장음표시 사용
421쪽
stetis, animo illud eludendi te liberarunt Calaistae multi . Tu nune Charybdim declinans, .in Scyllam te lapsum vides: quod in illo ipso loco quem , animo te subducendi praecepti oneri , petis , aliud offendis praeceptum simile . Et tamen tanta est Probabilismi vis, dc essicacitas, ut ab his quoque scopulis, & laqueis te eripiat, dc faucibus tuis opipara convivia instruat, dc ab onere audiendi Merite exsolvat. XXVII. Haec sunt nova argumenta, ut mihi videtur, unde colligere vales novam opinandi methodum , quae , invitis Auctoribus, bona fide illa utentibus, seipsa eo recidit , ut leges tum divinas , tum humanas eludat . Undique versum praeeeptorum vinculis Christianus devincitur . In loco unde egreditur, obstrictus est; in loco ad quem aecedit , iterum ligatur : & opinandi modus occurrit adeo subtilis, quo Christianus iste omnia haec ligamina impune Dangat, &, solutis vinculis, queat dc ventri indulgere , dc ludis, quin vel Sacrum audire, vel gulam
ieiunii severitate coercere astringatur Et quia haec elata voce improbamus, declamationis, dc exaggerationis arguimur. XXVIII. Quaest. XII. Diareesanus valet ne confinia diaeresis egredi eo animo. cta pereatis reservatis quae proprio Parocho confiteri recusat , absisatur ' Resp. Clemens Papa X. in sua constitutione Superna conceptis verbis prohibet ne Regulares absolvant advenas , dc peregrinos a peccatis , reservatis in pr pria dioecesi , e qua discedunt hoe animo obtinendi absolutionem in alia dice-ces, in qua praefata peccata non sunt reservata. P. Dominicus Viva quaes. m. art. 3. num. s. refert P. Suarezium , Basilium de Leon, aliosque , propugnantes
possie hunc absolvi qui hoc animo deelinandi reservationem in aliam peregri natur dioecesim. is Quamvis inquit P. Vivab Clem. X. in laudata constituti is ne prohibuerit Regularibus dc eadem videtur esse ratio in hoc de saeculari si bus Consessiariis no hos absolverent , si in fraudem reservationis id facerent, se hoe est , ut explicat Platelius ηumer. 9O9. si id faciant ad declinandum pro-- prii Episcopi iudicium . Hac autem fraude circumscripta , si peregrinentur , ut is opportunitatem babeant absolutionis , quam in propria diares babere non posse sunt , absolvi poterunt. Siquidem non dicitur fraudem committere qui utituris iure sibi concesso . Concedit autem ius commune ut quilibet peregrinus pota se sit absolvi a quolibet Consessario a peccatis omnibus non reservatis in diminis ces, ubi confitetur ι quamvis ea sint reservata ubi poenitens ea peccata comis misit. MXXIX. Ius commune eoncedit facultatem , ut quilibet peregrinari possit ea intentione ut absolutionem a reservatis obtineat 3 Sed hoc ius commune restrinxit Clemens X. Alterutrum ergo . Aut Clemens X. non potuit hoe ius restringere , aut invalida absolutio est . Sed Clemens X. absolutionem prohibuit ,
422쪽
quando in fraudem deelinandi iudicium proprii Episcopi quis aliam petit dioecesim . Egregie . Sed quando haec fraus perpetratur , nisi cum quis ea intentione ad aliam accedit dioecesim , ut .ibi absolvatur P. Viva autem de eo loquitur qui hae intentione peregrinatur . Si haec fraus non est , quaenam erit ita quaestione nostra An necesse est ut peregrinus dicat : Dfcedo a mea dises, ἐν aliam peto , ut deludam iudicium mei Episcopi ' Hae ne expressa contempti ne opus est , ut fraudem illum committere dicamus Quis adeo insanierit, ut id adfirmet 3 Ad veram ergo fraudem , de qua Pontifex loquitur , lassicit alia quem peregrinari , seu discedere a propria dioecesi , & aliam adire, ut opportuis nitatem habeat absolutionis , quam habere non potes in propria diu es , ut loquitur P. Utva . Et haec agendi ratio non opponitur Clementinae constitutioni P. Suarea scripsit ante constitutionem Clementis X. ideo excusatione dignus est ; si tamen praefatam opinionem defendit. An vero qui post hane constitutionem scripserunt , excusatione digni sint, ceteri iudicent. Ni salior, saepiuscule P. Viva extenuat propositiones ab Ecclesia proscriptas . Quod non alia ratione, occasione data, id repeto, nisi ut lectores cauti sint in legendis commentariis, dc sententiis quas dictus Auctor bona fide, dc pia intentione faciliorem reddendi legum observantiam propugnavit. XXX. Quaest. XIII. Si peregrinus eommittit delictum extra loeum fui domicilii, puniri ne a proprio Superiore valet ob boe delictum e Re . P. Viva refert Basilium de Leon , dc Gabrielem , docentes , Superiorem non posse punire subdiatum degentem extra territorium , nec ob delictum intra , nec ob delictum extra territorium perpetratum . Quam opinionem ille reiicit , dc subscribit communi , quae docet verum esse non posse Superiorem punire subditum , quan . do tam is, quam res ab eodem eommissa extra territorium extant; secus, quanis do delictum perpetratum sit intra territorium . Quare , si subditus degens extra territorium occidat stlopo , aut sagitta hominem existentem intra territorium in quo censurae latae sunt in homicidas ; is obnoxius erit censuris : quemadmodum qui extra templum degens , dc sclopum explodens , interficit hominem intemplo extantem , excommunicationem incurrit latam contra occidentes in Ecclesia . Similiter Beneficiarius extra dioecesim degens . atque adeo non residens in loco sui beneficii , obnoxius est excommunicationi Iatae a proprio Episc po adversus non residentes . Utique Superior exercere iurisdictionem contenti iam extra territorium nequit I at non propterea desinit esse iudex delictorum quae subditus , etiam extra territorium existens, modo dicto perpetravit. Licet ergo Superior ius dicere , dc iudicium contentiosum instituere extra suum teris ritorium nequeat ; tamen statuere plura valet quae obligent subditos , etiam extra territorium degentes. Potest Episcopus iubere ne Presbyter subditus extra
423쪽
, s s LIB. I. DE IURE NAT. ET GENT . oee.
dioecesim celebret; quemadmodum Provincialis regularis sub poena excommunicationis praecipere subdito valet ut extra provinciam existens ieiunet, abstineatque a tali ossicio. Advertendum tamen , quod, ut Superior possit serre praeceptum in subditos extra provinciam , seu territorium degentes , necesse est ut subditi non transferant domicilium; sed remaneant reipsa subditi proprii Episcopi, aut Provincialis. Si enim e Teiantur subditi alterius Episcopi , aut Provincialis, tum cessat omnis in eosdem potestas. DI
424쪽
DE LEGUM HUMANAR TM EFFECTIBUS, ET VI OBLIGANDI.
PAucis dissertationem hanc expediam, quod argumenta in eadem tractanda nee momentosa, nee implicata dissicultatibus sint . incurrent aliquae Casuisticae opiniones convellendae, potissimum invectae a Caramuele, laxarum opinionum magistro, & defensore. Sed eas brevi manu explodam , non secus ac paucas aliorum qui Caram uelis vestigia perlequi voluere. Potissima , & gravioris momenti controversia dispicienda obligationem legis dubiae spectat, contra quam allegare Probabilistae solent illud effatum: Melior est conditio possidentis : cuius legitimo sensu basilice abutuntur. Paucis quoque hanc controversiam absolvam; cum alibi ex instituto eamdem versaverim. Et quoniam brevis est ditariatio, breve quoque Praeloquium esto. Ad rem.
CAPUT I. Propositiones damnati e , ω laxae Casusarum.
HUcusque adversus haeterodoxos Ictos decertatum ut plurimum est: ideo Calaillarum laxas opiniones, praeter unam, & alteram Caram uelis de more non recensui ante dissert. II. ubi locus opportunus videbatur. Quoniam vero in praesentia potissimum controversias in utramque partem a Casuistis disputatas examinandas suscipio iuxta consuetam methodum, primum propositionem in hac mastria proscriptam ab Alexandro VIL , post quorumdam Moralistarum opiniones laxas praemittam.
The sis ab Alexandro Vn pro scripta, qui est 18.
Populus non peceat etiamsi absque ulu eausa non recipiat legem a Principe promulgatam.
Propositiones laxae Casusarum.
I. is Leges adhue pontificiae promulgari debent in singulis regnis, provinciis, &Tem. VI. Bb ii j is dice-Diuili do by Corale
425쪽
3 dio LIB. I. DE IURE NAT. ET GENT . oee.
dioecesibus, ut ibi habeant obbligare. Torrecilla. Tom. I. summ. trassi M. diis.
a. se Leges humanae tam civiles, quam pontificiae acceptari debent a populo, ut is obligare valeant. Torrecilla loci est. num. II. 3. o Lex, seu constitutio pontificia quae usu non est recepta , quacumque ex is causa id contingat, non obligat. Idem Torrecilla in propos damnat. tractri.
4. is In materia levi nec lex, nec superioris praeceptum sub letali obligare queunt. Idem Torrecilla tom. I .summ. Iract. I. diis. I. cap. q. num. I 6. . si In propositione 28. damnata ab Alexandro VII. de populo absque caussa leti gem non acceptante, non venit damnatum dicere, graviter non peccare , etsi se absque caussa eam non acceptet. Idem tom. in proposit. damnat. in dict. propo-
6. se Actiones nimium dissiciles, quaeque consentaneae fragilitati humanae naturaeri non sunt, nequeunt esse materia legis humanae, nec sub humano praecepto c/-- dere : unde caussa lassiciens haec est ad eas non acceptandas. Idem in proposit. damn. ad proposit. 28. Alexandri num. 3. . is Sumesens caussa est ut quis a lege deobligetur , quod immediate post pro- -- mulgationem videat vel a maioribus, vel maiori parte non incipi observari. Idem ibid. n&m. 9.L is Leges humanae sive civiles, sive ecclesiasticae, quamvis de materia gravi , is non censendae graviter obligare, quantumvis verbo decernimus, statuimus , ordiis namus, volumus, sancimus exprimantur: opus enim est ut verbo praeripio, iubeo, is prohibeo, veto, vel interdico sint Iatae. Idem tom. r. fu . ract. 2. disp. eap.
9. - Omnis leκ in praesumptione fundata, cessante praesumptione, adhue in par si ticulari, desinit pro soro conscientiae obligare illum in quo praesumptio cessat. sIdem ibid. eop. PII. num. 3ORIO. is Generatim eessante fine adaequato legis in quolibet particulari , cessat lexis illum obligare: & idem dicendum de praecepto generali. Idem, ibid. num. 2 II. is Et hoc procedit, etia m si eκ inobedientia scandalum sequatur e tunc enim si non activum, sed passivam erit; cum non obediens utatur iure suo iuxta opiis nionem probabilem, quae excipit eum ab obligatione obediendi, cessante in illori fine; quod si ignorat qui scandalum patitur, sibi imputare debet . Idem Torrecilla, ibid. num. TII a. is Aliter proredit, quando finis legis, vel praecepti est scandalum vitare ris hoc enim vitato, cessat pariter lex, & praeceptum obligare. Unde Clerici armari secreto portetntes, pariterque Religiosi occulte actibus prosanis , etsi immanissi- is mis,
426쪽
,, mis, assistentes, nec graviter peccant, nec censuras incurrunt, etsi sub illis haecis omnia illis sint prohibita. Cessat enim in illis scandalum, quod est finis legis. Idem Torrecilla Tom. L sumis tract. II. diis. I. cap. v II. num. s. 13. - Non sunt denuntiandi Sancto ossicio retinentes libros prohibitos , non exis haeresi, aut eius suspicionis. Sic D. Franciscus Verde in sesectis quaest. vo r. coro is lar. 86. sub num. 447. DL II 8. apud Torrecit. in proposit. damn . ad propos. 4s.,, Alexandri VII. nam. 22. DL48 s. cui consonat Tamburinus in Decalogum Lib. II.,, cap. I. g. 7. nam. 38. dicens excommunicationem Sancti Oficii praecipientis inis tra 3. dies exhibere libros prohibitos , in illos praecise tendere , qui haeresim , is vel errores continent. Iq. is Neque excommunieationem ullam incurrunt similes libros , aut scripta is prohibita legentes, si inhibitio alia caussa quam haeresis, aut eius suspicionis sit, , promulgata V . Sic Bordonius Tom. I. I aeri Tribunac in eaos Fidei eap. xiv. 3, qu es. xxx Ix. num.78. pag. 3 sq. ibi: Quaeres an legens buiusmodi fibros prohibitos assa ex is causa quam biseret , veI eius suspicionis , ineurrat exeommunicationem , aut aliam is poenam one. dc ponit varia exempla librorum prohibitorum & ait: Respondeo is in bis robus nulti imp ta eensura in legentes huiusmodi libros , aut scripta pro- is bibit a. MI 4. A Grave non est, servata substantia, a modo praecepti deficere Sie Tot mrom. L. fumm. tract. II. dio. II. cap. III. n.43. & laudat Caramuelem, & Leandrum de Murcia. I s. si Probabile est leges humanas , adhue ecclesiasticas neque indirecte posse adis actus internos nos obligare. Idem, ibid. diis. I. cap. LII.
I 6. Salmanticenses tract. II. cap. II. punct. s. num. I 64. quaerunt, utrum peccet
qui impedimenta apponit, ut liber a lege implenda evadat ; de respondent his verbis. is Satis tamen est probabilis, dc ab intrinseco sorte probabilior sententia , ne- is gans in tali casu peccare , quia eo ipso quod aliquis extrahatur ab obligationeis legis, seu lex illum non obliget sive hoe bona fide, sive mala intentione, siveia licite, sive illicite factum sit est inea pax delinquendi in effectu contra talem se legem: ergo, ex quocumque motivo ponat impedimentum, quod ipsum extrahitis ab obligatione ieiunii, non peccat contra ieiunii praeceptum; sed utitur iure suo, is quo potest exonerari a lege, & extrahi ab obligatione illius. Pro hac senten- --tia laudant utrosque Santriet, Fillivetum, iacetaniam, Fagundeet, Vulalobos, Salmanticenses Sebo meos tract. x m. de peceatis dub. 6. num. I 3. I T. P. Dominicus Viva Tom. I. quaest. v I. art. v I. num. 4. is Dico quod si proba is bikter tantum credatur legislator aut non potuisse, aut noluisse in tali casu veris,, bis legis comprehenso obligare, possit etiam subditus licite in eo casu legem non se servare . . . Unde id verum est, non solum si subditus habeat formidinem de
427쪽
3 91 LIB. I DE IUR. ET GENT. O .
is opposito, sed etiam si detur ex altera parte probabilitas , immo maior probabia is litas quod legislator potuerit , ae voluerit obligare , ut docet Suareae Lib. n. de
is fer cap. v m. num. 3. . . . Sancheae Lib. I. cap. IX. num. I I8. Salmanticenses tractat. II. eap. v. punct. 8. num. 9 I. is Si detur infirmitas quae
ri moraliter iudicabatur perpetuo duratura, & obtineas a Pontifice dispensationem ,. comedendi carnes pro tota vita, non recitandi ossicium divinum, non ieiuna is di, etiamsi postmodum salutem PERFECTAM acquiras, poteris uti tali dispen-- satione, donec a Pontifice revocetur. Idem dicimus, si pro hoc anno, pro hacis Quadragesima obtineas dispensationem a Superiore non ieiunandi , vel abstinenis di a carnibus, quia infirmitas pro tota illa censetur duratura ; etiamsi per ac is eidens cesset, potes uti tali dispensatione . Ita Auctores citati, qui licet non o-o mnes ita in particulari loquantur, mens tamen illorum est quam diκimus. I9. Salmanticenses ibidem cap. v I. 1. 2. num. i8. docent, si lassicere dictiim uniusti eximii Doctoris asserentis , tempus ad consuetudinem requisitum praeteriisse, ut is per eam lex abrogata censeatur, etiamsi plures alii oppositum sentiant.
CAPUT ILuui sint legis effectus, oe quienam materia.
I. TIRimum , potissimumque legis ossicium est subditos bonos virtuososque ema cere, ut docet L Thomas I. a xci I. art. I. Quandoquidem ossicium , seu fructus legis est subditum dirigere in bonum commune e dc virtus subditorum eo spectat, ut legi id praescribenti pareat . Haec autem obedientia bina est e bonus igitur subditus est, dum id praestat quod lex mandat . Bonitas itaque subdiuti, effectus legis est; hocque eonvenit cuique legi in communi acceptae. Nunc autem sermo est de lege humana , ut distincta a lege naturali , aeterna, & evangelica, quae hominem in quocumque genere bonum iacit . Legis vero civilis effectus eo tendit, ni essiciat dumtaxat bonum ei vena, non bonum virum . Nam bonus civis ille est qui paret legibus quae bonum commune civitatis spectant ;idque praestare valet, etiamsi malus vir sit, ut in Romanis patet. II. Heinc consequitur quamlibet legem bonum rationis , & communem subditorum spectare felicitatem . Quapropter, si suprema potestas aliquam legem seris rei quae non promoveret commune bonum. atque adeo non emceret subditos bonos cives ; lex non esset , sed legis larva , ut optime definit S. Thomas loc. cita ad 4. Lex tyrannica , eum non fit secundum rationem , non es I impliciter lex ; sed magis est quaedam permersitas legis. III. Ex quibus colligitur , turpiter errare quosdam iniquae Politicae ministros ,
428쪽
qui contendunt pro arbitrio suprenaas potestates leges serre, pacem componere sfoedera inire cum religionis , atque virtutis detrimento posse . Omnis quippe pintestas a Deo est, teste Apostolo, & ipsis Principibus fatentibus . Porro impietatis, atque perduellionis scelus est arma stringere in supremum illum Principem a quo accepta illa sunt . Sed caecis istis Politicis status ratio, ut aiunt, numen supremum est. Idcirco orandum pro illis est, minime disputandum. IV. Alter, di potissimus legis effectus est obligare subditos ad ea praestanda quae Ieges praescribunt . Lex enim, ut ex doctrina S. Thomae vidimus , imperium est rationis practicum , in quo duo includuntur , nempe & dictamen rationis , cuius est intimare, dirigere, illuminare; dc actus voluntatis, quo legislator legum obedientiae stibiicit omnes subditos suos . Leges autem iubent , prohibent , permittunt . Permi ilio , qua tolerantur peccata , facti est , non iuris . Legum actus sunt imperare , probibere , permiιιςre , punire . Si plura cupis , consule S. Th
V. Quaest. I. Quaenam fit legis humanae materia e Resp. Materia legis humanae ,
sicut ceterarum legum, sunt actus humani, qui praecipi, aut vetari possunt, quatenus aut conserunt , aut repugnant bono communi , quod lex unice spectat . Quare dc cuiusque virtutis praecipi, & cuiuscumque vitii actus vetari humana lege Valent et quia quaecumque virtus eonducit, & quodcumque vitium Obest communi bono. Heinc haud consequitur legislatorem humanum posse praecipere Omnium virtutum ossicia, aut omnia vitia collective accepta prohibere . Quoniam obiectum humanae legis moraliter possibile sit oportet ipsi subditorum communia tali. Omnium autem virtutum ossicia peragere , Omniaque vitia devitare , hominum communitati moraliter impossibile est, spectata humanae naturae imbecillit te. Leviora ergo vitia permittere Iegislatores humani possunt, ut graviora viten tur . Ea potissimum vetare legislatores humani debent quae societatem pertu hant, bonique communis ruinam, aut grave inducunt detrimentum . Permittere autem possunt cetera mala quae homines privatos inficiunt, & personalia vitia appellantur. VI. Obiicies. Lex naturalis, & divina omnes virtutes praecipit , omniaque viatia prohibet. Ergo idem praestare legislatores humani poterunt. Resp. Consequentia falsa est . Legislator divinus, supremus & universalis Dominus est, qui non tantum subditorum se licitatem in communi, verum etiam in particulari respicit . Cuiusque subditi vires ille comprehendit, auxilia , gratias cuique impertit, quibus & virtutes exequi , & vitia declinare queat. Contra legislatores humani , quemadmodum singulorum vires expendere haud valent , nec auxilia opportuna impertire possunt , ita neque eorumdem singularem persectionem promovere ad illos attinet. v II.
429쪽
3 9 LIB. I. DE IURE NAT. ET GANT. oee.
UII. Quaest. II. Possunt ne legislatores humani praecipere , aut vetare actus indi ferentes P Resp. Effectus humanae legis est bonos emcere subditosi&, eum actus genere suo indifferentes , nec bonos , nee malos essiciant homines ; idcirco in propria indifferentiae specie sistentes , nequeunt esse humanae legis materia is Verum , quia nullus reipsa , seu in individuo actus qui bonus , aut malus non sit, reperitur ; ideo quilibet actus indifferens potest in hae aut illa circumstantia eum bono communi plus minusve aut convenire , aut pugnare atque adeo ense materia legis praecipientis, aut vetantis. Et tum bonitas, aut malitia istorum actuum ex fine, a legislatore in lege roganda praestituto, habetur. VIII. Quaest. III. Valent ne legislatores humani De eeclesiastici , sive eiviles , actus mere internos directe , ἐν absolute praeeipere e Resp. Adfirmantem sententiam
propugnat Henricus a S. Ignatio Tom. II. Lib. I. eap. xv r. ut valde probabilem : delicet, inquit, oppositum sentiat magna turba recentiorum ; secum tamen habere contendit venerandam canitiem maiorum, laudatque pro hae sua sententia Glosissam eap. Cogitationes dist. I. de poenit. Maiorem in IV. dist. xiti quaest. vir. Albertum Pighium Lib. VI. de Hierareb. eetae in cap. xvi. Adrianum in IV. quaest. Iride confessi is quodlib. v LII. quaest. v m. Iacobum Briardum quodlib. II. Iacob utri Latomum de confess seer. Molanum tract. v. de Repub. cap. lxxx r. Iacobum Baium Lib. II. Insit. cap. v m. Medi nam eod. de Orat. quaest. xv. Rosellam verb. Ab solutio, Franciscum Sylvium a. a. quaest. cIv. ar . q. dc alios. IX. Oppositam sententiam defendunt Salmanticenses tractat. x. eap. I. punct. Iro
dc tructat. x I. cap. I. punct. . dc laudant pro eadem S. Thomam I. a. quaest. XcI. ar ric. q. Caietanum a. a. quaest. x I. Tapiam quaest. v I. artis. q. Gregor. Martineae I. a. quos. x I. Grana dum centr. vi I. tract. m. pari. r. diis. V. Castropa Iaum tractat.
III. disp. M. punct. 6. Bona cinam diis. r. quaest. I. punct. s. Salas disp. I x. de legibus , SuareE Lib. III. cap. III. Cordonium Lib. II. quas. I x. & alios.
X. Ut dissicilem implexamque quaestionem maiori qua fieri perspicuitate potest enucleemus, distinguamus oportet legem directivam a lege coactiva . Lex directiva obligat in eonscientia ; at nullam poenam imponit . Huic legi directivae subis eti sunt ipsi legislatores . Lex coactiva ultra obligationem in conscientia , poenas infligit . Haec leκ coactiva iterum duplex est . Alia eoactiva coactione interna , quae dc sub culpa, & sub poena , ipso iacto ante iudicis sententiam subeunda ,
astringit. Alia est eoactiva eoactione externa, quae pinnam, post caussae recognitionem, a iudice infligendam, praescribit. Hanc distinctionem optime explicat Ca denas cristi. disi. 26. de alii. XI. His postis, dico eum secunda sententia , Legislatorem humanum eeri asia eum , nedum citilem, praecipere haud posse directe , ἐν per se actus mere isternos
lege coactiva coactione externa . Hanc sententiam conceptis verbis docet S. Thipias
430쪽
mas I. a. quae M xc I. art. 4. De bis potes homo legem facere de quibus potest iudiea-νe. Iudietum autem hominis esse non potest de interioribus actibus, qui latent , sed forum de exterioribus motibus, qui apparent. Et tamen ad perfectionem virtutis requiritur quod in utrisque actibus homo rectus existat . Et ideo lex humana non potuit eisibera , ἐν ordinare suscienter interiores actur ἱ sed necessarium fuit , quod ad boe superveniret lex divisa . Quarto quia , sicut Musinus dicit in I. de liberi aνbitrio , lex humana non potest omnia quo male funt , punire , veI probibere : quia, dum auferre mellet omnia mala , sequeretur quod etiam multa bona tot ferentur , On impediretur utilitas boni commvnis , quod es necessarium ad conferoa-r ionem humanam . Ut ergo nullam malum improbibitum, im impunitum remaneat , neeessarium fuit supervenire legem divinam, per quam omnia peccata probi ben
XII. Ex hae doctrina satis aperte colligitur , non posse praecipere , aut prohibere legislatorem ecclesiasticum Omnes actus internos lege cogente eoactione externa . Siquidem De his inquit Angelicus potest homo legem ferre de quibus po est iudieare. Iudicium ergo requirit Angelicus in legislatore. Cur 3 Ut possit punire delinquentem . Subdit enim quarto loco , quod lex humana non potest omnia punire. De illo ergo iudicio loquitur quod ad punitionem requiritur . Et , cum nullus legislator humanus de internis hominum actibus iudicium serre
queat ; idcirco nullus legislator humanus legem condere valet punientem actus mere internos punitione iuridica, quae caussae recognitionem postulet. Hanc doctrinam confirmat Ansplicus a. a. quaest. cIv. art. s. ubi inquit: fio modo non tenetur inferior suo superiori obedire , si ei aliquid praeeipiat in quo ei non subdatuν. Dicit enim Seneca in III. de Bensetis : Errat, fi quis existimat servitutem in totum hominem descendere . Pars enim melior excepta est . Corpora obnoxia sunt , On adscripta dominis; mens quidem est sui iuris. Et ideo in his quae pertinent ad interiorem motum voluntatis , homo non tenetur homini obedire , sed Dium Deo . Quae duo testimonia, ut minus, evidenter probant, nullam potestatem humanam posse lege eoactiva coactione externa praecipere directe, & per se actus omnino internos. Et quod huc tendae Angelici doctrina , patet . Quandoquidem ideo hominibus quibusque hanc denegant potestatem , quia actus omnino interiores non subiacent humano iudicio. Ergo, si homines iudicare eiusmodi actus nequeunt neque poenam , & damnationis sententiam in eosdem ferre valent ; cum haec sententia actionum examen, discussionem, dc iudicium requirat ἱ consequitur praefatas leges homines condere non posse. Haec omnia certa sunt penes omnes. XIII. Illud nunc in coutroversiam venit, possit ne legislator humanus ecclesiasticus praecipere , aut Vetare lege dirigente, dc curante animarum salutem , coa
ctione mere interna, id est obligante ad culpam , sublato omni iudicio, & poena