장음표시 사용
311쪽
, c LIB. L. DE IURE NAT. ET GENT . oee.
hue pertinet, ut veritas practica humanis ossiciis executioni demandetur. Qua propter David tam frequenter clamat : Lex tua veritas. Quod enim verum , id honestum, id bonum, id iustum , id decorum. Quapropter nos Tom. IL Apparatus
a/ Theologiam christianam, suis sermone palam faciemus, solam verrtatem, explosa, dc convulsa quacumque probabilitate veritatis vacua , eme regulam verae h ne statis, & virtutis. Quid enim est verum, nisi mentis cognitio rerum ordini consentanea Α rerum ordine tam veritas , quam bonitas hauriuntur. Lex aeterna Dei, lex veritatis est. Lex naturalis participatio est legis aeternae . Ergo utraque lex veritatis est. Rerum ordo, menti consentiens , & a mente cognitus , Verita
tem praesert. Amon istius ordinis, appetitui rationali consentaneus , honestatem, bonitatem, di iustitiam praesert .. VIII. Hactenus. picturam quamdam generalem iuris naturae delineavi . Notio nunc praecita eiusdem danda esset . Verum notionem praecisam vix apud The logos, & Ictos reperire licet . Quaedam quippe sunt quae descriptione manifestari, non severa definitione circumscribi valent . Luculentius lex ista describi, mea quidem sententia , nequit , quam hac brevi oratione e Lex naturalis est rationis
mactica in bonum commune ordinatio menti nostrae a Deo indita , eaque praee prens , aρι vetans quae lumine naturali cognosci possunt . Descriptio ex iis quae diximus. ,
patet . Quae libet lex est rationis practicae ordinatio, di quidem in bonum commune . Porro haec est legis naturalis differentia propria , quod sit menti nostrae a Deo impressa, & quod ea praecipiat , aut veteti quae lumine naturali cognoscuntur . Dum dicimus , honesta a lege naturali praecipi, sensus, non est quod omnia quae honestatem produnt , lege naturae praecipiantur vero praecepto; se
ea tantum quae necessaria sunt ad bonum commune servandum . Ceterum plura sunt honestissinia , quae consuluntur, dc commendantur , minime vero praecipiuntur a Deo . Possunt tamen lege, humana. praecipi , quia Ox aliqua circumstantia alicuius status evadere bono communi neces aria potast . Descriptionem hane ipse M. Tullius lib. de Repub. tradit ,. uti refert Lactantius Lib. VI. cap. v III. E quidem vera lex, recta ratio natur e congruens. diffusa in omnes, constans , sempiter ara, quae vocaet ad incium iubendo, vetando &e.
IX. Ex iis quae dicta sunt, facile colliges, legem naturalem, nobis impressarni, non esse legem absolute , dc perfecte talem I sed tantum participative, ut dic, tur, secundario, di secundum quid . Existit quippe in nobis , sicut in regulatis , is mearsuratis, inquit Angelicus; sed dumtaxat secundariae, di prOκima, quae unice dirigit operationes nostras per consormitatem ad primam regulam honestatis moralis, nempe ad legem ipsam naturalem aeternam in Deo existentem. uam ob rem S..Thomas di it I. a. quaest. lxx I. art. s. ad Φ. ut supra vidimus, ius natu
312쪽
In inae. Ratio evidens est et quia sola lex aeterna Dei supremi, de primi Iegisl toris dirigit, ordinatque actus nostros ad finem ultimum assequendum . Haec sola lax seipsa est recta, sancta, vera, immaculata I atque adeo sola prima cuiusque moralitatis . honestatis , veritatis, dc sanctitatis regula . Quare lex naturalis in nobis est veluti propositio, dc applicatio proxima legis aeternae ; omniaque moderatur , & dirigit per consormitatem ad eamdem primam regulam. X. Obiter animadvertas velim, quam aberrent a veritate plures, etiam eorum
qui bene morati habentur. dum passim iactant sua victamina veluti primam honestatis regulam . Quoties persuasi sunt propriis dictatis sua respondere omela . securitatem sibi spondent . Nihil moliti 'mus , inquiunt , nihil definivimus prae
ter ea quae conscientiae nostrae dictamina Praeceperunt tamquam honesta . Bene habet. At videndum superest, utrum haec dictamina sint primae regulae, & prii cipi legi naturali consentanea. Si enim haec dictata a prima regula dissentium . erronea sunt, & salsa . Lex autem prima, dc sempiterna leae veritatis est , cui falsitas, dc error repugnant . Error autem in iis quae iuris naturae sunt, non excusat, ut suo loco demonstrabitur . Haec per transennam dicta sint, ut subtilem.& metaphysicam dii putationem aliquo documento quod praxim spectat, temperarem . Quod ut essicacius praestem , auctoritatem S. Augustini adiicere lubet Sanctus hie Doctor Lib. I. Retract. cap. I. exponens effatum illud quod scripserat Lib. I. eontra Academicos : Quid censes esse abud beate vivere , nisi secundum illud quod in homine optimum est . vivere e Haec subdit : Hoc quidem verum est . Nam, quantum attinet ad hominis naturam , UibiI es in eo molitis quam mens ratio ; sed non serandum ipsam debet vivere qui bene vult vivere et alioquin fecundum bominem vivit , cum fecundum Deum vivendum fit, tu possi ad beatitudinem pervenire , propter quam conseque-am non si a debet esse eontema , sed Deo mens nostra subdita est. Dum S. Doctor inquit , non esse secundum rationem via vendum , non aliud intelligis , nisi quod ratio nostra non sit prima regula , sed secunda, quae, ut recta sit, ad primam se conformare debet. XI. Ut a diverticulo in semitam regrediamur , quamvis lex naturalis , cum prima aeterna lege comparata , sit participative, de secundum quid talis; abistu-he tamen spectata lex simpliciter nuncupatur , eique legis proprietates commistunt. Dirigit quippe ossicia nostra, praecipit honesta, vetat turpia, omniaque otis dinat in finem ultimum. Eo tantum spectant quae ultimo loco dicta sunt, ut via flantiam excitem ad meditandam legem illam veritatis aeternae , torporemque atque hallucinationem illorum excutiam qui nimis iacile sibi illudunt in sitis hinestandis ossiciis , quique parum scire curant , sintne haec legi aeternae consentanea . Preces se fudisse Lepe aiunt, ut conformitatem suorum dictaminum cum aeterna Iege internoscerent a dc nou raro amorio Proprii impetum pro divina re- Tom. VI. . Sit ν ve-
313쪽
,τ3 LIB. I. DE IURE NAT. ET GENT. oee.
velatione deglutiunt. Principium verum, unde colligi legitime possis , sintne trisdictamina legi aeternae conformia , hoe est. Si omela , resolutiones, & molimina tua ipsa experientia constiterit esse vera , honesta , optimeque librata ἱ tum ma gna probabilitate inferre poteris eorumdem cum aeterna , primaque regula Consformitatem : si secus experientia patefecerit ; dictamina tua amoris proprii ill sones fuere. Et haec de iuris naturae idea satis sint.
uuae praecepta contineantur in lege naturali. Num omnia Decalogi mandata includuntur in eadem.
I. TON desuere qui contenderent, ut advertit etiam eximius Doctor P. Sua-I reE Lib. II. de leg. cap. v II. num. 2. sola generalia praecepta , Puta , b num amandum , declinandum malum . sub lege naturali comprehendi. Verum opinio haec, ut aperte salsa, ab omnibus exploditur. II. Leκ naturalis plura praecepta includit, quae ab uno, tamquam Prima radice, proficiscuntur. Ita docet S. Thomas I. a. quaest. xc IV. art. a. Dicendum, quod ...
princepta legis ηaturae hoe modo se habent ad rationem practisam , Dut principia prima demonstrationum se habent ad ra. ionem speculativam et utraque enim funest ordam principia per se nota. . . Quaedam sunt dignitates , vel propositioses per D
Otoe communiter omnibus : , huiusmodi sunt illis prost tiones quarum termini sunt omnibus noti ; ut , omne totum es maius sua parte; is, qua uni is e/dem,su i AEquam , Mi invicem funt aequatia . Quaedam vero ρηορotiones sunt per se notae solis sapiensibus . . . In his autem quae in repprehensionem hominum cadunt . qu/dam ordo invenιtur . 'Nam iliud quod primo eadit in apprehensionem , es eas .euius tmeiaectus includi ιur in omnibus , quaecumque quis avrebendit . Et ideo primum principium in emonstrabile est , quod non est fimul a mare, is negare; quod fundatur supra racionem entis , , non entis : O super hoc principio omnia alia Iundastur ... Sicut autem ens est primum quod Odit in apprehensionem simphciter .uin bonum est primum quod eadit in apprehensionem practicae rationis, qua ordina ιur ad opus . Omue cnim regens agit propter finem , qui habet ra/ionem Mni . Est ideo primum primipium in ratione practio es , quod fundatur supra rationem boni ; qus est. Bonum est quod omnia reppetunt . Hoc est ergo primum proeceptum legis, quod bonum est jaciendum , Θ prosequendum , is malum vitandum : is supersere fund=ntur omnia alia.. I scepta legis natarin , ut scilicet omnia Mia facienda ;vel vitanda tortineant ad praecepta legis naturae , quae ratio practica naturastier opprebendit iste bona humana . sera viro bonam habet rationem finis , m. m cu-
314쪽
rem νat οηem contrarii, inde est quod omnia illa ad quae homo habet naturalem iri
σtinationem, ratio naturaliter apprehendit ut bora, is pcr consequens ut opere ρνο pquenda, ἐν contraria eorum ut mala, vitanda . Secundam igitur Ordinem in elimationum naturalium est ordo praereptorum legis naturae. Ines enim primo inelia natio bomini ad bonam secandum naturam . . . Secundo inest homini inci natio ad ridi qua magis Periadia secundum naturam , ru qua communicat cum ceteris animanis bus ... Tertio modo iis homini inclinatio ad bonum secundum naturam νationis ,
III. En quam alte arcessit S. Thomas euiusque sententiae suae originem. Ab ente initium capit , constituitque hoc primum principium : Quodsibet est , vel noues. Ubi enim, inquit ille, ordo reperitur , primum designandum est istius ordinis, a quo cetera pendent, principium. Porro, sicuti primum quod occurrit menti meditandum, est esse, seu ens ἱ ita primum quod voluntati offertur , est bonum. Ex quo colligitur hoc primum in genere appetibilium principium : Bo vos amandum, malum 1 Viendum . Bonum asserit quod omnia appetunt . In quam descriptionem inepte quidam saperdae garriunt . Si enim bonum illud est quoa perficit res omnes I nullaque creatura sit quae sui non appetat persectionem : iure insertur , bonum esse quod omnia appetunt . Eκ primo laudato principio ea
primum sponte dimanant naturalia praecepta quae conservationem propriam spectant. removentque opposita . Huc pertinent praecepta comedendi , sobrietatis , teniperantiaeque servandae , abstinendique ab iis quae propriae sunt perniciosa sanitati. Αltera ine linatio hominis speciem suam propagandam , servandamque respicit. Huinc vero praecepta quae matrimonii ossicia, prolis educationem dirigunt. Tertia inclinatio rationis naturam consequitur : eκ qua proficiscuntur omnia praecepta quae cultum Dei, & proximi societatem moderantur . Haec autem plurima sunt, ea ue fusa oratione describit M. Tullius Lib. II. de legibus. Pauca ex multis huc transcribere lubet. Α primo λnte & ipse sermonem repetit . Quamobrem lex vera, atque princeps, apta ad iubendum, lar ad vetaodum, ratio est recta δε- mi Iovis. Post pauca autem ad legum varietatem describendam accedit . Constat profecto ad salutem civium , civitatumque ineolumitatem , vitamque hominum is quietam, ἐν beatam inventas esse leges... Eas tu igitur fletes rogabis, videlicet quienumquam abrogentur. Et post plura leges promit quae Dei cultum praescribunt , Quinti fratris impulsu . Sed iam exprome, si placet, istas leges de re uisae. M.
Expromam equidem, ut potero. . . Ad divos adeunto: easte pietatem adhibento : opes amovento e qas secus faxit , Deus ipse vindex erit. Separatim nemo habessi deos , neve novos . . . At olia, promer quae datur homini ascensus in caelum, mentem, Tir- ratem . pieιatem, fidem, earumque lacidum delubra sunto , nec ulti vitiorum . Sacrassemnia obeunto. Feriis iurgia amovento, easque in famulis, operibus patratii, ha-
315쪽
kento . . . . Quaeque quosque diis decorae , grataeque sint hψια , providento e divisque assis sacerdotes, omnibus ponti es, singulis famines fumo : virginesque Vestaleu custodiunto ignem foci publici sempiternum iaIV. Plurima ibidem alia enarrat praecepta , quae tum commentitiam religi nem, tum hominum foedera, & societatem spectant, adiectis inventis quae lupe stitiosae religionis caeremonias dirigunt. Quare, his missis, praecepta illa decem quae Decalogo concluduntur, ex ipsius naturae iuris sinu promana re ostendendum est. De tertio mandato dumtaxat Theologi disputant , utrum a lege naturae proficiscatur. Sed hanc controversiam dirimit S. Thomas in III. dist. xxxvii. quaest. I.. art. s. quaestiunc. a. Praeceptum de sabbato obfeνvanda . quantum ad atiquid morais es, is quantum ad aliquid eaeremoniale , O quantum ad aliquid potes etiam dici iudiciale. Secundum enim iuud eius quod naturalis ratio dictat , praeceptum morais est, ut scilicet aliquo tempore homo contemplaιioni vacet : sed taxatio temporis in quo vaeandum fit, non est de dictamine naturalis Iegis; is ideo non est morale pr ceptum . Sed secundum quod habet pro ea a significationem , sie est eaeremoniale Secundum aulem quod habet pro eausa conditionem illius populi , cui subvenien μdum erat, per hoc praereptum iudiciale est. Quatenus itaque praeceptum istud cuia eum Dei spectat, ab ipsa naturae lege dimanat : temporis vero determinatio, ca rem Oniae Observandae, ec alia id genus, lege positiva praescripta sunt V. Cetera Decalogi mandata , quae cultum Dei, propriae vitae honestam eo servationem, socialitatis iura servanda praecipiunt, a naturali lege proficii ci eo Pertum est. Nam omnia haec praecepta sunt natura sua rectae rationi conser tanea . Heinc infert Sanctus Thomas, istorum praeceptorum explicitam cognitionem necessariam omnibus esse, quaest. κi v. de verit. art. II. ad 3. Mandata De δε-gi sunt de bis qu.e naturalis ratio dictat r is ideo quιhbet tenetur ea evticite e gnoscere . Mandata prima: tabulae cultum Dei , vota , iuramentaque culi tenda praesci ibunt. Quid autem rectίe rationi magis contentaneum i Reliqua mandata , tum adfirmantia, tum negantia, de honorandis parentibus, de homicidiis, de va
go concubitu , de adulteriis L de tartis, de mendaciis , de pravis deiideriis vitai dis, sunt ipsi naturae similiter insita
VI. Alia praecepta tum universalia, tum particularia, ad Decalogum revocaia, vel tamquam principia in conclusionibus , . vel tamquam conclusiones ex principiis erutas, evincit S. Thomas I ..2. quaeli. c art. 3. Utraque tamen horum pracvt xam conlinentur in praeceptis Leeatur, sed diversimode. Nam ilia quae sunt pram .is communia, continenIur in eis, fout principia in conclusionibus proxιmis; rua vero quae per sapientes cognoscuntur , conianentur in eis e conmmo , sicut conclusones in principiis. Prima principia sunt ζ Bonum amandum, fugiendum malum : Quod
tibi ncn vis fieri , alteri ne seceris. Haec ,. dc similia continentur in Decalogo
316쪽
tamquam prinei pia in conci usionibus , quae sunt deductae ex iisdem prinei piis . Porro mandata decalogica sunt conclusiones ex his primis principi xs expromptae ;cetera vero sunt conclusiones expressae medio ratiocinio ex iisdem inealogi manis datis . VII. S. Thomas r. a. quaest. xc IV. art. s. disputat , sintne omnia virtutum officia a naturae lege praescripta e & hanc praebet responsionem. De actibus virtuo duispliciter loqui periumus : uno modo , inquantum sunt virtuosi ; alio modo, inquantum Iuni tales actus in propriis speciebus confiderati. Si igitur loquamuν de actibus vi tatum , inquantum sunt virtus , sic omnes actus virtuosi pertinent.ad letem naturae . Dictum est enim , quod ad legem naturae pertinet omne it ud ad quod homo imelinatur secundum suam naturam . Dctinatur autem unumquodque ad operationem Mi convenientem secundum suam folmam ; sicut ignis ad ealefaciendum . Unde cis anima rationalis fit propria forma hominis , naturalis inclinatis inest euiliber bomiani ad hoc quod agat secundum rationem : O' hoe es agere secundum virtutem. Umde secundum hoe omnes actus virtutum sunt de lege naturati . Dictat enim boe n turaliter unicuique propria ratio, ut virauose agat. Sed, si loquamur de actibus viν-
tu ι secundum seipsos prout scilicet in propriis Deciebus consideramur se non
omnes actus virtus sunt de lege naturae Mulga enim feeundum virtutem funt ad quae natura non primo inclinat ; sed per rationis inquistionem ea homines adinvene-νunt, quo utilia ad bene vivendum. VIII. Sub duplici aspectu humana officia meditanda proponit Angelicus . Pr, sino secundum rationem genericam , quatenus exercenda sunt iuxta rationis regu-Ias; & sub hae consideratione omnes humanae actiones virtutis speciem produnt . Porro homo , dum operatur , agere secundum suam formam , se a rationem dibet. Quapropter actuum humanorum indifferentiam reiecimus. Ergo omnia hum na officia, ad regulas rationis rectae exacta, ad legem naturae i pectant . Secundo considerat haec officia, prout sunt aliquibus circumstantiis subiecta, seu in specie particulari determinata et dc secundum hanc considerationem , non lege naturae , sed humana praescribuntur. Exemplo doctrina clarior fiat. Officia temperantiae se- eundum genus suum, seu quatenus cibum temperatum includunt , lege naturae praescribuntur e quia temperate vivere ad vitae conlarvationem requiritur . Verum temperantia a carnibus, a licito matrimoniali concubitu , non naturali , sed voluntaria humana lege praescripta est. Et ideo dicit Angelicus. actus eiusmodi, in thae sprete constitutos, non cadere sub naturae lege . Nec enim eiusmodi ossicia necessaria sunt, sed dumtaxat utilia ad finem faciliu& comparandum .. Dum ita que S. Thomas docet, omnes actus virtutum ad legem naturae pertinere , sensus haud est quod unusquisque omnia virtutum ossicia exequi debeat a Plura quippe virtutum civicia sunt quae aut solo consilio, aut lege supernaturali praescribuntur .
317쪽
Sensus ergo angelicae doctrinae germanus est, quod Omnes actus virtutum secum dum rationem genericam virtutis , nempe quatenus exercentur ab homine deliberate operante, ad legem naturae pertinent. Eccur Quia quoties homo operatur ut homo, debet secundum rectae rationis normam Operari: atque adeo virtuose iuxta regulas rationis IX. Oppones. Mandata Decalogi lege voluntaria divina praescripta sunt. Ergo non naturae iure. Quae enim naturae lege praecepta sont, inhaerent hominum comdibus, insilia humanae menti sunt. Hane dissicultatem sibi opponit S. Thomas I. r. quoυ. xc IX. art. 2. arg. 2. oc hoc praebet responsum ad 2. Legi dι vinae conveniem erat ut non forum provideret homini in bis ad quae ratio non potest , sed etiam in his eirea quae contingit rationem hominis imρediri . Ratio autem seminis ei rea stra cepta moralia quantam ad tua communissima praecepta legis natura non poterat eris rare in uaiversasi; sed tamen propter eonsuetudinem merandi obscurabatur in partiacularιbus agendis. Circa alia vero praecepta moratia, quae sunt avo conelusiones deduEae eκ commvnibus principiis legis natura , multorum raiis oberrabat , ita ut que dam qua sunt secundum se mala, miatorum ratιo licita iudicaret. Unde oportuit comtra utrumque duectum homini subveniri per auctoritatem legis divinae. Sicut etiam inter credenda nobis proponuntur non forum ea ad quae ratio attingere non potest,
ut DEUM ESSE TRINUM, sed etiam ea ad quae ratio recta pertingere potest , ut DEUM ESSE UNUM, ad exeludendum rationis humana errorem, qui accidebat in
X. Ut paucis omnia comprehendam, triplicis sunt generis, ut alias dictum est, iuris naturalis praecepta . I. Alia Deum colendum , reverendum, adorandumque spectant. II. Alia ad nos attinent, quae honestos mores praescribunt, di vitae propriae custodiam vetantque ebrietatem, illicitosque concubitus. III. Cetera socialitatem respiciunt, quaeque iubent honorare parentes, Magistratus, Principes, omne Lque superiores; imperant fidelitatem in contractibus, in promissionibus, vetantque iniurias, iniustitiasque omnes. XI. Naturae ius non modo actus inhonestos, turpesque vetat, sed plures etiam irritat, nullosque essicit. Quamobrem contractus usurarii, pacta turpia, non modo illicita, verum etiam nulla sunt. At inquies, unde disconendum , sint ne aliquia ius iure naturae irriti Quoties actus secum deferunt turpitudinem perpetuam, eo ipso sunt nulli ; cuiusmodi sunt donatio , venditio rei alienae , contractus vi, fraudeque extortus, matrimonium initum cui a Perpetua impotentia, & cetera id genus, quae incialitatem Iaedunt.
318쪽
DIS S. II. DE LEGIBUS. 183 CAPUT XIV.
De iuris miturae immutabilitate, abrogatione, o
di pensatioue. Variae quaestiunt uia dirimuntur.
L Uaestionem disputandam proponimus quam perdifficilem , & implexam
γ effecerunt varia Theologorum placita . Tamen , si omnia in suo vero lumine collocentur , de omnia quae facessere negotium videntur , ad sua vera principia exigantur; deeisio facilis & perspicua evadet . ' operae pretium itaque
est ut ea praemittamus quae certa videntur , quaeque negari a nemine iure valent
Il. Et primum omnium ea in memoriam revocanda Tunt quae supra suis ea Ia-mo explicuimus , nempe honestitem . & turpitudinem rebati ipsis inesse antecedenter ad omnem legem . Porro officia illa quae natura sua ante omnem legem aut honesta, aut turpia sunt, nulli mutationi, abrogationi, aut dispensationi obnoxia esse . quis ire inficias poterit Hoc principium penes omnes certum, &ineluctabile eth. III. Alterum principium non minus certum constituendum est , nempe , iuris naturalis praecepta diversi generis esse . Alia sunt quae humanum consensum praesupponunt, quo constituto , surgit naturae ius, quod in pactis, in promissionibus, in contractibus , in iuramentis , in Voris i cc. resplendet . Huc etiam pertinent praecepta quae bonorum proprietatem respiciunt. Gentium quippe consensu rerum
partitio invecta est ἱ qua posita , ius naturae vetat quempiam invitum propriis honis spoliari . Haec omnia mutationi , dc variationi subiecta sunt ; idque penes
IV. Tertium principium non minus certum spectat iuris naturalis partitionem; quam supra indicavi , & nunc repetendam iudico . Tribuitur itaque primum ius naturale in praecepta prima per se nota ; dc in alia praecepta , quae sunt conclusiones ex iisdem collectae , quarum aliae proximiores , aliae remotiores sunt . Se- eundo tribuitur in ius praeceptivum , di in πρrobativam , seu concessivum, quod etiam permissivum dicitur . I)lura quippe approbat , & concedit ius naturae, quae tamen non praecipit. Approbat ius istud bonorum communionem, homines liberos esse , matrimonia contrahere , Virtutes omnes exercere , filium patri succedere, fidem adhibendam duobus testibus . Haee vero , & alia plura singulis ius naturae non praecipit; quamquam approbet. Concedatque. Haec omnia, quae sub iure eo crisio cadunt, mutationi subiecta esse nemo inficiatur. V. Quario loco statuendum est tamquam certum id quod docet S. Thomas
319쪽
I. 2. quaest. xc IV. art. s. nempe, lex naturasit potest intemsi dupliciter mutari. Uno modo per boe quod aliquid ei addatur ἱ M nibu probibet legem naturalem mutari e multa enim supra degem naturasem addita sunt ad humanam vitam utiliatam per legem divinam , quam etiam per leges humanas . Alio modo potest intel igimutatio legis naturalis per modum subtractionis ; ut scilicet aliquid de at esse delege naturali quod prius fuit secundum legem naturalem et se se, quantum ad prima principia legis naturae , lex naturα es omnino immutabilis; quantum autem ad secunda praerepta , quae diximus esse quasi quasdam proprias conclusiones propinquas primis principiis sic sex naturalis non immutatur , quin ut in pluribus si rectum semper quod lex naturalis habet ψ potest tamen mutari ἐν in aliquo particulari in paucioribus propter aliquas DecialeI cavsas impedientes observantiam latium prae
VI. Quinto loco aio, hae S. Thomae doctrina sola perspieue explicata, in nihilum occidere omnes. dissicultates quae opponi adversus iuris naturae immutabilitatem solent. Et quia S. Thomae interpretes hanc doctrinam , ut ego quidem arbitror, pleno in lumine non collocarunt ; idcirco , cum de dispensatione, seu sol tione ab hae lege disputant, minus clare dissicultates dirimunt . Neque eo haee dicta spectant, ut nova ego me promere iactem; sed huc pertinent, ut, nisi me amor fallit, quae alii & susius, & aliquo modo obscurius disputarunt, paucis perstringere, & clarius proponere velim. VII. Itaque aliqua praecepta iuris naturae ita sunt immutabilia, sibique constantia, dc scina , ut semper, di in quocumque eventu obligent. Cuiusmodi sunt:
Colendus Deus es , non mentiendum , non peierandum, non fassum testimonium dicendum , non Humniandum . non odio habendum e servanda linitia , amplectendae virtutes. temperate vatiendum. Haec, oc similia nullam eκcipiunt circumstantiam, millamque subeunt mutationem . Alia sunt praecepta iuris naturae, quae absoluise, spectata similiter sibi conflant, & cuiusque sunt mutationis expertia . Verum haec circumstantias excipiunt , quarum ratione id prohibent quod absolute, tali, aut tali circumstantia sublata, praecipiunt . Exemplo a S. Thoma adducto doctrina luculentior evadet. Lex naturalis est , inquit I. a. quaesh κcam art. 4. quod
deposita sint reddenda e , me quidem ut in pluribus verum est ; sed potest in alia quo casu contingere quod fit damnosum, is per consequens irrationabile , fi deposita
reddantur; puta, fi Miquis petat ad impugnandam patriam. Et hoc tauro' magis invenitur deficere . quanto magis ad particularia dessenditur; puta , si dicatur, quod deposita sint reddenda cum tari cautione, Tet tali modo . Quanto enim plures tanditiones particulares apponuntur, tanto pluribuι modis poterat deficere , ut non sit ν ctum vel in reddendo, vei nonr reddendo. VIII. Eκ his sponte consequitur, etiam haec secundaria praecepta esse in uno sen- su
320쪽
- DIS S. II DE LEGIBUS. r. 8 s
su immutabilia, quatenus eadem semper praecipiunt, vel vetant: quoniam eade in semper praecipiunt, vel vetant absolute; aut nbn praecipiunt, nee vetant sub hac, aut illa circultantia. Et hoc in sensu non minus quam prima constantiam , dc immutabilitatem produnt. Dieuntur mutabilia, non quod aliquando obligaverint , aliquando non obligaverint ; sed mutabilia dicuntur , quatenus sub hac aut illa circumstantia non obligant. Verum haec mutatio propria non est: quoniam ab aeterno verum fuit, depositum abiblute esse reddendum ; non esse vero reddendum in hae aut illa circumstantia : homicidium esse licitum publica auctoritate iussum; illicitum privata auctoritate perpetratum: illicitum furtum; licitum in hae aut illa ei custantia, vi euius surti malitiam, dc vel ipsum nomen exuit. Dicuntur igitur hae e praecepta mutabilia , non quod ipsa in se mutationi subiecta sint; sed ratione male riae, dc cireumstantiarum , iuxta quarum diversitatem semper , & ab aeterno , modo praecipiunt , modo non praecipiunt, modo vetant, modo non vetant . Quibus positis, sequentes quaestiunculas dirimendas propono. IX. Quaest. I. Lex naturabs quantum ad principιa naturalia est ne in seipsa immutabim omnino is, invariabilis, tam in eommuni, quam in particulari P Resp. Affirmander respondeo. Quandoquidem leκ ista sita est in ordine rerum, seu officiorum cum essentia divina , idea archetypa omnium ordinum , dc naturarum , quae indissolubili nexu cum eadem connexae sunt. Porro ordinem hunc antecedere rationis signo veIipsam divinam voluntatem, diximus supra. Ergo lex naturalis absolutae, di in seipsa cuiusque variationis , de dispensationis expers est. Enim vero I ex ista vel accipitur, prout est in homine, dc consequitur ipsam naturam rationalem, veluti eiusdem proprietas necessaria; & secundum hanc considerationem , scuti natura rati nati, immutΣbilis est, ita immutabilis esse debet lex naturalis, quae necessario eam isdem consequitur, modo supra exposito: vel accipitur , prout est in Deo , seu quatenus cum divina essentia coniungitur I dc sub hoc aspectu quamcumque variati nem , mutationemque excludit , quoniam divinae essentia immutabilis, dc invariabilis esto X. Quaest. II. Lex naturalis quantum ad praecepta seeundaria es ne similiteν in se
ae immutabilis Resp. Decisio patet ex iis quae num. 3. dicta sunt. Quandoquidem. haee praeceptra secundaria in ordine cum recta ratione , dc divina essentia sita sun r, non secus ac prima. Ordo autem iste aeque in secundis ac in primis necessarius est. Ergo eodem modo invariabilis & immutabilis. Id solum verum est, quod iam imnuimux, his secundariis, praeceptis advenire eircumstantias posse vi quarum lex non praecipiat id quod, sublatis circumstantiis, praecipiebat: quia rectae rationi congruit ut in his circumstantiis lex vetet quod ablatis circumstanti s praeeipiebat. Lex naturalis vetat absolute maribus tangere ubera seminarum ob intrinsecam cum recta ratione repugnantiam ar, adveniente infirmitatis gravas necessitate , lex narurae iseu