장음표시 사용
161쪽
tantum impietatis crimen.In omnibiis igiatur cogitationem omnem ad Deum Opr. Max. conuertamus & Omnes alios, quatenus eius participes sunt, observemus: l Mais tenus inquam eius participes sunt, & honores, quibus afficiuntur, ad illum ipsum . . Nonos referre & possunt de volunt. Nam quae du- quibus abus istis conditionibus carent, nullus mendebeλα tis compos unquam affecerit honore: quoniam eum ad situm illud principium nunquam transierunt, sine quo vere nullus esse potest. ln ijs vero quae ratione utuntur,merito primum admiramur partem maxim Ediuinam , sed tamen etiam eius caussa co pus laudamus de haec externa, veluti diuitias dc principatus, quae quidem animo notantum Ornamento sunt, sed de insignem aliquam conserunt potestatem: potestas autem vere magnum quippiam in rebus humanis est & diuinum.Vcrum de hic praecipue di alibi semper diligenter cauendum, ne modum excedamus. Nam cum tria genera bonorum sint, quemadmodum iam saepe diximus, quae personis suam afferunt dignitatem , inter quae corporis de externa postrermim locum tenent, pleni libri sunt eorum exemplis, qui tam vehementer venustatem, pompam de diuitias admirati sunt, ut merito fiat ab ijs qui recte iudica- ,
runt impictatis. summo crimine condem-,
162쪽
LIBER Ir x nati. Reliqua nimirum omnia propter animum , animum propter Deum suspicere debemus,non in illis infimis unquam haerere, non ea quae facta, nec interdum admo dum eximia, factori, non humana diuinis
P serre. An autem quis honorem ipse se, ' qui debeat, nondum omnibus satis con, stare videtur: nam multuunt grauissimi u quide,
tores, qui contra gloriae appetentiam mul- beatata scripserunt, ct tamen eam etiam Iis metipsis scriptis non mediocriter affectarunt. Sed non omnis honos eiusdem conditionis
haberi debet: alius enim solidus &hone sus es alius estat, hoc loge diuersus. Atqui Honoris veri honoris cupiditas quomodo laudabi cupidilis no sit, qua quis di optimus esse reliquos x udaque factis aut scriptis meliores reddere, nec non in animis bonorum quam latissime diutissimeque versari velit. Vanus autem honos, qui non summum bonum , sed imum ala quod, respicit, qui falsis opinionibus nititur,dhaturnus esse nequir,& est ab omniis
bus merito vituperandus.Ergo curandum
ut ipsi quam optimi simus, & viris diuinis sed propter Deum ipsum, honorem exhiis
beamus: nam ita nos meliores, & eo S quoisque in nobis tanquam maiores reddemus.
Cum autem multiplex dignitatis discritamen sit, eo distinguendi sunt honoris quoque gradus, diliῖcnt eique considerandum,
163쪽
Honos non tanti m quis sit is cui exhibebitur ii re. pro nor, sed etia is, qui est eu exhibiturus: quo
gr dib interuallum dignitatis inter utrunque como ' gnoscamus, & excessu dignitatis ipsum houeri norem dimetiamur: nam pares eodem sesea SV 'invicem excipere modo, tantoque Hono, honorificetitis excipi singuli debent,quan- mensura to singulis dig'itate sunt superiores. At clidus spa inter Deum es homines nulla comparatiotio, quo sir, manifestum est, quod nos omnes illi pa-qui. aitu res,hoc est quantos possumus, honores ex- dignit hibere debeamus. Sed in hominibus conra ζ i Vpς ferendi sunt diuersi dignitatis gradus, & ita - ' de hac iustitiae parte, quae circa honores Hono, Versatur, iudicandum. Quamuis autem hoexternis nor ab existimatione hominum proficisa indiths catur, haec vult externis quibusdam in dith s. ostendi, demonstrari. Honorem itaque exhiberetur. dicimur, dum lingua gestuque nobis alios esse maiores significamus,& locum illis su- Honoris periorem damus. Sed quaerere posset hic ς0 pςn aliquis,pro honore exhibito, quam iustitia . - i*' postulet fieri compeia latiψnem. Omnes e- nam actiones bonae praemio quodam dignet videntur, quod quide in ab eo, cui scrutur,
merito requirant. Verum rursus non videtur ex eo quis debitor alterius fieri, si accipiat id quod sibi debetur: quod autem pro
dignitate cuiusque cuique debeantur hois ' nores,iam satis est manifestum. At oportet
164쪽
vitan id quis melior sit, quanto maiores honores meretur: quanth vero melior est, tanto proculdubio suae bonitatis alios Ii-- bentius participes reddit: alios inquam,no omnes pariter, sed eos praecipue, qui sunt aptiores, ut participes fiant. Quod autem , etiam honorom exhibendo continuo rediada muri meliores, iam diximus: & hinc intelligere possiimus eam iustitiae partem, quam nunc explicamus. Nam is cui exhibetur honor debitum accipit is qui exhibet,quia melior fit, acquirit compensetionem : & hinc quoque quid mereantur qui alios afficiunt ignominia, facile deprehen
V O D si vero sagitium est,non
exhibere bonis viris debitum honorem, quid de illis dicemus, qui pro honore infamiam reddunt: qua vix quicquam deterius ab hominibus expectari potest : siquidem honor est praecipuum quoddam ornamentum, quod reliquis corporis & externis bonis omnibus longe debeat anteferri. Certe via demus multos clarissimos viros mortem etiam i plana pro gloria facile contempsi . se: quod tamen temere faciendum non est.
165쪽
sed is hs praesertim quae magni montenti .
sunt, sumnarum iudicium adhibendum, duobusque malis propositis utrunq; diligena tissime, cum suis circumstantios perpendendum. Iraque cum mortem certam aut ignominiam viderimus , considerandum cst, an id quod in reliqua vita nostra praesare possumus,plus boni contineat, quam .infamia continet mali: nam ex duabus reobus bonis malisve propositis, semper ea qua melior fuerit, a nobis eligenda.Consioderandum est etiam qualis sit infamia, & a quibus sit hominibus prosecta: quemadmodum enim magna res est a bonis viris laudat i vel vituperari, ita maledicorum reprehensiones non sunt adeo magni faciendae. Piimum curemus, ut infamiam non commereamur:deinde,ut etiam a bonis viris laudemur: qui cum ipsi singuli, quam plurimi homines mali,plus ponderis habeaant corum iuditio freti, contumelias mal Dolorum facile negligemus. Verum paucissimorum hominum virtus est adeo nota,quin detrectationibus facillime fama lae, datur. In tantis enim hominum vitios&sceleribus, omnes ad math quam boni, suspicionem paratiores sumus: & ideo nec malorum reprehesiones omnino negligimus:
Praesertim cum ipsi quoque specie boni quemque facile decipere soleant. Frequenter
166쪽
tIBER ri r bene, cuius non fatis manifestum est, quisnam melior sit, is ne qui dicit iniuria, an is qui cogitur eam audire:& etiam si manifestum sit, multae circumstantiae conue. nire solent, quae magis incitent ad facien- dum,quam ad dicendum: unde facile suspiaciones scelerum oriantur. Cum autem ara . Lpud omnes homines, eos maximὶ, qui geonerosiores animos habent, honor merito plurimi fiat.quiduis potius quisque, quam
infamiam. nia inali tolerare: &ita frequentissimas & maximas perturbationes ex maledicorum contumelius videmus in ciuita- tibus excitatas. Ouapropter homine; cono
tumeliosi in Repub. bene constituta seuetissimis legibus sunt coercendi: nam si rectEeapitali stipplicio afficiuntur, qui fortassis argenteos aliquot surripuerunt, quibus poenis digni sunt illi, qui famam tollunt quae quidem innumeris modis praestantior est, nec perinde facile restitui potest. Oua proopter non satis mirari possum, quod de mulistis rebus minutis passim multae leges sint, ct satis diligenter observentur, in his vero maximis, desideri)s eorum qui veram lauαdem & utilitatem publicam maximὸ sibi proponunt, minime satisfiat. Tanta nunc enim tamque impunita mali loquendi liis bertas est, ut nec dijs nec hominibus parcatur. Verum hae querimoniae tametsi iustilo L a simae
167쪽
simae, longiorem orationem requirunt quam ut hic locum suum habere possint-Quanquam autem ignominiae multis mo
dis fieri possint, lingua paratissimum est
Myn earum instrumentum. Quapropter curan- P sςypV dumis Legissatoribus, ut ad eas minus strumen qςςommodatum fiat: quod etiam in retiatum ita instrumentis vitiorum est obseruan- finitae. dum, ita tamen ut consideremus , an iis ciues maiorem aliquam utilitatem adferre Reip.queant. Nec igitur vel oculis,vel ma- nibus,vel pedibus est facile quis priuandus. sed ijs quae magnum adiumentum non adferunt ad utilitatem communem: ubi tame perpendendum est, an eadem instrumenta sint, quibus aliquis peccauit. Cum furibus aures tolluntur, quanquam inditium peris petuum commissi criminis secum gerant, Stamen ad furtum non ideo minus aptiunt: sed qui lingua mutilatus sit ea non amplius alijs iniurias dicet:nec inde proueniet incommodum aliquod ciuitati. Nam qui male loqui consueuit, nunquam bene loquendo Rem p. vehementer iuuabit. Rsti, qua multa vitia, ut impudicitia, ebrietas, inanis ostentatio, in corpore, in rebus externis, in naturali mollitie, in diuiths siepe magnas occasiones habent, quibus sublatis remedium solentinuenire. At maledicentia potius ab animo solo proficiscitur, qui
168쪽
ex alterius detrimento,sine proprio aliquo
emolumento,summam quandam capit vomluptatem, quamuis aut malum in hominumaledicorum mente sit,absque lingua pe inde non erumperet in perniciem aliorum.
sed & hie quoque sese o Ecasiones offerre Insam possunt, ut si quis prius damnum pζrpessu occasio saut iniuria quapiam sit affectus. Non tama nes constum vero dictis, quanquam his frequenti- sideranaus, sed etiam factis infamia quis notari so- dar. Iet: in quibus etiam omnibus videnda sunt ea, quae de gradibus virtutum & vitiorum priore libro dieebam,& ita de poenis in remedium horum malorum est statuendum. Pondus infamiae illatae diligenter examim nandum est, ut eo suppliciorum modum aestimemus: plurimis enim hominibus maestore specie, quam vere sit, offerre sese consueuit: quoniam omnes motus animorum
nostrorum, ubi semel impetum acquisierint,libenter modum suum excedunt.Cum
autem gloria quem uis euehat in sublime, quanto magis infamia deprimit,tanto fuerit maior. videndum est igitur quam altu Insamiae dignitatis gradum tenuerit quiscis,& quam magnitu magnis spati)s ab eo fuerit deiectus: quod do quo ipsa rei turpitudo demostrat, si cum priore modQς gloria conferatur, & inter utramque media gno, um spacium mensuretur. Turpitudinem My autem intelligere debemus, quatenus ali-
169쪽
ui iam adhaeret: nam quae propter maniose stam integritatem- vitae , cum quantillo modo congruere potest, facile diffluit, non est tanti momenti, siquidem eam omnes falsam esse sciunt. Attamen qui famam tollere conatur interim est acerrime puniendus. Leges enim delicta considerant,etiam
quatenus Rem p. laedere possunt; & is qui tardere cupit homines manifestae probitatis, alios obscurio res multo facilius aggreo dietur. Ita non tantum propter peccat praterita, sed futura potius homines malisiapplicijs afficiuntur. Considerandum est
etiam ad infamiae magnitudinem cogno-icendam,quisnam eius fuerit auctor: Nam si reliqua paria sint, quanto hic inferior i-prit, tanto deprimit magis: Si quis vero decimum gradum teneat , ct infra eum quiquintum habet fuerit deaeetiis, imanifestum est,quod interiorem locum obtinebit, quasi infra eum qui septimum aut octauum possidet, eodem spatio distaret. Itaque suis periores, ut Principes, multa citra infami-pm, prael tim infimis hominibus, facere possunt, quoniam eo non reddunt hos in Aferiores: si tamen interim in hominibus in is ferioribus ex dictis aut factis Principum
nullum vitae turpitudinis sit argumentum. Potentiores aut multa potius ex suo iure,
si iam ad alioni iniuriam faccre credutur:
170쪽
LIBER II. equi tamen ab om ni contumelia debent esse vehementer alieni. Sic ergo res & personae sunt hic diligenter conferendς, quo melitis di horum malor si magnitudinem intelligamus : ct ita pro meritis a legibus supplicia constituenda sunt, aca Magistratibus exeaeutioni diligentissim ξ mandanda: q uod si fiat, non erit quod priuati, ob iniurias acaeeptas, ipsi vindictam sumant. Nemo enim ferme tam inhumanus est, quanquam sit iniuriam perpessus, quin, cum videat alium L .
ob id ipsum in calamitatibus positum, sibi S satisfactum esse putet. Omnis aut honoris di infamiae ratio in animorum tabulis, qua prius descripsimus, posita videtur: in qui
bus oportet omnes homines iustis suis or. Vdinibus esse depictos: nisi rerum naturam euertere nostris cogitationibus velimus. Inhs, si praestantiori detariorem Iocu demus, protinus iustitiam, quantum in nobis est, violamus,& iniuria in illi, cui conditionem iinseriorem tribuimus, facimus, quam is iniquo animo merito ferre possit: qui n mirum cupiat omnes de rerum & homina suaque dignitate rectitsi me iudicare. Hine statim etiam vindictae caussa sumitur: dum eos,qui male de cuiuspiam, naaxime de nostra dignitate iudicant, esse cupimus alijs.ct praecipuὸ nobis inferiores. haec adt omania fiunt euidentiora, cum animi iudicium.