장음표시 사용
71쪽
Amos 9 n. . Tangit terram ct tabesset. id est,perlevi tactu huius ardentissimi ignis terra tota liquefiet. I 89 Similibus itaque metaphoris, se
cxliccaturum,atque ad o prorsus exusturum terram, Deus in praesentia minitatur , rabidamque famem in eos immissurum.Cum enim soleat Deus, infensam sibi gentem quatuor atrocissimis punire suppliciis,quae sigillatim recensentur ab Ezechiele cap. I 4. Fames quidem num. I 8. noxia bes Fia,num. I s. hostilis gladius, num. T. contagiosa denique lues,s pestilentis,n. I P.
eadem suppliciorum genera hic a Moyse numerantur, tria quidem palam , & di serte , pestilcntia vero te
sic, & obscure vi num. a . declarabimus.
iso Est vero fames grauissimum , diarissimumque supplicium. Deutcr. 18.num. 1 o. Mittet Dominus Aperte '--m, rc. Quam solet immittere Deus cohibendo coedum, & exsiccando terram , num. 2s. Sit coelum, quod seupra te est, gneum, ET terra, quam calca , ferrea : det Dominus imbrem ter a tua stuluerem, rir de coelo descendat seuper te cinis. Et cap. 29. num. 23. Terram seu phure, or salis ardore comburens, ita ut - vltra non feratur, nec virens quidpiam germinet.
Congregabo super eos males , o sa
n XX. Sagittas meas compugna i,iaest,.
mabo aduersus eos, vel consertim iaculabor. Tigurina sigittas meas euacuabo in eos. Sensusque est. Famem,pestilentiam, hostiles caedes, saeuissimos bestiarum incursus, in eos immittam. Omnia in eos malorum genera cumulabo: omnibus omnium suppliciorum sagittis iracundiae meae pharetram exhauriam ; nullum reliquum erit vindictae genus, quod in eos non effundam. Et qui lcm in arcano sermone Dei sagittae vocantur acerrima illa suppliciorum tela, ad plectenda facinora diuinitus intorta. Nam velut sagittae eminus coniectae , ex improuiso hostem feriunt, usque adeo imparatum , & nihil minus Opinantem , ut prius lethale vulnus corpore excipiat,quam ictus per- uidere, aut declinare queat. Et in pii- imisi horrendi fulminum iactus sagitta' nominantur. Vide Genebrar- dum Halm. 76. num i 8. Etenim sagitta tua transeunt, vox tonitrui tui in rota. Et Riberam Habac. 3. num. 63.
In luce sigittarum tuarum ibunt,in Jhndore fulgurantia ha hae tua. Psalm. II. num. I s. Misit sigittin sitas , ct digr-
auit eos, fulgura multiplicauit, conturbauit eos. Sapientiae S. numer. 22.
Ibunt dii ecle emissiones fulgurum , ct
tanquam a bene curuato arcu nubium exterminabuntur, Gr ad certum locum
insilient. Sed & aliae etiam clades,quas Deus iveluti ex diuinae iustitiae arcu , in homines excussas iacit, sagittae Dei dicuntur : atque in harum sagittaruinconiectu illud primo animaduerto, Deum hostiliter,&acriter arcu prius
intendere;eo enim grauiores emissiones arcus habet,quo fuerit contentus,& adductus vehementius. Psalm. T. num. Is . Arcum suum tetendit,ct parauit illum. Threnor. 2. num .A. Tetendit
arcum suum , quasi inimicus , firmauit dexteram siuam, quasi hostis.
Vbi aduertis secundo,Deum in e cutiendo arcu, dexteram quoque firmare suam, hoc est , sagittam manu
premere,ut certiore, ac penetrantiore vulnere feriat. Psalm. 37. num. 3. Sagitta tua infixa sunt mihi, ct confirmasti
super me manum tuam, idest, omnibus viribus
72쪽
vitibus ad me feriendum usus es I aggravasti manum tuam,ut sagittae protundius penetrarent; robur illis addidisti,ut non leui plaga, sed toto in me pondere descenderent. Tertio obseruo ; ipsas sagittas veneno tingi, ut lethaliter feriant. Iob 6. num . . Sagitta. Domιni ιn me siunt,quarum indignatio ebibit *iritum meum. im dignasio Hebraice dicitur Hema : quae vox venenum etiam significat, & sic transfertur in eo loco a Tigurina,Regia , atque Pagnino. Ita etiam vertit V ulgatus eamdem vocem, Psalm. I 39. num. q. Menenum affidum Aublabi s eorum. Dei itaque pharetra est venenatis grauida sagittis , quae propterea VO-
cantur, Psalm. 7. num. I . vasa mortιά,
idest, instrumenta mortifera, quia insanabile prorsus, ac mortale vulnus infligunt. Quarto: collinaantur a peritissimo sagittario Deo in eam maxime partem, cui grauiorem,& acerbiorem dolorem inurat;& quia frauissimus dolor in renibus sentiri solet, in illis prς sertim alte defiguntur. Obseruat hoc Maldonatus ad illa verba Thrmorum
3. num. I . Misit in renibus meis silias pharetra με. Quia vero ex corde vita procedit, Prouerb 4. num. 23. ad in ferendam necem, iaciuntur etiam inc orda,Psalm.44. n ut 4.6. Quinto : etiam si hostis terga vertat,& fugam ccleriter arripiat,nihilominus hae sagittae non auersum , sed aduersum feriunt. Hic est genuinus sensus illius dissicillimi loci, Psal. 2 o.
n. I s. Pones eos dorsum, in reliquiys tuis praeparabis uvisum eorum. Hieronymi versio ex Hebraeo ita habet; pones eos humerram . funes tuos Armabu contra facies eorum. Et nemini dubium esse potest, ut Genebrardus , & Agellius adnotarunt,quin vox nutarim, funeS, atque etiam neruos,& chordas arcuum significet.Exod. 39.num.ΑΟ.Numcr. 3. n. 26. Haec itaque est huius loci sententia: in fiagam quidem eos conuertes. non poterunt irati impetum, aut vultum sustinere; terga praecipiti fuga dabunt ; verum in chordis , ac neruis arcus tui praeparabis sagittas aduersus vultus eorum. Genebrardus, Resta in eorum vultum toltineabis, sagitivi tendes sn vultum eorum. LXX. etiam,& Vulgatus per reliquias, fimes, & neruos intellexerunt. Nam Numer. . nu. 26. ubi est eadem vox H braica, & Vulgatus Latine expressit, funes. LXX. Graece, catal a , vel reliqua , reddiderunt: sic autem vocatur neruus , Ut obseruat Agellius , quia cum iacitur sagitta,chorda prius intenta rc linqui
Sexto denique illud diuinis sagittis attribuitur, ut ipsae peritissime coniectae, alteque in renes,& viscera defi-Xae,sanguine repleantur,atque exsaturentur: in hoc ipso Cantico num.42. inebriabo sagittas meas sanguine. Lege etiam, quod in rem praeuentem ingeniose obieruat Pineda in Salomone
Consumentur Ome. AE c una est ex sagittis diui
nae pharetrae , de quidem ad ictum inferendum valentissima: EZech. s. n. i 6. Quando misero sagittas famis pessimab in eos, quae erunt morι fera, ct quas mutam, ut Asferdam vos, ct famem congregabo piper vos, ct conteram in vobis baculum panis. Panis autem baculus,aut virga dicitur,dc in hoc Ezechielis loco , α cap. q. num. I 6. δέ cap. Iq. num. II. & Leuitic. 26. num. 16 quia sicut scipione, & b culo senex , aut aeSrotus, ita corpus debilitatum pane lustentatur , & rOboratur.
73쪽
I 08 Quod hic Latinus vertit,confiumentur. Pagninus reddit ex Hebraeo, combusti fame. Tigurina, adusti. L X X. liquescentes fame. Agalius,tabefesti. Solent enim homines, exhausto prae sa-
me omni succo , nuserandum in modum extabescere. Thren. S. num. IO.
pellis nostra quasi clibanus exusta est a facie tempestatum funis. Et devorabunt eos aues morsu ama Isumo. io, d Tiam si nullum haberem , quem L sequerer, auctorem, impullus ta .men rationum momentis, non dubitanter asseuerarem, his verbis denunciari pestilentiam. Minitatus enim
Deus est, se omnium malorum cumu-
Ium in rebelles immissurum, omnes indignationis suae sagittas exhausturum ; haec autem supplicia, diuinitus
intentata, ad quatuor capita reuocantur. EZech. I num. χι .si quatuor ιudicia mea pessima, gladium, er famem , ac bestim malas, ct pemlentiam ι fero. Quorum tria cum disertis verbis hic exprimantur , reliquum est, ut etiam pestilentia, saltem obscure denuntietur.Tigurina versio ita habet. Adu iis me, cr conseimpii ardenti bia , ct amara aegritudine. Vatinius, i Devorabuntur carbunculis, ct excidione amariysima, i est, morbo calido percutiam eos, qui statim enecabit:peste item acerba, siue morbo exitiali. Caietanus , debellati calore intense. oleaster, comem ardore,
aut plaga ardenti, hoc est , aegritudine calida, instar prunae, quae cito veluti pestis interficit. aoo Enimvero ut hanc explicationem sile pondere sulciamus , dc singulorum vorborum vim sigilIatim illustremus,existimo hic Amum nomine daemones denotari:quibus quasi carnificibus ad supplicia impiis irroganda, ad pestilentem luem inserenda, sum-
mus ille, & aequissimus Iudex uti solet: sic explicat hunc locum Chaldaeus: cum enim dixi siet: sevient in eos
morsus aurum, continuo explicationis
gratia subiecit ; π vexationes spirituum
Et quidem Angelici spiritus insita
potentia pestiferam terris contagionem amari, Deo iubente , not,ssimum est ex 2. Reg. 26. num. I 6. dc II.
Cum vidisset Angelum caedentem popmiam, erc.eadem prorsus hst,quoad hoc, daemoniaca potestas. Lege Deirium lib. 1. disquilit. Magi carum quaest. I I. Daemones vero potissimum deputa. tos ad has plagas inferendas, testatur Ecclasiasticus, cap. 39. num. 3 Sunt spirituι, qui ad vin tam creatι sent, ct in furore suo confirmauerunt tormenta sua. Graece Mastigas. idest, vibrant furiose , alteque imprimunt flagella sua) Lege Paulum de Palacios in eum locum, & Genebrardum in ea verba Psalm.77.versu 49. num. I s. immisi nes per Angelos malos. V bi probat,plagam illam pestis , qua cuncta pecora absumpta sunt, per saeuissimos daemones illatam. Valde confirmat hanc intelligentiam vox ipsa originalis Reseph.Quae,
ut aduerti num. χχ. dc sciunt omnes,
qui Hebraicam linguam vel leuiter degustarunt,proprie significat prunas copioso candentes igne, S prae copia illius scintillas emittentes , constat
pades linis. Vbi sexta Editio Scintilla rivi scintilla ignis,& propter utrumque smul, ardorem videlicet, & celeritatem, L X X. ala eius ala ignis. Quibus de causis eadem vox pro fulgetris usurpatur; Psalm.77. Dum .48. Gryose fessionem eorum igni. Genebrardus ;μAminibus gradinantibuι. Quo loco sciem. dum est , pro igni vertille Hieronymum , volucres: eodem tamen sensu,
volucres enim fulmina illa , inter grandines
74쪽
grandines discurrentia , nominauit. Quia celeritate summa igneae illae sagittae,perinde ac si volucres essent, iactabantur. Agellius autem in eam interpretationem potius inclinat,ut volucrum nomine daemones intelligat, quorum opera haec damna inflicta sunt: sagittae etiam ardentes, ob easdem causas, hac voce significantur Psalm. 7S. num. . Denique ut omnis ambigendi excludatur occallo, hanc ipsissimam vocem Reseph Vulgatus Diabolum interpretatur, Habacuc. 3.n. s. Et egredietur diabolus ante pedes eius. Et eodem lensu ibi est accipienda , ut accipit Tigurina. Faciem eius anteceAt lues, ct
egressa est de gratio ad pedes eius. Vbi Vatablus. f vox Hebraea scilicet Reseph capitur pro caumate, aut pro febre acutissima, aut pro carbunculo morbo ; peste enim , & carbunculis perierunt.J Consentanee Agellius Angelos mortis exponit , illius populi
praecursores, quorum terrore infestae sunt concultae gentes , quorum item
aifatu pestilente perpetuis funeribus
exhaustae. Mortus vero dicitur Hebraice. πι- reb quam vocem Forsterus, & ab eo
brardus Psalin.9o. num. 7. Mercerus,& Brixianus in suis Thesauris,exitium repentinum, luem subito enecantem, pestem, aut apoplexiam, mortem improuisam afferentem, interpretantur.
L X X. reddiderunt in hoc loco opisthotonus insinabitu. Morbi genus est,
ut exponit Agcilius, Piaim. 9Ο. num. i. cum retrorsum spina dorsi, totumque corpus,cum rigida contractione ceruicis, incuruatur, ita ut prorsum homo no possit inflecti,& morsus quo Ddain stimulantes, acutissimosque do lores inurentes,amarissimam denique mortem perpetiatur. Nomine generaliore verter ut eamdem vocem Psalmo 9o. num. 6. ubi Latinus ab incusu L XX.a Symplom te. Definiunt autem Medici sympto-ina,quidquid animanti accidit praeter naturam: itaque exploratum est, moris sum istarum auium, idest, Daemolituri contagiolam esse luem, repentinum exitium, acerbissimum , pestilentissimumque sy mploma. Propterea videlicet vocatur mor- 2oIsus amari ssimus, no solum ob grauissimum doloris sensum , quem inurit, aculeosque , quos infigit, sed multo magis, quia pestilens morsus est, omnino insanabilis,& lethalis. Psalm.6s.
num. 4. Intenderunt arcum,rem amaram,
idest, sagittas mortiferas, lethali vcneno imbutas, ut exponit ibi Chaldaeus; sic mors, & amaritudo, dc inter se inuicem saepissime iunguntur , & una pro altera vicissim usurpatur. Hinc illa. I. Reg. t s. num. 2. Siccine separat amara morsὶ Ecclesiast. 4 l. num. l. O mors , quam amara est memoria tua. Ecclesiast. . num. 27. Inuem amarIorem morte mulierem. Mors etiam inopinata vocatur amaritudo. Isai. 38. num. II. Ecce in pace amaritudo mea amarissima.
Idest , cum tranquillissima pace fruebar, amarissima mihi mors lubeunda
est. Contra vero amaritudo ipsa vocatur mors. 4. Reg 4. num. 4o Mors in otia , quia scilicet olla prae amaritudine herbarum felle amarior erat.
Dentes biniarum immi tam in eos, cum furore trahentium seper terram, atque serpentism.
Erspicua sientelia est .Leo nes enim χοε intelligit, Pardos, Urses, Canes, Lupos, Dracones, serpentes denique
Si ct bestias pessimas induxero , oeci
Eccles 39. num. 36. Bestiarum de
75쪽
num. s. Canes ad lacerandum , ct be-JLM terra ad deuorandum. Sapient. II. num. i6. Immisisti sillis multitudinem mutorum animalium ad vindictam. Et num. l8. Immittere istis mult/tudinem ursorum , aut audaces leones. Valdεque
probo sententiam Delta j Adag. 39.
Immittendi vocabulum esse castrense de incursu inopinato, & repentino.
ao7 Minus probo sententiam Pradi Ezechiel. s. versu l7. qui has commi nationes immitendi bestias feroci si imas , ubique figurate accipiendas esse ait ; eo ductus argumento, quod nutulum exemplum hi storia suppeditet. Nam,ut non inficior, leones, & vrsos
appellari sepe Reges, qui Dei top
tum ferino ritu deuastabant: verum il- Iud etiam animaduerto hanc plagam bestiarum, tanquam diuersam , & ab hostili gladio distinctam, intentari in
sacra Scriptura.& q. Regum. IT n. 2S. legimus,immisiu in eos Dominus Leones,
qui interficiebanι eo Minobedientemque Prophetam Leo diuinitus immissus vita priuauit. 3 Regum I .num. 24. dc quaaraginta duos pueros, qui Elisaeo illuserant,duo ursi laceraverunt.Α Regnm. 2. num. 1 . itaque non est adedinsolens hoc supplicium, ut existimauit Pradus.1o8 Neque otiose Latinus interpres ad id, luod dumtaxat habetur in Hebraeo, & apud L X X. scilicet reptantes in terra addidit etiam de suo. serpenten, sed ut doceret,poctica illa periphrasi, trahentium siuper terram , 8c serpentes,& Dracones contineri. Obseruo quidem , promiscue Vulgatum Hebrai' cam vocem Tanin,nuc Colubrum,nunc Draconem interpretari ; ut constat Exod 7. num. 9. dc I o. & Ιχ. Verum Draco grandior est, saeuior, dc annosor,& ad incutiendum terrorem, vastitatemque populis inserendam longe accommodatior. Plinius libro p. a.
cap. I 2. mira scribit de magnitudine Draconum;ait enim, Indicos tam v star esse molis , ut& solidos hauriant Cervos , & maximos Elephantos circumplexu facile ambiant, nexuque nodi perstringant. Nota est historia, quam refert AElian. lib. I s. cap. 2 I . de prodigioso illo Dracone , in antro quodam delitescente,qui cum exercitus Alexandri Magni strepitum persensistet quod sit animal tum audiendi, tum videndi acerrimo, atque acuti l Iimo sensu praeditum) maximo sibilo,& summo amatu edito,omnes milites exterruit,ac perturbauit;horribile deinde caput dumtaxat eminuit CXantro , cuius oculi ad ingentis clypei magnitudinem accedebant. Ex hoc Σos iniecto terrore videlicet pro numinea Gentilibus superstitiose culti : Daniel. I .num. 22. Erat Draco magmu in loco isto colebant eum Babhlonis. Probo
itaque in hoc loco Chaldaicam Editionem,quae ualid et,cum furore Draconum .srur sierpunt per terram. Vide L rinum ad illud Sapient. I 6. num. IO.
Filios aulem tuos nec Draconum venenat orum vicerunt dentes.
De serpentibus porro ignitis cre- rara bra est in Scriptura mentio. Num. 2I. num. 6. Iudith 8. num. 1 F. Sc l. Corinth. Io. num. 9. Sapient. I 6. num. S. Perversi colubri dicuntur ; 3c Deuterono m. 8. num. I S. Serpentes flatu adurentes. Hanc item plagam minitatur
bis serpentes regusis, quibus non est incantatio , ct mordebunt vos. Amos s. num. 3. Mandabo serpenti, ct morde
Neque est silentio praetereunda vox a II illa cum furere. Hebraice Hema. Regia , Pagninus, & Vatabl. reddiderunt cum veneno, & propriissime quidem , sic enim vertit Vulgatus Psalm. I 9. num . . Venenum affitam sub la-Hys eoi Am. Nam,& si ea vox venenum significat,,
76쪽
sgnificat, & furorem, cum tamen de Venenatis , pestiferIsque serpentibus sermo est , rabies ipsa , ac furor accipiendus est pro veneno , ut obseruat Genebrardus,Psalm.s7. n. s. Furor istis fecundum simibtudinem serpentis , & in hoc ipso Cantico luculentum extat exemptu,& rei praesenti quam aptissimum; nanum. M. ubi Vulgatus eamdem vocem Hebraicam Latine vertit, fel Draconum vinum eorum,st venenum a sedum insanabile; expresserunt LXX. furor Draconum vinum eorum, ct furora pidum insanabilis.
Toris mactabit eos gladius intus pavor, iuuenem simul, ac vim ginem, lactentem cum
AE c quarta demum est diuunae pharetrae sagitta,& nocentissimo quidem infecta veri
cor recta pervadit, illique praecipuὰ contagionem aspirat , sic pauor , ω
exanimatio pestem etiam amat co 'di, eiusque omnem prorsus Vigorem. extinguit. Itaque non solum minitatur DeuReos in acie,atapralio gladiis hostilis exercitus ad internecionem usque delendos , verum etiam tum,
cum ad quietem aliquam capiendam in intima sua cubicula, ac penetralia sese abdiderint, ut expresse habetur
dabilem metum appropinquantis cladis , terribilemque horrorem malorum impendentium , moestissit nam denique vicinae mortis speciem ante. Oculos obseruaturam. Condignum
anc impiis supplicium , & ab ipso
Moyse paulo ante seuere denunti
tum. Deuteron. 28. num. 66. Dabit tibi
Dominus H, cor pauidum, est deficienter
oculos ; Ur animam consumptam moreo ,
ct erit vita tua quasistendens ante te. ld- est, veluti ex tenuissimo filo pendula, ut perlevi agitatione venti , castan, ruinam,& mortem extimescas. Ti-bis nocte,cst die ct no credes vitae tuae. ld- est,ipse primus actum iam de te pro sus exi stimabis,) Mane dices, quiae mihi dei ve ferum ' s' vessere , quu mihi det mane Propter cordiae tui formidinem,
De hoc terrore diuinitus iniecto, ars quem solet Deus impiis , tanquam praecursorem hostilis occidionis immittere, legimus,Exod. 2 3.n. 27.γωγ rem meum mittam in Praecursum tuum,
2 Mcidam omnem populum. Leuir. 26. n. 3 6. Dabo pauorem in cordibus eorum, in regionibus hostium, terrebit eos senissussi' volantis, ct ita fugient, quasi o
dium , eadem nullo persequente. IO Q. a. num. II. Pertimuimus , cst elanguis cornoffrum. Et cap. s. numero I. Dissolutum est cor eorum. Et cap num. s. Pertimuitque corpopuli, ct in far aqua liaquefactum est. Et cap. I θ. numero IO. Conturbauit eos Deminus a facie Issaei, contriuitque plaga magna. 2 Paralip. 2 . numero χ9. Irruit autem pavor Domini , circ. Lege Serarium in cap. I O.
Iosue Uraest. 8. 3c s. Detrium Adag. ' ij Pinedam ad illa verba Iob. x s. numero. 2 2 .Non credit,quod reuerti possit de tenebrit ad lucem , circumstectans indurvi gladium. Et Lorinum Sapient. 17. numero IO. t- - timida m-quitia.
Nulli vero sexui, nulli aetati par- 2I cendum esse praedicit a crudelissimis
hostibus; nec iuuenem adolescentiae flos , nec virginem decora species, nec lactentem insta etiam seris coin miseratio, nec lenem denique pictasse aut reuerentia iuuabit. Vastitatis extremae, sanguinariaeque , ac lituissimae caedis exaggeratio valde frequens in Scriptura a. Paralip. o. num. II. Non
77쪽
est mi Atus adolestentis , ct vlaginis , ct
senis. Izrem. s I. num. 2 2. Cottidam in te senem, O puerum,ct cviridam in te iuuenem, 'st virginem 2. Machab. i num. 3 .F ant ergo cades iuvemιm,ct sinistrum, virgιnumque, Er paruulorum neces: dc sexcentis aliis locis.
Dixi:ubinam sunt ' Cesseresciam
Sedpropter iram inimicorum H - . lis ne forte sese irent hoctes
stra excelsa, ct non Dominus fecit haec omnia.
hemens insultat io; qualis illa num. 37. Vbi sunt Di1 e rum 1 Solent simili irritione Prophetae acriter premere, dc urgere illos, quos elatos prius rebus secundis, sibique
praefidentes , subito, cum minus opinarentur,exturbatos vident ab ea spe, quam altissimis nixam radicibus, nullis calamitatibus irruentibus conuelli posse arbitrabantur. Oseae I . n. O. Vbi M Rex tum8Maxime nMnes uerte. Isai. I 9.n. 3 2 .mi nunc fiunt sapientes tui cap 3 3 . n. 28. Vbi est litteratus Vbi leguverba ponderanst Nahum 2.nu. I l. Vbi est habitaculum leonum s Hierem. 37. num. I 8. Vbi sunt Prophetis vestri' i. Gorinth. I s. num. s s. Vbi est mors. ω- floria tua λ ubi est mors , sitimulus trivi Dei itaque verba sunt gratulabundi, dc exultantis de impiis, ac rebellibus non deuictis modo , sed omnino deletis, Sc infra mortuos amandatis, ut ne leuiter quidem impressam vestigium in terra relinquatur , quod eorum extinctam iam memoriam possit reuocare. Hoc enim etiam supplicio se affecturum impios, Deus saeps minitatur; Exod. II. numero ΙΑ. Delebo enim memoriam Amalec Fub ca- D. Iob. I s. n MNero i7. memoria Iduupereat de terra. Sic, Psallax 3 3. num. II. Psalm. io 8. numero I s. Sapien-S τ in hoc loco inter Editio- - 1 l7nes nonnulla varietas,sed quae facili negocio in concordiam adducatur: eo labore,quia per functus
est Agellius, lubens supersedeo ; illud
potius, dc mentem, dc assectum rapit; benignissimum Parentem tam facile flecti admisericordia, Sc qui fixo decreto statuisse videbatur, sceleratos filios funditus exscindere , rationum momenta quaerere, atque excogitare, quibus ad condonandum supplicium, quo ipse sua sponte propendebat,magis,ac magis inclinetur. Minime probo, quod probari via 2 I 8 deo oleastro hic, iram active sumi, idemque elle ac prauocationem, seu irri- . tationem iuuino iracundiae. Magis consentaneum est Scriptura: stylo; ut benignissimus Deus, δc ad miserendum propensissimus , ex intimo illo amore, quo prosequitur suum populum, cum illum nimis iracunde, acerbe, praetorque modum vexari videt ab intestissimis hostibus, totis visceribus
commoueatur.Sensus itaque erit,merentur illi quidem haec supplicia ; at quia virga furoris mei, id est , hostilis
exercitus modum in puniendo non
scru1bit, iracundia , siue ut hic scite extulit Tigurinaὶ Ferocia longius cfferetur , transilietque , quos ego praescribam, terminos, naal O pCe
78쪽
nam differre, quam immoderatam dius, signis cantius , & durius Muta,
.ai 9 Extant maxime illustria apud Prophetas huius clementiae testimonia. Isai. io.dicitur Astur mirgasuroiu Domini ad plecte dum suum populum, additurque num. 7. I eautem non sic amquod Vulgatus vestem , sue caten.ta transferre solet, duri stimumque oppressiobis iugum,& virga paternae
correctionis in ferreum vectem commutata significatur. Atquς haec est prima ratio ducta ex 21 I
bitrabitur Ur cor eius non ita exi L nabit, saeuitia , & scrocia inimicorum. A lte- sed ad conterendum erit cor eius, ct ad ra, licet ad eosdem etiam hostes quo- internecionem. Vbi verbum Samad, dammodo spectet, tamen intimius quod Latinus vertit,conterere, proprie Deum ipsum attingit ; cuius honor significat, differdere, ct abolere , ut ibi agitur, cuius nomen, periculum cst, Foretius obseruauit. Itaque Assyrio- ne per summam insollantiam violerum Rex,quo tanquam virga volebat tur. Illi eni in victo , atque deleto Deus populum emendare, correctio- Dei populo , tantum aberit, ut agnonis modum excessit, nec leuiter a fili- stant Dei supplicium illud esse, gere, sed fundi rus perdere in animo per ipsos , tanquam per administros habuit , propterea dc ipsa virga con- suae iustitiae, atque seueritatis , exa- fracta,& in ignem proiecta est. ctum, ut potius insolenter efferantur, Isai. IA. num. s. Contrivit Dominus de illato excidio magnifice se iactent,
baculum impiorum , virgam Dominan- totamque cladem potentiae suae ar-1ium , caedentem populos in indignatibne, rogent,vel suis falsis numinibus ascri- plaga insanabili , subqcientem in furore bant. Habac. I. num. I 6. Super hoc LIa- gentesseseq1ιentcm crudeliter. Luculen. buur, er exultabit ; propterea immolabit
ter satis virgae ferocia describitur, Za- fagena sua, T suriscabit reti suo: videns
char. I. num. ΙΑ. Zelaim sιm Hierusa scilicet Nabuchodonosor omnia sibilem, 2 Sion et elo magno sidcst,angor in . ex animi sententia succedere,Iudaeos, timis sensibus , urbem mihi carissi- velut pisces sagena conclusos , a se in nram tam indigne tractari : doleo ve- captiuitatem abduci, fortitudini suae, heinenter, tam crudeles aduersus eam dc industriae militari, victorias omnes extitisse Chaldaeos) Et ira magna ego aeceptas referet, trophaea sibi statuet, ascar supergentes opulentas , quia ego titulos eriget, imo insolentissime cla- iratus sum parum, ipsi vero adiuuerunt tus in tam velanam dementiam pro- in malum. Vbi congruentissime Hie- labetur,ut etiam diuinos sibi honores ronymus. f Nunc irascitur super gen- concupiscat. Isai. IO. num. I . Quom tes, quod ipse tradiderit eos ad corri- d. si eleuetur virga contra eleuantem sie, piendum, illae vero saeuierint in tradi- oeci .Porro erudite probat Deiriustos. Hic ut filium a paedagogo volue- Adagio 78 in arcano sermone, hanctit emendari, illae ut hostem interfi- superbiam,& arrogantra,manu excelsia, cerea . punire conatae sunt.J quasi pio uerbiali locutione denotari. Huc etiam spectant verba illa pa- Sed non hic consistit hostium su- ternae pietatis, consolation Iique ple- perbientium , de prae victoriis temerenissima. Nahum. I. num . ia. Affixi te, exultantium insolentia. Parum .est, ct Non assigam te vltra, Ur nunc conte- prosperos sibi Merum gestarum euen-ram virgam eius de dorso tuo. Non enim tus attribuere , nili etiam ipsi Deo subest ibi Hebraice vulgare illud uir- procaciter insultent, ac petulanter Il-
gae nomen Sebet , sed aliud gran- ludant, perinde quasi suum populum
79쪽
ex eorum manibus eripere , liberareque non possit. Hinc crebrae illae astinctis viris ad Deum effusae preces Piu.78. num. 9. Propitim esto peccat nos Tris Propter nomen tuum. ubi Agellius ; ne tui nominis, ac potentiae existiniatio apud caeteras gentes Periclitetur ne forte dicant in Gentibus,ubi est
Deus eorum' Sic Ioclis. 2. num. 17. dc Psalla . AI. num. II. Huic atrocissimae
illae blasphemiae a superbissimo duce
Rabsace contra Deum i plum petulantissime iactatae. Isai. 36. num. 2 O. &6. Reg. i 8. num. s. dc 2. Paralipom. 3 2. num. ι T. Sicut Dy gensium caeterarum non potuerunt liberare populum suum de manu me.ι sic ct De IM E et echiae erue re non poterit populum siuam de manu M. Hinc denique mantissimae illae querelae streinussimi ducis .Iolue cap. 7.la. 8. Afi Domine Deus, quid dicam, videns Gnaelim hostibim seras terga vertentem3 Audiant Chananaei in omnes habitatores terea, er pariter congloba s ci cumdabunt nos,atque delebunt nomen nostrum de terra; ετ quid facies magno nomini tuοὶ Q si dicat : homulorum quidem nomen penitus era ingui, nihil fortasse referat. Tuum Vero nomen , 5 sui mne Deus, quod omni veneratione celebrandum est, non modo debita gloria, Sc honore fraudari, sed etiam conuiciis lacerari blasphemiisque proscindi ,eiusmodi est,ut nihil exitialius,& luctuosius,ne cogitari quidem possit. Et tamen ita sine dubio eveniet, li tua perstet ira, s tuo
nos deleras patrocinio. Dicent cnim gentes, quod iam olim in simili causa scriptum reliquit Moyses, Num. q. num. i6. Non stoterat introducere popu
lum in terram , Pro qua lis uerat.
Et Exod. 3 2. n. i 2. Ne quaeso dicant 1 Egypt . Castide
Nu MERUS XXVIII. Gens a que consilia esio sine
prudentia,L v c T v A T, si ita loqui fas 11 . M 1 est,) diuinus animus, dc in
do ex insita clementia ad misericordiam inclinat, modo lacessitus,Bc exulceratus iniuriis caulas iustissimae indignationis,memoria, & cogi ratione refricat , 8c ad sumendam vindictam exardescit. Oseae. I i. n. 8. Quomodo dabo te Ephraim Eleganter exprimit affectum fluctuantem Dei. Quid de te faciamὶ Quomodo te tractaboi Protegam te Israeli Num de sensionem tui , patrociniumque susci- .piam ὶ Num impendentes tibi, atque adeo iam iamque instates ob tua scelera, clades propulsabo3 Quomodo dabotesicut Adamad ponam te,ut Seboim An potius edam in te seueritatis exemplumZPuniam te,quemadmodum obscoenissimas illas urbes, praepostera libidine commaculatas , quae de cael ita stae conflagrarunt Quid aliud,quaeso, tua postulat impietasionuermn est in me cor meum eariter comurbata est paenitudo mea. Vbi Hieronymus. Rursum paretis affectu misericordia vincitur, & austeritatem iudicis pietate
mitigat Patris J Non faciam furorem
ire meae iracundiam meam, quamuis merito ad supplicium erumpentem,
coercebo. Hoc ipsum illud est, quod
legimus a. Reg. l4. Nec vult Deus perire animam, sed retractat coguans,ne penitus pereat. Quasi dicat: per otium accurata cogitatione perpendit, fiunctuat, ac se ipsu subinde reuocat. Tigurina. Sed omnino cogitat, ut non rej-ciat a se, qui relemia est. Illum etiam, quem merito reiecit,rursus retractat, quemadmodum reuocet. Non est dissimilis praesens locust 1 aflechebatur Deus versu superiore ad . condo'
80쪽
condonandum supplicium illi populo ; nunc rursus ipsitus caecitatem , Scinsipientiam exprobrat. Gens inquit est absque consilio. Hebraeace. Periens tan- Idys. V atablus, perditi consit, , ct sine prudentia: nihil mirum , si prudentia careat gens, quae consilium abiecit. Imo ut quisque sapientissimus est, ita aliorum consilio libentissime paret. Sic monuit Ietto Moysen , exquisita praeditum sapientia, Exod. 18. nu. 19. furi verba mea , atque consilia , ct erit
Deus tecum. Prouerb. I s. numer. I O. cui agunt omnia cum consilio, reguntur sapientia. Et cap. 2.numer. I l. Consitium
custodiet te. Eecles 3 2.nuin. 24. Fibsime consilio nihil facias, er post Dolum non poenitebis. Sed in dubia, & ancipiti deliberatione , primarius consiliarius adhibendus est Deus: ille in primis est humiliter consulendus; ab eo summis precibus exquirendu consilium. Psal
I s. num .7. Benedicam Dominum, qui
tribuit mihi intellectum Hebraice. --sam. Vertit propriissime Hieronymus, qui dedit mihi consilium. Psalm. I I 8. numer. 66. Bonitatem. disiciplinam, scientiam doce me.Hebraic&TM raham; bonum consilium, ct scientiam doce me., Vide Mercerum in suo Thesauro col.
8 o.& eodem Psalm. II 8.nu. 24. Consilium meum iustificationes tua. Hcbraico. Etiam 16timonia tua, deliciae meae,
viri consili, mei. Tigurina. Consitari
mei. Non potest non maxime salutare es se consilium, captum una cum talibus consiliariis.16 Atque haec dicta sint, ut communis grauissimorum interpretum ex plicatio fulciatur, haec verba de Israelitico populo intelligentium : mihi enim series ipsa contextus videtur Cxigere, ut quae deinceps ad finem usque Cantici iactatur minae,supei bis
illis Israelitici populi direptoribus
intententur,ut nainutatim in singulis.
versibus exponemus. Iam vero,Vt uno verbo praeientem expodiamus , quae
maior inscitia,vel amentia potius effepotest , quam sibi partas victorias arroganter ascribere, & altitano Deo, tanquam impotenti protegere suum populum.atrociter insultare
Vtinam saperent, se dite silerent,
E R ii E N D E inexhaustam Dei 11 benignitatem, ea videlicet,ne blasphemiis quidcm tam conis tumeliosis, tu execrandis , potuit exhauriri. Adhuc saniorem illis mcntem exoptat ἱ ipsorum quidem commodo magis , quam honori prospiciens suo,ut res pisccntes nimirum
impendentia sibi supplicia declinarent. Vere piissimus omnium Parens, qui omnes homines vult salvos flari. t . Timothei. 2. num. . V iiDam,inquit,animaduerterent holtes,irie,lsraelitarum peccatis ita exigentibus , tam graue
supplicium intulille populo, quem in oculis gestabam. Nae illi simul prouiderent , qtud sibi in posterum me- tuendum esset , & alienis cladibus edocti, tandem aliquando saperent. Haec est germana hutos loci intelligentia: quam ex proprietate Hebraicae vocis. Garit confirmaui supra
num. ao. dum exponerem verba illa,. considerabo nouissima eorum.
Latiis imus hic patebat campus mO- 218ralis doctrinae. Sed quia ab interprete Scripturae min huc requirendum existimo,ut communia loca pro concionibus inferciat, digitum duntaxat ad fontes intendam , unde Iantum quisque hauriat, quantum collibuerit. Haec nimirum est nostri mali cause ; haec peccatorum origo per