장음표시 사용
191쪽
Itaque si quid una Resp. cum alia, suis etiam cum hostibus egitime pepigerit,quanquacedat in alterutrius aliquod detrimentum, seruandum tamen est, quoniam id postulae uniuersa societas Reneris humani. Vt autem omnia quam optima imi, dignatatum
gradus inter se diligentili sime conferendi sunt , quodque in tota melius est uniouersitate perficiendum a praestantissimis hominibus, & ijs qui sapientia reliquos
antecellunt . Verum , quoniam pauci tales nunc in rerum Oatura sunt, Ad se leges accommodant temporibus & locis, ideo si non optimum, imo ne bonum quidem seis quamur, contractus saltem caussa non sint identis mali: euidentis inquam,quoniam ut diximus, minutissima quaeque nec legimbus comprehendi, nec ab hominibus etiam interdum acutissimis cerni possunt. Sed iam pro instituto fermὸ scimus, quisnaomnium contractuum sit praecipuus scoopus: is enim quamuis in omnibus operationibus omnium est postremum, primus tamen in considerationem nostram venit. In contractu igitur omnes semper utilem, vel
saltem nunquam inutilem , aliquem habeant sibi propolitum finem 'Multa vero in rebus humanis tanquam indifferentia sunt, in quibus vix est euidentius bonum quam malum, quae consensum etiam hominum firmum
192쪽
LIBER H. 8 firmum admittunt. Satis enim debet esse multis legibus,si peccandi facultas ciuibus non cocedatur.Clim vero frequenter contractus, quemadmodum & ea quae sunt in reliqua natura, multis ex partibus in unum coniunctis componantur, confiderandum est quid in unoquoque vel boni vel mali sit, di quid sine totius interitia tolli possit: vicum omnia singulaque recte fuerint inuestigata, cognoscatur, quis contractus aut
quae pars eius rata debeat haberi. Partes autem nunc voco etiam circumstantias omnes, quae in eiusmodi nesoth s incidere ibis lenta De contractuum 4 ciente coga.cAPUT VII.
propositum suum locum tenet. Fine nempe recte constituto, ad eum statim incipit se comm Uzre, id quod eius consequendi potestatem habet: quod quidem in contractibus est mutuus duorum aut multorum consentiri. Is si verus & legitimus sit, suapte natura confestim contractum parit, si vero nullus sit, nullus quoq; contractus esse potest. Oportet autem ut agendi vis cum fine bene concentiat. si modo pro voto sit eum unquam
adsecutura: Contras ctuum Partis perpensciendae.
193쪽
REpvadsecutura : Oportet ut bonum quod sine contractuum esse diximus. in emeiente stipriusquam hoc egregium aliquod opus sit
aggressurum. Igitur eatenus saltem necessario quis bonus aut non in alus erit, quamuis
alioqui malis multis imbutus esse possit. Malum C sim autem nihil tam malum sit, quod non esὶ priua sit particeps alicuius boni, siquidem illud tio boni. nihil aliud quam inanis quaedam boni deo
festio , ct hoc est omnium rerum causa, quemadmodum Philosophi dicunt, eatenus certe nullus i contractibus interdiceritur. Itaque Christianus cum extero,de hs quae religionem spectant, pacisci nequir, quoniam alter est a fidei negoths alienus. De prophanis vero rebus alter cum altero contrahere potest quod licet non consenariant cum gratia ,sepe consentiant, aut conrdalum sentire possint,cum inferiore ratione. Mais cum bQρ lum autem cum bono, aut etiam cum ma-
VO Vςk lo . s uidem talem qualem illi dedimus ese eoiisen i i dxi m habςi, nunqua consentit,nisi qua
re neutiit tenu aliquo modo refert naturam boni. Itaque nec homines mali unquam inter se coniungerentur, nisi alicuius gratia, quod coh i ii i Vtile bonumque videtur. Leges autemctu, sino bonum non ' Iod videtur, sed quod verEsuhd bonum est sibi proponunt: & in hs contrais metolictus Omnes Omnem suam firmitudinem ris difflucivilem habent. Itaq; coasestim eos diffli
194쪽
eto videmus, qui nullo iuris standamento sustentantur. Verum cum hic in νniuersum de pactis omnibus disputemus, in quibus ab efficientibus bonis dicimus esse propolitum bonum aliquem finem, quicquid cacodaemones cum hominibus pacis cantur. non videtur aliquam potestatem habere posse. Quemadmodum enim bonum onas o rinia coniungit in unum, ita malum suapte natura cuncta dissoluit. Diceret fortassis aliquis, tametsi daemones vltimiam aliquem malum finem sibi proponant, eum tamen pactis saepe non explicari,quemadmodum etiam in nostris rebus usu venire solet.Cum autem finis ab unoquoq; propositus alus sit ignotus,non decet ut, quia fortassis ma-
Ius sit, si quis ulterius prospiciat, ob id expressum consensum, cuius effectus alioqui tuapte natura bonus est, non sinat esse ratum. Quod si uterque malum aliquod vitimum euidenter sibi proponeret, cum nul- tum bonum ad aliquem malum finem institui possit, pactum non esset alicuius momenti: siquidem a fine suam omnem dignitatem aut indignitatem actiones & efficientia consequuntur: sed si alter aliter sentiis at, non est necesse effectum omne secundu ultimum finem ab altero propositum aestiis mari. Proximior enim finis utraque propoα
situs est, ut aliquid fiat, quod vel bonum.
195쪽
vel saltem non est malum: &cum Ineunt ambo consenserint, consentiendi potestas, propterea quod unus ulterius ad aliquod malum prospiciat, quod hoc tanquam inis frumento se consecuturum esse sperat, novi detur impediri, quo minus ad exitum suu perducatur. Ita si quid pactis dolonu fiat, quod villitatem aliquam adferat, quanquaipsi alio respiciant,non fuerit,inquiunt no- nulli, a legibus interdicendum . quibus facile responderi potest. Primum, nihil unquam admittendum est, quod potius est caussa mali quam boni quod autem facili us homines decipiantur il dς mones, cuiuis satis est manifestum. Deinde vel sciunt hOAmines cum quo contrahunt vel ignorant: si ignorant, contradi nullius est momenti: si sciunr, neces artum est, ut, qui cum eo, qui plane malus est, consentiunt, eo ipso mali protinus fiant, ad malum quoque finem pariter contendant,& malis instrumentis malum opus conficiant. Ouamobrem, si propter aquitatem diuinam, per uniuersam naturam disseminatam: qua cautum est, ut qui se malo summittit& ipse malum ferat eiusmodi pactorum aliqua potestas est, in
contrahentium perniciem valet. Certe vi-dcmus ii ultos erusmodi pactis in summu periculum, & in maximum malum incidisese. N on enim leges plane tollunt quod inis
196쪽
t in E R it.' go ter dicunt, sed factori tantum poenam indicunt, clim tamen interim factu infectu nofiat. Quod aut malum nullam vitia habere dicunt, verum est: ex paetis enim eiusmodi potius imbecillitas prouenit, quam virtus.
Nam quatenus quis potestate, quam in seipsum habet, per eius cemodi pacta desino.
. num coli sortio se coniungit, eatenus ab illa diuina potestate recedit, aqua cuncta proculdubio suum omne robur conse quuntur. Nec vero ad eiusmodi pactorum 'executionem , nisi vel ab hominibus vel a daemonibus, vel a Deo cogi quis potest.
Ouanquam autem potentiores homines in alios nullam, non tamen ullam in daemones porcstatem habent, nec ea potestate. quam tenent, in eiusmodi negoths uti deis Dent nec etiam a daerrionibus homines, nisi potestas iis fuerit a Deo concessa, nec daea mones a daemonibus eompellentur. Haee
igitur iustitiae pars,cum Reip.nostrie supearior sit, superiori diu insiti dicio fuerit rea linquenda. Sed quin homines daemonibus, . ct daemones hominibus adiuti, multa praesti e possint, quoion praestarent singuli, dubium esse nequit. Verum, putant non Daeninstantum pactis daemones allici, sed etiam vi nes ariqxi dam,quq sit in sacris literis, cogi posse: Vςrbi ςum tamen legamus magos quosdam A 'ς0g na
197쪽
tem obtinuisse: quod in spiritu potius qua in literis ' verbis sit vis illa diuina. Quod
autem incorporeorum vires in corporum
similitudines per areommodata mediatiabenter confluere dicunt, ct ideo Mathema Pese in xi δ, quae sint media quodammodo interae in in corporea & diuina, hisce negoths maxime
conuenire,tanquam vincula quaedam,quisbus in Corporea in corporaturam trahantur, alio loco sumus latius consideraturi. Illud vero hic eos interrogauerim, qui seira ant, quae simulacra, quibus exemplaribus potissimum sint accommodatamam naturalia, etiam ea quae ratio nondum inueni actionum continua similitudine cognosia cuntur at ista Manea varia sunt& incerta,
quae nulla possunt arte comprehendi,& artifex ille perfidus , quem decipi cogiq, putant , nequit rebus illis inanibus superari. Haec; igitur Magorum praestigia, cum nunquam utilia, suisque sint auctoribus semper poriculosa, sunt a legibus prorsus interdi cenda. Verum ex impositione prima naturae,quae nunquam fallax esse potest, iustitia communis postulat, ut quod inferius est, se 'per obtemperet superiori. Angeli vero
. . daemonesque natura sunt hominibus,t hos mines autem animantibus athsque rebus
ob inania is superiores. Sed quia gi aliis pe- Iiuic natulae, e nimirus ho mine Prastana
198쪽
praestantiores daemonibus etiam imperare stimupossunt. Ex hs autem quae iam diximus in- ne, telligimus quoq;, cur cum hominibus pla- monib. heperditis, qui iam proximius ad caca daeo imperati
monum conditionem acceduli nobis contrahere non licet. Si vero bonum aliquod Deo Deique ministris promittamus, quod -- tamen alioqtii necessario facie nitum non fuit, cum stathn ipsi nobiscum consentire putentur, pacto satisfacienduim est, quateratius fieri potest. Insuper cum angelis & ditiis, bonis operibus tanquam paciscimur,
ut aliquid pro nobis per gratiam secundo prouidentiam Dei priestent: si e enim illissimiles in unum consentimus cuna voluntate Dei sed haec aliam altiorem considerationem habent. Satis autem sit nobis indicasse,quomodo bonum aliquod finis contractuum sit, & efficiens caussa cum illo consentiens voluntas. Vt autem voluntas cum bono recte consentiai,cognitione re rum propositaru nobis est opus, sine qua, squidem mens tanquam oculus est, caeca voluntas non habet quod sequatur. Cona
flat igitur in unam veritatis notitiam eos H
oportere conuenire , quicunque rζας enitionε sunt contracturi . Quapropter dem ζΠ requiritatibus , ebrijs puerisque secundum leges contrahere non licet, & restituitur in intcgrum , si quis certis argumentis osten-
199쪽
derat se turpiter esse defraudatum, neeen riu est etiam,vi liberi sint, qui coἀtrahunt: nam si sint alterius ipsi, nihil habent, nisi quoad potestatem fuerint , dominis suis consecuti. Itaque serui, fili, familias,pupilali in suum damnum non paciscuntur, nec tantum quia sub alterius potestate sunt,sed etiam quia facile decipi posse videntur.Cur
autem ipsa patia nonnunq rata non sunt, interdum autem tametsi rata suapte natuara maneant, ius ciuile remedium contraαhentibus tradat,latius explicare ad iurisconsultos pertinet, ct si quis vim & differentiam iuris naturalis & ciuilis didicerit, eius caussam facile cognoscet.
De contractuum materis, inditqs νοοluntatis. c A P. VIII.
A T E RI A contractuum res est
aliqua v et achio,quae sit in nostra potestate. Inania namque sunt omnia pasta de rebus omnibus, quas natura rerum nullo modo vel esse vel fieri sinit. Sunt aut ip nostra potestate, quae industria laboreue comparare possunHis,et haec externa, quae iure tenemus An vero de voluntatibus nostris internos pacisci possimus, quaeri posset, ut si quis in posterum se matrimonium contracturum esse polliceatur.
200쪽
eeatur. At quomodo quis Vt postea velit Contra aut nolit, efficiat, hoc est, ut libera non sit aus devolantas humana in Ergo nec de pactis post futuro
tempus dissoluendis agere licet, quoniam consens requiritur hominum liber consensus. Desu nullas rebus autem omnibus voluntati subiectis firmus potest esse contractus. Itaque notitantum res externas alienari, sed & hom iis
nes ipsos albs subditos & seruos fieri videmus, de ius etiam illud in ipsam posteritaritem propagari. Visum est enim aequum,ut qui patris dominus esset,in filios etiam parem potestatem obtinerer, quod hi se parentibus, ct parentes se dominis suis deis berent. Prima tamen vis animae libera, Contra, qua velit quis aliquid aut nolit, vel a do-ctas sera minis intelligi vel cogi nequit: sed ad uos iacie
Operationes , quae iam per instru menta corporis manifesta fiunt , & aliquam utilitatem adferunt, poenis propositis iure 3 .gentium compelli quis potest: idq; est quod interdum Apostolus inter Christianos necique seruos neq, liberos esse dicit, ct alibi iubet, ut serui dominis suis diligenter obrisequantur: intelligens non in Christianita. . tem, sed in multas alias actiones humanas, hominum eiusmodi discrimen venire. Itaq, summa liberaq; potestas illa voluntatis nu-
quam tollitur,sed quamuis illud vellemus, malumus tamen hoc quam poenam, in qua