudo,
s 16. Sed quoquo modo vereas,ad sententiam parum refert: quae sane efficitur Apostolo valde digna. Neque enim modo exaltabuntur Iusti, cum exuti mortali corpore ad beatas illas sedes euehentur: hoc ipsu affligi nunc, ac diuexari pro Christo, hoc ipsum deiici, ac pedibus insectantium conculcari ,re vera est cumulatissimae gloriae seges:tum vel maxime exaltantur, clim calcantium vestigiis substernuntur.Nam,vr eleganter dixit Aug. lib. I. de Sermone Domini in monte, cap. 6.
Calcari non potest, nisi inferior: sed
interior non est , qui quan uis corpore multa in terra sustineat, corde ta-s I men fixus in caelo est. J Nec miniis luculente Nazian Zenus , oratione I. cotra Iulianum circa medium. Quorum abiici, ac proteri , quorum thronis insidere: quorum nuditas, Ecquorum incorruptibilitatis indumentum : quorum Voluptates compressae,
atque constrictae, & quorum perpe-
tua , atque inexplicabilis animorum oblectatio. J Hoc sentiens aiebat Apostolus ad Romanos s. nu. 3. Sed stiloriamur in
tribulationibus. 2. Corinth. I I. num. O. Si gloriari oportet, erra insimitatis mea sunt,gloriabor. Ad Galatas G. num. I .
Mihi autem absit gloriaeri, nisi in Cruce Domini nostri Iesiu Cisristi.
Appellat autem fratrem humilem, s6 non eum,qui vjrtute humilitatis praeditus est; sed qui vilis,& abiectar conditionis. Graece, tapinos. 2. Corinth. O. num. I. In facie quidem humilis sum inter vos. Ad Rom. I 2. num. I 6. Humilibus consimientes. Vertit Vata-blus. Humilis conditionis hominibus vos accommodantes. Gagneius. Conuersationem habentes cum abiectis. Verum in coloco obseruatione dignissimum est, Graecum verbum proprie significare, simul abripi. Θnaparment. Tam impense enim debemus nos adiungcre ex affectu humilitatis hominibus infimae sortis, ut illi nos , tanquam magnes ferrum, impetu quodam abripere , & ad se trahcre videantur. Lege Toletum ibimotatione 2 I.
Diues autem in humilitate sua.
Hae Ox originalis tapinosis, Lati- s7nsque, non virtutem humilitatis hic , sed vilitatem , abiectionemque fignificat: ut constat ex
Prima ergo explicatio est OEc meni j ,glorietur idem esse, ac pude-
fiat ue Apostoliisque de industria hane P p p veluti
506쪽
veluti antiphrasim affectasse,ne nimis
1 8 secunda , quae parum differt a superiore,cst Hieron.lib. 3. in Threnos, Bedae Gagneij,Salmeronis,ac fere comunis Expositorum: ironice dictum este glorietur pro erubestat, tropo Videlicet non inti equente in Scriptura,Vt Ecclesiast. ii .num. 9. Laetare ergo iuuenis in adolescentia tua: dc Threnor. 4.num. 2 I. Gaude, Er titare filia Edom ad te quoque yerueniet calix. Probarem hanc expositionem, si viderem, quorsum nunc Apostolus,nulla oblata occasione, in diuites in chatur. Durum etiam videt ut, valdeque coactum, eversu superiore trahere ipsissimu uerbum in germana significatione posiss tum,ad ironicam exprimendam. Ma-. gis itaque propendeo in explicationem Caietant: ex fidelibus diuexatis alteros esse tenues, obscuros , & inglorios ; diuites , dc illustres alterost illos quidem gloriari debere,cum vexantur,quia tuc vel maxime extolluntur ; hos vero, cum fortunis euertuntur,cum ignominia notantur,cum ab
homunculis abiectissimis proicrutur, 'licet in specie quidem de gradu,quem tenebat, contumeliose deiiciatur; debere nihilominus etia gloriari in hac sua depressione, dc humiliationemam 3c ea non sol un est ccasio augendae patientiae,promerendaeq; coronae, sed re vera summus est honor, solidaque gloria: & bona illa, quae eripiuntur, tanti esse non debent, quanti ab hominibus aestimantur, cum instar flosculi celerrimc marcescant. Hoc est, quod statim adiungit.
monia cui flos faeni transibit.
μ ν π Oc nimirum sepe proponit ob Ioculos Scriptura,ad diuit ira cointemnendas. Psalm. 38. num .7 Pal. 8.num. II. Pal. s i. num .s. Ecclesiast. s.
num. 2.& I3.Hieremiae l7.num. I i. Ecclesiast. Io. num. IO. Sapienter it que Apostolus ait, i.Timoth. O .nu. 7.
Diuitibus huius secilli praecipe, non sublimes pere , neque ierare in incerto diuitiarum. Vis,oculis ipsis cernere,quam incertum , dc fragile si hoc bonum quam momentanec decidat hic flosculus3Diues ille,cuius uberes fructus ager tulerat, qui de amplificassis horreis cogitabat, qui habcre se multa bona, reposita in annos plurimos, effuse gloriabatur , eadem ipta nocte, qua ista temere voluebat animo,lethonuserabili raptus cst,Luc. I 2. num. Is . usque ad 2 o.
Exortus es enim Sol cum ardore,
o arefecti faenum,es flos eius
Ecte Plin.li. 2I.c. a. Flores, Grinquit, Natura in diem gignit magna hominum adri monitione quae spectatissi-nie fioreant,celerrime marcescere.JPhilo lib.de Pro uidelia. Humana felicitas adeo breui extinguitur icmpore,Vt antequa florescat, defloruille
videatur. J Sed Poetae primas ferunt
in contendenda cum deciduo flosculo momentanea huius vitae felicitate. Exempla congerunt cx Graecis, Latimsq; Poetis Tir vellus Lege χ.Conis nubiali a num. i 9 Dctrius in Senecaei Hippolytu, parte 2. nu. s8. pag. IO3.
Pontanus, & Cerda ad Eglogam 1ecunda Virgilrj.Sed sordent prophana 61 testimonia,ubi suppetunt diuina. Iob
16.num. 2. Homo natus de muliere, ctc. uasi sui egreditur. cr conteritur. Isaiae Ao. num. s. dc I. Petri I. num. 26. Omnis carofaenum, ct omnis gloria eius tan-
507쪽
decidis Ecclesiastici i num. 38.Omnis caro Di DnumIstam O Io 2.num. I S. Homo sicut foensem die, ei-. tauquam flos agri ,sic e rebit. Vide etiam Psal. 3 6.
63 Et vero illud est alte in corde defigendum , quod obseruat August. in
Psal. s 3. accurate enim expendit illud Psal. 9 I .num. 8. Ckm exorti fuerint peccatores, sicut faenum. Vbi momentaneo neni decidentis exortui opponit Propheta aeternam durationem supplicij iubiicit enim , ut intere ni in seculum
scub. f Non quomodo florent inquit
August. sic pereunt: florent enim ad tempus, pereunt in aeternum: florent falsis bonis, pereunt veris tormentis:
florent felicitate iaculi , pereunt in virtute Dei. J -
:m,sed sortiter etiam vinguae adnotaui in ea verbandi. m in tentationes um D. Alte retinebant Apo- hauserat propinante Chri-inum. I O. Beati, qui persi-iuntur propter tu litiam. I.
amni in no ine Chri B, Et noster Iacobus, cap. 3Ecce beatificamus eo qui AQuod si Seneca dixit liltia, cap.A. Missim mi
quomodo non iure ibus premunturi te is
Itu er diues in itineribuου suis
marcescet. Ecumenius. f Itinera diuitis di- cit decursus in prospero successu. J Tunc scilicet repente succiduntur, clim laetiore prouentu florere videbantur. Lege Lorinum in ea verba Psal. 3 6.nu. 3 s. Vidi impium superexaltatum, ct Hevatum, 'At cedros Libani, ct transimi,.ct ecce non erat. Nec displicet, ut fiat allusio ad itinera difficillima, quae conquirendae pecuniae causa, a pecuniosis hominibus suscipiuntur. Horatius epist. I.
Impiger extremos curris mercator ad Indosa
Per mare pauperiem fugiens Persaxaeeν
Beatus visiqui Asera tentationem.
iss Vi non cedit ingruenti calamitati , non succumbit rebus aduersis,neque sustinet modo
Xposui supra num. 3. quomodbtentatio operetur probationem. Accipiet coronam vita,quam repro
IN hanc coronam defixerunt ocu- 66los, qui strenue in hoc certamine
' dimicarunt.Matth. s. num. I 2. Gaudere,ct exultate, quoniam merces Mara copiosa est in catas. 2. Timoth. 4. num. 8. Bonum certamev certaui, stta in reliquo
repsta est mihi corona iustitia. 2. Co
rinth. q. num. II. Semper nos, qui etetu mm, in mortem tradimur propter Ieseum: ergo mors in nobis Feratur. Idest, mor
tificatio assidua, laborum inuicta tolerantia. Sed quid obsecro, operaturλnum. II. Id enim, quod in praesenti est,momentaneum, or leue tribulationis no ira, supra modum in Fublimitate aternum gloria pondus operatur in nobis. Probatio itaque alit spem , spes s vero excitat alacritatem. Ad Roman. 3.nu. 3. Scientes,quod tribulatio patientiam operatur, patientia autem
508쪽
probatione, obatio vero spem, spes autem non cornfundit. J Et cap. 12.num. I 2. De gaudentes, in tribulatione patientes. Enim vero tam iucunde praecerpit haec spes fururam illam coronam gloriae , tam tenaciter defigitur haec anchora in illo faelicissimo portu , ut ingruentibus procellis , secura
Iusti mens non modo non obruatur fluctibus,vertim etiam cumulata gaudio , perinde atque in illa beatissima patria placide acquiescat. Quare Iustorum spes , non solum est spes gloriae, ad Romanos s. num. 2. Gloriamur
in spe gloria: sed est etiam gloria spei,
ut loquitur ipse Paulus ad Hebraeos 3. num.6. Si siduciam, Gr gloriam spei, ue ad finem firmam retineamin. 68 Cur aeterna beatitudo corona nominetur , eleganter prosequitur Aug. lib. unico de Apone Christiano, ct Ambrosius in Psalm. 38. qui ea verba numeri sexti: ecce mensurabiles posuisti dies meos, legit ipse , patimas, idest,
ludias, Ur agones. Datur enim haec corona decertantibus, parta victoria: iuxta id χ. Timol. 2. num. 4. Qui certat in agone,non coronatur nisi legitime certauerit. Quo alludit Cyprianus epistol.9. Congressi estis in acie, donec acies succumberet victa: Dec ccssistis suppliciis, sed vobis potius supplicia cesserunt. Finem de lorum , quem tor- . meta non dabunt, coronae dederunt.J69 Noster V legas in c. a. Apocalypss,
comment. l. sect. s .accurate expendit,
hoc gloriosum diadema duodecim gemis esse distinctum : quas ille sigillatim recenset, earumque varietatem deducit ex Psal. 2 o. num . . Posiuisti in capite eius coronam de lapide pretiosio mo Cur vero dicatur beatitudo , corona vitae. hic,& Apocalypsis 2. num. Io.
Fosirilis V ue ad mortem, ct dabo
tibi coronam vitae , eamdem existina oesse causam, cur fons vitae saepe in sacra Scriptura appellatur fons iugis, atque perennis. Psalm. 3 I. num. Io. Pro
Riberam Apocalyp. 7. vers. I T. Tita fontes: & Toletum Ioann. q. notat. 9.Itaque Iacobus hanc coronam perpetuo virentem , florentemque, Opponit deciduis corollis , conscrtis ex hedera, gramine, vel lauro, quaS tanti aestimabat antiquitas: quae tamen breui marcescebant. Sic Apostoli loqui solent. i. Corinth. 9. num. 26.
Omnis , qui in agone contendit, ab romnibus se abstinet;& illi quidem,
ut corruptibilem coronam accipiant, nos autem incorruptam. J I. Petri s. num. q. Percipietis immarcescibilem gloria coronam, Graece , ex amaranto: qui flos purpureus cum sit , profusum sanguinem aptissime coronat;& unus inter flores no marcescit, unde etiam nomen traxit. Vide Plinium lib. I i. cap. 8. & Dioscorid. lib.4. tap. 2. Plura apposita coaceruat Idem Pet Us epistol. I .cap. I . numero A. In haereditatem incorruptibilem Augustinus legit , immortalem j cst incontaminatam , ct immarcessibilem s Graece, amarantinam ) conseruatam in culis. Sapienter itaque fecit sortissimus ille 1 miles, occasione cuius librum de Corona militis scriptit Tertullianus. Castrensent enim lauream , quam Victor reportauerat,non in capite, Ut caeteri,
sed in manu festauit in pompa, quod Christianu se esse diceret; Christianos
autem in caelo coronandos,non ut illi. cogitantes apud se non recte Sapientiae 2. num. S.Coronemus nos rosis.
Nemo cum tentatu dicat,quoniam a Deo tentatur. O genere tentationis , quod shactenus comemorauit Apostolus, non est dubium, quin Deus
509쪽
Deus soleat tentare homines. Genes sa 2. num. l. Tentavit Deus Abraham. Dcuteronomij i s. num. s. Tentat vos Dominus Deus ve Ter , ut palam flat, et trὴm diligatis eum, an non. Atque hoc impense contendebat David Psal. 1 f.
num. 2. Proba me Dcmine, Ur tenta me.
' Sapienter ver3 aduertit Augustin. scrin. 72. de Tempore, qui est secundus de immolatione Isaac. f Nouerit charitas vestra, tentationem Dei non id agere , ut ipse aliquid cognoscat, quod antea ncsciebat; sed ut illo tentante, quod est occulaeum, prodatur. JSic Magi ster tentar sibi exploratum discipuli ingenium, perplexas obiiciendo quaesticia es, ut argute, & scite respondendo, quantos in litteris processus habeat, astantibus innotescat.
Egregie Ambrosius lib. i. de Abraham
cap. 8. Abter Deus tensat Gliter diabolus diabolus tentat, ut siubruat; Deus tentat, ut coronet. Augustin. lib. 2. de Consensu Evangelistarum cap. 3 o. Illa tentatioseductions est ; haec probationis. Et lib. i 6. de Ciuitate cast. 3 2. Neque enimemnis est culpanda tentatio : qilia 2 gratulanda est qua sit probatio. Constat hoc in illa tentatione Abraham, Iudith 8.
num. 2 2. Abraham tentatus est, Er per intillas tribulationes probatus, Dei amicul
Uluis livd de ipse Christus expcrtus est hoc genus tentationis, ut non ignarus mali,miseris succurrere disceret: ad Hebr. q. num. I s. Tentatum
s Traniit itaque sine dubio Aposto a
lus a tentatione probationis ad tentationem suggestionis , & seductionis, qua daemon fideles oppugnat. Qui
propterea insigniter appellatur Tenta-ror, Matthae' .niana. 3.& i. Thessalonic. 3. num. I. Ne forae tentaverit vosis, qui tentat. Graece,ia pira on reademsci licet est vox,quae apud Matthaeum. Atque hanc periculosam tentationis
diabolicae pugnam , nostrae infirmi-
tatis memores , a Christo edocti detrectamus: petimusque in oratione Dominica , non solum ut victoriam reporte Is , scd etiam , ne in certamen destendamus , ne forte .siperemur. Matthaei 6. num. I 3. Et ne nos in diicra in tentationem. Et cap. 26. nu. ΑΙ. Vigilate , ct orate, ut non intretis in tentatιonem. Solet vero aliquando iratus
Deus, hominem noxiis tentationibus expugnandum derelinquere: quia scilicet ruinam eius, auxilio uberiore non impedit. Sic dicitur de Ezechia 1. Paralip. 32. num. 3Ι. Dereliquit eum
Quare Iacobi sentcntia est. Nemo, 76 cum tentationi succumbit, censeat, aut dicat,se ad succumbendum a Deo impelli: periculos stim e cnim erraret: ut mox subiungit num. I s. Nolite emrare. Et Eccles. I s. nu. I 2.Non dicas. illime implanavit. Subtrahit quidem ab homine aliquando Deus , iustissimis de causis,uberius auxilium, quo re vera tentationi resisteret: sed semper relinquit sussciens, quo resistere posset, si velit unde per hominem ipsum stat, quominus resistat: nunquam vero illum Deus ad cedendum tentationi, aut succumbendum impellit. Cur vero transeat Apostolus, quasi subito , ab uno ad alterum tentationis genus , noli disputant hic Expositores. Subit animum , Iacobum indicare voluisse , in hoc domestico, occultoque certamine , purpureas quoque,& immarcescibiles parari coronas,quae cum illis,quas profuso sanguine Martyres consequuntur, si minus plagarum cruciatu, certe ictuum crebra repetitione , & diuturnitate certaminis aequentur. Scite enim Ber- nardus serm. 3 o. in Cantica. fAtque 78 hoc martyrii genus, cum spiritu facta carnis mortis cantur, horrore quidem . mitius est sed diuturnitate molestius.JProptcrea idem Sanctus ait, Sermo. c.
510쪽
de Quadragesima. Tu solumnaodo
ne consenseris ; de quoties restiteris, toties coronaberis. J Hieronymus vcro epist. 27. in Epitaphio Paulae. Non solum effusio sanguinis in martyrio reputatur ; sed deuotae quoque mentis sexuitus immaculata quinidianum martyrium cst: illa corona derosis, ac violis texitur ; ista de liliis. JAmbros. in Pial m. i i 8. Octonario 2 o. vers.s .Tentatus cs spiritu fornicationis; sed veritus Christi Iudicium venturum,lenierandam mentis,& corporis castitatem non putasti: martyr es
Christi. Grego. item lib. 3. Diat. c. 26. Cunctis carnalibus desideriis rcsistentes,per hoc,quod se omnipotenti
Deo in corde mactauerurit, etiam pacis tempore martyres fuerunt. J
s Hinc illustratur Pauli locus ad
Heb. II .nu. 37. Secti sunt entatisiunt insccisione plasi mortui sunt. Erasmus, addita ab aliquo putat verba illa, tentati sunt;dilutiora enim ea esse qua illa, quibus interliciuntur. Sed ea sunt de sacro Textu: δc in grauissimis telationibus, quibus Iustoru animi identidem a diabolo impetuntur acerbitas doloris, quae inest martyrio, diuturni
temporis mora compensatur. 1ci R aece,apirarios quam vocem Ua- Arie vertunt Vulgati deleriores. Quidam, tentationi non obnoxius , alij, malorum inexperius. Caietanus , malis
intentabilis, Tigurina Editio de more multa addit, afflagitque de suo : nam Deus ut a malis tentari non potest, ita neque ipsi quemquam tentat. Conueniunt plerique In tepretes , inter quos recentissimi etiam, Paeg , Sc Serarius , vocem accipiendam eis significatione passiua: quod ,ut Graecae vocidemus posse conuenire, tamen nulla
tenus quadrat Latinς,ut intelator idem sit,ac intentatus,sine intent ab tis de vox lauic gemma api, itos, non solum significat eum, cuius periculum factum
non est ; sed activa quoque significatione eum , qui non fecit periculum, qui experientiam non cepit,vi Obseruat Auctor Thesauri GTaecae linguarto tu. 3 col. I S 6. Itaque omnium optime Iacobi Simetem assequutus est V ulgatus, eamque verbum e verbo,hoc est, fidelissime , ut solet , expressit: reddit enim causam, cur nemo conqueri possit, se
a Deo tentari: Deus enim intentator ma
lorum est, idest, ad mala: lic enim saepe usurpant sacri Scriptores genitivum illum cacon. non pro personis, sed pro
rebus malis. Sapient. I s. num G. Malorum amatores. Ad Rom. I. num. 3 C.
Inuentores malorum. I. Cor. IO. num. 6.
Vt non simuου concupi sicentes malorum. Inculcat vero lacobus continenter 82 eamdem sententiam ; diuertis enuntiatam verbis, ipso etiam sensu nonnihil discrepantem ; perinde ac si dicat : longe abest a Diuina Natura, ad malum posse hominem impclle- rc : atque aclud longius re ipsa quemquam prauis suggestionibus ad peccandum instigare. Atque hac repetitione, quae magnam emphasim habet, de sententiam memoria dignam, altius in animis defigit, dc quas repetito ictu, iam tunc monstrosam,& horribilem Haeteticorum.blasphemiam iugulat, qiii ore plus quam sacrilego,
Deo totius bonitatis fonti, execrabilem Iudae proditionem impingunt: quos copiosis me refellunt e nostris Theologis Bellarm. to m. q. Controuersa l. lib. 2. cap. 8. MOnna in Concordia disp. 3 i . V MqueZ I. 2. disp. 29.
croboscum P. 2. cap. 8. ridet Vulgatam Editionem, tanquam barbaram, soloecisDeus enim intentator malorum est: ipse autem nemInem tentat.