장음표시 사용
581쪽
' De ipso etiam Christo legimus ad
Philippensa. num. 8.& 9. Humiliavit semetipsium , Orci Propter quod st Deus exaltavit illum. Quare recte Cyprianus ait libro de Zelo,& Livore fExaltationis apud nos non potest elle contentio : de humilitate ad summa cre-icimus, didicimus, unde placeamus. JHanc viam munierat nobis caelestis Magister, Marci 9. num. 34.Sι quis vult primus esseirit idest tu, vel fiat) omniunouissimus. Eamdem munit Augustin. Serm. 2 l 3 .de Tempore. Esti paruulus in oculis tuis,ut sis mainin in oculis Dei. Et Bernardus Ser m. a. de Ascensione. Sola est humilitas. quae exaltat; soti , qua ducit ad vitam: haec est via,2 non est alia praeter ipsam. 8 Aduertit hic Sanctus Thomas , illis Apostoli verbis , in con Iedlu Domini, fictam,& adumbratam humilitatem excludi .Eccles. i 9. num. 2 3. Est,qui nequiter humiliat se, ct interiora eim plena fiunt dolo. Et cap. 2o .num. I I. Est propter gloriam minoratio. Tigurina: est,qus se sybmittat causa loria. Recte Hieronymus in epist. ad Celantiam. Humilitatem sequere, non qua simulaturgestu corporis, aut fracta voce verborum ; sed quae puro affectu cordis ex primitur : aliud est enim , virtutem habere ; aliud , virtutis similitudinem.JLege Cassianum Collatione i8.
Nolire detrahere alterutrum , fratres e qui detrahit fratri, aut qui iudicatfratrem suum , detrahit legi,se iudicat legem. 9 Etractio grauissimum pecca-9 Iium est: tadit enim famam,t si quae steste Aristotel. 4. Et hicorum Cap. 3. in bonorum cXternorum est longe maximum. Prouer.22. nu. I. Melius est nomen bonum , quam diuina multa. Eccles. i. num. 1 . Curam haberi bono nomine hoc enim magis permanebit tibi, quam mitti thesauri pretioi, ct
Hoc itaque vitium passim prohibet Scriptura. Proue ibi Or. . num. 26. Detrahentia labia sim procul a te. Sapient. I. num. l I. A detractione parcite lingua. Vulgaris est illa ratio auertendi animos ab hoc crimine,quia detractores in omnium odium merito incurrunt: Dei quidem , ad Roman. I. num. o. Derra lores, Deo οδbiles; hominum autem, Prouerbior. χε num. Abominatio hominum, detractor. Eccles.
s. num. I7. Super Iurem est confusio , ct paenitentia , Ur denotario pessima sidest, ut exponit Lyranus , ostensio confusibilis cum digito) super bilinguem :=surratori autem odium, ct inimicitia , Grcontumelia. Sed Iacobus hic tria congerit argumenta ad huius viiij detestationem , ducta nimirum a triplwi iniuria, quae infertur ipsi legi, legistatori,& proximo. Quod ad primum argumentum attinet, Gabriel VraqueZ tona. 2.in I. 2. disp. i I 2. cap. . num.ψ . secutus ca-gneium,S Claudium,existura at, Cum, qui detrahit fratri, eumque temerarie
iudicat,eo ipso detrahere legi, legemque illam iudicare , tanquam inutilem , qua detractio , dc iudicium temeratium prohibentur. Magis probo explicationcm Catharmi, Caictani, Serar ij, dc Salmeronis : non agere hic Apostolum uniuerse de quolibet iudicio, aut detractione , sed de ea speciatim, quae reprehenditur Eccles.
II. num. 36. Bonaenum in mala conis
ueriens insidiatur, ct in elestis imponet maculam. Est enim haec multo detestabilior,quae ipsa virtutis opera tenacrevitio vertit. Basilius certe in Regulis breuioribus , responsione 273. existimat, hoc esse peccatum in Spiritum
582쪽
Sanctum,cuius remissio est longe dit-ficillima,Matth. I 2.num. 32.c 2 Moveor primo : nam qui detrahit adultero , vel iudicat quempiam clametsi ex leuibus indiciis ) adultcrium perpetrasse;esto,lethaliter peccet;non video, qui legem iudicet, quae prohibet iudicare: quc madmodum neque ille, tui furto se obstringit, iudicat legem vetantem tuitum. Potius cnim detrahens adultero , se ostendit quodammodo Eclatorem,ac vindicem legis, licet cx Zelo non siccundum scientiam, cum carpit , e cxagitat adulterium , quod lege ipsa videt prohiberi.
At,qui heroicae virtutis opus, editum ex prςcepto legis Euangelicae,vitio attribuit; qui rei num i culo nuntium, secessumque in eremum, aut in asperam religionem ad victum,& cultum horridiorem, non solum irridet, sed insaniam vocat;qui dilicibutionem in pauperes totius rei familiaris. stolidam Iriolii lione appellat; qui Chrilli exemplo , dc amore condonantem impactum colaphum,ignauum, & cstae minatum ducit: is quidem legem Euen- gelicam,quς talia virtutum opera suadet,quodammodb iudicat,& damnat. Moveor deinde mam in hac explicatione apte cohaeret luc versus cum superioribus. Hortatus erat Apostolus ad poenitentiam,ad luctum, ad afflictionem carnis , ad humiliationem
crucis : verbum autem cruciS percuntibus stultitia est,i. Corint. I.num.I8. Perstringuntur scilicet oculi mundanorum tantarum splendore virtutum:
contingitque illis, quod de Christi
cognatis refert Euangelista Marc. I.
enim,quoniam in furorem versm est.
Si autem iudicas legem, non es
π πAEc ipsa repetitio Apostoli, in-
I ISulcatioque eiusdem sententiae,
probabiliorem et scit nostram explicationem. Quis enim aiffirmate iteret, iudicem cum esse legis prohiben iis detractionem , qui illam tantum violat detrahcndo i aut cui , qui furtum admittit, non licetur iudex legis de non furando , quam sua transgressione contemnit 3 itaque plus multosgnificat Apostolus , quam legem facto ipso perfringi.
Vnus es legisator, se iudex, qui potest perdere,o liberare. ος Osi secundum argumen- ss
ium , ductum ab in i uria illata legislatori. Quid tibi tam
temere istam arrogas auctoritatem Solus est Deus, qui ita legem tulit, Vt nostra non modo iudicet facta, vorum etiam occultissima cogitata,quibus eius legem violamus. Ad eum duntaxat spectat condemnare vel absoluere: tuum autem non est iudicare, sed parere. Vtrumque etiam comunxit Isaias cap. 3 3 .num. χχ. quo fortasse Iacobus rcspexit. Dominns enιm iudex noster, Dominus legifer noster.
Tu autem quis es,qui iudicas proximum 'Niuria etiam profecto asscis proximu,in quem tibi ius usurpas. Auget
interrogatio mira encriagiam : tu autem quis es
Perinde ac si dicat: nimium de te praesumis , dum tibi arrogas , quod proprium Dei est. Ad Rom. Iq. num. q. Tu quis es , qui iudicas alienum struum Dominosuo stat,aut cadit. I .Corinth.4. num.q. Qui autem iudicat m Dominus
583쪽
s: Itaque volite ante tempus iudicare, quoad qtie veniat Dem.
Ecce nunc qui dicitis: hodie, aut crastino ibimus in istum ciuitatem,ct faciemus ibi quidem an
num,se mercabimur,o lucrum sciemus.
crastino.s 7 Vrea plane sententia, alteque defigenda in animo; δί at tenta potius meditatione concoquenda, tuam commetariis illustranda. Est enim per se dilucida , & non solum ab Scriptura,& Patribus crebro repetita, sed a Philosophis etiam,
atque adeo a Poetis identidem usur. . pata. Hinc videlicet erumpebant illae Voces, quaruvis pcrperam detortae ad. Vitam voluptariam instituendam. Omnem crede diem tibi diluxisse μ-
Non est, crede mihi, sipientis dicere,
vivam: Sera nimis vita est crastina: vitie hodie.
18 Et eius generis sexcenta. Hinc graui ter Cicero a. de Finibus: f Nemini exploratu esse potest, quomodo sese habiturum si corpus , non dico ad annum, sed ad vesperum. Et in lib. de Senectute. Ouis est tam stultus, quamuis sit adolesteus cui sit exploratum, si ad veterum egie vidi urum' Ptaeclarξ item Seiacca epist. 6 I. Id ago, ut mihi instar totius vita sit dies:sic illum afficio, tanquam esse vel ultimus possit. 19 bi inc sapientissime Gregorius homilia i 2. in Evangelia: f Qui poenitenti veniam spopodit,peccanti diem
crastinum non promisit: semper ergo extremum diem debemus metuere,
quem nunquam possumus praeuidere. J Prouerb. 27. num. I. Ne glorieris in cra tinam , ignorans, quid si pervcntura pariat dies. Videlicet nescit homo finem suum, Eccles 9. num. I 2. Nam Rex hodie est, ct craου morietur, Ecclesiast. l o. nu. I i. Hanc vim habet crebra illa adhortatio Christi Matth. 2 s. num. I 2. Vigilate itaque , quia vesicitas diem , neque horam. Es largo placo undia: ni una hora de vida tenemos cierta, ni on instante sieguro. Iob 2 l. num. I 3. In punZlο ad inferna descendunt. Et cap. IO. num. 8. Ssc repente praecipitas me 'Praeciditur ispe tela huius fragilis vitae in ipsis primis filis , Iob 7. num. 6.& Isaiae 38. num. I 2. Praecisa est,uelata texente, vita mea: dum adhκc ordirer,
succidit me. Non solum vita nostra smilis est 6onaui ob incredibilem cursus veloci
tatem, Iob 9. num. 26. Pertransierunt,
quasi naues poma portantes: quae scilicet remis, velisque impelluntur , ne poma ipsa putrescant: & ob nullum relictiun vestigium , neque semitam catinae illius in fluctibus, Sapient. s. num. Io. sed etiam, quia saepe naues, vixdum portum egressae , subito ut scopulos allisae franguntur, aut coorta procella fluctibus absorbentur. Non pratermittam luculeia Tertulliani verba in lib. de Anima, cap. 2. Vis est de illa nauigiis , cum longe a saxis , nullis depugnata turbinibus, nullis quassata decumanis , adulante
flatu,labente cursu ,laetante comitatu, intestino repente perculsu , cum tota securitate desidunt. Non secus nauis fragia sunt vitae, et la tranquillae' mo tis euentus.JEt cum tantam huius miserae vitae si incertitudinem quotidie hauriamus oculis, manu teneamus; tamen verissimum cst, quod dixit Hieronymus
in epitaphio Nepotiani. Quotidie
morimur , quotidie commutamur,
584쪽
δc tamen aeternos non esse credimus:
hoc ipsum, quod dicto, quod scribitur, quod relego, quod emendo , de
vita mea tollitur. Quod puncta Notarii, tot meorum damna sunt tem
uae est enim vita vestra P vapores ad modicum parens, ct δε-
inceps exterminabitur. Raeca vox almis non ita presse sumenda est; ut solet apud Philosophos Latina vapor. Hic enim significat amatum quemuis exilem, halitumque tenuissimum,
etiam ex igne , vel fumo valde extenuato, iam iamque evanescentem: ut constat Act.2.nu. I9. Et vaporem fumi. Eccles. 22. num. D.& cap. 38.num. 29. Eadem vox, dius vertitur Eccles 3.
num. 4. Nihil itaque fragilius, nihil extenuatius, nihil leuius excogitari potest. Mortis igitur incertitudine probat Apostolus ex vitae fragilitate. Quid vim mirum , aquae bullam repente evanescere , vaporem a vento facile disisci ; umbram subito diffugereὶ Similitudines sunt in Scriptura, & Patribus frequentissimae, eaedemque significantissimae ad vitae huius inconstantiam,miseriam, volubilitaremque ob oculos statuendam. Psal 89. nu. 9. Anni nostra ,sicut Aranea, s Hebraice, sicut loquelao meditabumur, id est, aestimabuntur. No parere questas an, sinoque se piensian: son vn pensamiento usanos de nues Da vita. Genebrai dus : ἀ-m,cogitation eve oc .s conssmuntur. Iob 64 7. num. 6.legunt L X X. Vita mea exilior est . quam loquela. Isaiae 2. num. 2 2. viscite ergo ab homine,cuiuι liraim in naribus eius est, id est, desinite timere hominem, cuius vita flatu contine-
tur , respiratione exhauritur. Hombreque se acab.s en vn septi. Sapient. 2. n. 2. Fumus fasin est in naribus nostris. Psal. 77. num. 3 9 Spiritus diadens, ct non rediens, id est,uentus, ipsa sua agitatione disparens. Sapient. S. nu. I S. GVquam
spuma gracilis,qua a procesta dis ergitum, tanquam fumus , qui a vento diffusus
est. Io S i . num. 2. Fugit, velut umbra. Denique non solum est uniuersa vanitas omnis homo vivens, Psalm. 3 8.
num. 6. sed plane nihil, Iob γ. nu. I 6. Nihil enim siunt dies mei. Vnde merito sapientissimus Lipsius incidi iussit in suo sepulchro versus istos.
Vo,altiore voce me tecum loqui' Humana cuncta fumus, umbra, nitas, Et stana imago est,uerbo ut absoluam, nihil.
Pro eo, ut dicatis. Hoc est, pro eo, quod dicere debebatis : ut ex consueta phrasi . Scripturae probat Ribera ad Hebrςos
Si Dominus voluerit. Et es vixerimus sciemus hoc,aut illud ITa saepe loquitur Paulus r. Cor. 6. 6s
num. l 9. Veniam autem ad vos cito,si Dominus voluerit. Et cap. I 6. num. T. Spero enim , me aliquantulum temporis'
mavere apud vos, si Dominus Permistrat. Ad Phili p. a. num. a 4. Confido autem in Domino, quoniam cst i e veniam ad vos cito. Ad Hebr. 6. num. 3. Hoc faciemus,
si quidem permiserat Deus. Est autem valde mirandum, Angelum illum,qui
repraesentabat Deum immortalem, mortalis tamen ritu locutum esse; via delicet ut ipsos mortales instrueret, Genes I 8. num. Io. Reuerrens veniam ad te tempore i Fo, vita comite. Lege hic
apud Serarium repentinum obitum cuiusdam,
585쪽
cuiusdam , qui sibi certo pollicebatur, postridie se adamatae sponsae amplexibus fruitiirum.
Nunc autem exultatis in siverbissvestris omnis exultatio talis maligna est.
Melmus Laudunensis , Sanctus Thomas, Claudius, Catharinus, Paca, Salineron, &Communiter Interpretes ita exponit. Vos autem auidissune lucris inhiantes , in vestris diuitiis exultatis inuibus solent homines superbire. Itaque de horum Interpretum senten.
tia , diuitias vocat Apostolus seupe bivi ; quia diuites solent esse superbi.
Eleganter enim Augustinus exponens verba illa I.Timoth. , . num. II. DAsiatibus huim secatu praecipe non sublimesipere: G cc , 6 elophronin , idest,
superbe, elate , atque magnifice de se sciat ire ; sic ait tom. Io. serm. s. de Verbis Domini cap. 9. omne. pommum, Omne granum, Omne frumentum , omne lignum habet vermem suum. Alius est vermis mali, alius fabae , alius tritici: vermis diuitiarum superbia est: ergo praecipe diuitibus non superbe sapere. JCum hanc communem improbem explicationem huius loci, meam magis probarem coniecturam , si eam apud probatum aliquem expositorem inuenirer n. Suspicor lacobum in eadem persistere sententia,& ad cap. 27. Prouerb. alludere : ibi enim legimus num. i. Ne glorieris in cras Tinum, ignoram, quid *ρ ruentura pariat dies. Gloriari autem in crastinum , est prosperum aliquem successam, egregiumve factum, & ex animi sententia ad extitum perductum , certo sibi in posterum polliceri. Hoc ipsum vocat Ia-
cobus in superbi s exultare. Nos Hispani significanter exprimimus: fabricia torres de Uento. Et nemini dubium este 6 8 potest , in hac explicatione magis Cohaerere contextum ; aptiusque antithesim , particula illa aduersaliua autem denotatam, constare', quam si subito deflectat Apostolus ad homines , qui diuitiis efferuntur. Admonuerat eos humanae imbecillitatis : proposuerat mortis in momenta singula impendentis incertitudinem : aptissime itaque subiungit: atqui tantum abest , ut memores mortis quotidie imminentis , vos modeste , demisseque geratis ; ut potius de rebus ad voluptatem fluentibus, in multos annos inaniter , dc superbe gloriemini:contra prudentissimum illud Ecclesiast. praeceptum cap.6. nu. a.
n te extollas in cogitatione amma tua, velut taurus. ne forte elidatur virtus rua.
Aia non exultabat in superbiis ille di- σα
ues, qui aiebat Lucae I 2.nu. I 9. Habes multa bona posita in annos plurimos, requiesce , comede, bibe, epulare Sed repente illi diuina vox intonuit: Stulte,
hac noete animam tuam repetunt a te: qua autem paransi, cuius erunt V cr-
bum etiam exustatis, quo hic utitur Apostolus, Graece cauchate,non solum Caietanus, Regia,Tigurina, & Interpres OEcumeni, hic vertunt gloriamini;sed Vulgatus etiam ipse ad Rom. 2.
ad Galatas 6. num. I . SI ad Ephes a. num. 9.ut omnino conueniat cum loco Prouerbiorum.
Scienti igitur bonum facere non facienti ,peccatum es isti.
Gregia capitis huius clausu- oi la, dc ad institutum Apostoli in tota hac Epistola apprime
586쪽
conducens. scopus eius est, ut saepe iam adnotauimus, Christianam fidem
non verbis duntaxat testandam esse, sed multo magis vita etiam , dc moribus exprimendam.Nunc calcar admouet acutissimum: nimirum, longe eos peccare grauius,ac proinde multo etiaatrocius fore puniendos, qui cognoscentes perspicue bonum, atque adeo reclamante ipsa conscietia, & malum acerrime dctestante;nihilominus prudentes,& videntes, spreto bono, in illud ipsum cognitum malum se sua sponte coniecerunt. hoc plane esse peccatu ex malitia ; eiusmodiq; transgressionem legis cum volutario contemptu ipsius legissatoris esse coniunctam. Hi sunt nimirum qus veritatem Dri in iniustitia detinet, ad Rom. I. n. I 3. Melim erat illis non cognoscere viam iustiti , quam post aenitionem retrosum eonverti as eo, quod dias traditum est, sancto mandato, 2. Petri 2.num. M. Serum
enim, qui cognouit voluntatem Domini
sui , cst non praeparauit, ct non facit secundum voluntatem eius, vapulabit multis , Lucae I 1. num. 47. In hanc sententiam explicat Chaldaeus Paraphrastes verba illa Ecclesiast. I .num. I 8.Eo
quod in multa sapientia multa sit india gnatio. Namque vir, inquit, qui mult plicat sapientiam, quando peccat, multiplicat indignationem a Domino. Congruenter ibi Aquila: qui addit cogniti
Agite nunc diuites,plorate ululantes in miseri,s vehis, quae
aduenient vobis. Lutare etsi luporum proprium est , frequentissime tamen transfertur in Scriptura ad
lugubres hominum eiulatus exprime-dos, Ilaia: l 3.rium. 6.cap.6 F num. I . Ieremiae cap. 7. num. l. Ezechiel. 3 o. num. 2. IOElis cap. ι .num. s. Michaeae
I .num. I.8. Vide Riberam. in cap. I. O semium. 12. Acerbissimc ergo m- sectatur Apostolus diuites auaros, praedis, & rapinis avide inhiantes, genioque intemperanter indulgentes: auertit eos a deliciis ad effusos planctus ob aeternam calamitatem, sibi iam iamque imminentem.
Obseruo in arcano sermone diuiti abus iniquas ,& voluptarijs , scuerissime denutiari horribile illud vae,quod ut notauit Gregorius homil.9.in EZechiel. pius in Scriptura de arterno luctu, quam de praetenti solet intelligi calamitate, Amos 6. num. I. Vae quι opulensi estis in Sion. Et Luc. 6. nu. 2 . me vobis diuitibus , quia habetis consolationem veLFram. Vbi ponderanda est
particula illa causalis quia, quae habet
dare , quia recepi ii bona in vita tua, ct Lazarus sintiliter mala e nunc autem his
Nam ut grauiter dixit Hieronymus 3 Epist. 3 . Difficile, imo i inpossibile
est , ut praesentibus quis,& futuris fruatur bonis ; & hic ventrem, & ibi nactem expleat; ut de deliciis transeat ad delicias. JHunc ipsum terrorem diuitibus intentat verbum illud ,vel potius fulmen suinmς veritatis ait. 1 9. num. 24. Facilius est, camelum perfora
men acus transire, quam diuuem intrare in regnum caelorum.
Iam vero praesentis vitae miserias, quibus assidue diuites conflictantur, eleganter persequiturCyprianus lib. 2. Epistola 1. Hos inter diuitias suas trepidos cogitationis incertae lolicitudo discruciatmon cibus securo, somnusue contingit: suspirat ille in conuiuio, bibat licet gemina dc clan epulis marcidum corpus torus mollior alto
587쪽
sinu condiderit,vigilat in plumat nec intelligit miser, speciosa libi esse supplicia,auro se alligatum teneri,& postideri magis , quam possidere diuitias.J Consentanee Ambrosius lib. des Nabuthe,cap. i . fBene inquit, viros diuitiarum appellauit David Psalm.
7s. num. 6. non diuitias virorum ut ostendat, eos non polleslbres diuitiarum esse, sed a suis diuitiis possideri. J Recte item omnino Seneca Epistola lis. Sic diuitias habent, quomodo habere dicimur febrim,
cum illa nos habeat. E contrario dice-- re debemus: febris illum tenet: eodem modo dicendum est: diuitiae illum tenent, imo & torquent.J Acute obseruat Gregorius expendens verba illius diuitis,Lucie cap. I 2. num. IT. uid faciam , quia non habeo, quo congregem Det tu meos ' fo angustia sinquit Gregorius lib. I s.Moralium cap. Ii.ὶ ex satietate natalde ubertate agri angustiatur animus auari. Jc Ex appetentia vero diuitiarum , &temporalium bonorum affluentia, frequentissime superbia, libido , crudelitas , rapina, multaque alia detestanda vitia proficiscuntur. Testantur id passim sacrae litterae. Satis erit in re peruagata locos indicare. I. Regum a s .numero II. Iob 2 o. num. I9. Prouerbior. 18. numero χo. Eccles 3 I. num. S. dc cap. I I. nu. Io. Isaiae s. num. 8. Habacuc. 2.num. 6. Sc I. Timoth. s.
messita sunt raurum , is argen
tum verium aeruginavit. Hesaurizastis videlicet vobis thesauros in terra , ubi,
Matth. 6. num. 19. Quod carpit etiam Seneca lib. 3. de Ira cap. 33. Aκaritia iterum siub terras refert , qua male egesserat. Grandis prosecto insania, inquit Basilius homilia . in diuites auaros)primum , in metallis aurum latitans omni diligentia in lucem proferre, ac ex humo recludere ; deinde semel eL illim rursus in terra occultare.Nam quicunque hoc facis, prosecto & cor simul fodere videris : dicitur enim Matth.6. numero a I. ubi thesaurus tuus , ibi & cor tuum.J Congruenter
Ambrosius lib. a. de Iacob , & vita beata cap. 7. Multi defollo auro
incubant ; aurum eorum sub terra,& cor eorum sub terra: caue ergo, ne & tu cor tuum terrae vivus infodias. JDepingit hic Apostolus auarorum 8
ingenium et quo maiores congesserunt opes, eo illas appetunt ardentius ; eo dissicilius in pauperes di-
ensant: aequiore patientur animo, numentum in horreis asseruatum vetustate putrescere, vestes in arca reconditas tinea corrumpi,aureos denique nummos alte defossos in terra rubigine exedi, quam his bonis egentium inopiam subleuari. Imo vero saepe etiam in se ipsos crudeles sunt,
Vt pecuniis parcant;veri Tantali mento summam aquam attingentes , siti enecti. Mutato nomine onquit Horat. lib. I.Sermonum,Satyra I .)dete. Fabula narratur: congems undique
saccis Indormis inhians,ct tanquam parcere sinis Cogeris, aut pictis tanquam gaudere tabel s.
Iustum sane , ac prudens fuit suppli- scium Caliphi cuiusda locupletimini,
Babylone regnantis: is enim turrim habebat resertam auro,argento,& variis lapidibus pretiosis;atque obsidio
ne cinctus, ne thesauros attingeret
588쪽
suos,contempsit milites euocare. Verum expugnata demum urbe, captus,& vinculis constrictus,in illam ipsam turrim, omni prorsus subducto cibo, inclusus est : ea insuper obiurgatione increpitus:ι nunc, ct famem depelle thes uris istis, quos tam auidesiuinti. Paulo post fame enectus , inter aurum , dc. gemmas miserandum in modum expirauit. Auctores referunt Maluenda lib. 1. de Antichristo,cap. i7. Lorinus Ecclesiast a. num. 231o Verissimum est prouerbium illud, quod refert Hieronymus ad Paulinum. Avaro tam deest,quod habet quam quod non habet. Cui consonat Seneca epistola io 8. Desunt impia multa;
auaritia, omnia. Semper enim auarus eget. Horat. lib. I .epist.2.& lib. 2. Carminum Ode 2.
Crescit indulgens sibi dirus Udrops, Nec sitim peltit.
Quia nimirum, ut ait Ouidius I. Fastorum.
Creverunt 2 opes, cr opum furiosa cupido: Et eum possideant plurima , plura
Sapienter itaque Seneca lib. a. de Benenciis, cap. 17. Eo maiora cupimus, quo maiora venerunt Inultoque Concitatior est auaritia in magnarum opum congestu collocata: ut flammarin finito acrior vis est, quo ex maiore incendio emicuit.JEt aerugo eorum in testimonium sobis erit. ii C Ensus est : tanquam testis incoromptus , vestram crudelitatem in pauperes condemnabit : palamque ostendet, vos adeo fui sse inhumanos, ut thesauros vestros malueritis aerugine absumi , quam pauperibus impcndi. Plualis et , dc sententia, digna Scripturae maiestate. Sap. 1 O. num. a. Quibus in testimonium nequitia fumigabunda confiat desieri a terra. Et de diuite auaro Eccles. l .num.29. quissimo in pane murmurabit cιmtas , Or testimonium nequitia illim verum 6 . Et Habacuc. 2. num. I I. Lapis de pariete
clamabit; s lignum , quod inter iuncturas adisiciorum est, respondebite id eis, marmora ipsa pretiola,& cypressina laquearia , ali cnis impendiis, & nau- pcrii sanguine exstrueta, vos iniurios,& raptorcs este clamitabunt. Isaiae 3 o. Dum. 8. Ελrat in die nouissimo in testim
Congruenter huic sententiae expli- I acat Maldonatus, laudans Hilarium,&Origenem, illud Matth. I O. num. I . Exeuntes foras de domo, vel ciuitate, excutite puluerem de pedibim vjbis. Nimirum ut hac tam insolita actione
Apostoli ostin derent, illii ipsum puluerem , quem ex itinere collegerant,
ut illis Euangelium praedicarent, in die Iudicii te item incorruptii contra eos futurum , qui te recipere noluissent. Eamdem habet vim Luc. I. nu. I . Cotιnget antem vobis in testimonium hoc est, vobis ea res inuictum aduersus rebelles testimonium crir,quod in die Iudici j vos excuset, ill OS au Iemacriter accuset.
E ica verba, inquit Isidor. Cla- is rius, i isti audiret,neque multo auro occlusisseAit aures. Sensus Apostoli est: elegistis potius thesauros vcliros ς ruis gine exedi, viam illis pauperes alere; illa igitur ipsa aerugo non solum the-'sauros absumet, sed testimonium reddens vestrae crudelitatis, carnes etiam vestras,tanquam ignis ardentissimus, deuorabit. Arbitror allus ste Iacobum ad caput 6. Michaear num. Io. Adhuc ignis in domo impi thesauri iniquitatis.
589쪽
Quod pei inde est,ac si dicat Propheta 't grauiter exponit ibi Ribera, nu. 31. λdhuc post tot increpationes Prophetarum impij retinent thesauros per rapinam colle stos; sed eis erutnon thesauri , sed carbones incensi, acerbi stimiisque ignis,quo in Omnem
Thesauri illis vobis iram in nouis imis diebus.
r T T Idete, quales randem thesauros V m extremum illum iudicij diem vobis cumuletis:videlicet iracundiae Diuinae,atq; adeo ignis aeterni. Simili metaphora vius est Paulus ad Rom. 2.num. s. Thes iura as tibi iram in die irae, ct reuelationis mitti iiιδ' Dei. Quae verba sic explanat Gregor. hoi l. II. in Ezechielem. De benignitate Dei iram tibi in die irae reprobus thesaurizat ; quia dum ad poenitedum tempus accipitur, Sc ad peccandum exhibetur, ipsum remedium gratiar vertitur in augmentum culpae. J Et Bernardus Sermone de Triplici misericordia. Tnesaurizas tibi thesauros irae pro prorogatis thesauris misericordiae, quos contemnis. J Alludit vero uterque Apostolus ad cap. 3 2. Deuter. num. 4. Nonne hac condita seunt apud me, ct signata in thesauris meis p δc Iob I . num. IT. Signasti, quasi in sacculo,
Ecce merces operariorum, qui mes, suerunt regiones vestr- , qua
staudata est a vobis clamat: se
Ob 1 . num. 6. ubi nos legimus, agrum non suum demetunt, er vineam eius, quom vi oppresserint, vindemiant, vertunt L X X. potentes vineas impiorum sine mercede, stsine cibo operati punt. Res seuere prohibita in Scriptura Levitici l9. num .is. Tobiae ψ.num. I S .Eccles. 7. nu. 22. Est enim stellis longe grauissimum, ac de numero illorum, quae in caeluinclamare dicuntur, hoc est, sua foeditate celerem Dei vindietiim, saeui hi-mumque supplicium exposcere. Ducta nimirum metaphora ab hominibus , qui aequo animo dissimulant se audire contumelias, ne iniuriam illatam cogantur ulcisci : sed clim iam probra clamoribus iactantur,cum petulantissimae contumelia: aures Obtundunt , etiam inuiti ad ultionem Excandescunt. Hinc in recondito
sermone magna peccata vocantur clamor. Ilaiae s. numero.T. Genes. 19. num. 3. Delebimim enim locum istism, eo quod increuerit clamor eorum coram Domino.
Quod si de effusione sanguinis legimus Genesis 4. num. I P. Vox sanguinis starru rus clamat ad me de terra: qui clamores exprimuntur Apocalypsis 6. num. io. que q1 io Domine non iudicaι , ct non vindicaό sanguinem no- 'strum Z ctiam merces pauperum , sudoresque fiaudati , effiasio quaedam
sanguinis est. Ecclesiast. q. num. 27,
ui effundit sanguinem, ct quifιrudem
facit mercenario . fratres sunt. Alludit, vero Iacobus ad caput 26. num. s.
Eadem die reddes ei pretium laboris sui ante solis occasum, quia pauper eg, Gr ex eo sustenta animam siua , ne e semet ton-
Quod vero acute obseruat alicubi imdoctus quidam e nostris sacrae Scripturae Interpres, non clamare paupe- res mercede fiaudatos, quia pauper &sius tacebit, Ecclesiast. I 3. num . . sed mercedem ipsam inique interceptam, licet muta sit, cIamores tame in caelii Vsq; contendere: S si pro hac secunda
590쪽
parte certissimum est ; pro illa tamen priore vereor, ne nimis subtile sit, &parum solidam: certe non videtur cum verbis Scripturae congruere , in qua non solum dicitur merces fraudata in caelum clamare, sed ipsi etiam pauperes, qui mercede fraudatur;tum
in eo loco Deut.1 . nil. F. Ne clamet
contra te ad Domini7: scilicet ipse pa per iniuria affectus ε, tum vel maxime in illis Iacobi ver5is,mclamor eorum, id est,mercenariorum. Graece , ther sanihon id est,metentiumIn aures Domini Sabbaoth introivit. aamuis enim pauper oppressus hiscere non audet coram diuite, edit tamen libere contentos clamores ad utriusq; caelestem Iudicem Deum.
18 Similis est obseruatio Ambrosi j, sed sane grauis, & Ambrosio digna
lib. 1.de Abel, & Cain,cap. 9. Expendens enim verba illa Genesis 4. num. I o. mox sanguinis fratris tui clamat,ait, Non fiater clamat: hoc innocentia, dc gratia germanitatis etiam in ipsa
morte seruat: non accusat frater; non accusat vox ipsius,non anima eius; sed
Vox Saguinis accusat,que ipse fudisti.JCur Deus appelletur Dominus Sabbaoth,id est,exercituum,copiosissime disserui Nahum a. num. I 3. Hic vero emphasim habet: terret videlicet superbos diuites, & inhumanos, intentato illius potetissimi ducis ti mine , cuius vel unicus miles potest
innumerabiles copias momento trumcidare. .Regum I9.num. I.
NUMERUS V. Epulati estis Aper terram ct in
luxurys enutrivis corda me Atra. Raecum verbum imphas significantius est , quam Latinum epulari. Regia vertit: deliriuisis. Vulgatus sic expressit eius vim Eccles. I 4 . num. . In bonis Abiu aluuluxuriabi uri Et quod legimus Isa 66. num. I I. ut delictys assiuato, LXX. hoc ipso verbo significantcr expresserunt. Vox enim tryphe, luxum significat,ac
delicias. Eccles. ti. n. 29. Obluιioncm facit luxuria magna. Et Lucae 7 n. 2I.
Qui in se Te pretiosa fiunt , ct delici's. Subest utrobiq; Graece, tr phe. Quod
vero in hanc sententiam epulandι verbum usurpetur a Vulgato, euidenter conuincitur ex c. I 9. Sap. i I . Postulauerunt escas epulationis. Graece, tr pias, id
est, cibos delicatos, & exquilitos. Hoc nimirum familiare diuitibus roest vitium: indulgere genio ; comesi
sationibus , & compotationibus abdomen in farcire. Amos 6. num . . Qui dormitis in testis eburneas, ct lasciuitu instratis vestris: qui comeditis agnum de grege, . Psalm. I 6. numero Io. Adipem sevum concluserunt,idest, se ita molliter curarunt, ut adipe,ac pinguedine dissi uerent. Tenen biencubierio et rision. Sic Lucae i 2. num. is .diues ille, cuius ager uberrimos prouentus extulerat, ita alloquebatur animam suam. δε- quiesce, comede, bibe, epulare. Exclamathie Basilius in homil. super hunc locum. O verba stultissima i 5 demen- 1itiam singularem l Nam si porcina habuisses animam, quid aliud enuntiare potuisses Ita ne pecuinus es, ita bo
norum animae ignarus , eam Vt eXce
ptes carnalibus epulis3J Pecuinus planc erat alter ille diues qui nihil omnino de anima immortali curans, mortale duntaxat corpus , tanquam mutabellua,consertim ingurgitabat, Lucae I O .nu. I9. Induebatur purpura hoo,
ct epulabatur quotidie olendide. In die occisionis. IN Graecis exemplaribus exprimitur 1 a nota similitudinis bos, idest ,sicuti