장음표시 사용
631쪽
formam. Tantum non dixit, in alte
Facta sunt exemplum. γ s Raece , proposita sunt exemplo, ut
o vectit Tigurina. Tam atrox in eas urbes editum est supplicium, ut uniuerse posteritati documento fuerint, ut mortales omnes alieno malo sapianti felix enim,quem faciunt alisna pericula cautum. optimum 6, sinquit Plinius lib. i 8. cap. s. ) aliena in
sania frui. Prosum quandoque impij,
vel inferorum cruciatibus addicti, sua non sibi, sed aliis duntaxat , poena: Vt duobus memoratis suppliciis monet Gregorius lib. . Dialogorum cap. 3 8. Et quidem Gelius lib 6.cap. I . ex tribus causis puniendi publice delicta, quae ex Republica extirpari radicitus
maxime interest,hanc praecipue commemorat. Para que at culpari se staca ligo, I a otras scarmiento. Tertia ratio vindicta est, oua paradigma a Graecis nominatur : cum pumtio propter exemplum est necessaria , ut ωteri a Dibbus peccatis metu cognita poena detorreantur. Idcirco Veteres quoque nostri exempla pro maximis, grauissimilique poenis
96 Hinc illustratur no modo praesens Apostoli, sed Sc alia Scripturae loca.
Nahum 3 .nu.6. Ponam te in exemplum,
idest, tale de te supplicium sumam, ut documento omnibus sis i ut grauistima perspecta calamitate tua, in
officio caeteri contineantur 3. Regum 9.la. 8. Domul haec erit in exemplum. Omnis,qui transierit per eam,stupebit. Numerorum LI .num/.Iove cunctos Principes populi, sir suffende eos contra solem in patibulis. L X X. pariagmatizon.
Proprie vertas: ostenta, Gr exempla eos, ede exemplum in eis. Erechies. 28. numero l7. In terram proieci t mante faciem
Regum dedi te , it cernerent te. L X X. ut exemplo esses. Hierem. 8. num. I r. ubi Propheta minitatur Chalda os, siue credulitate, siue auaritia, quaereri dique auri causa, sepulcra Regum, &Sacerdotum reclusuros,essos uros, ac dissipaturos os la ; tandem concludit.
Non siepelientur: in sterquilinium figer
faciem tyrrae erunt. L X X. erunt in eYrm-ylum. Numerorum s. num. 2 I. Det te Dominus in maledictionem, exemFUmque cuncIorum in populo sino. Vbi maledictionem vides actiunctam exemplo;& sensus est: tale tibi Deus inlcrat supplicium, ut sinule imprecetur, qui alteri malc cupiat. Arque ex hac signiscatione Graecae 97 vocis tacite explicatur ille locus,alio.
qui perobscurus, Matth. I. num. I . Cum est innim, cir noldit eam traducere.
Graece, aradigmati κ. Vcrrit Augustinus Epistola 19. Exemptare. Regia, exemplum facere id est,cum nollet publico exemplo punire. Enim vero nullum ferὰ editum est supplicium ab orbe codito,quod tam saepe ad terrorem , & exemplum in Scriptura proponatur. Petrus in primis , a quo tam multa hausit in hae Epistola Iudas, ita refert in illa Epist.2.cap. 2. nu. 6. Et ciuitates Sodomorum, O Gomorrhaeorum in cinerem redigens, euersione damnauit, exemplum eorum,qui
impie actura fiunt, ponens. Vide Deu-
Ignis aeterni poenam sustinentes.
Erito exclamat in quadam Epi- 98 stola Hieronymus. f Ο ignis
infernalis luxuriat cuius materia, gula; cuius flamma,superbia;cuius scintillae, praua colloqui a ; cuius fumus, infamia ; cuius cinis , immunditia; cuius finis , gehenna. J De libidine etiam legimus Eccles.'. num. 9. Oncupi
632쪽
cupiscentia qliasi ignis exarde sitit. 3c Iob
3 i num .i a. Ignis est, inque ad perdztionem deuo)rans. Atque hic luxuriae ignis quasi piceo quodam erumpente fumo mentis lumen obfundit, de obcaecat. Vnde Gentium Poetae lasciuum suum Cupidinem oculis orbatum estinxerunt, caecumque subin
de nominarunt. Multos cacus amor, m.
Vulnus aut venis, cT caco carpitur igne. Quae caecitas alia metaphora luculenter exprimitur in arcano sermone. Oseae.Α.num. II .Fornicatis ubi disertis verbis Arias Montanus interpretatur, venerem) or vinum,st ebrietas auferunt
sy cor. Hoc videlicet denotabat celebre illud Veneris simulachrum ex ebore,& auro elaboratum a Phidia,quod, ut auctor est Pausan in Eliacis , altero pede testudinem premebat. Lege Alciatum Emblemate. 93. Quanuis enim Plutarchus in Praeceptis connubialibus assirmet,eo symbolo significari, debere mulierem z. domi continere , raro efferre pedem limine, tardigradimque testudinem imitari;
sed quadraret hoc symbolum in simu lacrum honestissimae, graui iIimaquc
matronae, non in procacem, obscoe-atiamque Venerem. Est er2o perendast fgnificatio ex eo, quod prod: dit Aristoteles lib. de Vitat,& mort c : te; iudinem exempto corde spinare adhuc , er mo- viri. Quod sane instar prodigii est. Ita nimirum excors , ac libidinosa vcrriis, quasi columba siducta non habet cor,& adhuc vivit, Oseae . num. I I. Denique is e luxuriae is nis icterrimum vilissimae infamiae foetorem exhalat: nullum enim vitium est tam pudendum,ac probrosum.Scitc dixit Hor tius i.Carmin.Ode 27. Henin erubescendis a urit ignibus.1OO Iam ergo mirifice in hoc supplicio diuma sapientia relucet, quae culpae
congruenter aptauit poenam. Nam in primis percussi sunt Getitate a nummo que ad maximum, ita ut ostium inuenire non posm. Genes. I9. numero II.
QuΡd non de solo ostio iusti Loth,
sed de ostiis etiam domorum suarum exponit Ribera Sophoniae et .num 8 I. ex Sapientiae is .num 6. Percussi seunt autem ceritate: sicut siti in foribus isti . cum Abitaneis cooperti essent tenebris. Unusiquisque transitum Oat' sui quaereb.rt.
AEquissimum quippe fuit, ut qui libi
dine obcaecati alienas fores volebant perfringere, capti oculis nec suas inuenirent. Scio , Pererium tom. 3. in
Genesim cap. I9. quae L. num. 39. a
Ribera dissentite; sed adstipulatur illi
Detrius num. 8.dum se pacificatorem interponit.
Deinde ignis foetidus libidinis foetidissinio igne sulphureo punitus est,
Genesis r s. num. 24. Sapienter Gregorius lib. t . Moralium cap. Io. Ini a qualitate ultionis notauit macuis
iam eriminis r sulphur quippe foetorem
habet , inu arrirem. Qui itaque ad peruerse desideria ex carnis faetore arserant, dignumsuis, visimul igne,ac D p re perirent. Denique,quia ad exemplum,& terrorem hoc tam dirum , Eu atrox suppliciu i uiuebatur, magnopere decuit, ut non vcstigium aliquod duntaxat tantae cladis leuiter impressiim exraret, sed incendium ipsum adhuc fu
mans perpetuo cerneretur. Sapientiae IO. nu.T.ύωLu in tes Ismonium nequitia
fumigabunda constat dest=ta terra. V nde iure optimo ignis aeterem hic ab Apostolo vocatur. Iuuar hanc perpetuitatem materia ipsa sulphuris, quae &cito concipit ignem,& quam diutissime retinet. Vnde stagnum illud Inse-
Torum , in omnem arsurum aeternit
. rem , sulphure inextinguibili flagrat. Apocalyp. I 9. num. 2 o. Qui mysti sunt
633쪽
dc cap. 1 .num.9 Diabolus missus est in stagnum ignis, Urseu buris. Itaque imber ille igneus caelitus emissus, siue sulphureus tantum, sue etiam fulmineus fuerit: nam & fulmina sulphuris odorem habent, teste Plinio lib. 3 s. cap. i s. & densissimum sulphur ignitum solet Deus cum fulminibus in procellis copulare.Psalm. IO. num .7. Ignis, ct pulphur, ct stiritin
procesiarum.EZechaelis 38.D. 22. Ignem,
O Fulphur pluam super eum. Itaque
sulphureus ille imber supra omnem naturae vim repente factus , ac caelitus demisths,tantae fuit ad nocendumessicacitatis , ut omnem illam regionem non solum quoad extimam cutem prorsus exuderit,sed intimos eius snus , ac recessus penetrauerit, & in fauillam,cineremque redegerit:& hoc terrificum incendium per tria, & eo amplius,annorum millia usque adhuc mansi, mansurumque est usque ad finem mundi:ea enim in Scriptura solent vocari aeterna , quae eodem exitu cum hoc mundo terminantur , ut erudite probat Peterius tom. 3. in Genesim, disput. .circa illa verba capitis is .n utra. I s. omnem terram,quam
ransficis ibi dabo, ct semini tuo usque in
sempitemum. itaque a B. Iuda merito vocatur poena ignis aeremi: est enim adhuc tetra , &' horrenda solis facies , ac perpetuo fumigabunda. Vidit Abraham
Genesis iv. numero 28. ascendentum
D. Iam de terra , quasi fornacis fumum: Ec testes oculati, grauissimique referunt , se multis post sarculis eamdem fumantem inspexisse. Vide Iosephum I. Antiquitatum cap. 39. Hegesippum de Excidio Hierosolymitano cap. I 8. Borcardum de Locis sanctis I. P. C. . nu. 8. Tertullianus vero ita scrbit in Apologetico cap. o Olci adhuc incendio terra: & si qua illic arborum poma conantur, Oculis tenus , caterum contacta cinerescunt. J Sed quia locupletissimos huius veritatis testes laudaui Deuteron. 32. versu 32. duos tantum Ethnicos producam. Audi Solinum cap. 37.fLongo ab Hieros lymis recessit tristis panditur sinus, quem de caelo tactum testatur humus nigra, dc in cinerem soluta.J Er Strabonem lib. i . Quod illa regio ignita est , permulta ligna afferunt: nam de petras exustas ostendunt, & terram cinerulentam,& picis guttas ex petris dist illantes , & flumina foetido odore efferuentia.J
Raeci codices non simpli- io citer habent hi, sed addunt en Pniazomeni , id est , somniantessiue in μmni's delusi. Quod parricipium , cum constantissime legatur in omnibus exemplaribus Graecis , atque in Editione Syriaca ; &antiquus auctor Epiphanius haeresia 6. Graecusque Interpres OEcui nenius illud agnouerint, arque Vulgati sententiam non modo non impediat, sed valde etiam illustret, accuratius exponendum est. Tota haec vita sapientissime appellata est a Pindaro in Pythiis, umbra Iomnium: est enim , etiam cum amaenissime floret, ementita mundi faelicitas instar somnij, non quidem rei solidae,& expressari,sed fictae,& adumbratae. Regius vates Psal 72. num. 1 . somnio eam comparat siurgetium: non ait, dormientium, quibus umbratilesillae imagines,secundum quietem ob tectae sic illudunt,ut verar csse videan turrisse leuigilantium,quibus iam species illat penitus emuxerunt,atq; adco falsae, & inanes esse deprehenduntur.
634쪽
Philo in libro de Ioseph. pag. 466.
docet,caduca omnia esse sonus quam
simillima, s Quia somniorum instar
veniunt, abeunt;occurrunt,refugi unci priusquam comprehendantur, auO-ios lant. J Concorditer Tertullianus libro de Corona militis , cap. I 3. affirmat. somnia imaginaria in s eculo,& nihil veri. J Reete itaque admonet Seneca Epistola rio. f Quid miraris quid stupes 3 pompa est: ostenduntur istae res,non possidentur;& dum placent , transeunt. J Ardentius intonat in somniante,& blandis rerum cadu- earum illecebris consopitos. eloque tissimus Chrysologus Sermone I 24.
Quid stupemus 3 Quis cst iste, qui
nos eludit,somnus 3 Quae est ista, quae
nos tenet,obliuio lethalis3 Quare non caelo mutamus terram Quarc non caducis emimus aeterna Quare non perituris manentia comparamus ZJ Inde scilicet tantus stupor , quia altillimo veterno, planεque lethargico sopore oppressi iacemus. Propterea saepe veluti dormientibus inclamat Hpostolus ad Romanos Is . num. II. Hora est sam nos de somno seu gere. I. Thessalonicens s .num 6. Non dormiamin. sicut ros ct caeteri, fled vigilemus. At quemadmodum ille, qui profundo laborat.
lethargo, tantisper aperit oculos,dum tinniunt aures ad clamorem excitantis ; mox obrepente somno facile vincitur:ita 8c nos vixdum excitati, rursus opprimimur,& alte stertimus:actu de nobis est,nisi Christum, qui excutor mentium ab Ecclesia nominarur, fusis lacrymis imploremus. Tu lux refulge siensibuι, menti rue somnum distine. Hoc arctissimo sopore oppre Haeretici isti tenebantur. Epiphanius in illa haeres 16. Loquuntu velut per somnia verba siua, Ur nore per sobrietatem vigilatis ratiou.Sed cum illi per summam licentiam intemperantissime,&effusi sit me in omnem libidinem rape- i
rentur,tribus de causis adiectum arbitror ab Apostolo significantissimum
hoc appolitum omnιantes. Primo, ut eos significet, ardore,ac IOTimpetu libidinis de mentis potestate deiectos , Rationis gubernacula penitus amisisse ; ac veluti extincto per
somnum omni animi lunune,si ne ullo fiat no hauriendis voluptatibus v que eo inhiare , ut in meras belluas conuersi csse videretur.Grauiter enim scripsi Gellius lib. I9. cap. 2. In pecudum, feror iamque ammiahum numero habetur qui quu est his bellumis voluptatibus prauinctus. Ibsque auctorem lauis. dat Hyppocratem aientem ,voluptaIem veneream breuem quamdam esse epilepsiam, id est, morbum comitialem alue caducum, qui cum venenacti quadam totius corporis conuulsione , praecipuas animi partes pervadit, cerebum obsidet Rationisinque cxtinguit. Augustinus v cro: appos e ad id , quod agimus, air libat . de Ciuitate cap. I 6. Obicoena libido totum hominem
non solum extrinsecus , verum etiam intrinsecus ita vendicat, Vt pene omnis acies, de quasi vigilia cogitaraonis obruatur.J Obruitur videlicet, SI Opprimitur vigilia cogitationis alto sopore libidinis Hanc primam causam
attigit Erasitus hic. Quia omnis liabido veluti per soninium peragitur sopita Ratione.JAltera causa non multum abludit ros ab hac priuaa. Nescio,quomodo sOmniantes incitatiores , impotentiores,& effraenatiores sunt ad potiundum . obscoenis voluptatibus. Amanter expostulat cum Deo Augustinus, dum ingenuὸ se imbecilliorem somnian- rem,quam vigilantem confitetur, lib. Io. Consessionum cap. so. Adhuc vivunt in memoria mea talium rerum
imagines, quas ibi consuetudo mea fixit : de occursant 'ilii vigilanti qui- . de carentes viribus,in somnis autem,
635쪽
non solum usque ad delectationem, sed etiam usque ad consensionem, factumque simillimum.Et tantum valet imaginis illusio in anima mea , & in carne mea,vi dormienti falla vita persuadeant, quod vigilanti vera no pocsunt.JLegitimus Augustini filius,fancti stimusque Archiepiscopus Thomas
Villanouanus acute scripsit huius rei causam in ultima sua concione funebri Libera namque imaginatio, S a Rationis moderamine,& fi aeno soluta sensualitas,i n dormientibus ad tuas passiones fortius mouetur.Jxos Atque hinc videlicet ortus est notabilis ille loquendi modus, non mOdo a prophanis scriptoribus , sed a s
cris etiam frequentatus,cum ad exprimendam effusiun, ingentemque Letitiam,ea dicitur esse velut somniantiu: quibus nimirum sopita Ratione nihil prorsus occurrit, quod obiectam in
somnis ingentis gaudi j speciem vel
minima aesritudine contaminur , ac
proinde estulissime exultant, & ii ne modo gestiunt. Refert Liuius libro 3 3. captos praelio hostes , qui sibi
dira quaeque praesagicbant , praeconis voce subito a Romanis in patriam abire iustos: subditque. Ma: mgaudium fuit , quam quod uniuersum homines caperent,ix satu credet ese quisque audisse: aby alios intueri mirabundi, velut siomni vanam speciem. Simile est illud Psalm. ias .num. I In conuertendo Dominus captiuitatem Sion, fasti sumuν, sicut consolati. Hebraice, sicut somniantes. Cum Petrus catenis vinctus,&pcoxima luce ad supplicium producendus , arcta custodia teneretur, Te
pente inde extractus ab Angelo, Actuurn in num. λ. Existimabat sievia sum videre. Iacob item,qui carissimum sibi filium discerptum, ac deuoratum a fera tibi persuaserat,vbi primum audiuit cum adhuc vivere, & clauum AEgypti tenere,Genesis s m. 26 .uob,
quasi de graui somno euigiliam, tamen non
Tertio denique dicuntur Haeretici mo
carnem suam somniantes inquinare, quia ingeniosὸ aduertit OEcumemus , Apostolum nimiam rei obscoenitatem orationis honestate mirabilia ter contegere , & opus ipsum libidinis incomplete peractum, somnoque simillimum tantum indicare. Caetera cum reticeat pudore victus OEcumenius, & ad Epiphanium , dc Irenae uin lectores releget, ego quoque verecundum eius silentium imitabor. Tantum obseruo , Graecum Verbum, quod Apostolus usurpat, miano, idest, polia', siue maculo , hanc foedam immunditiam significanter exptimere. verti alias solet ab Interprete, inqui
spurcat ipsim carnem flagitiosa libi
mero ι 2. er carnalem tunicam matula
tam habere dicuntur , numero χ8. &Salomon , qui in eodem haesit turpitudinis coeno , dedit maculam ingloria 1M,Eccles47.num .224
Lemens Alexandrinus libro 4. III Stromatum, & Augustinus in illa verba Psalmi II 8. numero I 6 I. Principes persecuti sunt me gratis,auctO- res sunt, eam Gentiles de Christianis imbibisse opinionem , per Euangelium politias humanas euerti, Principumque obedientiam pra textu Christianae libertaris funditus repudiario. Hanc coment itiam calumniam, nullo veritatis fundamento nixam, lustinus
636쪽
Martyr. Apolog. 2. & Tertullianus in suo Apologetico , ut alios omittam, apertiuimis rationibus refutarui.Monuerant enim saepe Apostoli, saecularibus Potestatibus este parendum. Ad
Romanos I 3. num. I. Omnis anima
Potestatibus siublimioribm subdita sit. Ad
Titum s .num. t. Admone issos, Princiapibus,2 Potestatibus Fubditos esse. I.Petri 2.num. I s. Subiecti igitur estote, siue Regi, ste. t 1 Suadebat hoc Apostoli tribus potissimum de causis. Prima,ad Rom. I I. num. I. Quia non est potestis,nisi a Deo: itaque qui resinit potestati, Dei oraenationi resistit. I. Petri 2. num. II. Quia sic est volant M Dei. Audi,quam fidenter hinc pronuntiet Tertullianus,Imperatorem Gentilem magis Christianorum, quam ipsoru esse Gentilium, in Apologetico cap. 33. Quid ergo amplius de pietate Christiana in Imperat rem ' que necesse est.Fufficiamus,υι eum, quem Domin in no Fer elegite ut merito dixerim, noster est magis Osr, ut a nastra Deo constitutus: itaque ut meo, P ego tui operor in salutem. Audi praeterea, quid Christiani Caesari precarentur,
ibid. cap. so. Quam ilias prolixam,imperium siturum, domum tutam , exercitus fortes Senatum sidelem,populum probum, orbem quietum . quacumque hominis , ct Caesaris vora sunt. ii 3 Secunda causa parendi Imperatoribus,ut videlicet oblatrantibus G cntilibus os . atque fauces obturarent,&per doctrinam Euangelicam non tolli
obedientiam Principum sed stabiliri,&' in maius etia augeri, suo ipsi exemplo docerent. I. Petri 2. num. I s. obmutescere faciatis imprudentium hominum ignoranIiam.
Tertia denique, ne ipsi Christiani
praetextu Evangelii ab obedientia erga Maiores retardarentur, sensim ut est prona in peius naturain libere tem spiritus in livertate malitiae con
uerterent. Attigit hanc etiam causam Petrus num . is. Quasi liberi, ct non quasi velamen habetes malitia libertatem. Atque haec quidem erat Ecclesiae II Catholicae doctrina:contra vero propria,& insignis haereticorum,nota ,δε- minationem spe=neredd est, Principes,&Magistratus pro nihilo ducere,abstra-
istum videlicet pro concreto,Vt I. Petri 2. num. II. fraternitatem diligite. hoc est , fratres. Confirmat Irenaeus lib. . cap. 43. hanc haereticorum inobedientiam , dc pervicaciam, exemplo illo notissimo Core, Dathan , &Abiron, qui Moysi impudentissime
restiterunt, Numerorum I 6. num. 2.& Apostolus Petrus digitum intendit aci fontem,unde tam insolens magistratuum contemptus fluere solet,
a. Petri 2. num. Io. Dominationemque contemnunt, audaces, sibi placentes. Superbia videlicet , dc contumacia elati , sibique praefidentes, nihil non audent praecipiti temeritate , & hominem prae se neminem ducunt. Sibi placentes, Graece dicuntur authariae. Ad Titum r. num 7. superbi. Hieronymus vertit libro I. contra Iovinianum, procaces. Erasinus, Adamus, de Tigurina, praefacti, siusque cultis . ac sense . Caietanus , contumaces. Catharinus, protervi. Isdorus Clarius, impudentes. Gagneius, pertinaces: ut Genes. 49. num. 7. Maledicim furor eorum , quia pertinax. L X X. aut bades. Apte cadunt haec omnia in Graecam vocem ; in Haereticos vero , quam aptissime.
Arum esset, si tumidi isti, atque a I sprocaces H retici Magistratus nihili penderent, nisi eo usque se proi j-ceret eorum petulantia, ut exerta lingua, eosdem etiam contumeliosis maledictis incesserentiprobrilq; proscinderent.
637쪽
derent .Hoc propriὸ significat blasthe
mare, id est , conuiciari, & execrari. Sed, ut aduertunt communiter Doctores , blaspheinia importat quamdam derogationem alicuius excellentis bonitatis , praecipue vero diuinae. Quia tamen Principes,& Magistratus, Dei in terris personam sustinent, eiusque vices gerunt i, qui probra iactat in Principem , iure dicitur bl sphemare, hoc est,quasi Deum ipsum blasphemiis configere In Exodo c. 22. num. 28. ita scriptum legitur: D3s non detrahes, ct Principi populi tui non m l dices. V bi posterior pars prioris expositio est, ut placet Augustino q. 86. in Exodum, & Cyrillo lib. I. contra Iulianum. Chaldaica eius loci Paraphrasis habet. Iudices non vili pendes, ct Principem populi tui non bia Ihemabis. Nam Iugices in arcAno sermone Deos nominari, vulgatissimum est. Porro in hoc loco maiestatis nomine Principes esse intelligendos, erudite probat Ribera in illa verba ad
Hebraeos i. num. Sedet ad dextram maiestatis 3c Tena ibi difficili. 8. n. 18. licet non eadem Graeca vox utrobique sublit. s Restat adhuc expediendus perplexus quidam nodus. Admonui iam saepe , tam multa Beatum Iudam in hac Epistola ab Apostolo Petro mutuari, ut interdum non modo sententiam hauriat, sed verba etiam ipsissima recitet. Et quidem si Graeca spe .ctes apud Petrum,quae praesentibus ex aequo respondent, mirifice inter se consentiunt: si attendas Latina caelum non magis distat a terra. Graeca sc
musii mlhemuntes. Et iuxta v statum hellem sinum , quo participium infiniti vices gerit, rectissime vertas verisbum e verbo : maiestates non horrent bia 'hemare. Erasiuus, gloria praecellentes viros non verentur conuictys incessere.
Serarius, cum eos , qui gloria ipsend scunt , blathement , mn contremissunt. Gagneius, mastshitem, id est, homines in dignitate conssitu os non metuunt blasphemare. Omnia eodem recidunt, &cum praesenti Iudae loco examu Isim
conueniunt: eamdcmque expolitionem seqittitur Adainus, Isidorus Clarius,Catharinus, Salmeron, Sc Feuardentius. Latinus vero Interpres singularem ii
planὸ versionem , & prima facie ab hac comuni prorsus dissidentem, nobis repraesentat.Sic videlicet reddidit
Graeca: sectas non metuunt intro ucere
bl 'hemantes. Ubi in primis, afflatu, ut par est credere, Spiritus sancti, addidit de tuo perspicuitatis gratia Verbum illud in reducere, cui nihil in textu Graeco respondet:in eodem tamen cap. 1. ad eamdem sententiam enuntianda usurpaverat illud Petrus, dum ait num. I. Introducent se taου perditi nu. Deinde ipsissimam vocem vivas, quam hic vulgarus vertit maiestatem. in eo loco Petri interpretatur fectari cum utrobique ad similem,vel potius
unam , eamdemque sententiam reserenda esse videretur. Hic Haeretici versonis nostrae mo- I Ismi quasi victoreutriumphat; dc B. Iudae magis, qui Petrum interpretatur, quam Intcrpreti Latino, credendum
esse iactant. V ellein, Haborasset Catholicus aliquis in hac componenda discordia: nam Lorimis , qui ex Recentioribus acute disscultatem vidit, tuendam esse Vulgati auctoritatein asscinauit, & ad Deum largitorem doni interpretationis sermonum, I. Corinth. i 2. num. 18.) quas ad aram, asyluxique confugit. Sed sciendum est ad perscchi Inter- Is pretis , & omnibus numeris absoluti munus pertinere,etiam originalis vocis foecunditatem , ac multiplicem, quam includit, intelligentiam, quoad
638쪽
eius fieri possit, in alienam transfundere linguam. Itaque cum comprehensio aliqua Graeca , vel Hebraica duplicem sensum habere potest, alterum non dcbet, quatenus Latina lingua fert, in sua versione praecidere fidelis Interpres. Ambigua verba,si fas esset, ambigua relinquenda sunt. Interdum enim, ut grauiter dixit Mal-
donatus Ioannis . num. 6. Ambgu
1M ipsa pari quodammodo Scriptura est. Solet itaque Vulgatus, dc LXX. esregie hoc Interpretum munere defungi , & ne varia, ac multiplici intelli- 'gentia Hebraici textus lectores defraudent , quod unica comprehensone alsi qui non poliunt,iterata,& du
plicata oratione continenter enun
tiant. Extat perillustre exemplum Psalm. 28. num. i. Asferre Domino iiij Dei, asserte Domino Abas arietum. Sunt enim duet interpretationes unius duntaxat orationis Hebraicae: quia cum sint ambigua verba Hebraea, utramque versionem accipi ut, & unica Latina ciserri non possunt. Accipe aliud non minus notabile exemplum. V ox Hebraica lebetna, &lunam significat , & laterem ham. ιVetd,murum,& solem ; puncta enim a Masseretis appicta nihil moror: quod ad caetera etiam , quae mox afferemus , exempla semel dictam esto. Videantur Riber.ad Hebraeos l .nu. 62. Genebrar. praefatione in Psaliuos, Mendoeta quaest. 6. positiva num. 4. Detrius in Proloquiis Phari, num . q.
cap. 3. quaest 1. Cum ergo testio Hebraica Isai. 14. numero a s. ambigua citet, ac duplicem intelligentiam caperet , utramque simul distinctis orationis membris complexi sunt LXX.
ut habetur in Editione Complutensi,& in Scholiis V aticanae: sic enim t tum Iocum illustrarunt. Et liquefiet latιr, ct cadet murm: ct confundatur Luna , ct erubesset Sol. Cum tamen in
Hebraeci unica duntaxat oratio sit, quam illi duabus cxprcsserunt. Minus iam videbitur mirum, ali- I 2Icuius originalis vocis foecunditatem, multiplicemque intelligentiam, non continenter in uno , eodemque loco, ut in superioribus racmplis visum est, sed in ciruersis locis explicatam, diuersis etiam vocabulis enuntiari, ut multiplex eius significatus exhauriatur. Eadem vox Graeca epiusios extat apud Matthaeum cap 6. num. II.&apud Lucam capite i i. num. 3. semel dutaxat a Christo Hebraice in unani, de eamdem prolata sentenciam. Quia tamen Graeca ambigua est ; ut eius foecunditatem vulgatus exprimeret,
apud Matthaeum quidem vertit, ρο-nem nostrum supersubstantialem, apud
Lucam verb,quotidianum. Eadem iub- est Hebraica vox Michaeae s. num. 2.quae & ntide significat, & Pirincipem, uue ducem: eamque sic effert V uig tus ; apud Michaeam quidem , paruu- es in miliabus Iuda ; apud Marth.
autem capite 2. num.6. In principibus Iuda. Eadem item vox est Genes. 7. I 22 num. 3 I. quae remotis punctis,Vt paulo ante monui, Sc virgam significat,& lectum. Quae duplex significatio
cum in unicatri vocem Latinam coire
non posset, Vulgatus in eo loco Genesic ita reddiditi adorauit Urael Deum con esus ad testati catui: idem autem Vulgatus sequutus Graecum Interpretem Pauli ,& LXX. alteram nobis significationcm vocis expressit, ad Hebraeos II.num. 1 2. Adorami fas Zigium virga eius. Idem subest Hcbraicum participium a Reg 2 a. num .dc
Psal. i 7 num. . sed quia illud,sublatis punctis,activum,& passivum esse potest, utramq; significationem retinuit Vulgatus; εc in lib. 2.Reg. vertit, laudabilem inuocabo Dominum ; in Psalmo vero, laudans innocuo Dominum.
639쪽
ia 3 Illud autem etiam,atque etiam miror , eadem Omnino Hebraica verba, breuissimo duntaxat interiecto quatuor versiculorum interuallo, repeti- ea, quia ambigua sunt, Sc non satis constat in F cbraico textu , virlim de altero enuntietur ; ut vel ipsa ambiguitas quoquo modo exprimeretur a V ulgato , ambigue etiam,hoc est,inuerso verborum situ, & ordine, Latine enuntiata fuisse, Prouerbiorum
I o. num. 6. Os autem smpiorum verit iniquitaι.& nu. 3I. est os impio)um operit iniquitatem. Cum utrobique eadcm
prorsus Hebraica verba habeantur. Ir Atque haec tam accurata, S soli cita Vulgati diligentia expromendi nobis quidquid in originali textu subest, egregie confirmat cam Opinionem . quae iam pridem in Scholis obtinuit,eadem Scripturς verba multiplicem sirpe continere intelligentiam litteralem. Hinc etiam facile enodatur praesens dissicultas r rixa enim, & maiestatem, gloriamque significat ;& opinionem , aut sectam: ut cuiuis, modo Graecas litteras primoribus labras degustaverit, perspicuum est. Vt ergo Vulgatus duplicem intelligentiam latentem in his verbis, de apte in haereticos quadrantem , fidelinime enuntiaret; apud Iudam quidem, maiesε.rtem vertit, apud Petrum vero , siectas.& ad illustriorem expressionem litteratis intelligentiae, verbum illud iutroducere suppleuit; & sic utramque sensuna i tentum ab Spiritu sancto, alterum apud Iudam, apud Pe-
Cum tam uel Archangelus cum diabolo dissutanssastercaretis
de Mos corpore, non est ausu iudicium inferre bin hemi sed
dixit: imperet tibi Dominuό. Euenimus ad huius Epistolae ras locum longe dissicillimum.
Disticultas in eo sta est, quia neque Apostolus satis explicat, quaenam illa fuerit Michaelis disputatio, altercatioque cum daemone ; & illud ipsum , quod gratia explicationis adaiecit, nepe altercatos hulla de Moysi
corpore, obscurieres tenebras Ostuna
dit. Neque constat, unde hanc historiam Apostolus hauserit: imo Hieronymus in cap. 3 ad Titum, ingenue . t fatetur,se nihil comperti habere. Origenes vero lib. Poriarchon , Achanasius in Synopsi, & s lemens Alexandrinus ii b. 6. Stromatum, allatam eam opinantur ex libro quodam apo.
crypho, qui Anabasis, id est, ascensio
Moysis vocabatur. Denique nullus alicunde ex uniuersa Scriptura radius lucis affulget, ad' praetentis loci obscuritatem illustrandain.In enucleariis do ergo tam dissicili. & abstruso loco, aequo animo fercndum est, si solito diutius immoremur.
Prima explicatio est Hugonis Ethe. rastiani libro de Regrestu animarum , cap.9. s habetur torno 8. Bibliothecae P g. 36 . Cyrilli Magni relati hi Syntagmate de statu naorientium ρ quod non ita pridem Latinὸ conuertit Ra derus noster, Cyrillἱque verba recitat hic Serarius) Arethae, & ΟEcunaen fin Commentario huius loci. Existimant hi Patres dial30lum onte ille. cum Michaele, quod ius sibi esse diciceret in Moysen ob paxtatam AEgyptii caedem, Exodi nurn. I 2. atque adeo Angclis curantibus sutius Moysedaemo
640쪽
daemonem obstitisse , quod diceret, homicidae corpus indignum esse tam honorifica sepultura. Haec explicatio facile refellitur:nam Moysen inculpabilitet fecissec clam illam,multo pro babilior sententia fert.Lege Pereri uinin caput h. Exodi disput. io. erudit E Moysen ab omni culpa vindicantem. . i Dcinde ubi primum Moyses animam emauit,lata lententia, promulgaraque diuinitus,certus erat daemon de illius
aerema laluter nec erat iam, cur litem intenderet de humatione corporis,
quia non tam ille de corpore,quam de anima solet in illo agone disceptare, quam per crςbras suggestiones ni ritutio consensum peccati lethalis extremi,& postmodum in inferorum barathrum detrudere. i1 Est ergo iucunda explicatio,in qua mira consensione plerique conspirant Interpretes , fuisse populum illum ad idololatriam procliuisiunum , ac de suo duce Moy te semper maius quiddam , quam pro homine, augustiusque sensiste ; proinde Michaelem, in cuius tutela populus erat, in abdito quodam secessu Moysi corpus occultasse , ne illi diuinus honor a populo
haberet uc: diabolum vero contra palam ,& honorifice sepellendum contendisse, quo ludaei in idololatriae flagitium prolabentes , illud adorarent. Huius sententiae sunt Abulensis in
c. 34. Deuteronoini j: in Commetariis vero huius Epistolae Strabus, S. Thomas, Lyranus,uterque Cardinalis Hugo,& Caietanus,Gagneius,Martini Arias Montanus, Sa , Feu ardentius, Ad mus, Salmero,& Scrarius, Auctor Historiae Scholasticae,c. 2Ο. in Deuteronom. Bellarminus I Om. I. lib. a. de
Sanctorum Reliquiis, cap. . oleaster Exo. ια.& Deuteronoani 3 . Illustrissimus Episcopus Giennentis , de Sa.
tom. 2. 3. P. disp. 32.sech. 1. Maluenda lib. γ de Antichristo cap. 8. MendOeta quaest 1.Scholasticanum. Magallanes Praefatione in Iosue Act. 6.TOL-niellus in sacris Annalibus, anno mu- di x i 83. pag. 367. Vtegra in cap. I 2. Apocal. Commentario i .sect, II. Tena in cap. I . Epistolae ad Hebraeos, difficultate ultima sect. s. MarqueZ in Gubernatore Christiano lib. I .cap. 32. nec reiicit Gabriel V quea lib. 3. de Adoratione,cap
Et est quidem haec explicatio vel iri
sola tantorum Interpretum auctorit
te probabilis ; sed potest etiam veterum quorumdam Patrum testimonio fulciri.Cum enim dixisset Chrysost mus homilia s. in Matthaeum, prOptere. Moysen non introduxisse populum in terram promissionis, ne illi
tantum beneficiu ferretur acceptum, subdit continuo.'igitur omnis huius massi amputaretur occasio, ipsium quoqης eius est occultasum se uishrum. Chrysostomi mentem explicatius patefacit Theodoretus q. 3. in Deuteron. Non permisit,hunc siuamnum Prophetam introinducere Populum in terram stromissonis, ne
illum, ranquam Deum, colerent Uraehra: νι enim anima carentia pro Diys habuerant , est imaginem visnli Deum appella- uerant usto magis profecto eum,ut Deu, venerati fulsent, cuius ministeris tanta
sunt adepti. Eadem de causa sepulchrum eius latere voluit. Consentanee Auctor de Mirabilibus Scripturae, lib. i. c. 3 s. extat inter opera Augullini romo 3. Ne se ultarum eius populin Issaer,sico
gnoa set ubi esset adoraret. Fateor , me nunquam potuisse iasin hac communi explicatione conquiescere : & quominus eam pr bem , adducor sorti stim is argumentis , quae vellem, sibi tam graues Expositores obieciisent, expendissent,nc refutassent. Sed, ut in re perspicua, &quasi per manus a Maioribus accepta,