장음표시 사용
561쪽
Laurentius Iustinianus lib.de Vita solitaria cap. q. Absentis quippe famam interimit ; audienti , ac propriam occidit animam. Perpende, quam sit mo tiferum linguae vcnenum.
sis Quod si pestilentiae lues venenata
item est, & inficiens quonibet veneno prorsus mortifero ; sane verbum petulans , de contumeliosum , saeua pestilentia est. Sic expresse vocatur Psalm .po. num. 3. I e liberauit me de laqneo venantium, Ur a verbo affers.' Hebraice, cr alue eorrumpente, a peste celeriter necante. Vnde qui idiomate sacro dicuntur letsim , idest, irrisores, procaces, illusores ; a LXX. linii, idest, pestilentes, no sine amatu diuino no
minantur. Psalm. I. num. I. st in ca
thedra pestilentia nonsedit. Hebraice, in cathedra illusorum. Graece ,pestilentium. Prouerb. I9. num. 2s. Pestilente Hebraice , irrisore flagellato , stultus si
pientior erit, & cap. 22. num. l O. Et cederisiorem , ct exibit cum eo iurgium. L X X. elyce pestilentem.
In ipsa benedicimus Deum, se Patrem ct in ipsa maledicimus
homines. B seruat hic senstiis Thomas, per Deum, & Patrem, totam Beatissimam Trinitatem denotari : quae Deus noster est per po-tcntiam creationis , Pater aurem, per gratiam adoptionis. Dilucida vero est proximorum Ue suum sententia, ad quam eleganter allusit Nazianzenus in carminibus de Silentio pag. I 296. Non aliena etenim lingua, nec mente profana, Viuificum pura labis obibo sacrum. Fons idem haud dulces, di amaraου pro ferai undas, Purpurea vesti res aliena lutum. Totum itaque Iacobi argumentum 6sductum est a repugnantibus : reclamitat enim ipsa natura,ex eodem fon-re vitam,necemque profluere ; eadem
lingua dilaudare Deum in se ipso ; in
proximo vero,qui eius est imago,contumeliis , & maledictis incessere. Sic obiicitur impio Psalm 49. num. I 6. uare tu enanas iustitias meinu moxnum. . Sedens aduersus ratrem tuum loquebaris. Ideo dicitur Prouerb. I 8. num. i I. Mors, ct vita in manibus lingua. & Matth. I 2. num. 37. Ex verbis enim tuis tuaificaberis, s ex verbis tuis condemnaberis.
Hoc quasi per umbram assecuti 66 etiam sunt veteres Philosophi. Ana. charsis enim interrogatus, quid esset in homine pessimum,quid optimum; respondit : lingua. Sentiens , idem
membrum plurimam afferre utilitatem, si recta ratione gubernetur; maximam vero perniciem, si secus. Auctor est Laertius lib. i. cap.9. Amasis,
AEgyptiorum Rex, dono misit Bianti victimam , quam diis immolauerat. ea tamen lege misit, ut ipse sibi remitteret vicissim, quod in illius victimae carnibus optimum , & pessimum illi
videretur. Bias tamen prudenter linguam resectam duntaxat remisit: videlicet,quia ea sola de optima, & pecsima simul esset. Resert Plutarchus lib. de Garrulitate. Vide etiam Rodigi n. lib.7. cap. 26. & Pierium lib. 33. tit. de lingua.
Aut ad similitudinem Dei facti sunt.
ΡRaeclare Amb. lib. de Dignitate C
humanae conditionis cap. 3. Quis maior honor homini potuit este, quam ut ad similitudinem μι factoris condereturῖ
Si fideliter, atque sapienter creatio-
562쪽
nis nostrae intelligamus exordium,inueniemus , hominem ideo ad imaginem Dei conditum , ut imitator ruielset Auctoris : & hanc esse naturalem nostri generis dignitatem , si in nobis, quasi in quodam speculo, Diuinae benignitatis forma resplendeat.JDenique Bernardus lib. de Anima cap. i. f Oporter, id , quod ad imaginem est, cum imagine conuenire ; dc non in vacuum , nomen imaginis participare. Jca Quaerit Baslius hom. Io. Exame-ron : cur, cum dixisset Moyses, Genesis r. num. 26. Faciamus hominem ad imaginem , ct similitudinem nostram,
adiungat continuo , num. 27. Creauit, Deus hominem ad imaginem seuam : &nihil prorsus de s militudine dicat.
Respondet , huius rei causam esse, quoniam imago Deitatis, quae natura ipsa duntaxat mentis, Ela voluntatis humanae continetur, solum Deum habuit artificem : similitudo autem, quae in gratuitis donis , & in omni probitate, virtutumque absolutione
consistit, a nobis quoque, Deo iu- is uante perficitur. Hanc ipsam distinctionem inter similitudinem, & ima. ginem; video magnis auctoribus placuisse: ij sunt Augustin.lib. Quaesti
num super Deuteronom. quaest.4. &lib. coutra Adimantum , cap. . Irenaeus lib. aduersus haereses, cap. 1. Cyprianus, Sermo te de bono p tientiae : Ambr. lib.de Dignitate conditionis humanae, cap. 2. Hieronymin Commentariis ad cap. 28. Ezechielis. Chrysostomus homil. s. in Genesim , Damascenus lib.a. de Fide oris thodoxa, cap. l a. Origenes lib. 3. Periarch. cap.9. Nissenus in hom. de Creatione hominis , Eucherius lib. I. Commentar. in Genesim, Rupertus lib. 2. de Trinitate, & operibus eius, Bernard. Sermo. i. de Annuntiatio. ne, Theodoretus quaest. χo. in Genesita ab his Patribus acceperunt posteriores Theologi cum Magistro in 1. distinctione 16. dc Sancto Thoma I.
Seὸ salua reuerentia , quae tantis γοAuctoribus debetur maxima, valde dubito, an haec obseruatio in sacris litteris perpetuo sibi constet. Primo namque Genes. s. num. I. legimus. In die, qua creauit Deus hominem, ad similitudinem Dei fecit illum. Vbi non est dubium , quin de creatione ipsa humanae naturae sermo st:& alioqui
perspicuum est, nullum posse ibi dis crimen inter similitudinem , & imaginem assignari ; idemque prorsus
- est e, ac illud Ecclesiast. i 7. num. IpDein creauit de terra hominem , ct Ρ-cundum imaginem siuam fecit istum Qui
nimb Sapient. 2. nu. 23. utraque VOX, instar unius enuntiatur. Dim creauit hominem inexterminabilem, Ur ad imaginem ilitudinis sua fecit illum. Perinde, ac si imago, & similitudo prorsus idem sinto Secundo vocabulum ipsum ima. pisinis non semel usurpat Paulus pro
similitudine, quae in donis gratuitis, de omni furinitate consistit. Tantum abest, ut pro sola similitudine naturae in Scriptura frequentetur. Ad Colos
senses 3. num. Io. Et induentes nouum eum, qui re uatur in agnitionem secum dum imaginem eim, quι creauit ilium I. Corinth. IJ. numer. 9. Portemm ct imaginem celesia. Et a. Corint. 3.n. t 8. Nos vero omnes, retulata facie gloriam Domini speculantes,in eamdem imaginem transformamur a claritate in claritarem,
tanquam a Domini Spiritu. Tertio: nam emphasis Iacobi in 1 hoc loco, est illa eadem omnino, qua permovemur ad detestandum homicidium, Genesis 9.num.6. Quicunque.
Ufuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis il2m: ad imaginem quippe Dei factu. est homo. Grauissimam videlicet
563쪽
irrogaret iniuriam Regi,qui eius imaginem, in publico locaram, deiiceret, discerperet, pedibusque conculcaret: ergo similitudo in hoc Iacobi loco, idem omnino est , atque imago ; &promiscue, atque indistincte, utrumque nomen in sacris litteris usurpatur. Quarto denique, Genesis s. numero 3. dicitur Adam genuisse filium Seth. ad imaginem , Gr similitudinemssam. Atqui ibi distinctio tradita inter illas voces, minime locum habere potest. Haec sunt, quae me tantorum Patrum pondere,& auctoritate pressum, inuitum licet, vehementer cogunt,de discrimine inter has voces amgnato, etiam, atque etiam dubitare: potiusque in contrariam opinionem propendere ; unum scilicet esse , atque eumdem in arcano sermone viri ul-que vocis fgnificatum.
Ex ipso ore procedit benedictio , est
maledictio non oportet,stat res
mei, haec ita fieri. 'NUMERUS XI.
Numquid fons de eodem foramine
emanat dulcem, se amaram aquam'
NumqMidpotest, fratres mei, ficus
vu. facere, aut vitis ficus ' Sic
neque salsa dulcem potest facere
AEc vltima nonnihil variant in Graeco. Sie nullus fons salsam , ct dulcem potest edera aquam. Sed Latinam lectionem erudite defendit Franciscus Lucas in suis
De sententia nihil est negoti j: Apostolus enim argumentum illud ductum a repugnantibus, prolatis quatuor exemplis reddit illusti ius. Annon monilrosum csset, si ficulnea ficus simul, δe uuas ferret aut si vitis uuas simul, ficusque Produceret 3 Annon prodigiosum esset, si idem fons dulcibus simul, & amatis aquis se turiret ὶ aut si aqua maris dulcem pariter potum salsumque praeberet λ Atqui multo est monstrosius, ex eodem ore , quod ad laudandum Deum formatum est , probra in proximos iactata , atque adeo aduersus ipsura
Deu prodire blasphemias. Instar plane prodigi j est , ex eodem corde per
eamdem linguam, iniuriam , & laudem ; pietatem,Sc impietatem; mo tem,ti vitam ; veritatem denique, mendaciumque depromere. Haud ablimiles parabolas usurpa- 7 suerat Chiistus. Matth. 7. n. I 6. Num uid colligant de spinis visas, aut de tria ulis sicin 'Et cap. I a. num. 33. ubi delingua item sermo est. Aut facite arborem bonam, cr fructum eliu bonum, aut facite arborem malam, ct fructum eius malum. Et num. 34. Quθmodo ps- testis bona loqui, cum sitis mali Geminus est huic lacobi loco alter Eccl. 28. num. I . ubi venusta quadam similitudine expenditur, quantam vim habeat eadem lingua, sue ad instigandam adulationibus , aut falsis criminationibus gliscentem iracundiam;
sive ad frigidam illi,sufi undendam mansuetudine verborum, furorisque turpitudine proposita. Si se laueris in scintidam 'uasi ignis exardebite
564쪽
NUMERU S XIII. Ruis sapiens,o disiciplinatus inter
vosiouendat ex bona conuers-tione operationem suam in man
R cum nomen epistenton, quod redditur ab Interprete disciplinatus, significantissimum est. Regia vertit, peritus. Valabius, & Interpres OEcumeni j, scientia praeditus. Paea, bene liniturus. Caietanus, nescio quam Latine, sitientisicus. Melius Vulgatus Eccles . D. num. I 8.βι-.dc cap. 7. num. I .sensatus. Salmeron ,1Mntia imbutus. Eius nominis vim duplici vocabulo sibi putauit Latinus Interpres exhauriendam, Ecch I o. num. 2 8.k6r prudens, ct disciplinatus. Graece est: duntaxat epis Femon. Represterat Iacobus initio huius capitis insolentem Iudaeorum ambitionem, qua elati, etiam imperiti, ad magisterij munus aspirabant: obiecerat illis pericula, quae incurrebant: proposuerat disticultatem coercendi linguam: atque per eam occasionem tantisper digressus, huiusque indomitae belluae feritatem persecutus , iam tandem instruit viros sapientes , &eruditos;eos videlicet,qui digni erant tantam personam sustinere , ut alios docendi munere fungerentur.
8, Ab his in primis requirit,ut doctri
satione , & operibus ostendant, hoc est , vita ipsa, & moribus estingant: bona enim conuersatio , phrasi Apostolica, est in culpabilis tenor vitae. I. Petri t. n. t s. Et i in omni conuersatione sancti situ. cap. 1. num. I 2. cimuersationem Maram inter Gentes habentes bonam.crip. n. I. Per mulserum conuersationem sine Φerbo lucrisiam. I .Timoth. . n. I 2. Exemplum eno Fidelium in verbo, in conuersasione, in charatMe.
Signate vero exigit Iacobus a Ma- 9gistris, ut mansuetudinem discant ab illo caelesti Magistro, qui, cum omnes thesauri sapientiae & scientiae absconditi in eo essent,ad Colossens. 2. nu. r. mitis fuit, & humilis corde, Matthar.
I l. num. 29. In dividuus videlicet sapientiae comes solet esse mansuetudo. vide, quae adnotaui cap. l. num 2 ad
illa verba , in mansuetudine suscipite insilium verbum. Lego tamen apud Cice-.ronem in Oratione pro Roscio Comoedo. Quo quisque solertior est,&ingeniosior, hoc docet iracundius, &laborios lis : quod enim ipse celeriter arripuit, id, cum tarde percipi videt, discruciatur. J Quare vel ad ferendam aequo animo discipulorum in percipiendo tarditatem, apprime necellaria est solerti, dc ingenioso magistro
contentiones sint in cordibus vestris molite gloriari-mendaces esse aduersus veritatem. Elus , squi Latine dicitur ii 8ouor, siue aemulatio) obtrectationem, S inuidet iam affert, cum quadam indignatione. Unicus li- liber Actuum Apostolorum, quatuor nobis suppeditabit exempla.c. S .n. I . Repleti fiunt et eis , or iniecerunt manus in voriolos. cap.7. num. 9. e mulantes, Graece, et elsantes, id est, zelantes, &inuidentes J Iseph vendiderunt ιn ME gyptum. cap. 13. num. s. Repisti seunt celo, er contradicebant his , qua a Patito dicebantur. Cap. I p. num. I. Zelantes autem Iudai, ctc. Propter iracundiam ergo,& ranco- 8r . rem,quem,amarulenta commota bile, secum affert inuidentiae Zelus. amarus ipse nominatur. Hanc inuidiis , Miracundia: -
565쪽
iracundiς amarulentiam explicuit cleganter Emissenus ,homit 8. ad Mona-- chos. f interdiximus nobis diuersas saeculi voluptates , varios deliciarum sapores, in quibus erat aliquid iucunditatis,atque dulcedinis : SI nunc abstinere non possumus ab irae,atque inuidiae venenatis passionibus, in quibus nihil est,nisi quidquid amaritudis 1 nis,& rancoris est. J Elegantius vero Chrysologus Sermon. i a. Inuidia,
suorum carnifex semper extitit xtendit sensus, torquet animos, discruciat mentes,corda corrumpit. Quid plura3Hanc qui receperit, tua sustinet sine fine supplicia, quia in se domesticum
semper diligit habere tortorem. Quis ibi malorum finis,ubi alterius bonum poena est ubi cruciatus est aliena felicitas3JPropterea acute dixit Nazianaenus Oratione 27. Solus ex omnibus affectibus, miquissimus simul, de aequissimus est inuidia: iniquillimus, quia bonis omnibus aduersus est; aequissi mus,quia Dominos suos exest,& conficit.J83 Solere vero inuidentiam conflare
amarissimam iracundiam , Odiumque capitale contra inuidiosum , res cst adeo perspicua, ut probatione non geat. Primum fratricidium a mundo condito, Caini patrauit inuidiaevi merito exclamauerit C hrysologus Serm. . fo zeli tumor: duos non capit domus ampla germanos. Fecit inuidia, fecit, ut mundi tota duobus esset angusta fratribus latitudo. J Inuidentes fratres Ioseph, Genes. 3 π.num. q. Oderant eum, nec po erant es quidquam pacifice loqui. Sed est notabile illud, quod
testis oculatus refert Augustin. lib. i.
Confessionum , cap. . V idi ego , &cxpertus sum Zelantem paruulum: nondum loquebatur , & intuebatur pallidus aiararo aspectu collactaneum tuum. J Vide etiam in lactente infante
Qu in & ipsa indignatio,atque ira- 8 cundia saepe in sacra Scriptura , sine
ullo alio apposito , amaritudinis vocabulo denotatur. Oleae I A. n. I. Pereat Samaria,quonιam ad amaruurinem coniscitavit Deum suum: hoc est , ad iram prouocauit. A hecho a Dios de hiel. Idem enim prorsus est, ac illud Amos f .num T. Qui conuertitis in abjnthium iudicium. Est enim ab synthium amarissima herba. Quare luculente explicat Ribera hunc locum , quasi dicat Propheta: inique iudicatis, & pauperes opprimitis , atque ita Dcum adamaritudinem , & iram prouocatis. Cum Apostolus monuisset Hebraeos, Ss
cap. I 2. Num. ΙΑ. Pacem sequimini eum omnibu3 ; subiccit: ne qua radix amara-
tudinis susum germinans impediat. Perinde ac si diceret: cavete, ne qua parua odij scintilla , nisi celeriter restinguatur, magnum excitet jncendium: nam discordiarum quidem surculi recens nati, facile evelluntur; si altas radices egerint, vix, aut ne vix quidem. Allusit Apostolus ad locum Deuter. 2 9. num. 18. Et sit inter vos radix germinans fel. amaritudinem, idest, implacabiles discordias excitans. Conicntanee Actuum 8. num. 23. legimus, Simonem illum Magum , qui potestatem confercndi Spiritum sanctu Apostolis inuidit, fu i sse in felle amaritudinis , siue , ut G circa vertit Lorinus, in Aolera acerbitatis. Et ad Ephesios a.
num. I. copulantur, omnis amaritudo,
ct ira, Ur indignatio. Itemque Psalm. 9.num. 7. Pial. I 3. num . . ad Rom. 3.nu. t q. Quorum os maledictione.ct ama- ritudine plenum est. Sic dicitur i. Re- 86guin so. num. 6. I olebat eum populus lapidare, quia amara erat anima et muscuiusque viri idest,furens iracundia, &dolore. Threnor. 3. num. 42. Ad ιracundiam Prouocaui min. HebraicE,mari-nu, idest, amaricauimm Deum Nam idem verbu verrit Vulgatus Thren. I.
566쪽
Dum. 2 O. Amaritudine plenaseum. Danielis 8. num. 7. Elseratus est in eum. Hebraice, amaricatus est. Et cap. II. numer. I I. Prouocatus Rex. Hebraice, amaracabitur. Regia,bile mouebitur. Tigurina , irritabitur. Vide, quam congruenter Iacobus amarum dicat Eelum , qui biliosa semper amaritudine, ac felle madet. 87 Ex aelo, & amaritudine, quid, nisi contentiones oriantur Contentio enim,ut aduertit Basil.in Regulis breuioribus responsione 66. est, quando quis ostentationis, & inanis gloriae' caula, alios prouocat. Sic obseruo in Scriptura, cum Zelo , cum inuidia, cum iracundia, plerunque iungi contentiones ; ealque magno esse impedimento ad fidem suscipiendam. Ad
Roman. I. Hum. 29. Plenos ιnuidia, ho- . minaeo,conteytione. Et cap. Is . num. I . Non in contentione, cr amulatione. Graece, celo. I. Corinth. . num. 3. Cum sit inter vos Telus, Gr contentio, noune camnales tita 8 2.Corinth. Iλ. numer. 2Ο. Ne forte contentiones, amulationes Graece, et eli,9 animositates, di sensiones sint
inter vos. Denique ad Galatas s. numer. 2 o. inter opera carnis numerantur, contentiones, amulatrones, ira, rixa,
disensiones. I 8 Magistros itaque,qui Zelo, & contentionibus abducuntur , recte admonet Iacobus , ne pro tuenda fausa nominis existimatione , pro sui cerebri somniis obstinate delandendis , deserant veritatem e ne glorientur contra illam , quasi victam, &prostratam. Graece enim subest illud idem verbum, quod Vulgatus verrit cap. 2. numero I . Superexaltat.
Nos ibi exposuimus, insiuitare, quasi parta victoria, aduersus victum gloriari.
Non es enim ime sapientia δε- sursum descendens.
Mi is quidem sapientia a Do- 89
mino Deo est,Ecclis i . num. I.
sed ab Auctore pacis, Zelus iracundiae, & dissensionis spiritus descendere non potest. I. Corinth. I . num. 3 3. Non eg dissensionis Delis , sidpacis Ideoque cepe Deus in arcano sermone . Dein pacis appellari solet.
Et pax ipsa vicissim pax Dei,vel Christi , non semel in Scriptura nominatur. Ad Philippens . num.7. ad Colosi ens. 3 .num. I s . Merito itaque Ap
stolus monet 2.Corinth. I 3. num. II.
Pacem habete ; ct Deus pacis , ct dilectioniae erit vobiscum. Seuereque pronuntiat I .Corinth. II .num. I 6. Si quis autem videtur contentiosius esse: nos talem conssuetudinem nan habemud , neque
Ecclesia Dei. . Sed terrena, animalis, diabolica. HI sunt parentes mundanae istius, socontentio que sapientiae: auaritia,libido,superbia: quae tribus istis appositis apte denotantur. Videlicet omne, quod est in munda, concu'simina carnis est, ct concupiscentia oculorum, cr
est haeresis origo. Idem sunt etiam h ius monstri partus,atque foetus. Talis item fuit Ethnicorum sapientia.Vnde Epiphanius ab his Iacobi verbis luculentuin dedit initium Libro,quem ac curatε scripsit contra Haereses. Grincorum, inquit, Scriptores, Poetae, dc Oratores,ubi fabulosum aliquod scriptum aggrediuntur, Musam aliquam
567쪽
inuocant,non Deum: diabolica enim est ipsorum sapientia , ac terrena, dc non ex supernis descendens. J9i Terrena itaque est Gentilium, Haereticorumque lapientia idest, terrenis bonis per auaritiam inhians ; terrena sapiens,ad Philippens. 3. num. 19. quae super terram lunt,quaerens, ad Colos senses 3. num. a. thesaurizans sibi in
terra, Matth. 6. num. I p. Terrae denique tota astixa , nunquam oculos in caelum tollit,nil, nili terrestre,meditatur, aut amore prosequitur.
Animalis Graece dicitur pschi e. Sunt autem Psychici, qui genio indulgent,qui omnia voluptate metiuntur, qui in coeno libidinis volutantur.
Tertullianus sic orditur Librum aduersus Psychicos. Mirarer Psychicos istos , si sola luxuria teneremur, qua saepius nubunt; si non etiam ingluvie
ducerentur,qua ieiunia oderunt: monstrum scilicet.haberetur libido sines; gula J De Tertulliani errore non est 'hic locus disputandi: notionem duntaxat quaerimus vocis: de qua erudite ibi Pamelius, numero Z. & Baronius, tom. a. anno Christi roi. Eamque satis nobis explicat Paulus I. Corinth. 2. num. I A. Animalis autem homo non percipit ea,qua seunt Spiritus Dei
stultitia enim est illi. Et Iudas , dum Psychicos suis coloribus depingit, .
n. I9. Animales, i tritum non habentes,
idest , toti, quanti quanti sunt, mera caro sunt: & , ut ait Clem eos Alexandrinus in Protreptico pagin. 26. Suilli prorsus homines : lues enim coeno magis delectantur , quam aqua munda. J
Est item haec sapientia diabolica.
Graece, daemoniacae hoc est, attendens
spiritibus erroris, & doctrinis daemoniorum,l.Timoth. . num. i. Est enim Haereticorum coetus Synogoga Sath na, Apoc. 2. num .9.& Marcion appellatur ab Irenaeo lib. I. cap.9. os diaboli. Eumdem etiam haereticum Ioannes
Euangelista Diaboli primogenitum iam
antea vocaverat 1, sicut Paulus Elymam, Achilum i 3. nu. Io. Filium diaboli nominauit. Atque eo vel maxime Parentem suum exprimunt Haeretici,videlicet Daemoniacae superbiae typho insolentissime inflati. Haec omnia in 'iuno Luthero, quasi in tabella depicta, cernere licet, non expressa solum, sed vitia, S: spirantia.Terrena fuit eius sapientia: cum enim adempta illi fuisset potestas prςdicandi Indulgentias, tantumque ea re fecisset damnum, quantum antea quaestum illo praeconio facere consueuerat; homo pecuniae magis cupidus,quam salutis amans,aegerrime terens lucellum sibi, tanquambolum, subito e faucibus ereptum,an sam eam arripuit extenuandi Romani . Pontificis auctoritatem, & ab Eccle-
sae castris deficiendi. Iam vero quam animalis, & libidi- scnosa fuit Lutheri sapientia 3 Pudet me recitare, sinquit Maldonatus Matth. I9. num. I I.ὶ quod Lutherum dicere, profiterique non puduit: non magis posse virum sine remina, quam sine cibo , aut potu viuere. Epicurum illum , qui sola voluptate beatitudinem aestimabat, nihil tane Epicureum di
xisse legimus ; & porci , si loqui sci
rent, dicere non auderent. Tantum
bellua illa spurcissima Nero,teste Suetonio cap. 29. persuasissimum habuit, neminem pudicum esse posse.
At quam fuit diabolica sapientia 97
Lin heri 3 Assimauit ipse non semel pro concione, se cum iliabolo multos modios edisse salis : prodidit etiam monumentis , se cum eodem diabolosis pius collocutum,quaest ionemque se illi de Catholicae Fidei capitibus proposuisse ; daemonem vero illorum falsitatem argumentis pluribus comprobasse. Lege Serari j nostri duos erudit issimos libros de Lutheri magistro
568쪽
Diabolo, signate vero libro I. cap.6.
8 Et quidem Lutheri ipsius arrogantia, atque superbia, plane fuit Luciferiana. Quis non stupeat horrenda verborum portenta, quae passim in Sanctos evomit Nihil curo , inquit, simille Augustini, mille Cypriani contra me stent.J Et alibi. Origenem iam olim excomunicaui: Chrysostomum nullo loco habeo ; nihil est enim nisi loquaculus: Basilius plane nihil valet; totus est Monachus: ego nec pili illum facio. J Sed horret animus, ram diris blasphemiis cartas inficere. Qui
daemoniaca Lutheri superbiam agnoscere auet, legat Maluendam lib. a. de Antichristo,cap. 6. & Bellarminum in ea, quae praefigitur 6. tom. Oratione. habita in Scholis.
Vbi enim zelus, ct contentior ibi inconctantia, se omne opus
Vid Haereticis inconstantius3 Sectaru, tu quas partiti sun r, numerus iniri vix potest. Atque adeo iidem I aeretici in singulos dies a semetipsis inconstantissime desciscunt;breuique interuallo,non modo diuersa , verum etiam inter se pu-nantia leuissime docet. Scite respon- isse fertur Dux Saxoniae Federicus, nosse se,quid tunc crederem Lutherani Quid anno sequete credituri essivit, diu mare se non posse. Vide Lorinum 2. Petri 3. num. i6. Abripiuntur Haeretici aestu Zeli,& contentionis: quid inoo illis constantiae reperiatur Sapienter enim Augustin .expendens illud 2.Ti
moth. a. num. I 4. Noli contendere vem
f.Tom. 3.lib M. de Doctrin.Christiana,cap.28.est. DV erbis contendere est, non curare, quomodo error veritate
vincatur, sed quomodo tua dictio dictioni praeseratur alterius.J Itaque qui
superbe, contentioseque aemulantes, honori duntaxat velificantur suo, Vndecunque leuissima inanis rumusculi affiret aura, ad eam continuo vela pandunt, circumferuntur omni vento doctrina, ad Ephesi OS 4. num. I 4. Graphice hos di pingit Iudas, n. IMNubes sine aqua, ua a ventis circumferuntur. Quo enim nunus habent plumae , eo sunt leuiores, eo facilius huc illuc agitantur; ed magis terram C ligine obtenebrant, imbribus nunquam irrigant. 2. Petri 2. numer. IT. Fontes sine aqua , ct nebula turbinibuι
. tale autem desursum es sapientia.
Dest,diuinitus donata: omnis Io Inempe vera sapientia a D mino Deo est, Eccles. 2. Du. I. Dominus dat sapientiam,Prouerbior. 2. num. 6. Vnde ipse merito conqueritur Baruch 3. numer. ra. Dere uim
fontem sapientia. Recteque Bernardus Epistola io 8. obiurgans quemdam, qui ob studia litterarum extrahebat die ex die renuntiare mundo. Quam
salubrius, inquit, disceres Iesum , &hunc crucifixum 3 Falicos,fili,falleris, si te putas inuenire posse sapientiam apud mundi magistros , quam soli Christi discipuli, idest , mundi contemptores , Dei munere assequuntur:
neque cnim hanc lectio docet , sed unctio; non littera, sed spiritus; non eruditio , sed exercitatio in mandatis Domini. JEt vero Iacobus terrenae illi, animali,diabolica que sapientiae, ex zelo,& cotentione proseminatae, caelestem alteram, castam, ac diuinam, sociam
charitatis, & pacis effectrice opponit. Totaque
569쪽
Totaque sentctia perspicua est, si verba quaedam accuratius expendantur.
i o 1 Raece agne, id est, casta. Haec esto germana huius vocis significatio, ut ex Homero , Platone, Demosthene, atque Plutarcho , probat Auchor Thesauri Graecae linguae. Sic etiainterpretatur Vulgatus eamdem vocem 2. Corinth. II. num. 2. mrginem casiam exhibere Chri io I. Timoth. s. nun 2. Te Usιm eassum custodi. Ad Titum 2. num. s. Adolscentulas castas. I. Petri 3. num. 2. GHam conuersationem. Verba item illa Prouerbior. 2 o. num.9. Quis potest dicere , mundum escor meum extulerunt LXX. uis gloriabitur , casum sie habere cor 8 Graece, agnen. Est itaque haec sapientia casta, id est, altrix Angelicae, & intemeratae, pudicitiae. Nam VOX agne, incontam nata reddi potest, auctore ipso Vulgato 1. Corinth. 7. R iuner. I I. & Diana, quae virgo credita est omnino inam culata, agne, Vocatur ab Homero.
io 3 Enim vero quam ariste consocientur inter se castimonia, atque sapientia, ostendit egregie Nissenus lib. de Virginitate , cap. . dc s. qui eam Vel praecipuam existimat pudicitiae laudem , quod plurimum conducat ad cognitione rerum diuinarum:pudicus enim animus, instar nitidissimi speculi, longe uberius caelestis sapientiae luce completur, totusque collustratur. Testatur hoc , annumerisque confirmat exemplis, vetus Historia, de Sybillis de Ioanne Euangelista, dc Carpo,& Nazian Zeno,aliisque permultis. Io Tantum aduerto, usque eo castitatem copulari cum sapientia, ut in arcano sermone idem omnino nonnunquam sit, sapientem esse, dc castum. I. Petri . num. . ΕΗote itaque ρ de res, hoc est, vere sepientes Vcientia enim
Sanctorum est prudentia , Prouerb. 9.num. IO. Syriacus Interpres vertit locum Petri: eΗote itaque cini. Et quidem verbum Graecum sophronesiate, Ca- tetanus, Erasmus , Vatablus, Clarius, Gagneius, Salmeron, apte reddiderunt, estote sobriν, siue temperantes. Sobrietas enim individuus comes solet
esse sapientiae, ac pudicitiae. Sed idem ipsum verbum in eo loco Pauli ad
Roman. I 2. num. 3. Sapere adsobrietatem, sic transtulit Hieronymus lib. I. contra Iovinianum. Sapere ad pudici tiam: dc , si pateretur Latinus sermo, verbum e verbo exprimere Graeca potuisset , sapere ad Iudicum , ct caHum esse.
RaecE,irent eo non contentiosa, sed sedata, imo pacati ma: scenim exprimit Vulgatus huius vocis
vim ad Hebraeos I a. n .D. nam Matth.
I .ia 9. Beati pacifici, subest alia diuersa, irenopi': pacem conciliantes. Mori Ra. Raece, epi hes. Vatab. aequa , ct in Os morigera, Gagneius, & Erasmus, humana. ct aquabilis.V bique sibi con-
stans est Vulgatus in hac voce interpretanda I.Timoth. 3. num. 3. ad Titum 3. nurn 2. dc i. Petri 2. num. I 8.
ad Phi l ip. . n. s. modestia vestra. G raecero epis es: neutrum scilicet substantiue sumptum. Pacata itaque sapientia placide, modesteque se gerit ; non
perstrepit clamoribus, Matth. I 2.nu. 39. ex Isaiae εχ. num. 2. Non contendet, neque iannabit.
tabius, tractabilis , oe morigera. ZE E Gagnelus,
570쪽
Gagneius; cui facile pesuadetur. Regia, bene siuasibilis. Auctor Thesauri Grae-
. cae linguae tom. . col. I 3 I. qua facile paret, οUequitur. Vnico verbo Plautino, obsequiosa. Quod autem docilitas pars sit prudentis sapientiet, ostedit Sanctus Thomas 2.2.q. ἱλ. art. 3. & deprecatio illa Salomonis 3. Reg. s. n.9. Dabis ergo seruo tuo cor docile. Eodemque spectat Sapientis adhortatio, Eccles. 6. n. 3 s. Sapientia illorum ex corde coniungere.
Quod hic continuo subdit Iacobus. Bonis consentiens. 16ν π π Ec desideratur in Graecis exem-LI plaribus, quae vulgo circumferuntur : ideoque tanquam asci titia expungunt de textu Caicianus , Tigurina, Clarius, Regia, Pagnmus,& Graecus enarrator OEcumenius. Latini etiam expositores nuperi Gagneius,
Claudius, Catharinus , in Commentariis praetermittunt: sed ea legunt, atque enarrant veteres illi,haud paulo istis grauiores, Beda, Strabus, Anicimus Laudunensis , Sanctus Thom. Hugo Cardinalis, Lyranus , 8c Carthusianus. Legisse etiam videtur Beris nardus,qui ea luculenter explicat sermo te i. de Natali Domini: f Sola, quae ex Deo est sapientia, salutaris est, de pacifica; non abundans in suo sensu, sed alieno magis acquiescens consilio, vel iudicio Jio 3 Tenendum est enim id, quod saepe
monui, nostrum Interpretem emendatiores codices Graecos habuisse: de quam facile putant alij, obrepsisse intextum,quae quis ad marginem apposuerat, ut explicaret, eatensis debere sapientiam esse suadibilem , ut bonis tantum assentiret. tam facile ego, non opinione sol im, sed ad veritate prorsus mihi persuadeo, sciolum aliquem Zc audaculu, illa e Graeco textu, quod sibi redundare viderentur , ersisse. Consentire autem idem esse , atque assensum praebere , notissimum est,
bonis. DE omnibus bene mereri studet ros vera sapientia: labantes fulcit, afflictis indolescit, labentes excitat.
dae num. 12. Et hos quidem arguite iudicatos, Graece . commiseramini: correptio enim errantis , vera misericordia est lti vero saluate,de igne rapientes : rijs autem miseremini in timore.
Non iudicans. Raece adiaeritos. Regia,& Tigu- Ii orina, nihil diiudicans. Clarius, inedisceptatione. Vatablus , & Erasmus, nihil discernens. Quid his versionibus obscurius 3 quid implicatius 3 Vt smplicissime , ita etiam germanissime reddidit Vulgatus. Caelestis enim sapientiae maxime proprium est, aliena siue dicta, siue facta minime iudicare, neque unquam ea superbe fastidiose
Notabilis est verso huius Graec e iit Vocis adiacritos, qua usus est Augustin. tom. . libro de Gratia, & libero arbitrio , cap. vltim. Accipit enim eam lignificatione passiua : snec dubium est , quin ita commode accIpi possit:) redditque; inaestimabilis. Elogium sane dignum hac caelesti sapientia , Be in sacro sermone subinde repetitum. Sapient. 7. num. 9. Nec comparaus illi lapidem pretiosum: quoniam
omne aurum in comparatione illius, arena est exigua , ct tanquam lutum aestima
bitur argentum. Prouerb. 8. numer. I .
Melior est enim sapientia cundiis eti si simo: ct omne desiderabile ei non potest