장음표시 사용
111쪽
XI. us rectae rationis in iure naturali explicando. Duo extrema vitanda. Humana natura fundus es , in quo suas agit radices naturae ius. uui veneficas sius fo-li qualitates ignorant, inepti iunt ad explicanda iuris naturalis dictata . Heterodoxi, Hobbesius , P endor-fus, Tbomasius, ino us , Heinnectus , a revelata doctrina abstra bentes, soli rectae rationi innixi, caeriores Libnicis sunt, quod medicinam unicam morbo ρο- portunam negligant. I florum metbodus Pelagianismum, oe Naturalismum fovet . Errores ab otis evulgati
Uorsum, inquient morosi rensores, quae latius duobus superioribus capitibus disputata sunt Quorsum, pereontor ego, exacta infirmitatis descriptio, antequam definiatur quae medietna infirmo sanando exhibenda sit Fundus in quo Deus iuris naturalis semina sparse, natura humana est, iis gravata mo bis , quos duplici capite indicavi. An non stultus haberetur medicus qui homines immani lue affectos sanare deliberaret, nulla pestis habita, vitione me ipsa stultitia laborant Hobbesius, Cumberlandus. Pu Mopsust Thomasus, Barbeyracus Heinnectus, VVolfius, qui perturbatam, consulam, tractamque societatem humanam, & saevissima originalis eulpae peste sauciatam sanare. qui homines selieex
tranquillosque reddere, aequabili devineire ordine, mutua donare pace, solo rationis naturalis lumine dirigere, superelliose eontendunt. Porro hoc naturae lumen peccatum Originale, omnium malorum principium . nec a longe cognoscit ἰ qui hoc ipsum lumen ab eodem erimine spissis circumfusum tenebris et , adeoque obtusum evasit, ut vel ipsius iuris naturalis non pauca praecepta saepius inexcusabiliter ignoret. Heinc apparere inst istorum hominum insipientia. Verum, ut haeComnia in apricum producam, tribuenda sunt in partes suas. II. Rectae rationis usum adhibendum in ordini scientia esse, etiam revelata. nedum in morali Philosophia, nemo, nisi qui ratione caret, ire inficias potest. Hoc. argumentum suis, ae erudite de more versant Melchior Cano Lib. VIII. de Aetheolog. Daniel Huetius in quaestionibus istinetanis de concordia rationis , ἐν fidei . Animadvertit laudatus Cano, duo in hoc genere suisse extrema, ambo vitanda . Unum
112쪽
Unum eorum qui usque adeo argumentis a ratione ductis addixerunt se, ut , sive disputent, sive scribant, Seripturam sacram prorsus negligant. Fuerunt, suntque qui ipsas theologi eas disputationes sophisticis, ineptisque rationibus transigerem deliciis habent. Alterum extremum illorum est qui solis sacrarum Scripturarum testimoniis omnia definiunt. Illi Petigianismum, isti Qua erismum redolent. Martinus Lutherus, Pseudopatriarcha Scriptorum quos refellere pergo, de qui omnes omnium haereticorum haeresest in unam fecit, subdit idem Cano, camerinam confluere, non modo asseruit, omnem Philosophiam esse Theologo inutilem, dc n viam, sed etiam omnes speculativas disciplinas errores esse . Verum haec, cum praeter nostrum institutum sint, missa facio; illaque' dumtaxat indieavi , ut notum facerem, semper Luthera nos per abrupta , errorumque extrema incedere .
Lutherus semper Seripturas iactabat. Lutherani, quibuscum sermo est , Scripturas divinas omnino negligunt. Negligimus, inquient, in morali Philosophia , seu iniuria naturae scientia tradenda; secus in re theologica . Nec ego inficior , principem loeum Scripturarum auctoritatem in Theologia, secus in iuris naturalis scientia occupare merito debere. At non propterea tantae esseacitaris est lumen naturale, ut se solo reserare vel ipsa dissiciliora iuris naturalis arcana valeat. Homo, eum sit natura sua rationalis, ingenita illi ratiocinatio est . Hac in quacumque disputatione, sive divina, sive humana, sive naturali , sive civili , uti debet ;quin sine. ea disputare in nulla materia valet. Porro, si Theologis ipsis vim ratiocinandi, re rectin rationi x emrcitium concedimus , singulari profecto titulo id vindicamus iuris naturae interpretibus. Exerant itaque Hobbesiani, Pusendorfiani , Thomasiani, V Volsiani, Heinne iani omnes ingenii vires, acuant mentis aciem , solidiora Metaphysicae principia promant in medium. Ad ratiocinandi certamen , di quidem ex principiis naturae, illos pravocamus tantum abest ut istius gene ris conflictum e vitemus. At nos πῖ rectae rationis, doctrina revelata praefulgente, evincimus, caecutire illos, atque turpiter in hac cauta ineptire. Ut vero vitilitigatoribus cavillandi ansam eripiam, quo unice tendat oratio mea exponam portet. Dico itaque turpiter aberrare Iuristonsultos protestantes, qui ut inutilem, di superfluum reiiciunt Scripturarum usum in investigatione naturalis iuris, eiusque difficilioribus arcanis enucleandir. Quare ignoranter non minus ac iniuste SS. Eeelesiae Patribus, & eat scis Scriptoribus improperant, quod a recta tradendaestientiae iuris naturae methodo recedant, propterea quod in subsidium Scripturas sanctas, de sapientum testimonia advocent. E contrario asserimus nos praefata
mnia ad hane it Iustrandam scientiam magnopere utilia, dc valde opportuna esse. Quod autem reipsa valde utile, quod commodum, illud cum M. Tullio, & ceteris Sapientibus in morair acceptione dicimus necessarium. Si quis postea progredi ultra velit, dc disputationem instituere, sit ne doctrina revelata scientiae iuris
113쪽
naturae tradendae simpliciter, & me thaphysice nece saria: quousque humanae mentis vires sibi relictae, & hoc externo divino auxilio destitutae pertingere valeant quid in aliquo raro casu evenire queat, & cetera eiusmodi in controversiain adis ducere : illis haec enucleanda relinquo qui in vanissimis quaestionibus tempus terunt. Mihi sat est adversus recensitos Protestantes evincere , non superiluum &intempestivum, sed quam maxime opportunum, atque adeo necessarium Scripturarum praesidium, quo utuntur catholici Scriptores, dum iuris naturalis praeceptiones interpretantur. Si enim hoc externum lumen negligimus, qua ratione sperare a Deo possumus internam illam peculiarem gratiam , quam Theologi ea tholici ad dissiciliora iuris naturalis areana penetranda necessariam propugnant III. Ut igitur ad incitas redigamus Naturali itas sic enim compellare eos Ici- beta nostros, negabunt ne illi, lumen rectae rationis tenebrarum caligine circum- susum eme Voluntatis infirmitatem, & intellectus ignorantiam si inficientur, contemptione, non ratione vincendi sunt. Omnes ne veritates iuris naturalis comprehendit intellectus, peccati originalis tenebris obscuratus Quid ad haec Si eas comprehendit; nullus ergo hominum saltem sapientum in hoc genere erravit EGrarunt reapse Sapientes , tum Graeci , tum Latini : errant ipsi Naturalistae nostri, contraria inter se docentes, & ru stici si inis conviciis se se proscindentes . Ergo superiori lumine eget intellectus humanus , quo potissimum dificiliora naturae iuris dignoscere praecepta valeat. Pelagiani ne sunt Pusendorfiant, Thomasiani , UUol- fiant, aliique Negant 3 Concedunt ergo mentis ignorantiam, ex peccati labe contractam. Quo lumine ignoratio illhaec pellenda est 3 Non naturali, tenebris septo. Ergo divino supernaturali. Necessaria ergo est revelata doctrina , divinumque lumen in ipso naturae iure recte interpretando. IV. Insipientiam, audacesque conatus Hob sit, Pulandorsit, Barbeyraci , Hein- nec ii, Thomasii, Vol fit, aliorumque Naturalistarum evidentius demonstro auctoritate tum humana , divina. Utramque excludunt Naturalistae nostri. Sar-boraeus in praefatione sua ad Pinendosum, non Patres modo Ecclesiae christianae,
sed ipsos & Graeciae, & Latii Sapientes omnes reiicit . Idem fere praestat Bruckerus. Hi novi Socrates, Platones, Stagiritae, Trima egisti . Tullii aquilonares iuris
naturae scientiam mundo peperere . Porro , ut festiva sar e, dc iucunda levices rum hominum persuasio quantum aberret a veritate , patefaciam, duo adversus illos ex Sapientum auctoritate depromo. Unum, quod itis naturale, cum sit ipsius naturae germen, non aliunde melius, excepta doctrina revelata, hauriri quam e κipsius naturae voce , quam ex hominum consensu , potest. Porro Sapientes istius naturae, Pythagoras, Socrates, Plato, Aristoteles apud Graecos , Tullius, Seneca apud Latinos, plura iuris naturae praecepta una voce interpretati sunt. Insipienter
ergo eosdem audire recusant Sapientes Cimbri nostri. Alterum, quod Sapientes isti iri
114쪽
in gravissimos lapsi errores sunt, solo naturae lumine hominum societatem mode rantes. Alterutrum ergo confiteantur Oportet adversarii : aut solum rectae rationis lumen sufficiens haud esse ad universam iuris naturalis scientiam assequendam. doeendamque; aut semetipsos Sapientes esse, non dicam e caelo delapsos, in naturali iure interpretando, sed infra Deum supra omnes mortales perspicaciores. Secundum concedent illi. At nos tum ipsorum armis eosdem conficimus. Mutuo enim dc ipsi secum pugnant ; & quod unus adfirmat , negat alter . Ipso
rum ergo experimento rationis rectae lumeu caligat in subeundis naturae reo cessibus. V. Denique divinae revelatae doctrinae auctoritate Naturalistarum insipientiam, atque ineptissimam tradendae iuris naturalis scientiae methodum patefacimus . Ecclesiastes cap. m. Mundam tradidit disputationi eorum, ut non inveniat homo opus
quod operatus est Dens ab initio usque ad finem. Sed, missis pluribus istiusmodi testimoniis, unum affero ex III. Reg. cap. m. vers. 7. & seq. Et nunc, Domine Deus, tu regnare fecisti servum tuum pro David patre meo : ego autem sum puer parvulus , ἐν ignorans egressum, is introitum meum . Et femus tuas in medio est populiquem elegisti, popula infiniti, qui numerari γ supputari non potes prae mustitudine. Dabis ergo servo tuo eον docile, ut populum tuam iudicare possi , , discernere inter bonam is malum. avis enim poterit iudieare populum istum, populum tuum bunemuisum P Placuit ergo sermo eo ram Domino, quod Salomon postulasset huiuscemodixem. Et dixit Dominus Salomoni r Quia postulasti verbtim hoe , is non persi tibi dies mustos, nec divitias, aut animas inimicorum tuorum ; fed postulast tibi sapientiam ad discernendum iudicium : ecce feci tibi fecundum sermones tuos, is dιῶ νibi cor sapiens is intemgens, in tantum ut nustas ante te similis tui fuerit, nee post te surrecturus fit. VI. Salomon a Deo petit, non mysteriorum fidei , non arcanorum praedestinationis, & reprobationis, sed regendae, moderandaeque Hebraicae societatis scientiam. Cognovit Salomon humanum ingenium, & quam sint illius Uires imbecilles , inquiens Eccles r. Cunct.e res discites : non potest eas rimo explicare sermone. Idque repetit Sap. i κ. Cogitationes mstr talium timidae, b inceri e providentide noxae. Corpus enim, quod corrumpit r, curaum animam, Θ:terrena inhabitatio deprimit fensum multa cogitantem. Animadvertit Melchior Cano ipsum Aristotelem hanc eamdem veritatem, experimento, intimoque sensu edoctum, declarare. Prudenter quippe inquit, mentis nostrae aciem non aliter ad ea quae manifestissima sunt , caligare quam noctuae oculos ad fulgorem solis . Nec opus est ut si siore oratione pandamus quam infirmi sint ingenii nostri conatus, quam angusta , fluxa , ct infidelis memoria , quam impeditum, retusum, di obscurum acumen. Et tamen licet haec omnia vera sint, nihilominus T aturalistae aquilonares voce si raptoque Christiani
115쪽
Thomasii clamant Ioc. laud. cap. I x. num. 7. Scriptura sacra scopum esse felicit iem futuri faeculi ; doctrinam autem moralem , is totam iurispνudentiam intendere saltem VERAM felicitatem vitae praesentis. Quod paganus Aristoteles huius vitae felicitatem in mente, quam infirmam lassiis est, contemplante veritatem, seu beatitudinem temporalem locaverit, graviter utique e Navit, cum experientia oppositum sentiret; at, quod Naturali e , Thomasiani, VvOlfiani, He innectani, lumine christianae fidei in baptismate persus , dc evangelicam legem profitentes , veram felicitatem praeteritis vitae in iuris naturalis meditatione . cognitioneque constituant, error est eiusmodi, qui istorum hominum indolem manifestat. Neminem Salomoni senilem surrecturum Deus revelavit. Sed ecce plusquam Salomones sunt Pusendor fiant, & V Vol fiant. Scientia se destitutum declaravit Salomon, quae satis esset ad angustam Rempublicam Iudaicam moderandam . Adversarii autem nostri solo rectae rationis lumine universam totius humani generis Rempublicam se diri
gere , & quidem irreprehensibili ordine , ostentant. , atque Iactabundi gloriania
VII. Ut iam supra animadverti, ipsi Ethnicorum Sapientes humani ingenii imbecilialitatem agnoverunt. Quid itaque Patres omnium saeculorum veritatem eamdem eo firmantes, reseram Pauea tantum ex Augustino. dc Thoma delibabo. S. Augustianus Lib. II. de peccati merit. & remisti cap. v. Sicut corporis oculus non adiuritur tace, ut ab eadem luce clausus aversu ue discedat ἐ ut autem videat, adiuvatuν ab ea; neque Me ominino, nisi illa adiuveris, potest : ita Deus, qui lux est somisis in
cerioris, adiuvat nostrae mentis obtutum.
VIII. S. Thomas Aquinas Lib. IV. com r. Genti eap. lit. Patitur autem communia ter bumanum genus diversas poenas is eονρον es, is Dirituules .... Inter Dirisu os autem est potissima debilitas rationis, ex qua contingit quod homo di ulter H venit ad veri cognitisuem , is de facili labitur in errorem, is appetitus bestiae, omnino superare non potes , sed multoties obnubilatur ab eis. Similia habet a. a. quaest. II. art. 4. Humana ratio in rebus divinis est mustum deficiens : euius signum est, quia FbiIosphi de rebus humanis naturali servestigatione perscrutantes in multis Graverunt, ἐν sibi ipsis contraria senserunt.
tionem, audiant ipsum Platonem in Phaed. pag. 8 s. edit Ser. sic loquentem .si Nam is mihi quidem, SOCRATES, aeque ae tibi videtur de huiusmodi rebus certam,
is ratamque cognitionem habere , aut esse earum rerum quae mullo modo fieriis possunt, aut certe quae cum summa dissicultate contingunt. . . Hoc vero unum
is illis in rebus studiose est elaborandum , ut aut dis eamus quomodo haec se ha-- beant, aut inveniamus ; aut si hoc fieri non potest , humanarum saltem rati δε num, ea quae melior, firmiorque , idest quae minus refutari possit, delecta, et D quasi
116쪽
a quasi insideamus, ut illa tamquam rate Vecti vitae istius perieula , dissicultates ri que enavigemus ; nisi quis Possit certiore , tutioreque modo, firmiore videlicet
se vehiculo, idest divino quodam verbo traduci, atque transmitti &c. Divinae revelationis necessitatem Platonem recensitis verbis docere fatentur eiusdem Interpretes ad iuris naturalis sublimiores veritates cognoscendas . Et hane ipse revelationem ardentibus votis expetebat , ut evidenter constat ex dialet. a. ALCIB. par. 1so. ἐγ Is r. Eit. Ser. ubi Socratem, & Alcibiadem sic colloquentes introducit. socR. Necessarium est igitur expectare, donec quis discat, quo animo On erga deo , ἐν erga homines essς oporteat. ALC. Ecquando vero tempus illud erit, SOCRATES ZEt quis i ud docturus est ρ Lubentissime enim viderem hunc bominem, quisnam isto M. SOCR. me illa es nimirum qui de te curam gerit. Sed .mihi videtur quemadmodum ait Homerus Minervam Diomedi caliginem ab oeulis semovisse:
Scilicet ut recte norit Divumque, bominemque: Sie oportet te, excussa ea qus oculis suis nunc obversatur , caligine, propius ocul rum aciem ad eam rem admovere, ut possis novisse malumque, bonumque. Hune enim
id quidem p tum esse videtur extra tuam potestatem . ALC. Auferat Me caligia nem , sive quid a iud voltierit . Ita enim me comparavi , ut nibia eorum quae ille imperaverit, subterfugiam, quicumque tandem fuerit vir illo , dummodo melior sim evasurus. SOCR. Atqui ἐν illa mirifico quodam erga te est affectus animo. ALCIR. Ad ilud igitur usque tempus operae pretium fuerit differre sacrificium . SOCR. Et
recte tu quidem 2 ala enim tutius videtur quam ut tanti periculi aleam subeas. Pl to , Socrates , Alcibiades , dc ceteri Ethnicorum Sapientes tenebrarum caligine undique circumsusos in investigatione naturae iuris sese fatentur : idcirco necessariam divinam lucem esse ad eiusmodi tenebras dissipandas docent , de eadem se persundi enixis precibus implorant. Pusendorfius, Thomasius, ceterique Iurisconia sulti protestantes e contrario, Socrate, Platone, Alcidia de doctiores, sapientioresque supra tenebrarum chaos conlii tuti ita toti eoruscant , ita undique resulgent, ut, reiecta quacumque caelesti divina aue revelatione, valeant vel sublimiora iuris naturae arcana propria mentis ratione sola luculentissime reserare. X. Paucis omnia perstringam. Lumen intellectus humani caligat in ipsa veritatis naturalis meditatione . Quid , si veritas haec ad morum reformationem pertineat Hoc in eventu concupiscentiae , humanarumque appetitionum lutulenti vapores, atque spissae tenebrae obnubilant rationis lucem : impotentis voluntatis impetus secum abripit mentem, illamque in caliginoso carcere sepultam detinet. Pu-fendorfius, Thomasius, Cumberlandus , VVolfius, ceterique naturae iura interpretantur, ut homines imbuant, dirigantque in Deum, in seipsos, in proximos . Duplici ergo ratione lumen intellectus humani severi superiori lumine debet, & propterimentis infirmitatem in ipsa abstracta veritate investiganda, di propter mutuam il-
117쪽
Iam coniunctionem voluntatis cum concupiscentia, ceterisque pugnantibus appetiationibus. Adhibeatur utique mentis oculus in iuris naturae investigatione : intendatur intellectus acies , rectae rationis sax Praecedat, subeat naturae recessus toto virium conatu; verum , cum passim sinus occurrant tortuosi, anfractus obscuri, quos mentis oculus non discernit, tum lux doctrinae a Deo revelatae affulgeat necesse est, tum caelesti lumine mentis nostrae tenebrae dissipandae sunt.
CAPUT XII. emariorum sopbismata prosigantur.
I. Uo pertinet tam altius exaggerata oratio ν An haec duo lumina , revelationis. & rationis, separari nequeunt Individua ne haee sunt Porro, si separantur reipsa, quae lex cogit ut illa nos semper in disputationibus coniuncta adhibeamus Mens nolira est , inquit Pusendor fius in Eride Scandica ad lectorem adversus Sechendor sum, quae ius universale ex principiis lumine rationis cognitis arcessit. Lumen istud cunctis hominibus opportunum, atque ad moderanda omnium hominum inter se ossicia , nullo habito religionis discrimine , sat est. Quo iure media in Iuce exposito, cuique licet, quae sua religio, sive christiana, sive iudaica docet, eidem superaddere. Nos non solos alloquimur Christianos, sed omne prorsus humanum genus. Innumerae sunt nationes quae doctrinam revelatam ne agno.scunt quidem, nec eam admitterent , si eisdem manifestaretur . Quid itaque relia gionis christianae interest, si doctrina natura prior eadem religione, nec ei adversa, vel repugnans, sed amice potius cum eadem conspirans , tradatur iuxta nativam suam indolem , quin aheretur, aut particularis reddatur per assumptas e christia uis religione Dpotisses, quas alii non Christiani ignorant, aut non agnoscunt, immo eae ius Christianis aliqui in dubium revocant , quibus tamen universali iura utique opus est. Verba sunt Pusendortii loci eis.
II. Adversus hoc Pusendoriit systema scripserunt, ut indicavi supra, praeter alios Valentinus Alberti , dc Sechendorfius , similiter Lutherant . Assentiuntur isti, ut iuris naturalis decreta deducantur ex solis principiis quae recta ratio suggerit, abia trahendo a doctrina relevata, dum Ethnici , secus dum Christiani imbuendi sint. Quam distinctionem propulsare ibidem Pusendorsus studet . Divina Scriptura, in quit, principia. aut disciplinam iuris universalis non tradit; quin hanc disciplinam
supponit. Quapropter S. Paulus Rom. I. Ο 2. gentes arguit , quod flagitiis cum recta ratione pugnantibus se inquinassent; quod legem, eorum cordibus inscriptam, ita vitiorum caligine obscurassent, ut vel ipsum Deum verum inexcusabiliter ignorarent. Porro Ethnici isti argui iure nequeunt ob violatam naturalem legem , ex prin-
118쪽
principiis doctrinae revelatae minime cognitam . .Quid quod ius civile Romanum, euius in magna christiani orbis parte usus invaluit, ab Ethnicis conditum primum est Nec cohaeret, subdit Pusendorfius, ratiocinium istud. Turcae, & Ethnici non legunt nostros libros. Ergo ius universale non est aptandum ad captum omnium gentium s sed superstruendum est hypothesi, quae a magna parte generis humani non agnoscitur. Non cohaeret , inquit ille t nam artes formandae sunt , & scientiae, prout earum indoles requirit, sive paucos , sive multos lectores inveniant. Tandem ad id quod ultimo loco opponebant Valentinus , & Sechendorsius, hoc Pasendorfit syllema in causa esse cur iuventus verbum Dei fastidiat, atque in pietate frigescat. rei pondet ille, sallium hoc esse , cum aliunde iuventutis pietas a ciscendi , dc foveri queat. III. Christianus Thomasius, Budaeus , aliique communiter victoriam adiudicant Pulandorfio, cuius caussam & ipsi amplectuntur defendendam. Budaeus in Hist natas 36. haec scribit. Ego vero maximopere miror potuisse inter viros doctissmos ullambae super re existere dissensionem. Pufendosas it rum exponebat eseia qui cbrisia-
aras religionis sunt expertes : borum contra instruunt vitam im Theologi , is quotquot naturAE aut integrae, aut restitutae conditionem considerant . iacio itaque fundamento utam, alio hos niti oportet. Recte utique haec a se invicem discernuntur Superiorem ex hoe certamine distisisse P endo Uu n malia evincunt. 1. 37. ibi. IV. Haec omnia sigillatim relatre libuit, ne quidquam nos dissimulasse cIamiatent. Paucis omnia perstringam . Utraque pars , ut ego quidem sentio , erravit Pulandorfit systema re ipsa fallum erroneumque: illud adversarii conatu minus se-lici exagitarunt. Ut Pusendorfianos, Thomasianos, Ide innecta nos , Budaea nos, V Vol- sanosque pressius urgeam , unum dc alterum praemitto , Et primum iuris naturaed reta alia perspicua , dc manifesta omnibus ; alia difficilia, alia difficiliora, alia difficillima, α abstrusissima . Splendida , omnibusque pervia illa de quibus loquitur Paulus Epic ad Rom eap. r. ἐν 2. Haee obiicienda sunt tam Christianis, tum Ethnicis , istorumque Iumine vitiorum horrorem patefacere. Mentis oculus suum exequatur ossicium, penetret iuris areana, quoad vires satis sunt. At, si oculus infirmus, atque caligans est, adiicienda eidem sunt perspicilla : lumen inserius subobscurum fovendum lumine superno, & divino est . Alterum , mentem humanam , seu lumen rationis obnubilatum, obleuratumque reipsa esse, & ad plura iuris naturae decreta cognoscenda ineptum. Hanc veritatem omnes Christiani satentur, ut supra demonstrarimus. Doctrina ergo revelata dc Christianis, dc Ethnicis, & universo generi humano necessaria est ad exactam universi naturae iuris cognitionem. Nec est quod reponas , Ethnicos, Turcasque flocci facere doctrinam revelatam,
Scripturas divinas risu, dc sibilis excipere. In tempestiva responsio haec . Quoniam nunc quaellio haud est, sint ne Ethnici Scripturas divinas amplexuri. Scimus, has
119쪽
ab illis ignorari, & nihili fieri. In hoc vertitur difficultatis cardo: sit ne universo generi humano, originalis culpae labe inquinato, tenebrisque obducto, necessaria doctrina revelata ad difficiliora iuris naturae decreta agnoscenda, ad ordinem istius societatis humanae moderandum Quososto , sic urgeo Pusendorsa nos, V Volsa notaque. Cum aliquam artem docere debeo, silere ne iure valeo aliquod potissimum eiusdem artis instrumentum, vel aliquod principium; tametsi scian a pluribus nationibus illud minime suscipiendum fore i Sat mihi est , evidenter constare, hoc principio, vel instrumento talem scientiam, aut artem egere, ut illud manifestare debeam. Omnes Chiissiant fatemur, caligare humanae mentis aciem in investiga tione iuris naturae, nisi doctrina revelata illus retur. Ideo ne negligenda, silendaque veritas haec est, quod surdi Ethnici audire eam nolint An medicus alicuius infirmitatis curam praescripturus, veram , necessariamque medicinam silentio praeterire licite valet, propterea quod plures aegroti nolint eam suscipere Nonne fatetur ipse Pulandorsus, artes , scientiasque ser mandas esse , prout earum indoles requirit, sive multos, sive paucos inventurae lectores sint 3 Atqui veritas lucule tissima est, & certissima, scientiam iuris naturae, qua regitur humana societas, indigere doctrina revelata. Ergo haec doctrina, hoc caeleste lumen manifestandum
est , sive multi, sue pauci lectores illud suscepturi sint. Numquid Christus omnibus
gentibus suam non revelavit doctrinam 3 Quid ergo tu abscondis thesauros quos nibus communes esse Dominus imperati Utique, dum instruendi Ethnici sunt, a iuris naturae principiis initium ducendum est. At numquid ibi subsistendum V. Ex quibus colligas velim, utramque Lutheranorum iactionem errare . Siquidem Pusendorsus cum suis erravit. quod re ipsa doctrinaria iuris naturae a doctrina
revelata omnino seiunxerit . Valentinus Alberti, & Sechendorsus minus feliciter Pusendor fit errorem profligarunt, quod docuerint, coniungendam doctrinam utraminque esse, dum Christianis , secus dum Ethnicis iuris naturae decreta explicantur r& ad hoc quod attinet, etiam isti hallucinantur. Nam veritas, non uni nationi,
non uni populo , sed universo humano generi manifestari omnino debet . Id s lum verum est , alio modo Ethnicis , alio modo Christianis proponendam veritatem esse; sicut alia via pueri, indocti , rusticique , alia adulti, experrecti, atque
VI. Distincta sunt , ct separata haee duo Iumina , rationis, dc revelationis; at non separatus homo est, qui utroque lumine eget. Quid ergo nugantur Pusendo sani, He innectani, V volsanique , se instruere Ethnicos velle Taceo, quod vix sive Turcarum , sive Ethnicorum aliquis umquam lecturus sit illorum opera . Sed quaero : Ethnici isti sunt ne homines eulpa originali sauciati Doctiores ne isti, eruditioresque Christianis ipsis 3 Christiani utroque lumine egent. Potiori ergo iure eodem indigent rudiores , caecioresque Ethnici . Indigent ; sed illud non recipiunt '
120쪽
Quid inde i Numquid illorum obstinatio a recta tradendae doctrinae methodo absterrere viros doctos debet Aberrant ergo toto eaelo Lutherani Doctos ire dum in exponendo naturae iure , neglecto reVelationis lumine , ad solius recties rationis tribunal omnia vel dissicillima arcana solvenda revorant . Et miranda sane secta ista est, quae, cum olim ubique creparet Scripturas divinas , tu prae sentia easdem fastidiat, earumque usum negligat. Verum areanum istud mcin re,
sera avII. Franciseus Budaeus Lutheranus Inst. morat. P. II. in prolesom. g. ar. laudat eoo salium momini Aserti adversus Pulandorfium ἰ at simul propugnat, Pusendor fiam non errasse. Nec tamen erravit Pinendosus , dum idem ius naturae tantam seundum rationem traderet. Fassus quippe est Pusendorius in praef. Lib. de . e. som. is eire in Theologia morali recte adhiberi doctrinam revelatam. id inteIligit Pusendorfius nomine Theologiae moralis Respondet ipse citi praes s. r. Tortia Theologia moralis babetur, ilii parti Theologiae contradistincta qua credenda exponuntur. Confinia inter ius naturale & Theologiam moralem designat s. s. Hem quidem, inquit, pro auctoritate papali, ac si ab omni errore privilegio aliquo mihi eam rum foret . . sed tamquam radis, eui spartam sibi comm sam pro modulo ingenii ex. nare eordi fit. Nonne opportune hic intruditur auctoritas papalis Sed miseri ho mines, dummodo aurito discipulorum gregi, & tunicato popello ut deridendum repraesentent Papam Romanum , tum dostos effecisse suos auditores, lectoresque
gloriantur. Verum , ut nos intra praestitutam viam consistamus, dicimus, tam
Budaeum, quam P endosum crassa hallucinatione dc se, & lectores deeipere, nugis, ct chimaeris hominum mentes pascere. Theologia moralis, credenda non pro ponit 3 Et ea scientia , quae hominum ossicia moderatur adversus seipsum adversus Deum , adversus proximum , non est moralis Hane scientiam mo rum, seu moralem esse , soli dementes negarent. Vides, viros istos summos . vel ipsas communissimas notiones implicare , ut sucum faciant imperitis Hane moralem doctrinam vocarunt omnes tum Latini , tum Graeci Sapientes . Et quoniam isti doctrinam revelatam ignorarunt, & ex solis rectae rationis prinei- piis morum scientiam derivarunt; idcirco in plures errores lapsi sunt, ut alias diximus, δc dicendum saepius est. Sapientiores ne Budaeus, Pulandorfius, Barbeyracus, ceterique commilitones omnibus Graeciae, & Latii Doctoribus , ut abique do Oftua revelata imbuere homines possinit Pusendorfius iae. cit. F. 6. unum prae aliis discrimen inter Theologiam moralem & ius naturale assignat , quod illa homi nem christianum informet ad aeternam vitam comparandam; istud vero bomiηem formet, proat baxe vitam cum aliis sociabilem exigere deboat. Cedo. Solo iuris naiaturalis lumine essicere ne vales in hac vita hominem honestum, civem sincerum, sortem, fidelem 3 Homo a te imbuendus commer titius ne est, an verus, qui ex-