장음표시 사용
361쪽
LIBER IIII. I Ianum magnitudine perdomuit orbem terrarum,uir summi iudicii,& eruditionis singularis,maluit clemetia ,si aths virtutibus, reliquos omnes superarer verum, quanquam ultos inimicos poli victoriam ciuitati resti: tuit, patriam tame suae uertit. O Uis paratior ad res geredas, quis animosior in periculis, quis in prelijs sortior unquam Alexandro fuit3 sed potius ob clem etiam, quam animi magnitudinem celebratur : nec tam laudat hornines,quod Darium potentissimum regem superarit, quam quod uxore filiosque Darij tam humaniter tractarit, quod inimici coiuge defleuerit, quod accrrimum hostem suum morientem lacrymis sit prosecutus: sed tame interim ab eo sunt amici crudeliter interfecti. Ea calamitosissima conditio rerum omnium humanarum est. Raris lima videre licet clara magnarum
Virtutum exempla,& eavit ijs ct sceleribus
Varijs modis contaminata. Sed inter omnes
Virtutes in perfecto Principe, quale in nomstra Re p. desideramus, benignitas & clemeria, ob qua officiu iustitiae nunquam violetur, praecipue celebratur: ac in eo etiam &in alijs diuitibus liberalitas maxime lauda Pila,
tur, in qua tamen, quemadmodum nos eri ceps libeam antea monstrauimus,cuiusque dignitas ratis esse
est iustitiaq; seruanda: ne vel immeritis quic debet. si, vel bene meritis minus quam oporteas
362쪽
largiantur: si tamen hoc commode fier I poetest. Non autem tam liberalis princeps, vel
prodigus sit potius, ut ne sibi suisq, desit,
ab alijs iniuste quicquam sumere ereatur: nam niuen volunt esse beneficia cum malefi, cijs unquam coniuncta. Sic igitur singulis prosit ciuibus,ne obsit alijs, & semper totam Rem p .iuuet, nec aliquem unquam iniuste I de re patiatur. nam ut antea diximus,. alia iustitiae pars in faciendo est,alia vero in Pimςιρ omittedo semper autῆ virtutes h limanitatispi ' cu di nitate sua coiugat ne leuior sit qua visit eum au oritate Violet, vel magis grauis, quam
dionitate Ut serri ubi considerandum , quod ea quae nonnullis in locis, temporibus , &homi tribus leuitas aut severitas est, alibi mediocritatis appellationem & aestimatio, . nem habet. Talis igitur vir , qualem nunc ferme descripsimus. populi consensu merita. to sumimu imperium in Rep. sua tener,reliqui ordine medium aliquem aut ulteri*re: i α sic in bene constituta ciuitate, quemada modum di in natura rei u , Omnia pulcero rima quadam anali Sia conspirant in unum Optimum omnium finem cinferiores superiorum auctoritatem, stiperior es inferiois,. rum Villitatem, omnes aurem diuinam vori
luntatem semper intuetur, & pariter opti- . mos plurimos B communis beatitudinis
363쪽
fructus uniu et sar Reip. singuli serui. Ouais quam autem difficili mum est & impossibule eiusmodi Rei p. persectam speciem in his
rebus humanis videre,curandum ramen,Vt proximam aliquam,vel saltem non remo
rissima teneamus quod facilius fiet, si principes optimi prudentissimiq; sint,&ea bonorum genera, de quibus antea diximus, per uniuersam Remp.csiligetissime serant, animos omnium , & eorum maxime, qui reliquos excellere debent, excolant, ac vitia penitus eradicent. Ager enim incultusci horridus eximios fructus proferre minim h potest:& cum humana natura tam sit sterilis , imo iam tribulorum &spinarum ferax , opus est, ut eam exercitatione culturaq; magna subigamus, si modo. quicquam est egregij nobis editura. Multu. intelligebant veteres illi AegyptiJ,Graeci, Romam, qui tam concinne sitas habebant distributas Resp.ut quid esset in quaq; parte vel viiij vel virtutis facile tum discernitum etiam vel castigari vel laudari posset:
ingenia similium hominum locis etiam cois iungebanr,dissimiles autem ita separabor. ut dignitas cuiusque semper incolumis serisu aretur,& unusquisq; melius officium suu
exerceret. Aemulatio nimirum vehemens
ter iuuat artes, ct melius id omnes proseacto faciunt, quod a multis ab state tenera
364쪽
simul didicerunt. Itaque Plato,non latum a secundum artes,sed, quod longe dificilius est, secundum mores diuidi vult ciues, α malos a bonis plane separari. Certe maxi- ma quaedam res est ordo cocinnuscum reis 'rum tum hominu in ciuitate, & ideo veteres circa decentem omnium distributione tam vehementer laborarunt. Multum ego ividisse ita dico Seruium illum Tullium sexistum Romanorum Regem,qui cum popu turn in centurias pulcerrime diuisisset , in omnibus dignitatibus iustum seruari ordinem voltlit,& curauit,ut diuites plus quam pati peres numerarent,in suffragijs ferendis etiam plus auctoritatis haberent,& omnesse ad Rcm p. in bello paceq; tuendam & augendam diligentissitne exercerent: ut & domi res egregie administrare, forisq; praehasorii ter inire scirent.Ita, quemadmodum
Graeci habebant Olympica, Pythi aliaqi,
sic etia suis ipse proposuit certamina, quibus animos corporaque ciuiurn exerceret ad res praeclare gerendas. Qui vero corpus& animum validum & exercitatum hase mirum est quantum reliquis antecellant: qui neutrum, vel alterum tantum, nec sibi nec patriae gloriam ullam afferre possunt. nam nec corpus sine animo quicquam efficiet, nec animus solus,quantumuis bonus, languido corpore rebus', gerendis non
365쪽
accommodato utatur, sufficiet ad praecla ras actiones. Certe disciplina potissimum effecit ut Graeci, R Ornani, aliaeq; gentes,&domi feliciter auerent,& aduersus hostes triumpharent,disciplina inquam, tum belli,tum etiam pacis.
R V M, quoniam antea satis multa pro instituto dixisse viderimu quibus bonis abundare de- eat Re s p. 3 iam proxime ciues descripsimus, qui ijs Reipub. bonis fruantur reliquum est, ut nunc breuiterostendamus, quibus artibus & a quibus hominibus ea commodissime poterunt defendi. Non enim satis est,quod in ciuitate cuncta praeclare constituta lint; nisi ea sciamus ab externis iniuriis egregie rueri:id vero non difficile fuerit,si tales principes lint & reliqui ciues,quales nos in beata Rep.desideis rabamus, qui virtutibus omnibus &exium ia fortitudine praediti sint,& omnes unam nimiter minime dubitent quae iis pericula pro salute communi subire. Sane cum iustitia,necessitas, prouidentiaque diuina s*pe quodammodo nos ad prasium impellat, vehementer ad Reip. salutem pertinet , Ut
366쪽
Bellum tiris bos nis gere re licet. Aristo.
gubernatores non tantum ea quae condu cunt ad pacem bene componant, sed etiam quae spectant tempora belli: quoniam si in ijs bonitatis specie ducti sint negligentioores, potius hostium libidini ciuitates obij-cere, quam tranquillitatem si qui videbuntur. Si pace nobis perpetua frui licerer,nemo tam demes esset, qui bellum ullum pultaret unquam esse suscipiendum : nunc autem cum ea vel nulla vel non diuturna sine militia potiri possimus, ideo recte, cu bel
lum ipsum malum sit, illud Philosophi bo,
ni caussam interdum esse dicunt, qua nonnunquam etiam optimi viri debeant uti. notantum autem ad dc sensione in ciuium so iciorumq, c ussa bonus dux & miles bellugerit,uerum etiam, ut optime constitutum
imperium quam latissime propagetur no- nunquam illud a bonis principibus suscipi potos . non quo sibi per fas & nefas ali os subditos reddant, sed quod eos qui rectum virtutis iter no ingrediuntur, magis-q; barbari sunt civi libertate frui debeant. melius a se gubernari S ad feliciorem vita cupiant perduci ita boni Duces non tantura sua ni suoru l; sed etiam hostium utilitatem sibi proponunt, & hinc si ibiugandorum populorum ius suam originem haabuit, hinc etiam esse putat, quod De Us pa-sius sit tam late Romanum Imperium e tendi.
367쪽
tendi. propter pacem autem ' bellum , in Π 0 t duas praecipuas partes ciuitas omnis est diis se i t
wsse,in milites iuuenes,& in cos ultores se- 'cies. Per lapientiam quidem cum reliqVi ciui ita Virtutibus quae quidem magis in senilem ab e aetatem cadun r, in pace belloq; ciuitas op cipus time gubernatur: versim ad bellum geren* partes.
dum, Iuventutis etiam robore fuit opus.
attamen quanquam hoc necessarium sit, insenum sapientia Rei p. selicitas potissimum est collocata quoniam , ut inquit recte M. Lib.i. Tullius, nullitis fert ne momenti sunt arma offici.
foris niti consilium si domi: quod quidem sapienter initum , ut est apud Euripidem,
multas saepe manus vicit. Quid enim prodest aliena quaerere, si interi in rcs nostras iam triam Us. amittemus autem n Q lira, si pootius inconsulio iuuentutis impetu, quam maturo senum consilio gubernentur: nam etiam si ab exteris non tententur, proprijs motibus facile ruent Clim autem robur si- Milites 've prudentia etiam in bellis raro sit utile, sit sint sagas pius quoq; pernicio una ideo non tantum Cessortes, sed etiam sagaces milites esse decet: XenDp-l tales autem soli veterani suerint,& aetate i a PM cs mediocriter prouecti. At inter reliquo, Dψῆς Omnes,duces Ipsos non tantum sortes, fctices, magna auctoritate , sed quod prς cipuum est, longe prudentissimos esse decet. Navi praeclare scriptum est apud Plux r pro leg.
368쪽
DE REPUB.ehum, in eo qui gestaturus est Imperatores robtar, in Imperatore ipso sapientiam des
derari. Ita ram in pace quam in bello seniorum prudentia principatum tenet: sed rurissus ramen animi iuuenum, magnos Principes & magnas Res p. facere solent, si nimiruprudentia seniorum gubernentur. Consim cNostiu derandum autem a mod cratoribus ciuita- virescu tum est, qui sint nobis hostes, aut esse posinostris sint, di quibus potissimum auxiliis sint freis consere; ti. Recte nanque Gabrias summus Impera-dV tor dicere solebat , eos optimos esse Dum ces, qui res hostium notissimas haberent. Curandu autem ut nostra saltem paria sint,
vel si fieri potest ii periora illud ne vincat
mur, hoc autem ut etiam inimi os nostros Vincam ias. Ouapropter nostrae copiae diligenter cum hostibus conferendae, milites, instrumenta, reliquaq; prςlidia belli .lia mi ilitibus numerus quidem est perpendedus. praecipue tame virtus. Si cetera cuncta paria sint, praestantior est exercitus copiosus: sed tamen videmus Darium ab Alexa-dro, a Mario Cimbros & maiorem exerciarum a minore tam nostris temporibus quas uti quis frequenter esse deuictum. Illud autem in exercitu magno grauissimum incommodum,quod ad eum alendum multo commeatu, plurimis pecuni)s est opus,
quas etiam diues Resp. diu suppeditare,n quiti
369쪽
LIBER LIII. 17squit Iam cum aeque non omnes ad qu uis negotia sint accommodati, sed natura , vehas res vel illas, sic hos aut illos homines. hoc illo ue tempore locoq; producat, quos etiam vitae conjuetudo meliores reddat vel , deteriores, prospiciendum est, quam mutatos quamq; bonos habeamus milites:visi sint hostes numero sciperiores,nos eu virm tute nostrorum mih tu,sin illi virtute, nos eam multitudine,si nobis utraq; superiores sint,nos etiam utranq; vel reliquis nostris vel externis praesidus compensemus.Id autem cuiusque Reipub.vehementer uaterest,
ut eos habeat sibi confoederatos populos, cum quibus, hostibus quibusque facile par esse queat.Nec tantum videlium est,quam multos habeamus quamq, bonos milites, sed sedulo curandum,ut institutis eos conra Milites .
tinuo reddamus meliores,ut eos ad forti- probitudinem ac ad omnem virtutem exerceati sint. mus .Quis enim ignorat, quin victoria di-ilina quaedam res sit, quam conseqUi nun-
u debeat ij, quibus ob scelera Deus sit inis
sensus.Videmus igitur optimos quosq; ea semper esse facili me potitos. Legimus m historsis frequentissime multos fortes viros a paucis, nec adeo bellicosis, e de lupeis ratos. Ouidita quia sic Deo visum est, qui ut omnis fortitudinis unicus auctor est,sic
alios animossis, timidos alios reddit, intere dum
370쪽
dum gladios fortibus hominibus excuti
interdum timidorum manus ad ictum eoaL.ῖ. pae. firmat.Verissim uigitur est illud apud Xe-Cy- nopho te victoria, nec multitudine nec fortitudine parari, sed qui freti Dios immortalibus animosius hostes inuaserint,eos in prις- Milite, liis esse superiores. Inter ceteras vero be Ilico tinetes virtutes cotinetia praecipuia alique locu teri sint. nci: nain ut inquit Cicei O,sortes sunt, non
L. i. om. qui faciunt, scd qui iniuriam propulsant.
Multi relictis aliis sitis offici)s ad rem por rium bellum accinguntur tantum studio latrocinandi qui quidem saepe non modo parum utiles s uni, nimirum inexercitat s d ctiam afferunt no exiguum Rei P detris mentum. Nam praeter alia mala , inter suos dissidia& seditiones frequentissime seruudi obsessos iniuriarum metu, saepius ad viatimam defensionis pertinaciam compelluci Qua propter re iste magnus ille Dux Afri canus dicere solebat,Romanos non rat uni fortitudine, sed plus in bellis continentia valere: recte quoque Xenophon,qui magis I .r. pae. a malitibus ducem,quam hostes timeri de
Cy bere dicit. Videmus itaque & a militibus
Optimis semper emptos minimo sanguine triumphos,& ijs in bellis,in quibus milite admodum corrupti sunt, saepe maximis diffieultatibus laborari. Ad rapinas enim mesai proficiscuntur,non ad sortitudinis exercitatio.