장음표시 사용
41쪽
quod tunc exire e se a incipiat, &Deus ipsum, prout tunc sese
habet, conservet, cortum est Deum lapidem non conservaturum cum conatu pergendi circulariter juxta lineam A. B. sed cum conatu procedendi recta versus punctum C. Dicendum itaque lecundum hanc Regulam, Deum Auctorem unicum esse omnium motuum in quantum sunt, & quatenus recti sunt, varias autem materiae dispositiones eos irregulares ac curvos reddere; quemadmodum Theologi docent, Deum etiam Auct rem cile omnium nostrarum actionum, quatenus sunt, & in quantum bonitatem aliquam habent, sed varias nostrae voluntatis disepositiones eas posse vitiosas reddere. Plures insuper regulas tradere hic possem, ad determinandum specialiter quando, & quomodo, & in quantum, singulorum corporum Part. motus occursu aliorum reflecti, augeri,vel imminui possint; a quibus P omnes naturae effectus absolute dependent; sed monuiue lassiciet, quod praeter eas quas exposui leges alias supponere nolim, nisi quae certo .fluunt ex veritatibus aeternis, quibus Mathematici certissimas, atque evidentissimas demonstrationes suas superstruere solent: illis inquam veritatibus, secundum quas Deus ipse nos docuit se omnia comstituisse in numero, pondere, oc mensura, quarumque cognitio menti nostrae adeo naturalis est, ut non possimus eas non judicare fallere
nescias, cum illas distincte percipimus , neque dubitare , quin si Deus plures creasset Mundos , illae in omnibus non minus forent
verae, quam in hoc: adeo ut qui harum veritatum , nostrarumque Regularum Consequentias , quantum sussicit examinare potuerunt, emctus per causas cognoscere possint, &, ut terminis utar Schn-
Iasticis, habere demonstrationes a priori omnium eorum, quae in novo hoc Mundo produci possunt. Et ne ulla sit reliqua exceptio quae illud impediat , nostris hypo hesibus, data nobis venia, addemus quod Deus nunquam in illo miracula sit perpetraturus, quodque Intelligentiae, dc rationales animae, quae postea in illo supponi poterunt, consuetum naturae ordinem minime sint perturbaturae: proinde tamen non promitto, me omnium quae sum dicturus exquisitas daturum demonstrati nes , iusticit quod viam aperiam per quam quivis eas secum invenire poterit, ubi iis quaerendis impenderit operam. Ut plurimum fastidiunt ingenia, quae nimis Scilia ipsis offeruntur; utque Tabulam hic conficiam quae placeat, non minus umbram , quam sub Diuiligod by Corale
42쪽
gidos adhibere colores expedit. Suffciet itaque quam exorsusium descriptionem prosequi, cum alium non habeam scopum,
Qua ratione in Mundo ante descripto Sol er Stella generentur.
QUalescunque supposuerimus Deum partibus materiae in prin- Pare. cipio indidisse inaequalitates ac confusiones , debuerunt serme l' ' omnes, Convenienter legibus quas naturae imposuit, postea esse te. )ε Τ' ς' dactae ad eandem magnitudinem, & ad motum mediCCrem , atque ita Secundi Elementi induere formam, qualem supra expUsui. Ut enim materia haec spectetur eo in statu , in quo fuisse potuit priusquam Deus ipsam movere coepit, concipere eam oportet ut corporum quae in Mundo dantur durissimum, & solidissimum , utque nulla pars ejusmodi corporis impelli potest, quin eadem de causa itidem moveantur vel protrahantur omnes reliquae, ita quo que Concipiendum, actioncm aut vim movendi vel dividendi, simul ac nonnullis ejusdem particulis indita fuit, eodem momento illam per reliquas omnes diffusam di distributam fuisse quanta fieri potuit aequalitate. Verum est hanc aequalitatem non posse omnino persectam fuisses primo enim, quia nullum plane in novo hoc Mundo vacuum datur, omnes materiae partes recta moveri non potuerunt; sed cum ferme aequales fuerint, & eadem praeter propter facilitate unae atque aliae deflectere potuerint, omnes fimul in circularem motum consentire debuerunt: & quamvis supponamus Deum eas in principio divel simode movisse , propterea tamen putandum non est omnes consensisse in gyratione circa unicum modo centrum , sed circum plura diversa, quaeque concipi possunt ut varium inter se Pas . habentia situm. 3Ex quibus concludere licet, particulas illas naturae suae convenienter minus suisse motas, aut . minores extitisse, Vel utrumque o nis. in iis obtinuisse, quae centris erant viciniores, quam quae remotio in Princ. res. Cum enim omnes Conarum habeant recta motum continuan
di, certum est particulas validiores, id est, ex iis quae eadem Cinteritare movebantur majores , di illarum quae ejusdem magnitudi
43쪽
nis erant celerius motas, descripsisse majorem circulum quam reliquae, utpote ad lineam rectam propius accidentem. Quantum vero ad materiam tribus , pluribusve horum circulorum interceptam, illa in principio mulio minus divisa, minusque potuit fuisse agitata, quam omnis reliqua. imo quod plus est: quia supposuimus' Deum in principio inter materiae hujus particulas quamcumque inaequalitatem constitui me , concipiendum est suisse tunc temporisti particulas cujuslibet magnitudinis & figurae, ac dispositas ad movendum , vel non movendum , quacunque ratione, & quovis
Hoc autem non impedit quo minus postea fere omnes ejusdem lactae sint magnitudinis, prae primis quae in eadem distantia permanserunt a centro, Circum quod orabant. Cum enim unae absque aliis moveri non potuerint,necessium suit particulas magis agitatas de motu sivo communicare iis, quae minus essent motae, inque majores frangerentur ac dividerentur, quo ita eadem transire possent loca, per quae praecedentes particulae fuissent delatae, vel etiam altius adscendiment: quem in modum omnes brevi tempore in ordinem sunt redactae, adeo ut singulae particulae magis minusve a centro recessierint, circa quod movebantur, prout majoris minorisve erant molis,& magis minusve agitatae, cum reliquis collatae. Quin etiam,. cum magnitudo molis celeritati motus semper adversetnr, conci- . p., . piendum Iparticulas a centro remotiores , quia utcunque mino-2. Prine. res sunt vicinioribus, multo quoque celerius suisse motas.
9 . . ct Similiter quantum ad earum figuram οῦ quamvis supposuerimus eas in principio cujusvis fuisse generis, di maxima parte multos angulos, multaque latera habuisse, instar fragmentorum in quae convertitur lapis , cum disrumpitur , certum est quod postea , ubi in motu fuere constitutae , atque in invicem impulis , exiles S angulorum ipsarum cuspidex diffringi, laterumque planities obtundi tamdiu debuerint, donec serme prorsus rotundae evaserint, si uti arenae granis atque silicibus accidit, quando cum aqua fluminis . .. volvuntur. Adeo ut nulla insignis disserentia nunc reliqna esse possit inter vicinas neque inter illas quae maxime distant , nisi ita quantum utcunque celerius moveri possunt, & aliae aliis non nihil majores esse. Atque hoc non obstante eadem omnibus attribui potest forma.
Excipiendae tantum sunt nonnullae, quae cum a principio paula
44쪽
minores fuerint reliquis, eadem facilitate dividi haud potuerunt,
aut quae , cum figuras valde irregulares habuerint, quaeque motui essent impedimento , plures potius coaluerunt, quam disruptae sunt, ut rotundae fierςnt 3 qua ratione tertii Elementi formam retinuerunt, ac Planetarum Cometarumque generationi inservierunt,
ut postea sum dicturus. Insuper observandum, quod materia, quae undique abrasia est a particulis secundi Elementi, quatenus dum reddebantur sphaericae, exiles angulorum earundem cuspides attritae,ac obtusiae sunt factae, debue- ' ρη ..rit necessario acquirere motum earundem motu multo velociorem,
simulque divisibilitatem majorem, aptitudinemque figuras suas singulis momentis variandi, quo eas accommodare valeant Figuris locorum quae occupabant , qu1 ratione induerunt formam Elemen-'ti, quod omnium primo supra exposui. Dico istas particulas debuisse motum multo . velociorem acqui- IM. g. re quam est illius materiae motus, ejusque ratio est manifesta; cum enim ipsae ex parvis interstitiis iisdem interceptis egredi debuerint oblique, dc per angultissimas vias, prout invicem occurrebant , aequali temporis intervallo multo plus spatii ipsis percurrendum erat, quam illi materiae. Itidem notandum, quod illa primi Elementi quantitas major IM.quae suit, quam necesse erat ad implenda exigua spatia, quae cir- Φ ca Elementi secundi particulas, dum sphaericae sunt, necessario relinquuntur , versus centra circum quae gyrabant confluere debuerit; cum reliqua loca quae remotiora erant, a secundi Elementi particulis occupentur, ' ibidemque componere corpora persinc ' vid. M
sphaerica, fluida, & subtilia, quae sine interruptione, multo ve-s Φθι, .locius, eodemque modo gyrantia, quam circumjacentes secundi Elementi particulae, vim habent agitationem illarum' quae ipsis . Ibia. sproxime adjacent augendi, easque hinc inde propellendi, dum asio. ρογο.
Centro versus circumferentiam procedunt , quemadmodum etiam ipsae invicem motione quadam premunt, quam mOX ut potero
exactissime explicare oportet: illa enim est quam pro Lumine hic accipiemus. Quemadmodum etiam, si licuerit, corporum sphaericorum ex simplici materia primi Elementi compositorum , alterum sumemus pro Sole; reliqua pro novi hujus quem describo Mundi Stellis fixis, ut secundi Elementi materiam circum illa ομ
45쪽
Imaginemur, Ex: Grat: ,' puncta S E e. A. ea esse centra de qui- η S hiis icquor, omnemque materiam conten' am spatio F. G. G. F. Cm tum esie vel Vorticem gyrans circum Solem S. Et omnem ma
46쪽
teriam spatii H. G. G. H. aliud esse coelum quod gyrat circa Sidus
C. atque ita porro. A dco ut tot diversi sint coeli sive ortices)quot Stellae, quarum numerus est indefinitus , & Firmamentum nihil aliud sit quam luperficies absque crassicie , quae Omnes coelos ab invicem separet. Concipiendum etiam seeundi Elementi particulas ' quae sunt . - 1.
versus F. aut G. celerius moveri quam quae sunt versus K vel L; Pri . vita ut earum celeritas gradatim imminuatur a circumferentia uniuscujusque Coeli usque ad certum terminum. Ex: Grat: , usque ad sphaeram K. circum Solem S. & ad sphaeram L. circum Stellam e. unde ' gradatim augetur usque ad eorundem Coelorum centra, 'idque propter motum sideris quod ibidem est: ita ut eodem tem-'' Pore quo particulae secundi Elementi quae sunt versus K. integrum circa Solem describere possunt circulum, quae sunt versus T. , quas decies Soli propiores suppono, non tantum valeant decem absolvere, uti fieret si aequali velocitate moverentur , sed Iorsan plures quam triginta. Atque etiam illae quae sunt versus F., aut G., quas duabus aut tribus mille vicibus remotiores suppono , fortassis plures Iam sexaginta conficere poterunt. E quo intelligi mox poterit, 'lanetas elevatiores debere moveri tardius, quam inferiores, quive propiores sunt Soli, atque etiam tardius quam Cometae , qui
Quantum ad singularum particularum secundi Elementi magnitudinem , concipi poterit ' candem illam esse in omnibus quae ' IMd. f. sunt a circumferenti,exteriori Coeli F. G. G. F. usque ad circulum 8 K., quin etiam illarum superiores non nihil minores csse inferioribus , dummodo differentia magnitudinis non supponatur major proportionaliter differentia celeritatis earundem: sed econtra concipiendum ' a circulo Κ. usque ad Solem quo inferiores fuerint eo quoque minores esse, atque etiam differentiam magnitudinis ipf, Tum majorem esse, vel saltem tantam proportionaliter, quanta est differentia celeritatis illarum: caeteroquin ' enim inferiores, cum 'ratione motus sint validiores, superiorum loca occuparent. Observandum ultimo, quod juxta rationem illam, qua Solem, reliquasque Stellas fixas efformari dixi, corpora ipsorum adeo parva esse possint respectu coeli ea continentis, ut ' integri etiam cir- ora vculi K. L. similesque, repraesentantes quousque ipsorum agitatio M.t, 8s.
lacundi Sementi materiam adigat , non majorem habituri sint
47쪽
rationem comparate ad coelos, quam punctornm instar centra ipsorum dcnotantium. Quemadmodum recentiores Astronomi int gram Saturni sphaeram cum Firmamento collatam sere ut punctum
De Cometarum , Planetarumque origine, Asotu, reliquisque Proprietatibus , in genere, CV de Comet13 sn syecie.
T T T itaque de Planetis & Cometis disserere aggrediar, nota
V dum , quamvis plurimae particulae, mutuo occasu invicem alaterendo & dividendo, secundi, vel primi Elementi formam ac perint, quod tamen propter diversitatem partium materiae quam, supposui, duplicis adhuc generis particulae aentur, quae tertii sormam retinere debuerunt; puta quae figuras habebant usque adeo expansas & motui adversantes , ut invicem obviam factae facilius Plures connecti potuerint, atque ita majores fieri , quam disiumpi di comminui: &quae, cum ab initio majores, dc solidiores reliquis fuissent, in alias impingendo eas frangere, & conterere potuerunt , sed non vicissim ab iis alteri. Sive itaque imaginemur utrumque hoc particularum genus ab initio valde motum suisse, sive parum, aut Omnino non, Certum est quod postea eadem rapiditate moveri debuerit,' qua materia coeli eas continentis. Si enim prius suerint celerius motae , ob viam veniendo huic materiae in ipsam illidendo , partem suae agitationis brevi tempore in eam transferre debuerunt. Et si e comtra nullum ex se ipsis conatum ad motum habuerint, nihilominus tamen, cum undique ab hac coelesti materia cingantur , motui ejus necessario obtemperare debuerunt, sicuti navis, ec plura alia ' Part. aquis innatantia , ' non minus majora, quaeque valde solida sunt, . quam minora, obxemperant motui aquae in qua sunt, nisi alia de- ct iPara. tur Causa quae illud impediat. 3. s. s. Et observandum, quod ex pluribus corporibus aquae innatantibus, illa quae satis dura & solida sunt, qualia vulgo naves esse solent, praeprimis majores, & valde onustae , semper multo plus virium habeant ad motum suum continuandum , etiamsi ab hac unice vim suam acceperint; di contra quae levissima sunt, qualia sunt
48쪽
sunt albicantis spumae acervi, quos procellarum tempore juxta fluminum ripas fluctuantes conspicimus, minus habeant virium: adeo ut si duo concipiamus flumina, alicubi coalescentia, & paulo post secessum ab invicem facientia, priusquam commisceri invicem potu runt utriusque aquae, quas supponere oportet admodum tranquillas, viribus satis aequales, sed etiam valde rapidas, naves aliave corpora valde solida & gravia quae unius motu deseruntur , facile in alterum flumen transire poterunt , cum ex adverso levissima corpora inde sint recessura, ejusdemque aquae impetu versus ea protrudem tur loca , ubi minus est rapida. :Grai:, sint
sis plagis prove nientia, invicem Occurrentia in E , postea inde desse centia A. B. . eriSF.,&C.D. versius G. , Cc tum est navim H. obtemperan tem motui suminis Α. B. pro
cessuram esse per E. versus G. &vicissim navim I. versus F. nisi ambae eodem tem
inVicem impingant, quo in casu major & validior conteret alieram, atque E contra, spuma, alborum solia, plumae , festucae, aliaque ejusdem ' generis levissima corpora , suctuantia circa A. motu aquae eadem continentis propelluntur non versus E. & G. ζsed versus B., ubi concipiendum ipsum minus validum, ac minus velocem csse quam versius E. quia hac ratione cursum instituit secum dum lineam minus accedentem ad rem m. Praeterea observandum , quod aeque leviora eiu simodi corpora,
49쪽
quam alia graviora & solidiora, invicem occurrentia coalescere posiunt, & gyrando cum aqua cui innatant, plura simul magnosconia stituere globos, quales conspiciuntur in K.& L. quorum alii, ut L. , tendunt versus K., dc alii uti K. vergunt versus B. prout magis minusve solidi fuerint, atque ex Particulis magis vel minus crassis ac solidis conflati.
Quo exemplo facile est percipere, quod quocunque in loco in
principio partes materiae suerint, quae nec secundi, neque primi Elementi formam induere potuerunt, omnes quae majores & solidiores erant reliquis, brevi tempore vergere debuerint versus exte4riorem circumserentiam coeli sive vorticis in quo erant, & migrare indesinentcr, ex uno coelo flvo vortis in in aliud, neque unquam in eodem diu morari , di contra quod omnes illae quae minus solidae erant fuerint propulsae singulta versus centrum coeli in quo versabantur, motu materiae ejusdem coeli, quodque propter figuram, quam iis attribui , illae invicem occurrendo plures coalescere debuerint, & magnos constituere globos , qui in coelis gyrantes motum habeant ex iis 'omnibus temperatum quem illorum particulae separatim habere possent, adeo ut nonnullae versus oce lorum circumferentias serantur, aliae vero versus centra.
Sciendum quoque illos globos, qui hunc in modum versus coeli' , . Ut Vorticis alicujus centrum se recipiunt , . pro Planetis ha-
- hendos hic esse, eos autem qui plures transeunt coelos accipiendos esse pro Cometis. Quod autem primo Cometas spectat, observandum in novo. Pare. hocce Mundo paucos esse, respectu numeri coelorum. Quam-3. Prisc. vis enim multi in principio fuissent, plures transeundo coelos, A. I' omnes serme successu temporis in invicem impingere ac conterere debuissent, uti duabus naviculis invicem occurrentibus accidere dixi, adeo ut nulli nisi majores superesse amplius possint.' Ibid. 3. Notandum etiam, ipsos , . quando ex uno coelo in aliud mi 3 7 O grant, ante se propellere portionem materiae illius coeli ex quo 3 egrediuntur, eidemque involutos manere donec satis profunde alterius coeli terminos ingressi fuerint, quo ubi pervenerint uno veluti ictu eam excutiunt, non plus sorte temporis huic impendendo, quam Sol facit supra horizontem nostrum mane adsurgendo : ita ut multo moveantur tardius cum ex aliquo coelo sunt egressuri,
quam paulo post ubi illud intrarunt. Sicuti
50쪽
Sicuti hic videre est Cometam' motum instituentem secundum II- rart. neam C. D. Q R. quamvis ingressus sit limites coeli F. G. F. ubi per-l '' venit ad punctum C. nihilominus tamen manere implicitum materia: E 1 coeli