장음표시 사용
351쪽
An aliquod accidens sit in Euchar. sine subiecto. 3 o
perderet pereuin actualiter inhaere- qua pam si ubi t. nude inhaercb.it, ne
reiled acquireret nouum essendi mo- que inest alii substantiae. Probatur. dum, quo transiret ab esse quo est, ad quia quantitas manet, dc substantia esse quod est, sicut substantia, nam Palus destructa est; ergo inhaerentia, quod est in subiecto, non est quod qua pani inhaerebat , non inanet, est, sed quo est, Per collationem ve- quia implicat destructo subiccto ma-ro illius modi substantiae transiret a nere inhaerentiam accidentis ad linquo est ad quod est . Dfferunt se- sum. Quod vero quantitas alii su
cundo hi duo modi essendi, quia eκ stantiae non inhaereat, omnes uno ore sola conseruatione accidentium sine in Eucharistia fatentur, quia non est lubiecto quantitas non est plus luta alia substantia ibi,cui inhaerere pollit, lectum aliorum accidentium, quam Praeter corporis Christi, cui non in Prius erat solum receptiua acciden- haeret. tium , & non sustentativa eorum, Secunda conclusio. Omnia alia
sed collato sibi modo effendi substan- accidentia, quae suerunt panis, sunttiae positivo, ipsa nec eget sustentati, in Eucharistia , etiam sine subiectouo, nec receptiuo , estque aliorum ultimate terminante eorum depen-
accidentium iubstantiae non solum dentiam, sunt in subiecto, scilicet in
receptiuum , sed & sustentativum , quantitate non vltimate determinanreceptiuum quidem eΚ se, sustenta- te dependentiam eorum. Prima Parstiuum ex acquisito modo substantiae. hinus conclusionis est clara eN praece-
D fferunt tertio , quoad potentiam denti conclusione, & eodem modo Passiuam, quia per modum negati- probari potest . Iecunda pars prouum essendi non acquirit accidens batur, quia omnia Producta acciden nouam aliquam potentiam Passia tia sunt in quantitate , quae non estuam , sed per secundum inodum sibi ultimate eorum subiectum , nam collatum conseitur ei potentia sub- cum inhaerebant substantiae, et inhaestantiae , ut possit inde seri quidquid rebant inedia quantitate, at per se se-rcscieκ substantia , si esset . EX his parata, tantum ablata est ab eis in hae intellige, quo modo differunt Scotus rentia ad substantiam panis, non ve dc Caietanus, S alii; quia Scotus tan- io ad quantitatem. Haec conclusio ab tum concedit accidentibus separatis omnibus recipitur. modum negativum essendi nouum , Tertia conclusio. De potentia ab. non tamen positiuum, ut eX articulo soluta sicut possunt separari accidetis praecedenti patet, quia hunc tribui dia absoluta a substantia, etiam pos- accidenti reputat impols bile ; nec lunt separari a quantitate. Probatur, Proinde ab eis aufertur, ut sint princi- dependentia ad priys est. essenti alior' Concluso prima. Quantitas, quae bu4: sed qualitas est forma absoluta ,suit panis, manet in Euch ristia sne scut quantitas, ergo issentialius dein
subiccto quocumque modo sumpto, Pente: qualitas a subst uatia quam a ta quod Privatur inhAIeima actuali, quantitate; igitur s potast inc quili-V a lasDisiligod by Cooste
352쪽
tas sine dependensa actuali adsuta
stantiam, poterit esse sine dependentia actuali ad quantitatem. Secundo, absoluto Sc perfectiori non magis reis
Pugnat par se esse, quam absoluto, 6c imperfectiori: sed qualitas est forma absoluta , dc persectior quantitate;
ergo poterit esse per se non minusquam quantita , vel saltem non magis repugnat eis ege per se quam
quantitati. Maior est vera, cum cons
quentia nota; Minor vero satis probata suit notab. 3. Quarta concluso. Aliquod accidens potest esse subiectum alicuius accidentis . Concluso haec sequitur manifeste eκ secunda, nam si quant, las est subiectam accidentium; ergo
aliquod accidens est accidentis subiectum. Prob itur, quia illud est subiectum per se alicuius accidentis, de quo aliquod accidens praedicatur perie secundo modo , ut propria pallio
eius. Prima consequentia tenet; Pro
batur maior, quia illud, de quo pra
dicatur accidens secundo modo, cacdit in diffinitionem accidentis, ut ad .ditum , & non nisi additum ut subiectum , quia nullam aliam dependentiam habet diffinitum ad tale diffiniens.Minor probatur,quia uniuersaliter omnes passiones demonstratae in tota scientia Mathematica demonis strantur de accidentibus, quae per se praedicantur de eis secundo modo. Se cundo, quia Aristoteles secundo M taph. capitulo ptimo, ubi manifeste ait, quod aliquod accidens est subiectum aecidentis alterius, & eκem , ficat, sicut motus est subiectum velocitatis vel tarditatis . Tertio clarum est Iesse aliquas relatisnes, quibus aliquae reseruntur,ut squalitatem,similitud nem,circumscriptionem pamaamr alillae relationes non possunt poni, deessse in subiecto, quia non possunt absoluta referri illis relationibus nisi essent formaliter in eis. Quarto, quia quantitas in Eucharistia est subiectum motus; ergo motus ille est in quantitate, sicut in subiecto, aut motus erit sine mobili. Quinto, in accidentibus,quae sunt in Eucharistia,fundantur multae relationes, ibi enim est aeqv ilitas illius quantitatis ad aliam
quantitate est ι militudo istius qualitatis ad aliud eiusdem speciei; ergo aequalitas illa est in quantitate, &si
militudo in qualitate, aut relationes illae sunt sine fundamento,cui insunt. Confirmatur,quia quantitas haec dicitur formaliter illi aequalis, & haec aequalitas alteri similis; ergo aequalitas est sermaliter in quantitate , Se
similitudo in qualitate , quia nihil dicitur sor maliter tale , nisi per alia quam formam inhaerentem sibi soram aliter.
Quinta conclusio. Sola quantitas absolute est in Eucharistia sine subi cto omni modo sumpto , alia vero sunt in quantitate ut in subiecto non vltimato. Haec conclusio est eadem
cum secunda, sed claritatis gratia hieposita est . Seκta conclusio. Absolute dici potest , quod omnia accidentia panis manentia in Eucharistia sint sine su tecto, quia nomine subiectu simpliciter intelligimus substantiam , cui tamen ibi non inhaerent. Quod hac materia probati potest , accidentia panis manent, ut patet ad sensum , dc non afficiuntur corpori
Christi , quia illud non est quanis tum hac quantitate, di multo magis
353쪽
Ao aliquod accidens si in Euchar.sne subiecit . , os
inee figuratum hac quantitate , sed fi- ratum in quantitate sacramenta ligura corporis humani, nec e si colora- non est eκ speciali miraculo, quia anis tum hoc colore , sed colore conue- te corisecrationem erat, & per illamniente corpori humano, nec afficiunt reonvollitui d permat et . Probatur, uerem,quia aer non est capaN hqrum 'dia istae qstalitates non recipiuntur accidentium , cum sta sint accidentia MD si in materia , seu subiecto e&renis corporis mixti , & repugnantia ali- sos ergo recilinuntur media quantita metrio, nec assciunt substantiam pa- te; ergo recipiuntur proxime in ipsa, nis, quia illa non manet; ergo sunt si- quia ad huius nodi propollionem est
ne lubiecto. satis proportionata; quocirca non le-
Septima conclusio. Accidentiam paratur quantitas a lubstantia cum ae- Eucharistia habent modum essendi qualitatibus, quia manent receptae in Per se negativum, no vero postiuum ipsa eaedem qualitates, quia per conis modum lubstantiae. Concluso haec uersionem non tollitur talis ira haeret . satet eκ dictis, quia modus positiuus tia , quia ad eum non e st id necessi
ubstantiae repugnat omnino acciden rium ino congri ui ut sic maneant, iis ergo ei non communicatur per se- conseruantur autem cum quantitate
Parationem que facta est non in lub- sine inhaerentia ad substantiam spe. lecto;ergo habet modum negativum clati Dei actione. Perse essendi, id est, non in subiecto, .
idem tamen esse habet, quod habe- Ad argumenta in principio Ambat in subiecto , inhaerentia actuali ticuti posita . . dempta, qua nunc solum priuatur, quia ei aliquid reale addatur, ut dixi - Α D primum dico, quod accidens mus. Vnde Doctorem Subtilem dist. LX potest esse accidetis subiectum,
. quaestione a. q. hic dicitur, versus secundo modo accipiendo subiectu . medium . licet non primo modo, de quod ei Octaua conclisio. Quantitas pa- mus not. I. Ad auctoritatem aute Arianis, & quantitas vim, non mutatur stotelis dico primo, quod ly quia,non per separationem a subiecto in Eu- est ibi nota causae, sed concomitant, charistia mutatione reali acquisitiua, ut silensus, non accidit accidens accis sed deperditiua; Scidem dicendum denti, nisi quando ambo acciduiat a de qualitatibus ibi eκistentibus. Proin te is hoc enim erat apud Aristotelem
batur, quia eκ superioribus, nec mo- necessamim, qui non reputabat accs.
dum postiuum essendi, nec aliquid dens sine subiecto existens posse su
aliud reale recipiunt; ergo non mu- Portare aliud accidens. Secundo dico, tantur mutatione reali acquisitiua . quod loquitur ibi Aristoteles de acci-Quod vero mutentur mutatione de- dentibus disparatis , quod patet in Perditiua, probatur, quia omnia illa exemplo eius de albo dc musico, &accidentia admittunt actualem inhς- haec non accidunt sibi, nisi quia a rentiam ad substantiam , quae quid sidunt, tertio, ut.album non accidit reale est. musco, nisi quia album & musicum Nona conclusio.Inhaerentia quali- accidunt eidem . Ad iecudam proba- controu. Pars IIII. V 3 tionem Dissiligod by Corale
354쪽
tionem dico , quod accidenti repu- rum aliquid dependens a substan.
gnat substare accidenti, tanquam vi- tia ut a subiecto ultimo, potest termi-timate terminanti dependentiam O nate dependentiam quasi similem ius,quia hoc est proprium substantiae, alterius accidentis ad se, sicut quanti. nec potest communicari accidenti , las,quae ultimate dependeta substam itaque substare sicut competit ultimo tia tanquam a lubiecto ultimo, potest terminati dependentiam accidentis, terminare dependentiam accidentis non potest conuenire ullo modo a sibi inhaerentis tanquam subiectumcidenti, sed soli substantiae, potest ta- non vltimum. men accidens alij accidenti substare, Ad secundum concedo antecedes, tanquam non vltimate terminas eius &consequetis, cum consequenti s dependentiam. Ad confirmationem mendo subiectum primo modo pro concedo,de Poletia omnino eiusdem ultimate terminante dependentiam rationis,ut si accidens dependet a sub- accidentis. stant ia tanquam a subiecto ultimato, Ad tertium concedo antecedens. non potest simili dependentia depen & consequentiam , cum consequendere substantia ad aliud, quia in ter. te, sumendo subiectum primo modo minante ultimo requiritur indepen- pro ultimate terminante dependenodentia eκcludens dependentiam sitis tiam accidentis;ideo autem in diffinia
tem dependentiet sui dependentis, tione omnium accidentium ponsenam si eadem dependentia depende tur substantia, quia nullus potest ha-ret, non posset esse ultimus terminus beri conceptus perfectus quietans it illius dependentiae: at dependentia, tellectum sine additione substantiae, quae est aliquo modo eiusdem ratio- sed non propter hoc substantia est nis, non repugnat terminanti illam immediatum additum in diffinitio-
dependentiam, v. g. Omnis creatura ne cuiuscumque accidentis , immo in
dependet ad Deum in ratione causae diffinitione alicuius est immediatum effectivae, & tamen una creatura de- tanquam proXimum receptiuum, inpendet ad aliam, scut ad talem cau- diffinitione vero alterius est additum satri efficientem, sed no vi ad causam S mediatum receptiuum, mediate omnino Primam I itaque Sol depen- terminans dependentiam eius,& im-det a Deo, ut a causa omnino prima mediate dependentiam illius medij reffectiva,& tamen terminat depen- ut nix est immediatum receptiuum dentiam vermis ad ipsum, vi ad cau- quantitatis, & immediatum ausam effectivam no omnino primam; bedinis , & immediate& ita dependens a causa effecti- terminat dependenua terminat dependentiam sui effe- tiam quantichus ad ipsum, licet non vltimate & tatis ad Primo. Sic in proposito omnia accia se, dentia dependent ad substantiam, ut mediate vero depeno ad subiectum ultimum, & sic nullum dentiam albe accidens potest terminare depen- dinis. dentiam alterius accidentas ι caete
355쪽
An aliquod accidens sit in Euchar. sine subiecto. 3 I 1
Ad argumenta in principio Controuersis postia. AD primum dico,quod accipienis
do esse per se,& esse in alio vnia formiter, scilicet prout per se negat aptitudinem ad inhaerendum, &esse in alio illam affirmat , conueniunt ista duo Hoportionaliter Primum substantiae, & secundum accident ,&tunc non plus sequitur , nisi quod accidens non possit esse ens per se, cui repugnat inhaerere , sicut substantiae, nec potest esse cui conueniat aptitudo ad inhaerendum: si autem velis accipere utrumq; actualiter, dico, quod ut sic non diuiditur ens, nec sunt propria istis diuidentibus, substantiae scilicet & accidenti; nec mirum, quia Primus intellestiis modi essendi perite inseri necessario non esse in alio;
eo enim ipso, quo aliquid est ens per
se, repugnat et inhaerere, & sequitureta hoc non messet Caeterum e X Parte modi accidentis, scilicet e X aptitudine ad inhaerendum , non sequitur quod insit, non enim valet,est aptum
ad inhaerendum; ergo inest. Itaque sisti modi e sendi accipiantur actualiter, tam modus essendi per se,quam modus essendi in alio, non diuiduntens, nec sunt propria diuidentibus
ipsum , scilicet substantiae & accidenti .
Si quaeras, quid sit illa aptitudo ad
inhaerendum in albedine 3 Respondet Scotus, quod nec est at quid abs lutuni distinctu in realiter ab albedi.
ne, ut patet de se, nec aliquid receptiuum, quia nihil aliud dicit, nisi quod naturae albedinis congruat aptitudo ad inhaerendum, ideo autem conuenit isti naturae , seu non repugnat, quia haec natura est haec natura. Si rursus quaeras, an accidens,ut at
be do , vel quantitas separata a subi cto , habeat oppositum modum essendi illi, quem habet, quando est in alio a Respondet Scotus, quod idem esse habet accidens separatum, quod ptius habebat , quia erat in alio; Caeterum tum differt in modo, non quidem modo postulo sibi collato, sed
negativo, quo priuatur inhaerentia a- et uall, quam in a Ilo habebat. Si iterum quaeras, an huiusmodi accidens separatum eκ aptitudine ,
quam habet ad inhaerendum, possiei me alicui substantiae , natae illud recipere,& ab eo in larmari3 Respondet Scotus, quod accidens non potest se effective unire subiecto ; unde si
Deus reduceret substantiam panis, di nihil aliud faceret, remaneret a cidens sine subiecto, scin modo , neevniretur substantiae panis, tanquam formae per virtutem illius accidentis effective, scut nec anima eκ sua vim tute potest se unire corpori, a quo est
separata. Dices, miraculum est, quod non insit ; ergo cessante impedimento In haerentiae, scilicet non e rei stentia subrecti, cessi bit miraculum, & totaliter
inerat. Rel pondeo,quod aliquid pos,
tum in esse miraculose, permanet in
illo esse, quousq; ab illo agente trans
Ad secundum dico, impossibile esse , quod diffinitum sit sine diffiniti
ne e sentiali,caeterum subiectum non cadit sic in diiunitionem accidentis, sed tanquam add tum. Cum vero obἹcitur de relativo. quod cadit tanquam additum in dis. finitionem sui correlativi, Sc tamen
non potest essesne eo. Respondeo,
356쪽
hoc ideo esse, quia est correlativum;
Dec est alia ratio, ob quam requirat terin inuin, Non enim illum requirit,
quia est acci aens, immo si esset relatio,& Non accidens, adhuc requireret terminum , sicut relatio in diomis: at diuinitu in , de quo loquimur , cstabsolutum, ideo non requirit eo modo, quo respectus terminum,sed requirit illum tanquam caulam aliquam e X- Irin lecam, nulla enim causa extrins ca Praeter Primam requiritur necessario ad elle ab loluti.
Ad tertium dico, quod prius S pinstet ius possunt concipi, vel actualiter, vel aptitudinaliter, di hoc uniformiter, scilicet utrumque actualiter, & virumque aptitudinaliter, vel unum secundum actum , aliud secundum aptitudinem . Si virumque accipi s/ptitudinaliter, concedo,quod postmrius Daturaliter secundum: aptitudinem non potest e se sine priori secundum aptitudinem, quia se Per PO- sterius secundum aptitudinem suinponit prius secundum aptitudinem. Si vero accipias posterius secundum aptitudinem, dc prius actualiter, nego, quod illud prius non possit esse λne posteriori actu. Ad propositum dico, quod accidens non est actual Ite posterius ad Iubstantinni,sed tantum natum esse posterius ad eam, tanquam ad aptitudinalit et Frius. Collia ge ergo, quod postiuus aptitudinali-.ter tion potest esse sine miori aptit dii aliter, ted posterius aptitudinalia ter potest esse sue priori actualiter ἔnec Posterius naturaliter actu potest esse cne priori naturaliter actu, qui hoc prius naturaliter actu quouis priori, est solus Deus, qui secundum situm esse actuale est simpliciter prius, sine quo nullum posterius potest ha bere actu esse.
Ad quartum dico, quod album Se albedo idem significant, licet sub diuerso modo significandi, qui sufficit
ut ab exi stentia abstracti non inferatur concretum; unde non sequitur,est albedo ergo est album,licet e contra, est album; ergo albedo, quia album dicit albedinem,ut inli rentem; albedo vero significat sedem ab illa inhae- i :
quantitate dicendum est di quanae.
357쪽
An accidentia in Euchar. possint habere quamcumque' actionem, quam potuerunt habere in subiecto.
Ars negativa pmbatur,quia agere per se est suppositi,sed acci dentia separata noupossinu habere rationem suppositi tergo
nec agere. Et confirmatur, quia Boet.
lib. de hebdom. ubi sic ait: In omni b. citra Deum differunt quo est,& quod est;ergo forma,quae respectu actionis nata est esse quo, no potest esse quod seu agens; ergo praecise suppostum, quod natum e th habere illam Arma,
qua potest agere. Exemplo etiam, navia anima est, qua homo est homo,
ideo anima non potest esse homo:ita a simili,forma, quae nata est esse quo aliquid agit,non potest esse agens. Secun do, si accidentia separata possent habere omnem abionem sine subiecto , quam prius poterant hab re in subiectinergo 1 pecies intelligibiles separais a su necto, Schamas a voluntate separati, poterunt in easdem actiones, in quas poterint, cum subiecto inhaerebant. Consequens est falsum, quia tunc species intelligibiles separatae possent intelligere, & charitas separata diligere.. Tettio .Prius essentialiter est esse quam agere e sed esse accidentis est inhaerere; ergo destructa inhaerentia accidentis destruitur omne agere ipsius. Confirmatur, quia inhaerentia, seu inesse, conuenit accidenti tanquam propria passio eius, agere vero competi t ei contingenter & per accidens; ergo illo destructo destruitur istud. In hac controuersia sic procedam Primo inquiram,an accidens possit esse principium produced substantia. Secundo de qussito principali.Tertio
an omnis transmutatio, quae Potest mulari ab agente creato in Eucharistia manente , necessuio requirat eandem quantitatςm manere. Quar to, an pessit fieri circa Eucharistiam corruptiue transmutatio illorum accia dentium. Quinto, utrum in aliqua transmutatione facta circa Eucharistiam necessatium sit iubstantiam alis quam actione diuina redire. Ultimo ad rationes.
ARTICVLVS I. An accidens possit esse principium
producendi substantiam. PArs affirmativa probatur,quia ex
Atistotele a. de Anima, calor naturalis est, quo anima agit, &conuertit nutrimentum in subitantiam
aliti ; ergo accidens potest esse principium producendi substantiam.
358쪽
Secundo. Accidens potest esse prin re a d productionem .rinae substamcipium corrumpendi substantiam; gitur,dc agendi: Conseque intia tener, quia non minor virtus requiritur ad
unum, quam ad aliud. Antecedens Probatur,quia accides, v.g. calor ignis potest corrumpere vltimum gradum frigiditatis aquae, quo corrupto ne cellum est corrumpi aquam; ergo Scaei.
In hac quaestione est dupleκ opposita sententia. Prima est D Thomae 3. pari quaest.77.art. 3. ad 3. quem sequitur Caietanus ibidem de in 3. dist.
I 2.art. I .quaest. I. asserentis,in actioni
bus naturalibus substantiales formas noti esse immediatum principium a
gendi, seu proκimumaed agere mediantibus qualitatibus activis Sc passi
uis,tanquam proprijsint tumentis,si cui dicitur secundo de Anima, quod calor naturalis est, quo anima agit, &ideo qualitates non agunt ad productionem formae substantialis virtute Propria, sed virtute formarum tabstatialium. Unde actio earum Inon tari tum terminatur ad sermam acciden in
talem, sed substantialem: huiuimodi
autem virtutem instrumentalem re
cipiunt eo ipso,quo ab ipsis principijs
essentialibus substantiae dimanat vel causantur; quare sicut remota substantia idem esse remanet accidentibus virtute diuina, ita etiam remaneret eis eadem virtus , quae prius. Putat ergo S.Thomas, quod eductio formae substatialis immediate fit a forma acincidentali agentis naturalis, ut est virtus substantie, ita tamen ut queuis substantia sit praesens immediate nil iu- fluat per substantialem tarmam ad productionem iubstantiae; di ita cum forma illa accidentalis sim Euchari. stia,illa ut virtus substantiae potest agetiali I.
Secunda sententia est Scoti in A. d. i 2.quaestri afferentis oppositum, accidens nullo modo posse esse principiueffectiuum lubstantie virtute P Prianeque virtute substantiae. Expositis opinionis S. Thoma.
ΡRo intelligentia opinionis S. Tho
mae nota Primo, quod agens est dupleκ raliud principale, quod per propriam Drmam ac virtutem agit,& operatur, ut ignis in productione ignis, & homo in productione hominis: aliud quod agit in virtute princi- Palis agetis,sicut calor ignis ad productionem ignis, & semen hominis ad productionem hominis; ille vero agi virtute agentis, illud vero virtute ho
Secundo nota, quod licet accidens secundum propriam speciem, & n turam, non possit terminum substan. tialem attingere , quia esset agere vltra speciem suam, tameti virtute sub stantiae id potest non tantum ei, cui coniungitur,&inhaeret, sed etiam ut ab eo separatum estinam si calor est a substintia separatus, dc applicaretur ei stuppa, illam combureret, Scin ignem conuereretur virtute substantiae non minus, quam si es coniungeretur , quia ab eis e quoad ei se quod transperderet, ut supra dicit Caieta
Tettio nota, quod substantiae non agunt immediate per se ipsassed me diantibus qualitati se Quod eκem plis naturalibus com probatur, ignix enim non agit ad productione ignis, nisi per calorem , tanquam laae virtutis instrurnentuna,& aqua per frigidiatatem; Diuili do by c
359쪽
An accidentia in Euch. pollini habere actionem &c. 3 i s
tate mi anima etiam nostra non intel.
ligit de vult per se ipsam immediate,
nisi mediantibus accidentib. scilicet, Potentiis, ut intellectu de voluntate; quare in instanti generationis substatiae non agit ignis ad productionem eius immediate per propriam forma
eius substantialem , sed per calorem ignis productionem proprie effective
attingit. Hispositis, sit Conclusio Prima. Tanquam agens
principale lola substatia producit substantiam iri ignis ignemihomo hominem. Conclusio est clara,quia nihil inferius ea potest ut sic producere, quia posterius non potest ab impersectiori produci. Secunda Conclusio. Accidens per propriam virtutem non potest attin gere substantiae productionςm, quando nil agit ultra sua speciem, bene tamen ut instrumentum substantiae,ut calor, ut instrumentum ignis, ignem attingit: Et probatur haec secuda pars, quia eκ tertio notab. substantiae non agunt immediate per suas formas,sed mediantibus suis qualitatibus;ergo thmedijs producunt substantiam. Expositio opinioηis Scoti.
ΡRo intelligentia opinionis Scoti
nota, quod agere principaliter,ut ait ipse Α.d. I.q. I. insolui. &responsad quael . potest accipi dupliciten Prumo, eκcludendo omnem causam s. Periorem agentem, ut sic agere principaliter sit agere independenter a causa superiore agente,in qua significatione solus Deus agit principaliter. Secundo agere principaliter est idem ac agere per propriam Armam i, trinseca agenti, licet peream in agendo sit ordinata causae .suPerio II agenti, sicut vero causa principalis ijs duo, bus modis accipitur, ita causa instrumentalis potest accipi aliis duobus modis, distinguendo eam contra camsam principalem: primo, ut illa dicaritur causa instrumentalis,quae in agendo dependet ab alia,eique subordina tur hac ratione: omnis causa secunda potest dici itistiumentum, quia agit dependenter a prima, eique in agendo subordinatur. Secundo modo dicitur causa instrumentalis illa,quae non agit per sermam propriam sbi intrinsecam in suo ordine, etiam dependendo in aetione sua ab alio superiore a. gente, sed tantum agit per actualem rationem alicuius alterius agentis mouentis, sicut sunt instrumenta artis,securis, & serra,& huiusmodis tunc imstrumetitum non est proprie acti , cum in tuo ordine cautandi non habeat formam activam, Per quam a gat.
Secundo nota, quod si instrumentum debet poni proprie activum ad aliquem terminum necessarium, est ipsum habere se a m intrinsecam activam, vel inesse quieto ante omnem motionem agentis, vel in fieri, quando totaliter mouetur ab agente superiori,nam si neutro modo habeat formam activam, nullo modo aget, cum enim actus primus sit principia actus secundi, quod nullum actum primum habet in se activum in suo ordine, in nullum actum secundum potest in illo ordine, alioquin quodlibet posset poni instrumentum ret peoctu cuiuslibet, de posset dici qd Deus per musca in , sicut perinst tumetum crearet Angelum, nam si alicui nat rae re Pugnat, quod sit principium activum aliquarum actionum, non est
possibile,quod per potentiam quam-
360쪽
cumque sit principium illarum, si e
nim absolute post et creare frigus,nori tamen per calorem, itaqd calor sit in aliquo ordine causa afh:ua respectu frigoris. Ex qilibu insertur,quod si ponatur instrumentum proprie agere ad effectum, vel habet in se λει
mam achma in in esse quieto ante motionem, sicut causa secunda , vel saltein xmtione actuali recipit formam activam, qua agit in suo ordine agendi, ik hoc ve ad terminum principalem , vel ad aliquam dispositione capraeuiam, ut si uniuersaliter sit veru, quod omne instrumentum, quod est Proprie activum, vel agit ad aliquam dii positionem p euiam termino Principali, vel per aliquam formam intrinsecam agit in terminum princi Palem, licet in virtute principalis agentis ; Shoc siue illa forma mirinseca Praece dat motionem, siue insit tibi, dum actualiter mouetur.
Tertio nota, quod praeter hos modos accipiendi instrumentum,scilicet, pro caula secunda,'vel causa accipieri. te formam in ipsa actuali motione, vel pro instrumento tantum accipi te motionem, est alius modus instru menti quod scilicet, agens ad dispositionem praeuiam agit termino princi palis agentis, quamuis illam producat Propria virtute. Quarto nota,quod quomodocumque tu matur instrumentum , Ut aliqua instrumentalisca respectu alicinius dicatur, necesse est, ut quando essectus producitur, agat simul cum H strumeto ad productionem effectus,
alias enim nullo modo poterit dici in struinentalem causian agere Virtute
principalis agentis,si illud,quod principale agens dicitur,in illa actione mi
agite Unde sequitur, quod si aliquid praecise sua virtute produc t effectum
sine alio, non erit respectu illius alio modo instrumentu ra, sed causa priri cipalis. Et confirm itur, quia sal temsecundum Thom istas, contra quos haec doctrina stabilitur , instrumen tum est mouens motum a causa primcipalis; ergo si non mouetur ab eo, non dicitur eius instrumentum. Q ainto nota , quod licet alteratio generationem praecedat, & coiter terminus eius dicatur generatio, id tamCintelligendum est 4ion de termino intrinseco, quia hic est qualitas, sed determino extrinseco, qui est alterius gen eris a termino intrinseco alterationis,qa huius terminis est qualitas , illius vero est substantia, quae secunda suum genus est prior naturaliter genere qualitatis; neque e X eo,quod generatio sit terminus alterationis e M trinsecus, sequitur, quod accidens,
quod e st principium enis,sit causa substantiae genitae eam active attingem do, nam quod habet causalitatem propriam Sc adaequatam res ectu posterioris essentialiter, non sequitur, qd habeat causalitatu, quae attingat Prius essentialiter: sed principium alterationis, accides, habet causalitatem propriam & adaequatam respectu accidctis, quod naturaliter est posterius substantia; igitur ex hoc non sequetur, quod habeat causalitatem respecta termini generationis, qui est substantia, imo ait Scotus 9 sequitur oppositum,scilicet, quod non habeat causalitatem respectu prioris essentialiter. scilicet substantiae; non ergo licet sic
inferrer alterationis terminus e Nirinsecus est eκ generatione substantiae; ergo principium alteratiotiis est causa genitae substantiae: immo sequitiis