장음표시 사용
241쪽
fc volitionem finis praesupponat, nihilominus illa est a qua plurimum pendet sue- cedentium actionum honestas de sanctitas. Haec est sax quae praelucet , quae tenebras dissipat, quae, veluti sol, aliis ossiciis lumen , & persectionem communicat. Heinc est quod daemon, quod praestigiator amor nostri omni versutia eam lacare conantur. Quoniam superbiens, aut insolens intentio ipsa bona opera corrumpit; quemadmodum. Opera prava quamcumque vel sanctissimam intentionem inquinant Monitum ergo S. Bernardi Lib. de praee . is dispensat. cap. xiv.. alta sinmente repositum .. Ut interior oeulus vere fit fimplex ,. duo illi esse arbitror necessa-νia, earitatem in intentione, in electione veritatemia Nam , si bonum quidem LILgat , sed veritatem non eligat; babet quidem zelum Dei, sed non secundum mentiam. Et nescio quemadmodum iudieio veritatis vera esse possit eum falsitate simplieitas iamlens denique ad veram discipulos instruere fi heitatem, magistra veritas , Estote, inquit , prudentes sicut serpentes, dc simplices sicut columbae Praemisit ergo, prudentiam, sine qua neminem satis esse posse simplicem sciret. Quomodo denique vere simplex erit oculus cum ignorantia veritatis ut vero vera diei potes simplieitas quam simplex ignorat veritas H Scriptum est enim : Ignorans ignorabitur. Patet ergo laudabilem illum, a Domino laudatam fmplicitatem , absque bis duobus non esse honis, benevolentia, atque prudentia', ut oeulus videlicet eordis non solum pius, qui
falsere 'olit, sed i eautus fit, qui falli non posse. Impensius . hane meditari caelestem doctrinam vellem illos. qui piis, rectisque intentionibus plenos sese iactant; sed semper, aut frequenter in electionibus deficiunt. Preces Deo landunt, ut simplicitatem intentionis dirigat ; sed. quam illi habent, non quam Deus immittit .. Orant ut Deus semetipsos ita suscepta deliberatione- defigalia Resipisce, & dn in deprehendis electionem cum veritate pugnare ,. intellige salsam. esse intentionem tuam, quam ignorantiae praetextu inepte excusare studes Quoniam ignorans igno-eabitur Si lumine caelesti perfusa intentio tua seretia totum opus lucidum esset .. Falsa est intentio ia Ergo totum negotium obscurum, reputatur ia Heinc quoque collige quam turpiter illi aberrant qui eum falsitat2 bonitatem: moralem, veram com
242쪽
De actuum bumanorum moralitate. Vera i lius moralitatis notio. Error Pufendorfit, moralitatem constituentis in imputativitate, castigatur.
I. π π Actenus de voluntario, dc libero , quae sunt fundamenta & principia en)T1 ficientia actuum moralium, disputatum est. Heine consequitur distutiendam nunc esse istorum actuum moralitatem . In quolibet morali actu quatuor dictinguuntur, esse physicum seu naturale, voluntarium, liberum, morale. Tria prima iam explicata sunt; quartum explicandum remanet. Ut vero facilius, dc distinctius id praestemus, variis quaestiunculis rem totam dispiciam. II. Quaest. I. Sita ne est in libertate, aut denominatione aliqua extrinseca , actuum humanorum moratitas e Resp. Communis sententia est, necessario quidem libertatem moralitatem praecedere , tamquam eiusdem fundamentum , & caussam esse ctricem; secus in eadem sitam esse istius essentiam . Quod debeat praecedere, patet. Quoniam actio quae non est libera , nequit moraliter bona esse. , aut mala. Actiones quippe necessariae hominum dominio non subiacent ; atque adeo nullam praeter physicam bonitatem habere valent. Porro quod in libertate non consistat humanorum actuum moralitas, similiter evidens est. Siquidem actus idem , invariata libertate, duplicem induere moralitatis speciem potest . Quis occidit maritum , ut adulterium perpetret cum eiusdem uxore, duo crimina committit eadem & unica libertate. Si in hae sita moralitas esset , unicum , sicuti unica est libertas , non duo peccata scirent. Tandem denominatio extrinseca quid rationis est. Ergo in eadem consistere moralitas nequit; cum haec quid reale sit, nemine cogitante, actui morali inhaerens, ut infra evidenter palam fiet. III. Quaest. II. Moralitatis notio fita ne est in ordine , ἐν conformitate ad regulas morum e Resp. Adfirmat S. Thomas , & communiter graviores Theologi . Inquit
enim Angelicus I. a. quaest. xv - artag. Actus humanus, qui dicitur moram , ha
bet speciem ab obiecto relato ad principium actuum humanorum, quod est ratio. Unde,s obiectum actus includat aliquid quod conveniat ordini rationis , erit actus bonus
secundum suam speciem - Hoc idem repetit quaest. x I x. art. I. ad 3. Bonum per rati nem repraesentatur voluntati, ut obiectum : is inquantam cadu sub ordine rationis. pertineι ad genus moris, O causat bonitatem moralem in acta voluntatis. Ratio enim principium es humanorum , em moralium actuum . In hoc itaque officiorum ordine ad obiectum , morum regulis circumscriptum , sita est moralitatis ellentia. Quae sint morum regulae, mox dicam. Hic ordo, qui etiam dicitur tendentia, & habitudo
243쪽
1os LIB. I DE JUR E NAT. ET GENT . oee.
tudo, realis est , seu actus ipse suapte natura consormis, aut dissonus legi aete nae, de rationi est. Disputant Theologi , num transcendentalis, an praedicamenta- Iis relatio dicenda haec sit . Sed haec disputatio inter illas reiicimus quae nullius
momenti sunt. Communiter docent efie relationem transcendentalem.
extrinseca, & remota, videlicet lex aeterna. Altera proxima, & intima, quae in ipso residet homine, nempe mentis ratio. Ita docet S. Thomas I. a. quaest. lxx I.
ast. 6. Habet autem actus humanus, quod sit malus ex eo quod caret debita commeniasvrat. ocle. Omnis autem commensuratio cuiuscumque rei aιtenditur per comparationem ad aliquam regiaam, a qua fi divereat, incommensurata erit . Regula autem Nolanistatis humanae est dupsex : una proιnqua, is homogenea, scilicet ipsa humana ratio; elia vero est prima regula , scilicet sex aeterna , quae est quasi ratio Dei . Haec S. Thomae ctctrina suapte natura evidens est. Regula moralitatis firma , immobilis, omnique carens desectu si oportet. Porro sicut solus Deus est primum principium sne desectu in rerum productione ; ita est prima regula cuiusque moralitatis. Quam doctrinam exornat hac similitudine idem S. Thomas cita quaest. lxx I. art. 2. ad 4. Quidquid est contra rationem artificiati , es etiam contra naturam artis, qua
furtificiatum producitur. Lex autem κιerna comparatur ad ordinem ratiovis humanAE .
Aut ars ad artificiaIum . Unde eiusdem rationis es, quod vitium is pereatum D contra ordinem rationis humanae, is quos sit contra legem aeternam. Unde Augustinus dicit in m. de lib. ariatris east. xv. quod a Deo habent omnes naturae, quod naturae sunt : is imantum sunt mitiosae, inquantum ab eius, qua factae sunt, arte discedunt. V. Haec aeterna lex rationem nostram dirigit, & lumen signatum super intellectum humanum est quidam radius, sive participatio eiusdem aeternae legis. Porro lumen istud , sive dictamen rectae rationis est proxima di immediata operationis inostrae regula. Haec quippe est divinae providentiae dispositio , ut sicuti caussis secundis vim ad agendum communicat, & cum eisdem producit essectus I ita quoque lumen suae aeternae legis hominibus impertiat, quo moderari proprias valeant actiones. Lumen istud, universale respirens bonum in communi, applicatur per practicum conicientiae dictamen ad operationes particulares, ut fusius explicabimus in disserti de conscientia. VI. Quaest. IV. An moralitas actionum confistat in imputativitate ρ Resp. Samuel Pulandorsus Lib. I. de rure nat. Θgent. ev. v. constituit actionum moralitatem in imputativitate , inquiens s. 3. is Formale actionis moralis consistit in imputativitate, is ut ita loquar, per quam effectus actionis voluntariae agenti potest imputari ...is Unde facile intelligitur, caussae moralis, proprie ac stricte loquendo, formalemia rationem in imputatione, sed ter naliter spectata, consistere . Est autem dc hoc
244쪽
is habeat rationem formae positivae, ex qua radicaliter affectiQnm, proprietates, reri consecutiva eiusdem resultant..
VII. Non ideo signavi verba, imulativitatem, termi siter, radicaliter, ut locutionis barbariem Pufensors improperarem; sed ut paullulum, measione data, vel licarem sa perdas non paucos. qui, di m in Scholasticis nostris voces minus otiam barbaras legunt inflatis buccis conerepant , Scholasticorum barbariem exa aera nates. P e .dosi error . di quidem crassus , resellendus est; s tamen consutationa eget, eum sponis sua salsitatem prodat. Siquidem cuiusque rei natura de essentia primum 4n ea locum tenet; & cetera consectaria sunt. Porro prius est quod actio bona. aut mala moraliter sit, quam quod alicui imputetur sive ad praemium, sive ad poenam. Cur, quae , ad me nam homini imputas actionem hanc Quia mala, quia divinae, vel humanae legi adversa. Ergo prius est quod actio sit eonsentanea. aut dissentanea legi. quam quod sit homini vel ad mercedem, vel ad supplicium linia tabilis. Verum hic P endoini error ab alio peiori pendet. de quo iusta sermo
erit. Probatum itaque manet. actionum moralitatem stam esse in consormitate ad regulas morum. Idque eκ ipsis divinis Scripturis patet. Deus enim ad Cain dixit Gen. iv. Nonne , fi bene egeris , recipies; fu autem male , statim in foribuspeeeatum aderit pauid quod, antequam imputetur actio, gradus malitiae, aut bonitatis expenduntur. ut maior, aut minor P na , maius, aut minua Praemium agenti deliinetur ι
Unde ac ius morales Deciem capiant.
L V Uso sermone rem hanc discutit S. Thomas I. a. xv m. quindeclinx articulos tributa. Pauca hie det babo. Definit art. a. actiones morales speciem accipere ab obiecto , inquiens : Bonum , is malum actyovis, Hut ἐν eeterais r m νreum , attendttur ex plenitudine essendi , vel defectu iρ ι . PHinum aurem quod ad plenitudinem essendi pertinere videιαν , est iae quod dat rei speciem . Sieuiatilem res naturalis habet Deciem ex sua forma; ita actio habet speciem ex obiecto, fui , -oius ex termino . Eε ideo Mn prima bonitas rei naturalis attendrtur ex sua forma , quae dri speciem ei ; ita ἐν mima bonitas actus moram attendituν ex obiecto eontentemti. Si Gbiectum absolute spectetur , actio sumit ab eodem bonitatem pene cam. At nullum reipsa obiectu in reperitur quod non sit in aliqua spe
cie constitutum d idcirco ab eodem actio suscipit suam specificam bonitatem. Quod libet obiectum sub duplici spectari ratione Valet, nempe physice, & moralite t& idem physice obiectum duplicem moralitatis praebere speciem potest. Eadem mina potest esse obiectam adulterii, vel actus conluo , amoris, vel ouu et eadem
245쪽
xio LIB. I. DE IURE NAT. ET GENT.
pecunia obiectum furti , dc restitutionis . Obiectum, dc finis operis eodem recidunt, & pro eodem habentur. Finis operis , seu intrinsecus .eleemosynae est pauperis levamen ; simulque est obiectum quod praebet primam speciem moralitatis. Heinc est quod non raro dicitur, actiones speciem capere a fine, videlicet operis in Advertas tamen velim , quod, ut actio aliqua sit aeterno praemio digna , praeter finem operis dirigi debet ab operante in finem superiorem, nempe Deum, ut prae clare docet S. Augustinus Lib. IV. coni. Iulian. eap. m. Quidquid autem boni fit ab homine, is non propter boc fit prορter quod fieri debere vera sapientia praeeipit, etsi efficium videatur bonum, ipso nou recto me peccatum es . Actio, quatenus obiectum spectat, ossicium nuncupatur. Haee .ossicia, puta virginitas, qua Vestales a Venereis abstinebant; subsidium, quod Ethnici tribuunt pauperibus , bona sunt : at ex
fine non recto mala evadunt . Et hoc compertum apud omnes est. Num mala
evadant, quoties homo in his ossiciis sistens, nee ad malum, nee ad bonum finem dirigit. dictum est in disserti de earit. Lib. I. Interim audi quae sic eit. subdit Augustinus. Noveris, non Oinciis, sed finibus di iuuensas esse virtutes. Oscium est autem quod faciendum est ἱ finis autem propter quem faciendum est. Et paullo post. Siquidem manus abstinere ab alieno , si oseium cogiter , potest videri esse iu=ιiae;
sed cum quaeritur, quare fiat; ἐν respondetur , ne plus pecunia otibus pereat : qu modo iam hoe factum ver.e poterit esse iustiti.e, cum servior avaritiae e II. Actus qui sunt indisserentes , speciem capiunt a fine; sed tum finis, tum circumstantiae, obiecti rationem induunt, ut optime docet S. Thomas I. a. quaest. X M. art. 2. Praecepta autem legis funt de actibus humanis, in quibus lex dirigit, ut supra dictum est. Sanι autem tres d ferentia bumanorum actuum. Nam, sicut supra dictum est, quidam actus fura boni eae genere, qui funt actus virtutum : γ ν pectu horam ponitur letis actus lxaeeipere, vel imperare. Praecipit autem leae omnes actus viriti tum . cuidam vero sunt σctus mali ev genere, ficut actus vitiosi; ἐγ ν pectu ho- eum lex habet prohibere . cuidam vero ex tenere suo sunt actus indifferentes ; is reis.
I pectu horum lex habet permittere : tr pusunt etiam indifferentes dici omnes usi actus qui δεηι τeI parum boni, vel parum mali. III. Primam & essentialem aut bonitatem , aut malitiam actiones humanae ab
obiecto suscipiunt, ut dictum est. Praeter hanc primam .moralitatem , quae naturam actionis moralis constituit , reperiuntur aliae bonitates, aut malitiae accidentales , quae a circumstantiis suam arcessunt speciem , quae est praeter essentiam actionis ab obiecto derivatam . Quae circumstantiae augent eiusdem actionis malitiam , aut bonitatem . Huiusmodi circumllantiae numerantur a S. Thoma quaere.
Quis, quid, ubi, quibus auxiliis, cur, quomodo, quanti.
Quis personae conditionem , seu gradum designat . iavid actionis accidentia, se a
246쪽
modum determinat .. Ubi loci circumstantiam prodit, puta furtum in loco sacro perpetratum . Quibus auxiliis , nempe quibus instrumentis usus peceatos est in executione delicti. Cur actionis finem significat . Quomodo qualitatem prodit a. hionis. Quando temporis quantitatem, aut horam exprimit . . IV. Ossicia humana , etiam interna , aliquam bonitatem , vel malitiam ab his suscipiunt circumstantiis, ut indicavi Quoniam inquit S. Thomas I. a. quaesi. xv m. art. 3. In rebus naturatibus non in nituν tota plenitudo perfectionis , qua debetur eis ex forma substantiali , quae dat speciem ; sed multum suρeradditur ex supervenientibus aecidentibus , sext in homine ex figura , ex eolore , or fio de aliis I quo. um fi aliquod defit ad Beentem habitudinem, eo equitur malum. Da etiam est in actione . Nam plenitudo bonitatis eius non tota con ii in sua specie ; sed asiquid additur ex his quae adveniunt tamquam aecidentia quaedam e cy' huiusmodi sunt circumstantiae debitae . Unde si aliquid defit quod requiratur ad debitas e rea an
debet , aut ab eodem abesse . Quare carentia circumstantiae quae nullo modo actioni debetur, nihil bonitatis actioni detrahit ; addit tamen aliquam bonitatem , si ex consilio opportune addatur . Opportune, inquam, quatenus magis ad finem conducunt Quare, si nihil conserunt ad finem, nil bonitatis addunt Quod quis hora: matutina, aut meridiana. impertiat eleemosyna in , nihil bonitatis addit ; nec homicidium cominissum seria tertia plus malitiae habet quam.si committatur seria quarta I. quoniam inepte prorsus hae . circumstantiae ad finem se habent. Inten. dum circumstantiae, non tamen semper, naturam, induunt obiecti; ut quando. per
se, & primario illas operans vult, & intendit tamquam finem . . VI. Saepe actio humana, praeter bonitatem acceptam ab obiecto , aliam induit ex fine operantis et . puta, si quis ieiunet , ut ad meditationem , & ad opera divina promptius peragenda. se praeparet ; ieiunium istud habet suam bonitatem ex obiecto, & simul aliam ex fine in quem s dirigitur ab operante M Si actus exterior per se ordinatur ad finem ς tum finis est qui determinat bonitatem quae est ex obiecto . Si finis disparatus sit, & ex solo operantis: arbitrio ordinetur obiectum ad talem finem tum actus. moralis duplicem habet vel honitatem , vel malitiam, inquit S. Thomas I. a. quaest. xv I II. art. 7. Obiectum exterioris actus duispliciter potest se habere ad finem voluntatis . Uno modo , sicut per se ordinatum ad ipsum; fient bene punare per se ordinatur ad victoriam. Alio modo per areidens ; eut accipere rem alimam per accidens Ordinatur ad dandum estemo nam . Oportet autem . . . quod different ne dividentes aliquod genus , im eonstituentes speetem illius generis , per se dividaην Mud . Si autem per accidens, non recte procedit diavim . . . Sis igitur, quando obiectum non es per se ordinatum ad finem , disseren
247쪽
x , , LIB. I DE IURE NAT ET GENT. oee.
ιia specifica , quae es eu obiecto, non est per se determinativa eius quae est ex fine . nec e converis. Unde una istarum Decierum non es sub alia ; sed tune actus mor sis es sub duabus speciebus, quo disparatis. Unde disimus, quod illa qui furat .
ut moechetur , committit duas malitias in uno actu. Si vero obiectum per se ordianetur ad finem , una dictarum differentiarum est per se determinativa alterius : unae una istarum specierum eontinebitur sub altera . Si plura aves , consule ipsum S. Thomam , qui in argumentorum solutione , quaecumque opponi possunt , dis pellit. VII. Iden, actus voluntatis successive potest esse bonus , dc malus; ur, dum quis incipit comedere carnes ante mediam noctem, & eomelluram eontinuat post illud tempus, quando urgero incipit praeceptum vetans talium ciborum usum iaIdem vero actus eodem tempore nequit esse malus ex obiecto, dc bonus ex fine 2 si quis enim furetur , ut det eleemosynam , surtum illud semper malum est nec honestari a fine bono potest . Malitia namque , quae est ex obiecto , utpote essemialis , ineptum actum reddit ad suscipiendam bonitatem ex fine ia
nua feri ratione potes ut faepe sint bona mixta malis , oe mala mixta bonis Τ
Ι. T M peditam quaestionem , quam tu utramque disputant partem Theologi e L iam nostrates, dispiciendam aggredimur. Si id promere quod sentio , licet ,
utraque pars minus perspicue diffieultatem dirimit .. ae penes omnes certa sunt, delibanda . Idem exterius ossicium eleemosynae , at duobus principiis proficiscens , bonitatem, dc malitiam induere potest: quia tum duplicis. actionis obiectum est. Bona intentione imperatur a domino r illam perversa exequitur servus... Sanctasti it Christi passio, ut volita a Christo.; sacrilega, ut a Iudaeis peracta. II. Idem similiter actus physicus, qui duo obiecta disparata respiciat, bonitatem ex uno, malitiam ex altero suscipere valet; . ut, dum quis dat eleemosynam Petro propter Dei gloriam, & Paulo proptet inanem gloriam: licet enim idem actus physeus sit, moraliter tamen duplex est, dc quid successionis habet. III. . Huc difficuItas reeidit,. num idem physicus actus, ex obiecto bonus, sed ob snem pravum volitus , retinean bonitatem ex Obiecto, & pravitatem ex fine . Henricus a. S. Ignatio Lib. IIL. cap. m. docet , unum, eumdemque physice actum ternum respectu eiusdem. obiecti, diversis intentionibus imperatum, quarum una bona, altera mala sit, quaeque disparate, & concomitanter se habeat ad priorem, bonum i simul , & malum esse: quam sententiam doceri a P. Contensonio cum
248쪽
aliis, asserit; sed aperte fallitur. Sententia, ut ab Henrico explicata , vix revocari in discrimen valet. IV. Sententia P. Contensonii Lib. VI. dissere. Ir. east. II. Dec. 2. haec est . Quando actus ex obiecto bonus propter finem pravum elicitur , tum opus bonum vel eligitur praecise per modum puri medii , conducentis ad finem ; vel per modum finis intermedii, ita ut voluntas non solum alliciatur a sine, sed etiam ab obie- bonitate moveatur, quamvis Oincti amori superadiiciatur finis mali relatio. Tunc, inquit P. Contensonius, bonus erit. actus ex obiecto, malus ob finem . Quoniam , inquit , actus quo voluntas per se, & propter se amat levamen pauperis , quamvis seratur m finem malum , aliquam tamen eκ illo obiecto haurit bonitatem; si obiectum illud prosequatur tamquam finem intermedium , & non tamquam purum medium. v. Haec P. Conten sonii cuius ingenium , eloquentiam, & eruditionem si quis non magnificaret, in meridie caecutiret sententia falsa est . Factum, ut ita dicam, verum est I sed male explicatur , & false principio propugnatur . Nam omnes satemur, inpe, quin frequentissime occurrere ut bona sint miκta malis, &mala mixta bonis . Sed tum plures contingunt actus . Allicitur quis ex pauperis truseria ad erogandam eleemosynam; di cum eam, praesente spectatorum corona, distribuit, complacet sibi : inanis gloriae nubecula se se immiscet, amor pr
ynae obiectum evadit istius vanae gloriae , inanis complacentiae ; atque adeo duo Vel plures actus lunt. 3VI. Dico itaque actum ex obiecto bonum , relatum in finem pravum , totum esse malum . Ita docet S. Thomas I. a. quaest. x I x. art. . ad a. Voluntas non potes
pWr inanem gloriam con uendam , Dust id quod de se es bonum sub ratione m . , prout es volitum ab - , es malum . Unde voluntas eius est mala
Mud istinctM, & attingit. Porro es emosyna in pter inanem gloriam data , rectae rationis dictamini repugnat . Ergo obiectum
sula debet. porro l rit, ieiunium, eleemosynam, divini verbi i
VII. Distinctio P. Contensonii, qua contendit obiectum bonum eligi vel tamquam medium vel tamquam finem intermedium, & ordinari ad finem malum posse, maius di commentitia est . Nam tum finis intermedius suam bonitatem
249쪽
ii. LIB. I DE IURE NAT. ET GENT. oee.
ordinatur; secus quando finis ultimi malitia cum finis intermedii honestate pu.gnat. Pugnant autem simul inanis gloriae pravitas cum eleemosynae honestate 'Porro qua ratione internoscere quis valet eleemosynam eligi non ut medium , sed ut finem intermedium Reipsa haec eleemosyna dirigitur ad inanem glo. riam . Ergo inanis gloria illa est quae dirigit, movetque operantem .. Nam Rutinanis gloria movet divitem ad erogandam eleemosynam , aut secus . Si primum, inanis gloria est finis ultimus, a quo actus speciem capit. Levamen pauperis nequit natura sua , tamquam finis intermedius, subiici inani gloriae ; cum haec duo pugnent simul . Et, dum reipsa homo hane eleemosynam dirigit in
finem malum , rem perversam agit , rerumque ordinem perturbat , dum bonum propter malum operatur , quemadmodum dum malum eligit propter bo
VIII. Opponit P. Contensonius hoc S. Thomae testimonium ex I. a. quaest. xv m. art. q. ad 3. VibiI prohibet , iniani habenti unam praedictarum bonisatum deesse asiam : ἐν secundum boe eontingit actionem quae es bona secundum speciem suam , mel secundum circumstantias , ordinari ad finem malum, vel e converso. Non tamen est actio bona simpliciter, nisi omnes bonitates concurrant. Hactenus Contensonius . Sed alteram periodum adiicit Doctor sanctus, quae rem totam dirimit . Quia quia I bet fingularis defectus ea at malum ; bonum autem causatur ex integra causa . Quodnam malum ea usat finis malus Nam ipse suapte natura malus est. Aliud vero malum causat, inquit Angelicus . Quodnam Ipsam bonitatem ex obiecto inquinat, inscit. Quare, licet abistute, dc praecise aecepta eleemosyna bona sit ;relata tamen in snem pravum , mala evadit. Idcirco dicit S. Thomas , non esse smpliciter , idest vere bonam , sed malam . Vitilitigatoris, & sophistas est cavillari hanc vocem simpliciter, quasi haec prodat, actionem partim bonam esse , partim malam ; cum ex toto contextu , & ex aliis luculentissimis testimoniis compertum sit, L Thomam docere , actionem bonam , directam in finem pravum , totam malam esse : quia malum ex quocumque desectu , bonum ex inistegra caussa.
IX. Alterum testimonium , quod ex art. 7. eiusdem quaestionis obiicit Contens nius, extraneum prorsus est, & truncatum producitur, non secus ae primum . Quando obiectum non est per se ordinatum ad finem , disserentia Deci a , quae est ex Obiecto, non es per se determinativa eius qua es ex fine, nec e converso . Unde
una istarum specierum non es sub alia; sed tunc actus moralis est sub divers speciebus quo disparatis . Hactenus P. Contensonius . Pergit vero Angelicus e unde dieimus, quod ilis qui furatur, ut moechetur, committis duas malitias in uno actu.
Duas malitiae species in eodem physico actu reperiri posse , nemo umquam est inficiatus. Illud vertitur in discrimen , possit ne simul bonus, ct malus esse ;
250쪽
quod negat S. Thomas: quoniam bonum est ex integra caussa . Magis abludit a vero quod ex eodem S. Thoma repetit : Alio modo per accidens , ficut accipererem aBenam per accidens ordinatuν ad dandam eleemosynam. Quid heinc Bonumne furtum evadit , factum eleemosynae erogandae caussa Nec ipse Conten sonius id asserere audet. Ergo perperam testimonium istud obtruditur. X. Vera sunt quae a posteriori congerit P. Contensonius , sed male explicata . Frequenter etiam in viris sanctis evenit ut illorum bona opera septa veluti sint inanis gloriae , vanaeque eomplacentiae nubeculis . Insidias struit vaserrimus amor propriae excellentiae . Superbiae fumus rimas sibi aperit, δc latebras, per quas penetrare, dc invadere vel ipsa sacratiora opera queat. Et quamvis tota mentis indagine sanctae intentionis ianuam custodire, excubiasque agere satagamus, nihilO- secius adeo versipelles sunt hostes nostri tum domestici, tum extranei, ut quam libet vigilantiam nostram deludanti fallantque non raro vel oculatiorem attentionem . Hine Sanctorum timor, & tremor ; hine humilitas, & pavor . Verum haec boni, malique mixtura non contingit, ut PP. Conten inius , Henricus a S. Ignatio, dc alii contendunt, videlicet quatenus viri Dei ad vanam gloriam reserant ossicia sua, seu ut eodem actu velint opera sua bona ob vanam gloriam . Absit a Dei viris tam apertum facinus . Sed evenit , quatenus iuκta virentem fructuum optimorum plantam serpit sensim sine sensu serpens malignus , qui suo venefieo halitu editos iam fructus optimos menti repraesentae sub magno bonitatis splendore , ut tantae lucis aspectu intumescat animus , infletur , insolescat is
Actiones illae malae comitantes, oc circumstantes actiones bonas , easdem non i ficiunt; sed animum operantis inquinant . Verum itaque habet priores operati nes non amittere bonitatem suam , nisi dum reserantur in finem pravum . Noa est ergo quod P. Contentanius improperet Salinanticensibus , Ioanni a S. Thoma , ceteriique Theologis nimiam doctrinae severitatem , propterea quod doceant, a ctionem bonam, relatam in finem malum, suam eκuere bonitatem. Q aandoqui dem doctrina Vera , certaque est . Quod praxim autem spectat , negotium acci dit, ut nos explicuimus, videlicet saepe bona per nixta malis esse, dc e contra rio. verum haec mixtura non uno, sed pluribas actibus peragitur . Quae doctrina
ipsa experientia constat, dc intimo sensu quisque eam deprehendit . Quis hominum bene moratorum opera sua in vanam gloriam referre studet Quis suam in Dei gloriam intentionem non dirigit At, dum haec praeitat , sentit inimicum . domesticumque holtem insidiole illabentem , & irruentem r dc non raro vaferrimus hostis, veluti sibilus aurae tenuis, inflat eor, titillat animum, ut de operibus bonis glorietur Igitur utraque lententia docet, saepe bonis iustorum operibus superbiam insidiari , antinumque ob bona patrata iacinora sibi paullulum blandiri. At vera leatentia negat, unico partu bonum, dc malum Produci, b