장음표시 사용
511쪽
extrahendo aliquid de potentia su- ad alia ex motibus maxime vide. v. biecti ad actum existendi non largitur multitudinem, propterea quia agens apud Aristotel. non est congregans apud duo in rei veritate,itas, alia sit res in potentia, &alia sit
res in actu. unde Aristote.in octauo primae philosophiae in tex. comme. x dicit. quod ista fuit causa erroris antiquorum quaerentium causam,quo ex materia, & forma fiat unum dicens. causa vero quia potentiae, &actus quaerunt unum sa-eiens,& disserentiam, est autem, VI
dictum est,& vltima materia, & sor H maidem,&haec potentia haec actu, inquirebant enim antiqui quid sit qd uniat potentifi cu atiu, ac si opus esset ibi esse aliqd gluten,&vinculum quo mediante debent uniri invicem,sicut est in rebus, quae secsidum actu in sunt separatae, ut est in artificialibus, sed Aristotel. inquit, ii od huius non oportet quaerere aliquam causam isto modo, quia ultima materia quae est, videlicet appropriata ad aliquam sormam,& ipsa forma sunt idem, aliud enim estia sicut potentia,&aliud sicut actus,&- ex actu, & potentia suis rationibus intrinsecis per se virum fieri habet,
di ita non oportet illa mediante ali quo vinculo uniri, ut resultet per se unum. sic igitur cadem numerores, quae erat prius in potetia est postea in actu,non enim alius nunc est Antichristus in potetia ab illo qui erit in aetia, sed largitur persectionem, quia res actu existens habet, perse. citus esse seipsbdum erat in potentia unde Aristotel. in nono primae
philosophiae. in tex.commen. septi mo inquit. Venit autem actus nomequi ad entelechiam compositus, &tur actus maxime motusesse, quapropter, & non existentibus no assignant moueri, alias autem quasdacategorias,pu ta i ntellectualia,& em cupiscibilia esse non entia, mota vero non, hoc autem, quia non entia actu,erunt actu. Non entium enim
quaedam potentia sunt. Non sunt autem, quia n6 entelachia sunt: ubi
Auerro.in commen. ait.entia, quae non sunt extra animam non dicum
tur esse simpliciter, sed dicuntur in anima cogitatiua,aut anima ap- L petitiua,sed non dicuntur entia, si- rcut dicuntur res mobiles Manifestuest autem quod entiai anima suntentia di minuta,& imperfecta, ut patet ex s. primae philosophiae. tex. CAmen. 8. Vnde ens persectum est ens existens extra animam. sed tue est Dubium dissicultas, quia certum est ens tra animam est quod diuiditur per decem praedicamenta, & per potentiam, &actum, Sper unum & multa,quia Aristote in sexto primς philosophiae abiecit a sua consideratione ens per accidens, & emin anima, illud quia non habet causas terminatas. Sistud quia erat ens diminutum. Et tale ens extra animam diuiditur illa triplici diuisione . iuxta cidi uiditur prima philo pria in tres
partes, ut dicit Commen. in prooemio. 7. metaphysi. Et tunc videtur quod omne ens extra animam sit, vel substantia,vel accidens, Vel in potentia,vel in actu,vel unum vel multa,&ita ens in potentia non est in anima tantum , ut videtur asserere Aristote.& Commenta. in praefatis auctoritatibus,nono metaphysi.
Nisi esset ς ens in anima est terminus multiplex. Nam aliquid potest
512쪽
luminesse, di conseruari ab Opere anima,& non habet aliquod esse ex natura rei, sicut vacuum,&chimae. Im in ala ra. Aliud autem dicitur ens in ani
T ira ma quia non habet esse in eflectu, sed tamen potest ee & hoc eli quod
sub aliis verbis alii dicunt, quod ens.' rationis aliud est subiective, quiae in ratione, ut in subiecto . ut sipecies intelligibilis actus intelligendi, &babitus intellectuales. Alio modo aliquid dicitur ens rationis obiecti ue, sicut una versalia, quae relucet in specie intelligibili, quae non sunta in ratione nisi picut cognitum in cognostente, &in esse abstractionis,
quia qui ditas lapidis relucens in specie intelligibili lapidi non est in intellectu inhaerenter, &sicut forma in subiecto quia forma existens illo modo in subiecto denominat subiectum,&sic intellectus diceretur lapideus,aut a sim nus, si forma lapidis . N - &asini illo modo essent in intellectu. sunt igitur in esse abstractionis, di sunt sicut cognitum in cognosce- 1 re. Tertio modo ens rationis su-nis diiun- mitur procoparatione passiua, qua
guttur c6- Vnum Obiectum coSnitum compa- ira ens ex- ratur ad aliud obiectum cognitum.
stinguitur contra ens extra anima,
quod destendit in decem praedicamenta,& quod diuiditur per potentiam,&actum sic dicit Doctor subtilis in. . sententiarum .distinctione prima,quaestio secunda. Quando igitur Ari stote. in nono primae philosophiae,inquit,quod entia in potentia sint in anima concupistibili, vel cogitatura primis duobus modis sumpsit, non autem ultimo mo
do,& ille ultimus modusentis in anima seu rationis, est qui abiicitur a v.
considerationestienciae diuinae. si, eut diximus etiam in Comment riis nostris super formalitatibus.
Sic igitur intelligitur, quomodo a
gens cum transmutatione extrahendo aliquid de potetia adactum, n5 largitur multitudinem, quia non iacit id quod erat potentia este diuerissum ab eo quod fuit in actused largitur persectionem,quia esse actualis ex illentiae,est esse simpliciter, sed esse in potentia est esse secundum quid, unde ens in potentia non ens dici potest,ut expresse dicit Aristot. in nono metaphysi .in loco praealte- Ξgato. Quod si quis instet in contrarium, nam emdiuiditur per poten- mbium. tiam,& actum modo diuisum praedicatur de condiuidentibus. igiturens in poa erit ens sicut ens in actu. . Nili esset quod propositio illa se . mosa Veritatem habet in praedicatis δ' - uni uocis,fallit autem i analogis, gaterminus analogus simpliciter dicitur de uno,de alio vero dicitur secudum quid, aut aliquo modo sicutem respectu substantiae, & accidentis. Nam septimo primae philosophiae. tex commen .secundi. accide' pila. dicuntur entia eo quia taliter entis, ubi Comment.in principio commen. inquit.quod cum declarauit, uod hoc nomen ens significat subisantiam,& accidentia substantiae, quae sunt nouem praedicamenta intendit declarare, quod hoc nomenens principaliter, & simpliciter significat praedicamentum substantiae secundari o,& determinate, sti licet relative ad substantiam alia praedicamenta accidentium, quae nou dicuntur esse,nisi quia accidunt en-
ti,quod est eas per se,stili et substa-
513쪽
V lix.Ita in proposito ens simpliciter
dicitur de ent in actu, quia illud est Irius natura. Nam .'. primae philo-
scilicet ente in potentia prior est actus ratione,&substantia. De ente autem in potetia ipsum ens dicitur cum additione,qnia ens in potentia est ens in potent)a. Et sic patet declaratio propositi theorematis.
Hem es agens dionem materia, in inducens formam. Scribitur ista propositio sermaliter ab Averr. in . . primae philo - sophiae. in comme. 3I. In illa ardua
digiessione,&diu agitata ab antia quis Patribus philosophiae. sa Platone,&ab Aristot. de positione& -- cessitate idearum. inquit enim beatus August. in lib. 83. quaestionumo. 46. Non est verisimile, aut nullos sapientes suisse ante Platonem , aut res quas Plato ideas vocavit,non intellexisse. Siquidem in eis tanta vis constituitur,ut nisi illis intellectissa I piens G non possit. Inter praecipuas in autem causas quae mouerunt Platonem ad ponendum ideas duae praecipue ponuntur ab Arist.m. . primae philosophiae. una suit. propter scien
tam . nam eum istieres,que sunt hiesint generabiles,& corruptibiles, &de talibus non sit scientia , ideo po su i t ipsas ideas separatas ab i psis sin- i. laribus. Alia autem causa fuit pro
pter generationem. Aristo. auteman. 7. metaphysic. te . com nen. 16. que ad tex. commen. 1 i . inclusiue
citendit,quod non sunt necessariaeus opter saluandam strentiam. Deiade ostendit a tex. Omme. 22. Iiqi ad tex. m. 32. inclusue,t no pro- K sunt ad generationem, inquit .n. in G. 22. intendit in hoc ca. declarare
qm sorme Platonis nihil ae sunt adgnone,qm cum destruxit eas no .ipdesse in scientia si cocesserimus eas esse, vult etiam in hoc capitulo destruere eas non prodesse ad generationem. Quaestiones autem multe Prima in& dissiciles, ut inquit Comment. in digressione contingunt circa hoc.
nam si illud quod est in potentia,
non exit de potentia ad actum, nisi ab aliquo ente in actu eiusdem generis, aut eiusdem speciei. Et L nos videmus plures plantas, & plura ianimalia generari sine semine absq;hoc,quod hic appareat aliqd agens simile,vel secvadum genus, vel smspeciem,oportet dare aliquod ages separatum,q, sit eiusdem speciei, vel
generis cum talibus rebus generatis. vfide ista reputatur esse maior ratio Platonis, ut habet Com. in 'comm.
r. Secunda ratio ad idem est ista ς ar praesupponendo unum quod est verum in se,quod quaelibet forma sobstatialis est Arma supperaddita sor- misc5plexionalibus hoc est dictva
forma reali ter distacta a qualitatib', α eomplexione resultante, ex qualitatibus elementorum . complexi enim sicut dicit Princeps in 'prima Fen,pri mica non is doctri na .s . . r.est qualitas quae ex actione ad inuicem e passione contrariarum qua litatum in elementis repertarum , quorum partes ad tantam paruitatem redactae fiant, ut cuiusq; earum plurimu,contangat plurimum alterius prouenit. v nde in elementis set
ma substantialis est supperaddita qualitatibus primis, ut forma grauitatis substantialis in grauibus, Sin
514쪽
R malevitatis Ileuibus.&eodem modo in mixtis forma substantialis mixti est supperaddita forma ipsis mi- stibilibus. nam ut scribitur ibidem
in tex. commen. 6 o. incompositis pse ex congregato fit aliquid additu, aliud a componentibus. unde caro non eli teri a , & isnis, tunc de istis formis substantialibus, dum gene-
Iantur a quo generantur nam aut generantur ab aliquo extrinseco eiusdem generis, & speciei cum ipsis, aut generantur ab aliqua ser-ma separata . sed non videtur pri v mum posse dari, quia res generata a semine non videntur generari ab aliquo eiusdem generis vel speciei, quia semen non est animatum, qFvidetur esse proximum generans. igitur datur idea separata, quae dat huiusmodi animas istis ex semine generatis,ita quod prima ratio procedit degeneratis ex putri materia, secunda vero de generatis ex coitu,& fundamentum unius rationis est commune utrique, & est quod omne ens in potentia non deducitur adactum ni fi ab aliquo ente in actu eiusdem generis aut speciei cum ip-c Q. Vnde confirmando secundam rationem inquit Commenta. quod hoc non solum apparet in non g merabilibus ex semine, verumetiam
di in generabilibus,quia siemen non est animatum nisi in potentia non actu,& omne quod est in potentia indiget aliquo,in actu quod sit eiusdem generis vel speciei, & ita tandem , tam in istis, quam in illis de-
.uenire oportet ad generans abstractum a materia, Et quia amplius posset dicere, quod anima sit a co-plex lone,inquit, quod hoc.dici non
potest , nisi imitando opinionem
eorum, qui maerunt animam es 'Use complexionem. Sed hoc estr probatum in tertio de anima.ciam' mento quinto,contra Alexand. vesinquit:& magis inopinabile de opinione Alexandri est hoc, quod dixit,quod primae praeparationes ad intellecta,&ad alias postremas per
sectiones de anima sunt res perfectaea complexione, non virtutes fa 2M ab extrinseco motore, ut est fam sum ex opinione Aristotelis.&omnium Peripateticorum. Ista enim opinio in virtutibus animae comprehensi uis, si est secundum, quod Enos intelleximus,est salsa. Α substan ilia enim elementorum,&a natura
eorum non potest fieri virtus di stinguenS,aut comprehensiva, quoniati esset possibile,ut a natura eorum, , & sine extrinseco motore fieret tales virtutes,tunceet posse, ut postrema
persectio, quae est intellectus esset aliquod factum a substantia eorsi, ut color, &sapor fiunt. Et ista opi- nio est similis opinioni negantium
causas Uentes,& non concedent tu, nisi causas materiales tatum, dc sunt
illi qui dicut casum. & propter hoc
Commet . non dignatus est in illa Fdigressione argumentari contra illam opinionem,dicentem animam fieri a co mplexione, quia est forma complexionalis , nam alibi fuerat diffusus sermo contra illam opinionem ,& ut inquit Alexand. pro . tis in uno loco possumus Vti, tanquam suppositis in alio loco. Ad - LAc duetis illis rationibus, Comment tor adducit sententias posteriorum
in doctrina Arist. Et prima opinio, fuit opinio Auicen. qui propter ibias rationes dixit , quod omnes Ex-mae viventium, siue sint plantae, siue animalia,
515쪽
G animalia,& omnes sermae corporucosi milium partium, scilicet formae substantiales mixtorum, immo elisi Omnes sormae substantiales elementorum,sunt a quadam substantia separata quae ab Aristote. nuncupatur 4ntellectus gens & Avicen. vultqd
non solum iste intellectus agens poniturppota facere, quoad esse intelligibile,immo etiam quoad omnia facere quo ad esste sensibile,& dicebatur col dea, & dator formarum. Et hic animaduerte incidenter num contra modernos Emnia tes in via Averro. intellectum agen-H tem esse Deum, quia Commenta. vult quod Avicen. datorem formarum appellabat illud,quod philosophi in via Aristotel. dicunt intelle.
tum agentem . Patet autem quod coicodea Avicennae erat intelligentia decimi ordinis,&non erat Deus. Vnde Avicen .sundabat suam pomtionem super hoc. quod in hoc mi4do inferiori non sunt qualitates activae trasmutabiles, nisi quatuor qualitates primae. unde formae materiales non sunt activae, & ideo forma substantialis ignis non est activa, sed caliditas eius ignis enim, ut di-I cit Aristote. in libro de sensu, & sensato, non agit inquantum ignis, sed inqclantum calidus. unde ut inquit Commenta. quaestio illa uniuersialiter fundatur super propositiones, quarum prima est,quod omne qPest in potentia, non exit de potentia ad actum , nisi ab aliquo agenteqnodest eiusdem generis, vel speciei cum ipse. Dicitur autem nOtabiliter,hoc sub di si unctione, quia Vniuocatio in generationibus videtur attendi,vel penes genus,sicut est
degeneratioe muli,qui sit ab equo, & asino,vel penes speciem, sicut ho- xmo fit ab homine. Altera propositio est, quod formae substantiales materiales non sunt active, neq; passiuae essentialiter,quod pro tanto dicitur ad disteretiam formarum imis materialium,quae sunt principia eorum,quorum sunt principia duo
modis,&secundum agens,& secundum finem. unde scribit Auerr Irimetaphys .commen. 36. Si quidem forma balnei non esset In materia, tunc moueret & secundum agens,&secundum finem. Dicitur autem notabiliter essentialiter, quia formae materiales bene agunt,& patiuntur L persuas qualitates. Vnde Aristo. dicit in libro de sensu &sensato, ignis non agit inquantum ignis, sed agit
inquantum calidus. quod pro tanto di xit,ni fallor,quia actio propriesu m pta est merito contrarietatis, ut patet i n. I.de generatione, & corrint X. commen. o.& quia igni inquatum ignis nihil est cotrarium, quia substantiae nihil contrariatur, tam ignis est contrarius, atque eo modo quo contingit substantiam iubstantiae contrariam esse, ut dicit AristO- Prosilite. in secundo de generatione & cor raruptione intex. comment. 4'. quia ut ipse ibidem dicit tex .cOm. 24. mnia elementa contrarietatem habet ad inuicem quia disterentiae, contrarii sunt,idest ratione suaru qualitatum, quae sunt disserentiae, aut vere substantiales,ut voluit Alexander ut sibi imponit Comm. I .physi
ve, ut tenuit Auer. ubi supra.&in. 8.metaphysic. com men. quinto. ideo formae materiales non dicuntur actiuς,aut passiuς essentialiter, sed si
agunt & patiuntur,hoc erit p accide
516쪽
a densisne starum qualitatum. Et
licet Com. st in parte argumentatiua, & insta non declarat quomodo hoc. sit intelligendum, ideo ne iteruredeam ad istum locum, Animas uerte quod ista propositio no est a solute intelligenda,quod Armae materiales non lunt activae,neq; pastiuae essetialiter,dc quod activae,& passiuae sunt priniae qualitates,imo Brmae substa tiales materiales sunt Ina' , gis activae, tua primaequalitates esis tialiter, ad bonum intellectum, quia certu est,quod Oinnis actio facta ex congrcgato duorum diuerso-a rum necesse est, ut alterum duorum sit quasi materia & iustiumentum,
cut clare testatur Altπ. in . 3. de anima. in com. 36. & elicitur etiam de intentione Psilosophi, in. 2.de an,
ctio prouenies a formis substanti libus elementorum ,& suis qualit tibus,siue sint alteratiuς, siue sint i
callinaotiuς oportet attribuat' a, teri tanquam sermae & agenti, alteri vero laquam materiae,dc instrumento. manifestum est aut quod semper
respectus impei sectioris ad perfecti'c est respectu materiae ad formam,aut x m. ri . instrumeti ad ages, sicut dicit Com. in eodem com. 3 6. terti j de anima de
in . . de anima. rex. com. 24. Mani sestum est autem quod forma substatialis e nobilior qualitatibus. T. mctaph. tex. m. . Quod firmatur primo in motu locali forma subitati alis elementi concurrit, tanquam causa agens principalis, ex dis initione naturae polita m. 2. physicor. rex. comme 3 . in qua dicitur, natura est principium motus,& quietis eius, in
quo est primum,& pei se, & non sen
cundum aecidens ubi dicitur, quod Dest primum, idest principale, & non instrumentale principium. Quod
confirmatur clare auctoritate AueZ in primo coeli & mundi. in tex. Com.
I . ubi Arist. in tex.dis sinit graue, α leue dicens. Graue quidem igitur sit quod serri natum est ad medium. Leve aut quod a medio. ubi Auerro. ponit documentum, de inquit. dc in telligendum est ex deseriptione gra uis de leuis naturam,quae innata e had mouedum ad medium,vel a medio. habitum & rma,ex qua procedit haec operatio, dc si hoc nomen grauitas,deleuitas non dicuntur vul Hgati ter nisi de accidente. ubi euide ter apparet de mente Averr. formas
substantiales grauium de leuium,esse principium principaliter causans motum localem,quia ut ipse inquit
in . 2. physi. com . primo, i licet non No. s. inueniatur corpus simplex quod alteretur ex se,inuenitur tamen quod moueatur in loco ex se,& e sine d bio mens eius, quod elementa habent principium inuinsecum acti, uum motus localis, non tamen passivum secus autem est in motu ait rationis, ut est videre in tertio cadi. in commen. 28. de in pluribus aliis flocis. Similiter etiam est iii alijs m tibus prouenientibus a formis in diantibus qualitatibus alterativis. nam si ignis calefaciendo aqua conuertit aquam in sui naturam no est dubium,quod serma ignis generantis concurrit ut agens,&caliditas, vs ι instrumentum,dc ita etiam est in alijs formis persectioribus, sicut suarsermae mixtoru m,dc sicut est anima plantarum, dc animalium. unde Aristoti increpat Empedoclem ponens tem motum augmenti prouenire HI
517쪽
viuεtibus a virtute elemetali ignea, sed vult v ignis,& calor cocurrant,
ut concausa,&vt instrumentum, sed anima concurrit tanquam ages
principale,ut patet in secudo de animλtex .comen. I. Si igitur propositio proposita locum habet, sic est intelligenda, quod sermae materia-Ies no sunt activae aut passiuae essentiali tersed qualitates primae sunt activae & passivae, hoc est intelligendum,quo ad esse principium immediatum agendi & patiendi. nam esse isto modo principium a filonis,&passionis in illis ghabilibus,& corruH ptibilibus, pertinet ad causiam instrumentariam, aut organicam, & non
ad causam principalem . nam for mae quς sunt hic,non agunt per sua essentiam, sicut sermae abstractae a materia,sed requirunt instrumentia ad hoc quod ab eis emanet propria operatio, sed intelligentia H mouet coelum,mouet per scientiam suam, quae est idem cum essentia sua,& qaut diximus,actio proprie est merito
eontrarietatis,& sormae elementales
non sunt contrariae per se, sed persuas quali tates & sic tene de ista propositione apud Peripatetico .Reueri tamur unde discessimus,& quia Auicen. obedit istis propositionibus, io
credit omnes sormas esse ab intelligentia agente,quam vocat datorem Armarum. & Themistius etiam videtvresse eiusdem quasi opinionis, unde istam opinioneThemistij paulispertransit nic, sed si vis distu se vi
dere eam,vide in comen. I 8. I 2. me
taph.& sibi loquuti fuimus plene de hoc. I hoc vero loco dicit Theraestius in sua paraphrasi de anima, qui liber dicitur esse sextus natura hum in ordine secundum Arabes.in hoc enim concordat ess Aule. Auer. Tvt e videre in principio libri metheo rota ab ipso. Vult igitur quod Thom istius dixerit, quod anima non solum est illud, quod est omnes se mae intelligibiles,&sensibiles spiritaliter,iuxta illud Atili. m. 3. de anima.tex. com. 3 8. anima est suodammodo onmia,quia est sensibilia petsensum,&est intelligibilia per intellectum, veru metiam est illud quod
ponit omnes Hrmas in materijs, Sc eat eas praecipue autem, ut inquit Comenta. duodecimo primae philosophiae commen. I 3. motus suit
ad ponendum huiusmodi animam Labstractam uniuersalem Ppter animalia quae generamur sine semine. unde haec sunt verba eius in primo de anima. in cap. 1 . Animam itaq; illam mundi unicam atq; Vniuersalem, quae corporibus praebet siue animam dicere siue vitam malis. quae nihil aliud est qua uis quςdam vitalis generabilis'; per omnem natura inuenta, clarissime asserunt ea animalia,que ortu spontali de materia putri proueni ut,ea ex tali excrementorum,&Qrdium mixtione,aut tali ortu spirant viviscunt, mouen tur,ut in Aegypto mures, & in no- Mstro coelo vermes & locustae, & quae huius generis plurima &c. Demum Auer. ponit unam aliam rationem pro Auicen. quia videmus ignem generari a motu. No est autem dicen
dum quod motus generat substantiam ergo Hrma ignis datur a dat re formaru separato,&est super isto fundamento, quod omne quod fit. vel sit ab aliquo eiusdem generis, vel ab aliquo eiusdem speciei. Motus aut,& serma substantialis ignis neque sunt euisdem gnis, neq i sunt eiusdem
518쪽
A eiu&em 'eciei. Auer. vero tandem L Axic ponit viam Aristo. in hoc, P forma: v ' materiales sunt generantes serma materiales. & in hoc vides qualiter laxa P se propositio prima sumpta per Auic.
ak-ςix filsa erat, i, tamae materiales non sunt activae Iam; passiuae essentialiter,immo quaelibet forma inquantum forma,est per se activa, formae enim est asere, & mouere, sed minueri & pati alterius principii sunt, ut dicit Pnilosephus in secundo de goneratione & corruptione in tex. m. o. Bcne verum est, ν sermae mat
a riales sunt passiuae per accidens.Vn-L de Comment. 3. cceli commen. 28. Forma elementi inqu5 tum serma, mouet, sed ut est Erma in materia mouetur,& ideo sermae abstractae a materia sunt Q lum per se agente Scnullo modo patientes, neq; essentia liter,neq; accidentaliter, quia essentialiter pati repugnat sermis inquatum sunt sermae, sed nec accidentaliter,quia sunt abstractae a materia,
quae est origo prima passionis cum
transmutatione.&in hoc est distexentia,ut patet nono primae philoso. phiae commen. x. Et ideo Coment. tenet eum Aristo quod in animali- .. bus,& plantis geniti ex semine generantia semina sunt quae dant f minib' virtutes insermativasis corpora coelestia. Sed ingenitis sponte, ut illis,quet ex putri materia gignuntur tales virtutes dantur a calore λ-λ- mitiue stellarum. Et vult Auer. quod assimilae huiusmodi virtutes assimilantur ararii, & in. ti,& intellectui. arti quide, quia arsici lectui. nihil aliud est qi iam forma rei arti- sicialis existens in anima artificis,
quς est principium factivum sermi
, artificialis in materia.Vnde Acis. ω- Primo metaph. te1.cOm. 23. Quare
modo quoda accidit ex sinitate sa- nnitatem fieri,&domu ex domo sine materia materiam hiatem . medicinalis enim est,&aedificativa species sanitatis,& domus. Sic etiam istae virtutes in ima liue inquantu sunt generantes similia illis, a quibus data sunt semina assimilantur arti. AG similantur autem intellectui, in hoc non agunt per instrumetum corporale,quod est intelligedum ex parte subiecti n5 sunt enim virtutes organicae, ut potentia visiva, & auditiua,tamen bene operantur perca' rem commensuratum,qui est vivificus. Et in hoc est disserentia inter Ristas virtutes dictas in Ermativas a Dria inter
Medicis, & inter virtutes naturales, quia virtutes naturales no agunt a' de tales.ctione intellect= operatiui idest practici, sicut virtus in Ermatiua , quae assimilabatur intellectui, hoc quod non agit per organum, inquam per subiectum & in strumen tum,sed virtutes naturales habent membra propria, ut prima digestio stomachum.& secunda hepar, & sic de alijs, sed
virtus insermativa non agit Ir membrum proprium. Sed in Loc est disificultas,quia secundum Arisin. I 6.
de animalibus. Cor est primum qd Fuluit, & vltimum moritur, ergo virtus insermativa, mediante corde producit reliqua membra, minui detur,l agit mediante aliquo membro. Nisi esset, quod licet cor prae supponatur generationi omnium aliorum membrorum, tamen vim, tus insermativa est, quae est principium Eductivum omnium membrorum. unde non per cor, ut pecorganum in quo sit talis virtus, ut visiva virtus in oculo generat alia, quia tunc cor esset et medium inge
519쪽
o nerando seipsum. Et propter hoe
Galenus dubitauit de hac virtute, an esset Deus,aut non. Etenim ut scribit idem Auer.in lib. destructio destructionum, in disputatione. 3. in selutione. I 8. dubij, inquit. se)en- tia inferiora,&s uicem generabilia, quae animata sunt, indigent a Ilo principio ratione animae, quod dictam animam det, & etiam sormam. Et Galenus nuneupat eam virtutem sermativam, & aliqui sapientes dicunt, quod ipsa virtus est separatum principium. Quidam ve. ro istarum dicunt φ est intellectus. H Quidam dicunt quod est anima. Quidam dicunt, φ est corpus super coeleste. Et quidam dicunt, P non est aliud nisi Deus. Et ideo dubitauit Galenus utrum agens hac actionem , sit ipsemet Deus. aut aliud. Sed inquit Auer. in eadem digressione septimi, quod talis virtus inse mali ua agit per calorem existetem Vt in semine, tanquam per instrumentum,non tanquam per organum in quo sit,sicut virtus in subiecto proprio Se forma i n materia,& sicut an ima est in calore naturali. Nam ut habet Averro. in commen.7 3.sia per I primo canticae canticorum Auicen. Glor naturalis est subiectu animae, ut est notum ex scientia naturali. Nam Aristot. in libro de morte & vita, destribens generationem viventibus accommodatam, dixit,generatio est prima participatio animae in calido naturali, de vita est eius permansio. nam extinctio caloris innati mors est. Unde Galenus satis congrue vitam senum comparauit in prima parricula separatorii sermonum lucernae,cluet est extinctioni parata. Vnde quidam ex hoc tenuersit calorem naturalem. At spiritiim heste ibi mali rer animatum,tamen i
nendo aliam viam, quae magis placet, possumus glossare, q= generatio est prima participatio animae a corpore organico disposito percalidunaturale, quia in dissinitione ammet dicitur, quod es jactus corporis organici physici,potetia vitam habentis. Sed talis virtus lusermativa est
in calido, quod est in semine, sicut
intelligemia in coelo,& est sicut motor in mobili, & in instrumento,&ille est locus,vt vides clare cotra Chim rizantes in uia Averr. qui tenent i intelligentiam esse formam per ser- Lmalem inhaerentiam perficientem ipsum orbem. Et postea conuertitur se contra illos, qui opinati sunt illam virtutem esse intelligentiam separatam,sivest Deus, siue idea, Gue anima mund siue coicodea, ex demonstratione Arist contra Plat nem,qui vult,* serma non generatur per se, quia tunc generatio esset nona materia. consequens est impossibile,quia in omni generation oportet subiici aliquod subiectum quod dicitur generari, & deferre ip sam transmutatione,ut late demonstratum est in primo physicor. cum Mhoc quod est concessum ab omnibus,quia omnes, qui de natura I quuti sunt, in hoc conuenorunt, lex nihilo nihil sit, ut dicitur in primo physi. tex.com. y . Consequentia autem deducitur, quia si generas sit serma separata, ergo in generau do non dependet a materia. & si sic est,igitur producit sibi s ile omnino,& ita non opus esset ponere materiam. nam omne mixtu cum materia sit a mixto cum materia. Amplius materia si est necessaria in ge
520쪽
neratione pet se est,quia est pars generati, sed materia non est pars sor-niae. igitur si serma per se generaretur non opus esset ponere materia.
de propter hoc concludit Comenta. ep generans est illud quod transimulat materiam extrahedo id,quod est in potentia ad actum, & quia transimulatio fit per qualitates alteratiuas, necesse est quod tale alterans sit Corpus, nam declaratum est in septimo physic.tex. com . . v alterans,& alteratum debent esse 1imul, & debent se contangere. co tactus autem
est eou quou ultima sunt sin. s .phy. rex αχα & talia sunt corpa physice loquedo. Et saalills pro Pla.& Aui. dicere posset, P aliud est ages, disponit subieetiim sermς,& aliud est Iod generat Brmam , sicut de fa-oist; ponunt. Contra hoc arguit Auer. quia si aliud est generans subiectum serniae. i. disponens subiectum ad recipiendum sermam,& aliud estgenerans sermam, tunc subiectum &sua serma essent duo in actu. con sequens est i m possi bile,q acum ex subiecto,& serma fiat per se 'num, poItet unum sit in potentia. aliud sit in actu, vidicitur octa
ex duobus enim entibus in actuindfit per se unum. Consequentia autem sic deducitur, quia actio dispinnentis subiectum terminatur ad alimquod ens 1 actu,& similiter actio generantis sermam terminatur per se
ad aliquod in actu . Si igitur aliud est disponens subiectum,ile aliud ge ierans forma. Forma igitur & suu subiectum simi duo in actu,& ita patet sequela, & propter hoc sebcit Auer. ostendendo impossibilitatem con sequentis. in quo inserebatur, Psubiectum sermae,& sita sorma sunt Dduo in actu.quod subiectum sermeti 5 habet esse supple in actu,nisi per sermam, unde Commenta. loquens de prima materia,quae est subiecta omnium sermarum, in secitdo physico commen. I h. insert,m si esset per se in actu sine omni serma,tunc 'anon esset in actu,esset in actu, quod implicat mani sestam contradictionem. Et propter hoc subdit quod actio agentis non pendet de subiecto, nisi xia pendet de Erma,quia agens
transmutans subiectum non trans.
mutat ipsium nisi propter sermam, ut dicitur in secundo physic. serma Renim est finis generationis,&illa est
'uae mouet intentionem agentis, &ideo actio agentis non pendet a se
ma, supple tu,sine subiecto,ita quod intendit generare sermam per se sine materia subsistentem, quia hoe est impossibile, nec pendet etiam a subiecto,per se sine forma. Et propter hoc dicitur in septimo metaph. tex. com. 23.& 2 6. quod illud quod per se sit,est compoctum ex materia& serma. Adducit etiam aliam raritionem in declaratione piatis the rematis , quod si aliud est generans sebiectum sermae,& aliud est gene- E
rans sermam, tunc unum actum,ta
cundum quod est unum actum g neraretur a duobus agentibus,quod est impossibile, aeque immediate in I
telligas, quia non Inconuenit, in '
mo est necessarium,quod idem este qetus per se producatur a duob' agen 'tibus, quorum unum est per se cau- uniuersalis, de aliud per se est causa particularis, homo enim generam. tur ab homine, & a Qte, ut patet in secundo physic. tex.commen. 26. ocia.primet philosephiae.tex.com. I