장음표시 사용
501쪽
neq; μ' rationem abstrahit a materia sensibili, sed utitur sola abstractione uniuersalis a singulari P, qua
abstractione etiam utuntur aliae scientiae, & talis est scientia naturalis,
nam. I. de anima tex co. I 6. natura
lis diffinit per materia,&dialecticus per formam, cum igitur meta. sit de abstractis utroq; modo,& principalissimum subiectum eius sint subitaliae separatae, scientia autem cuius subiectum latet nos,haberi non potest sine cognitione eius. &quia substantiae abstractae, in nulla scientia fm ipsum demostrari possunt,nisi in scie-tia naturali, quia nullum mediu effiH cax est, nisi uia motus. ideo si in scianaturali,tale genus entium separatorum a materia nobis non innotesceret uia motus, tunc non possemus habere distinctam cognitionem 1 cientiae diuinae, quandoquidem lateret Iros subiectum eius principalissimumaxime,quo ad illam parte ubi scia diu in agit de abi tractis stabitantiis,&Ita non remanerent nisi duet sesae, scilicet naturalis & mathematica,omnis. n. scientia. ut ipse dicit praesup
ponit suum subiectum esse, aut quia est notu de se, aut quia sumitur laqI notum ab alia sesa,in qua sui demos iratum, in casu autem nostro cum substan tiae separatae,quae sunt subie- cta scientiae diuinae, ut ipse dicit co. -- vltimo primi Phy. cum non sint notae de se nec in alia scietia possitit demonstrati esse nisi in scia nΞli, opcam assignata. sequi ergo qd sit scianali, non demonstratur in nulla demonstrantur,& ita lateret nos, & ita duas solum scientias habere poste
mas. Lnaturalem,& mathematicam
M H idere. Et si arguas, saltem meta posset Cremanere, quo ad illam parte in qua agit de Cibstantiis sensib: libus, quia
argumenta adducta per nos contra alias deductiones piat reflecti contra sorptu. nos. Et ad hoc concedo totum ista resp5sionem,& intentio eius est, qysi lubitan tiae abstractae non demonstrantur esse in scientia naturali, tuc non essent nisi sitientia naturalis, ac
mathematica supple, perfecte distinctae in proprio genere, metaphy. au tem no esset quo ad nobiliorem sui parte, &estilla in qua de abstractis sos, aintelligentiis pertractat Aut aliter dici debet, & melius iudicio meo, qΨΑuer. hic per alia verba facit illa eande m consequentiamst facit Aristo t. Lin 6. primae philoisphiae, quae est ad hominem, ut praediximus, videlicet quod si no essent aliae substan t e nisi natura consistentes, tunc physicaesi set prima phylosophia, ita CG. dicit in simili si in scientia naturali non demostraretur istud genus entium
separabilium esse, quia talia non Sur, ut opinabantur antiqui, tunc non et
sent ni si duae scientiae .c naturalis, &doctrinalis, ita quod deductio Au er. est ad hominem qualis erat deductio Arist de quod ita debeat intelli- .gi sententia eius, adducamus verba Ius completa. Inquit. n. m com . alle Mgato videlicet in ultimo primi ph & totum hoc est contrarium eius qd existimauit Avicen. qm si hic nod monstratur istae modus entrum. s. separabilium esse, non esset nisi scientia naturalis,& doctrinalis, & subdit immediate,&ideo antiqui naturales existimabant quod scientia naturalis est prior omnibus scientiis, dicentes quod subiecta eius sunt priora nanibus entibus. manifestum est aatem
502쪽
tem quod taliter eolligimus in eonclusione sicut seminavimus in praemissis,& ita videtur quod antecedes illud sit et d hominem, ex quo sinu itur illud consequens, & ista est via de praecipuis causis erroris contingetibus expositoribus,quia multa sunt quae Aristo t. deducit ex datis ab aduersariis &ipsi volunt illa simpliciter sustinere, ac si ex principiis Arist. sequerent ur.& hoc accidit, quia dimittunt text. Arist.&inspiciunt ex positotes,sicut dicit in simili de Aui. CG. in . 3 de anima. c5. o.
. Actia agentis nihil aliud est, qua
extrahere rem de potentia Abactum.
formaliter scribitur ab Auer. in libro delfru. destr. dispu. 2. in situ. F. diibi j& . metaphy.com. 28 &in. Actio , & metaphy. I 8.& . m. Aduerte neposiodu' atqui uocatio sit causa confusionis ,
36. quod actio quandoq; sumi vere, &quandoq; .sumitur m similituc dinem & transumptive.& Ita etiam passio dupliciter sumitur. colligitur ista distinctio ab Auer. .coeli,& m udi co m. t. ubi scribit res aeternae non habent ages nisi fim similitudinem, neque habent ex quatuor causis nil isormalem & finalem,& si habuerint aliquid quasi agens, non erit nisi inquantum est forma illi, & consertians ipsum,& I 2. metaphy.co m. 29. scribit consimilem sententiam dices in subitantia aeterna inuentiatur causis,quae per similitudinem dicuntur causae cum causis generabilibus, ia
corruptibilibus, & in tertio ge ani- πmam m. s. in prima parte digressionis, ubi recitat opinio 'Theophrasti,&Themistii auctoritate eorum, eolligitur ibidem ista distinctio, gadicebant quod isti tres in tellectus agens,& recipien & intellectussipeculatilius sunt ide subiecto, ut dicit etiain. 3. de alaco. 2 O. ex mente ipsoru ,&quia intellectus speculatiuus resultabat ex intellectu agente, ut tangit intellectum materialem, cum recipiens sit aeternum,& ages aeternum necesse est, ut factum si teternum, dc quia opinati sunt hoc coli ngit, ut in rei veritate non sit intellectus agens, neq; factam,eum agens, Sc factu nointelligantur nisi cum generatione,& tempore, aut dicatur quod dicere
hoc agens & hoc factum non est nisim similitudine, ecce quomodo demete Theophrasi &Tnem isti j colligitur ista distinctio. Actio proprie Actio prodicta est in rebus corporalibus tm , O &est duplex. Quaedam est corrupti i' 'ua,& ista fit merito contrarietatis,&fit per quali tates alterati uas,quae sutquatuor primae qualitates. s caliditas, frigiditas, humiditas, & siccitas, quarum duae, scilicet caliditas,& frigiditas dicuntur activae,&duae reli- Equet, scilicet humiditas, & siccitas di 'cuntur palliuae, non quia ille nullo modo patiantur dictae sunt activae, inee i ite quia nullo modo agant dictae sunt passi ut, sed hoc est in re spectu mixti generandi, dicit enim. Averr. ita principio quarti metheo
ro. commen. primo in sua paraphrasi. Debes scire quod non debemus dubitaret hoc quod diximus, quod hu nraditas, di siccitas sunt passiva. de frigus, & calor activa, quoniam inuenimus illas quastibet agere si-
503쪽
G.bi similia, siccum .n .gkat siccam, &humidum humidum sicut facit calidum calidu m,& frigid ii generat fri
sdum,qua haec praedicta proposi tio
e passi uis, & activis non cosiderabaturnis in comparatione actionis indiuiduorum mixto tu, & passivorunon in se. in hac. n. mixtione fuit inuentum P calor, & frigus sunt quae coniungunt, & applicant elementa rerum ad seinnice&admiscent quousq, gnetur ex illis elementis res noua,& fuit humidum inuentum cum quo recipit res passionem caloris,&frigoris,& mixtionis, & siccitas cum Π qua recipitur incorporatio, & statio in se,& ita igiturilla suerunt comparata adactionem.&ista ad passione.& sic debet iacere,quia litera est corrupta communiter in illo loco,&benedicit,&est ex mente philosophi ibidem in tex eo. x. inquit. n. Est autem simplex,& naturalis generatio permutatio ab his virtutibus tu ha-Deant rationem,ex subiecta materia unicuiq; naturae, hae autem sent dictae virtutes passivae, generat aute calidum.&stigidum obtinentiam materiam. Et aduerte,φ loquendo, de tali actione solae istae quatuor qualitates M Peripateticos effectrices di-I sunt,quia solum alterando subiectum ad aliam speciem transire sariunt, acuitas quidem i ncidit rem sibi approximata ,sed non alterat eius naturam, neq; durities ita p5t alteraxe,quod sibi proximu est, ut ad alia speciem transire faciat substantiam eorum quae sibi proxi massint. Et aduerte etia, V aliter et dici potest,quare caliditas, & frigiditas dictae sunt active, humiditas,& siccitas, passive,
idelicet in respectu adsensium tact' cuius sunt obiecta, nam respecta tactus illae sunt magis actitur, ς passi- nuae, i ta scribi t Auer. in. 1. Colliget in α3 I. de accidentibus superuenient, bus virtuti sensibili. Aduerte tamen, ex activis caliditas est maioris
activitatis, si frigiditas, nam frigus
est sicut calori s priuatio. I. de gene ratioru corrup.co. I 8. & ex passivis
siccitas est magis passiua, si humidiatas,& ideoGal. in at, q uod ex dystra-siis sim plici b' nulla est deterior,' uasicca & ex compositis frigida, & sicca . dystrasia. n. humida Lacile curat Vt patet in T..inge.sani. cap. Io.&in eodem libro, . i.dicit. licet omnes
istae qualitates inter se sunt activae, L& passiuae, magis in sunt passiuae humiditas,& siccitas,il activae caliditas autem, & frigiditas sunt minus passiuae,& ideo dicunt Medici, dylcr siae quς sunt fm calidum, & frigidusunt facile curabiles, sed sunt disseile curabile dyscrasiaefm humidum de
siccu. Et aduerte quod de tali actione loquitur Aris in. I.degenera. α corrup. dum ponit driam inter mouens,& agens,quia Oe agens est mouens,& non econtra, quia actio talis fiticu abiectione contrarii,& est corruptiua ut patet ibi in tex. G. 4 3. &infra. Actio autem & passio alia est
perfecti ,quae de intentione passionis non habet nisi receptionem tm,
ut dicit Com. in 3.de anima. co. 2. dc
isto modo dicitur ibi φ sentiren intelligere est quoddam pati. Et est ista aistinctio de mente Philosophi
Non est autem simplex ipsum pati, sed aliud quidem eorruptio quae
dam a contrario, aliud autem salus
magis eius * potentia ab eo quod
idem dicitur. Aduerte tamen quod
504쪽
A actio,& metaphoricὸ dicta propriissime sumpta est in abstractis substatiis, inquantu n. Deuxintelligit per intelligere causat, quia scientia Dei est causia entiu . I 2. meta co. I. sic dicitur agens quia n5 agit per qualitates alteras uas,sicut veru ages corpolamitatio rate qa agit alterando ipm pasiu. Et n mul aduertem multa verificantur, de veru propo. ro agete, non verincant de agentefitionum. ω similitudinem sicut supra etiam tetigimus. nam solet frequenter dici
ages assimilat sibi passum,hoc qui
dem dictum verificari habet solum in vere agetibus qua agunt per qualitates activas,& passi uas transmu taB tes materiam & praeparantes eam, &remouendo contrarium ab ipsa, de talibus quidem veritatem het quod
assimilant sibi passum. sed fallit propositio de agete quod agit per suam sermam, & agit per estentiam sine
praeparatione materiae,& transmutatione ad illam formam , sicut inquit Albertus, re & nomine magnus,
scut generatur sorma in speculo absque hoc quod superficies speculi
remoueatura sua planitie vel ana tura uitri,& isto modo etiam sensibilia generant species mas in organis, & veritatem habet de agente UniuOC eo,&de agente per se agente,&non per accides, & de agente propinquo, non remoto.&de agente principali , & non instrumentali, ut inquit Com. I 2,met. . et . Et de tali etia gente veritatem habet alia propo
positio,ut supra dixi,oema actiose- nquitur unum agens. sc limitat Co. illam propositionem . I 2. meta coi . dicens contra Auic. qui opina batur, in intelligentiis erat actio, & consequutio Inquit. sed ille swmo est imaginabilis, non .n. est illie consequutio neq; actio, ita quod dicamus, quod Vna actio consequitur Vnum agens. tm. n. illic est causa,&causatiam fm quod intellectum est causa intelligentis. Similiter alia propositio famosia, quae dicit, agente dc passo debite approximatis statim .
prouenit actio de tali vero agete uerificatur, concurrentibus tamen sex
conditionibus positis per subtilem EDoctorem in. 9. suae mer. q. I . in Iesponsione ad secundum. & per An And. sequacem ad literam. in eode. 9. q. I. In responsione ad secundum principale,inquit. n. Scotus quod no ortet semper activo,& passivo approximatis, ut semper sequae actio, quia hoc tangebat argumentum,na habito termino non agit, non habito etiam impediri potest ne agat per virtutem contrariam sortiorem. Si etiam non est tota causa activa, sed
aliud cum ipso, si illud aliud non ad
fit,non agit. Si etiam non habet in quod vel circa qd agat,non agit. Si Fiterum alia actio naturaliter praesupponatur sine illa no posita no aget. Si tandem est liberum ex se potens non agere,vno istorum sex modo potest saluari de quocunq; moti uostio famosa,qu dicit vagens&pas cur non semper moueat. Exempla sum in principio sunt contraria,& primi, graue quado est in centro n5 in fine sunt similia, ut patet in . I. de
trimento,& nutribili. Et de tali agere, veritate etiam habet famosa pro mouet se, quia habiti b' pKsentibus
in materia cessat motus. ut drin. I. degener.&corrup. tex .co. S. Exemplum secundi, aqua bulliens praesen te igne calefaciente non frigefacit ci
505쪽
G qnia tenet eum Avicen. φ elementa possunt ab intrinseco alterari secundum Auer. exemplum accom
datum est,q1 aqua bulliens praesente igne sussicienter calefaciente,non in frigidatur ab aere. Exemptu m tertii, in potentiis cogniti uis tenendo P obiectum una cum potentia concurrat ad causendum actum, talis pote
tia sine obiecto non posset agere. Exemplum quarti, &quinti,ubi videlicet aliqua actio naturaliter praesupponitur suae actioni, illa non po-yi sit. non ager,& non sic circa aliquid est, ut nihil intelligens nihil vult ex
eo quod actus volutatis naliter pret. supponit actu intellas. na vi scribit Auer. I 2. primς phylosophi . tex. . 3 9 . desideri u insequi tur cognitione, scut umbra insequitur cors. &beatu August. inuisa diligere possum us, incognita nequail. Exemplum
sexti, ubi videlicet agens sic liberum est, ut si intellectus ostenderit aliud Voluntati, potest illud non velle pylui libertatem . Et ego addo etiam aliam conditionem φ requiritur debita commensuratio agentis ad pasi sum, ut colligi potest manifeste ex I secunda particula problematu, pro tu,' Nemate. I x. tail etiam agente vel 5mb. re, & proprie dicto intest igitur promota. positio alia famosa,quae dicit,u ages prius agit in partem propinquam qin partem remotam,quq vera est,uel eadem actione, vel diuersa. nam ut inquit Auer. 2. coeli com 42. ex sententia Themisti j contra Alexan. r
te patitur apiste qui stupefacit manum piseatoris, quisno patiatur pasisone simili passionis manus. Glossant et aliqui ' no est vera informis respectivis. nasin tenentes relatio
dicit aliqua.realitate distincta a suo funda meto, pol sic aliqua relatio te riqri ducib' in duob' extremis existentibus absq; hoc, q, ista acquiratur alicui intermedio, ut si Sortes sit albus Romae,& Plato generetur albus Parisiis,acquiretur utrique simul absq; hoc quod aliquid existens in medio fiat simile. Glossatur autem ista propositio de agente quod est corpus ει 'lidum quia de corpore orbiculari sicut est corpus solare,& lunare, propositio ista sallit, quia ex. II. perspecti-uae talia plus agut in remotum, a in
propinquu. Item requiritur agessit uniforme per totum , quia luna quando non est sm totum illumina Lia, non ita agit pars illuminata,que- . admodum pars non illuminata. Ite
requiritur, quod sit seducta raresa-ctio,& condensiatio propter sophisticas captiones fieri solitas, si . n. esset
num corpus uniformiter calidum,
ut quatuor, & fieret rarefactio, plus ageret in remotum , qua in propin quum, ubi seire debes quod rarefactio,&condensatio variant actione asentis quantum ad modum agendi .stribit enim Auer. 1 coeli,&mundi com. 42. quod cum duo corpora tangunt aliud. desuerit unum eoru prosundi' altero,necesse est,ut actio Mprofundioris, &spissioris in corpus quod tangit sit maior, quamuIssu-
perficies eius qua tangit ipsum sit -q ualis superficiei, qua tangit ipsum
illud φ est minoris profunditatis,na potentia diuiditur is diuisione cor. oris,&si militer eum duo corpora derint aequalia & alterum eoru suerit densius alio necesse est, ut densiussit sortioris actionis. Item fallit etiapropositio de agente, quod agit aliquod actum mediante actione reflexa,nam videmus quod sol, cum nox
506쪽
R talefaciat lumine nisi iti situ lume resectitur,talis calefactio magis fit in
partibus remotioribus, quam in partibus proximioribus , ut clarum est. Vbi aduerte* ut inquit Averro. in secundo coeli, & mundi, com. 42. S in secundo ca. de substantia orbis. corpora coelestia non agunt, nisi luminc,& motu,& sic sunt causia caloris. tamen est diuersitas, nam corpora, quae calefiunt a coelo mediante motu,quanto sunt propinquiora orbi, tanto magis calefiunt, & quanto sunt distantiora, tanto minus caliditate participanti scribit enim. Com-B menta. 2. coeli. com. 94. Propinquitas motui coeli largitur caliditatem,
raritatem, leuitatem, & motum, &remotio largitur frigiditatem, densitatem,grauitatem,&quietem.&ratio est, quia coelum mediante motu attritionem causando est causa calo. ris, ut dicit Aristo t. in secundo coeli tex. com. 42. & in primo metheor. sed calidi ias causata a coelo mediante Iumine conuerso modo se habet, quia quanto corpora sunt remotiora a corpore coelesti, tanto magis incalescunt,& ratio est,qui alumen nocalefacit nisi inquantum reflectitur, - tales autem reflexiones in partibus, superioribus sunt magis dispersae,
quam sunt in partibus distantioribus,& in serioribus,& ita disserenter motus, & lumen sunt causa caloris, unde ignis ratione propinquitatis motus coeli est calidior aere, & propter eandem causam suprema pars aeris calidior est aliis partibus. Item ad hoc ut illa propo uera sit', requiritur quod medium sit dispositum,& aptum natum recapere illam actionem, sicut dixi m us de pisce, qui mediante rete stupe iacit manu pis ea toris,& ipsium non stupefit, 'lini D non est aptum stupefieri cum careat sensu . Item sol & coniunctiones stellarum generant minerasia ventre terrae, & non in aere, nec it superficie terrae, propter eande causam. non enim omnis causa,quae corpori aduenit in ipsum operatur, immo praeter hoc tria sunt necessa ria, sortitudo, scilicet suae virtutis a- gentis,&sortitudo virtutis corporis praeparatiuς, &possibilitas permittendi unum tangere aliud talo tem fpore ut in tali quale illud possit peruenire operatio in aliud, sicut dixit Princeps in secundo Fen primi, do- Uctrina secunda cap primo. De tali retiam agente per transimulationem veritatem habet illa alia famosa pro positio in via Averr. praesertim, quς scribitur in septimo primae philosephiae.commen. 3I. videlicet,quod idem est agens disponens materiam&, inducens formam, quae quomo do veritatem habeat, insta dicam in loco proprio, Et de tali agente ve- Limita loro intelligitur alia famosa proposi- alxeru: Ptio, quod omne agens communicas rem in materia cum passo In agendo re-
patitur, ut dicitur in primo de gene 'ratione Sc corru p. tex .co m. s. intel .ligitur autem de communicantibus 'in eadem materia, unde corpora cinlestia alterant i sta inferiora, sed noalterantur quia non communicant in eadem materia non . n. est de conditionibus agetis formς, ut sit in materia, quae sit eiusdem speciei cu ma- . teria in qua agit fora, exempli calisa, forma agens respectu lecti est in ala artificis, quae differt a materia lecti.T meta. tex .com. 29.&est etiam sententia Auer. m. 2 degeneratione animalium. cap. 2. Vbi agitan spera
507쪽
G mast animatum,&habet ueritatem . in actione reali, fallit enim in actione spirituali. Intelligitur etia quod non eadem actione repat latur qua agit, sed opposita nam ignis calefaciendo aquam non recalefit, immo in frigidatur, licet ut dicit Comine.
Σ. de anima co. II S. Vulsus no absolute uocet ignem qui istigi datus est propter admixtioue corporum frigidorum. Item requiritur m sit in debita distantia, quia virtutes natura liter agentes su ni terminat . Ite is aliquos requiritur, φ virtus activa in resistendo non sit sortior poten-H tia passiua in re agendo,licet de hoc Limitatio si dubium. Et sic intelligitur etiam P alia propositio famosa, quae dicit Φagens per cotinuationem,& frequetiam action is debilitatur, uerum est de agente qd in agendo repatitur,lla talenabet contrarium,& ex cosequeti est virtus materialis, & fatigabilis, sed de agente quod non repatitur in agendo, falsa est propositio,& instatia est de lumine,&in moralibus, &de intellectu, in talibias. n. per frequetiam actionis intenditur, &perficitur ipsium agens, quia talis actio esta sectiva,& no corruptiua, & si quani doq; ibi concurrit debilitas est pae-- cidens, ut patet de sensu respectu excellentis sensibilis, ubi cum actione spiritali coniungitur actio realis corrumpens complexionem, &harmoniam organi,aut hoc potest esse accidentaliter pro 'ito operatio alicuius virtutis non fatigabilis in se. dependet ab opere virtutis fatigabilis, sicut est de intellectu, unde Com. in.
cit obiectioni,quae posset fieri, contra demonstrationem Aristo. ibi inductam . inquit,& non oportet obij-cere huic argumgto,ex eo quoδ ae- Reidit in intellectu de transinutatio ne Pp transmutatione virtutu ima ginationis& maxime cogitatiuae, in intellectu . n. existimatur accidere fatigatio hoc modo, & non est ita nisi accidentaliter, virtus . n. cogitativa, & rememoratiua non sunt nisi in loco virtutis sensibilis,&ideo non in digetur eis nisi in absentia sensibilis.& omnes iuuant se ad praesentanduimaginem rei se sibilis, ut a sipulatea virtus rationalis abstracta,& extrahat intentionem uniuersalem, & postea recipiat ea . . comprehendat ea.
Et eodem modo alia propositio,quq L solet saepe allegari, videlicet qn fiunt Limitatio duo agentia, quorum unum est soria a tmu δtius, & alteru debilius, sortius citius M' producit suum effectum quam debilius, veracst de agentibus per abiectionem contrarii, quia Vbi est contrarietas, ibi est resistentia ,& ubi est resistentia, ibi est successio, ut dicit
Com. in . . physi. ausculta in co. II. Iallit aut in agentibus sine cotrarii abiectione,sicut patet de duobus corporibus luminosis, quorum Vnumst intensius altero,Vtrunq;. n. in instanti illuminat, licet lumen prodactii a potentiori sit intensius lumine u producto a debiliori,& multa; consimiles inuenies in philosophia de huiusmodi proponibus,quq veritatem hiit de veris agentibus, quae in Verae non sunt de agentibus fim similitudine,& metaphoricet sed hq sussiciant ad excitandum intellectu pro nunc. Redeamus igitur ad declarationem principalis propositi, & dicamus Pactio agentis apud Philosophos nihil aliud est quam extrahere rem, quae est in potetia ad actum, talis. n. propositio procedit de vero agente
508쪽
A quod agit mediante vero motu,&cum tra mutatione subiecti in quo serma est in potetia, & virtute actionis agentis extrahitur ad actum,&ideo dixit Commen. in . o. primae philosophiae. in commen. I 8. quod nisi esset potentia non esset agens,inruit enim. Si aliquis dixerit quomoo agens agit priuationes, dicemus sicut facit inuenire, idest esse, &est extrahere illud, quod est in potentia ad actum .generatum enim in actu est corruptum in potentia, &omnis potentia non exit in actum, nisi propter extrahens, quod est in actu. si igitur potentia non esset ensnon esset agens,omnino, & si agensu non esset, nihil esset hic omnino in
actu,& in commen. .eiusdem. ILinquit contra Αuic. mos autem qui
iam est inter Modernos in dicendo quod a tali motore prouenit talis
motor,aut consequitur, aut praecedit, aut a talia Verba non vere intelligutur de istis principiis abstractis omnia enim ista sunt dispositiones
agentium superficietenus, idest per Contactum non vere su p. ista dicuntur de abstractis propter rationem, : quam immediate subnectit dicens,
ab agente enim nihil prouenit,vidi C ximus nisi extrahere illud quod est in potentia ad actum sed illie, idest in abstractis principiis non est pote-tla,unde neq; agens, tantum enim illic est intellectus,& intellectum,& pficiens,&persectum, unde negat ibi esse verum agens,& proprie, & hoc sequebatur occulte admodum dicedi Avicen. de productione intelligentiarum sicut late diximus superius.licet Auic.ad hoc non animaduerterit, ut late etiam exposui in. I 2.
metaphy.locum illum. Istam imaginationem Arist. sequitur praeclarissimus poetaru Ma- AD DRro,inquit enim. Quaerit pars semina fiam mς Abstrusa in venis silicis, quod nihil aliud innuit, nisi forma ignis i n silice potestate latere, & nodari ab idea nec a datore formam , ut Pla.& Auic. suspicantur. Sed dices,quid est formam extrahi de potentia ad actum ab ipso agenteZnam multi sunt hoc tempore philosophantes, qui solum de vocibus disputant nihil tamen intelligunt, sunt enim, ut inquit Arist. in . 2. phy isc.auscultationis. sicut caeci decoloribus di sputantes,qui de nominibus rationem habent, nihil tamen intel gligunt. non est crededum, quod forma latitet in materia,& quod agens extrahat illam ad actum sicut quando aliquem per crines ex aliquo loco latitate,&infimo reuocamus ad eminetiorem locum . ista enim fuit imaginatio Anaxagorae ponentis quodlibet esse in quolibet, &est iste error proueniens ex imaginatione, qua opinantur sermam esse illam, quae per se primo terminat in ecreali actionem agentis,& est cau famultorum errorum ista credulitast, vii, rde dicit Commen. I x. metapbysic. commen. I 8. versius finem, imaginatio super creationes formarum in duxit homines dicere sormas esse,& datorem esse sormarum,& induxit loquentes trium legum, quae hodie sunt dicere aliquid fieri ex nilii lo,& hoe quidem non est verum de lege nostra, quicquid ipse dicat. vir de suit ista sine dubio opinio Arist.
in. 7. metaphysico.contra platonem
φ illud quod per se fit, &quod per
se generatu r,est compositum ex materia& forma,& forma non dicitur fieri
509쪽
heti nisi per aecidens, quia fit ad ge
. a x nerationem illius quod per se fit, α est ipsum compositum. inquit enim in tex com .26. dando exemplum in senerationibus rerum artificialium
Iuxta suum morem,semper a notiori Tibus manuducedo Intellectum nostrum ad ignotiora, quod quemadmodum nec subiectum aes inquam ipsum,sic nec Phaeram, nisi secun dum accidens facit,quia aenea sphaera est & illam iacit,& Auer. incommen. habet lagens no facit aliquid FI unu in aliquo uno, verbi gratia sormam in subiecto, quoniam mani senum est,quod si facit, facit ex alio Paliud, non aliud in alio, facit enim
ex materia formatum,non in mate
niud sit ria Hrmam. Dico igitur quod ages
extrahere extrahere aliquid de potentia ad a-u .auis' ctum nihil aliud est, nisi facere com positum in actu existentiae est qFerat in potentia subiectiva materi . unde sorma per se non fit, sed ideo dicitur extrahi de potentia ad actu, quia materia, quae erat in potentia ad formam actu fit su b forma,generato composito, nde agens in generando compositum essentiali depeni dentia dependet a subiecto in quod agit, quod est in potentia, sic dicitur extrahere aliquid de potentia adactum. unde Comment. in. m. primae philosis phiae . commen. 3. di ci Tertia autem opinio est Aristo. agens non facit nisi compositum ex materia & sorma,& hocnt mouedo materiam, & transmutando ea, donec exeat de ea illud quod est po- retia in ea ad illam sor mam in actu. nam si potentia non esset, agens noesset, ut ipse dicit in eodem Com. I 8.12. meta. quia se ultra est agens qycaret propria operatione,& si operatio eius est extrahere aliquid de po- ntentia ad actum, ubi non esset pCte tia non esset actio. & ubi non est actio, ibi etiam non est agens. nam'. meta.co. tex. I 8. scribit Auer.cii mentia non habuerint actiones proprias non habebit i essentias Sprias,
actiones enim non diuersantur, nisi per essentias diuersas. &lucidiis in ThemI.in. I. de anima. idem senti t. inquit enim,quod natura non perniliti tentia tiari. Deus enim &natura nihil frustia faciunt. I. coeli te.
q. Et confirmatur, quia potentia Lactiva dissinitur per passivam,& passua per activam , t patet. 9. prima philosophiae. tex eo. Σ.&ideo si non esset potentia passiua, nec activa eL set& propter hoc Comnien. Vult Pomnes Imae sunt in potentia pas sua primae materiae,& int in pote,
tia activa primi motoris. I 2. meta. com I 8.&commen. 24. inquit.qd forma primi mouentis aliquo modo est omnes formae. Et Epter hoc Commen .idem habet in . 8. physic.
com men. .contra Sarracenos dicetes aliquid posse generari ex nihilo dicens,&nituntur ad confirmandi, Mhoc ex hoc,quod mos est dicere, qd subiectum esse necessarium agenti, scilicet subiectum ex quo fit generatio,est diminutio agentis, & omnia ista sunt existimati oes vulgares val , de sussicientes secundum cursum, secundum quem nutriuntur homines in ei non secundum sermones sufficientes. agens enim non posse
agere aliquid impossibile non dicitur esse diminutio, sed dicere ipsum facere aliq uod im possibile, & posse facere est deceptio.. & propter hoe auxia sundamenta iacta in philosb-
510쪽
Aphia Aristo. temiit Comm. quicquid est possibile ex parte agentis, est possibile ex parte passi, Semuerso,q uicquid senseri t de hoc Alexan.&post ipsum Avicen. sicut patet. in 2. physico.cOm. 8.& in g. physico.
ingens extrahens alu'id de potentia ad actum,non largι- tur multitudinem ed
s A mosa satis,& diuulgata aut horitas,& extrahitur in Ppria sor
a &. I 6. ex. 8. primae philosophiae ,&sub alijs verbis eandem pra tendentibus ferme sententiam scribitur peundem in. I 2. primae philosophiae. commen. I 8 agens apud Arist. non est congregans inter duo in rei veritate,sed extrahens illud quod est inpotentia ad actum,&quasi congregat inter potentiam & actum .s.in- ter materiam&sorma, secudum qd
C extrahit poam ad actu, no destruendo subiectu recipies poam,& tuc essici utur in coposito duo. cmateria,&heni , po iis Ma Ex quo loco clare patet quatenti ba tum deuiant a Veritate, qui allega. hctvi sim tam propositionem exponui de ρο- Auex. tetia obiectiva na ex presse dicit hie non destruendo subiectum recipies eam,ubi patet quod loquitur depotentia subiectiva. Amplius Commen. s .metaphy si . commen. I . declarat quomodo in lapide est forma. . mercurij in potentia,&in actu, potentia quidem qui R habet naturam recipiendi sormamimere uri j , actu n ero quia recipit illam. unde mixa est quomodo aliqui ausi sunt pone,
re ex mente Commentato. poten'
tiam obiectivam distinctam reali ter a subiectiva, imitates in hoc via Henrici de Gandatio, & Scoti, & no animaduertut quod principia Auerro .siunt pri mo di uersia a principiis illorum,nam illi coacti sunt ad illud, q uia tenet sicu t rei veri tas est, & lex nostra credit,quod aliquid est posias bile ex parte agentis,quod non est in potentia subiectiva alicuius subiecti, sicut mundus,& prima materia ante sui creationem, & ideo sor- Εἰ ma mundi, & entitas primae materiae in illo casu, ut respiciebant potentiam activam Dei in ratione termini terminantis actionem ipsius creatoris,dicebantur esse in potetia o lectiva,quia ens in potentia obiectiva non est subiectum actionis , vel transmutationis,sed terminus,unde
primum potentiale,idest prima materia,licet in nullius sit potetia subiectiva, in ante mundi creatione primu Dale erat in poteria obiecti uaresipectu creatoris.quia igitur ista se .cundum Theologos separantur in
esse, propter hoc igitur eoacti sunt Pad illam distinctionem: sed Perirpatetici negantes creationem,& as,
serentes, quod quicquid est possibile ex parte agentis, est possibile ex parte subiecti,quia possibilitas vere
non est secundum ipsos nisi in t bus materialibus, ista non separanditur in re. sed sola ratione, ut alias diffuse declaraui in concordantiis Averrois. Dico igitur, quod iste est sensus propositi theorematis, lagens Verum, quod videlicet agit pueram actionem,& transin utat: one