장음표시 사용
71쪽
Eobis esset oratio, paul5 latilis eogniti
nis humanae tabulam descripsimus,quae ristionem omnem eorum di differentiam nobis Deilὸ demonstrabit. Quatenus enim cirea illam, aut ea quae nobis exprimit, liis herὸ versamur oluntarias, alioqui polixis naturales aut violentas actiones exercea
quoniam in hanc tabu. ylam nos liberam potestatemhain bere diximus, quae sit ista pote. stas paulo diligentius inquiraa reus di deinde quomodo in animos nostros S res externas suum habeat imperiisum ostendemus. Quod autem libera qua dam potestas in animis nostris sit,omnium sentcnths, exceptis paucis, qui vel cuncta fato constringunt,vel omnia temeritati foetunae relinquunt, plurimisque rationibus di experimentis est manifestum. Nulla veis ro virtus aut vitium, nullum iustum praemium sit aut poena,nulla lex nobis ponenoda fuerat, si non ad cognitum bonum proasequendum,malumque vitandum, liber uiri motum haberemus : his autem de medio
sublatis, non est quod de Rep. scribamus aut cogiιcmus, ct ideo paulo diligentius
72쪽
hane quaestionem a nobis hie explieanda putamus. Sunt qui dieant talem quoque esse legum yim,qualis est reliquorum, quς
sunt in hac natura. Quemadmodum enim haec omnia speciem suam in proxima qumque & in animos nostros effundunt, qua quidem alios impelli cernimus, alios pa-xum aut n: hil commoueri:quatenus hae vel illae rerum de animor u vires sunt pares aue
inferiores vel superiores ' ita quoque positas nobis esse leges,quarum vires 3c animis concietantur, de eos dum abblandi'ntur, dum comminantur, in hane aut in illam parrem impellant,non quidem liberis, sedc cessarijs motibus, quibus ordine naturae cuncta feruntur in sitos, in huius uniuersitatis,' in diuinae prouidentiae fines.Ou quam autem legum vim aliquam naturalem esse confitear ad animos hominum impellendos, quaeram a j qui sic argumenis tantur, anne malum aliquod de vitium in rebus humanis statuant, an eius inane tantum nomen esse putent: si malum aliquod esse confiteantur quaeram iterum, undena illud prouenire in hane naturam, de unde nos prς mium de poenam promereri dicant, si non abhs, quae in no ii ra potestate lunt sita. CNoniam enim. secundum optimos Philosi, phos, imo vero lectindum eos omismes, qui aliquid mentis habent, a sum m
73쪽
Asum, bono cuncta suam obtinent naturam . & imo bo, quoniam ab eo nullum malum fieri potest no malu unquam, necessarium est, ut aliqua natura fieri nea sit, quae te libero motu gubernci, & etiam quit. ad malum propriam habeat potestatem rcum tamen ipsa vere sit optimum quippi-Mλlu' am,nempe praecipua pars uniuersi. Nec Vem ' ro me vehementer mouet, quod de primi stylini* peeeati eo iruptela dicunt, a quo iam hu otieinili in da naIura sit ad omne vitium prona. eo se enim omnes pariter mali sumus, non aute ullum inaequabiliter nos malos reddimus.' At si peccatu fiunt indies alias alij deteriores, oportet, ut praeter ira nobis reliquiae sint aliquae eius primae naor inaσ turae liberae, cuius assensu primum pecca te fuerit, tumis in naturam humanam introductu, '' ς' quibus peccata, quae committuntur in-bbς RV0 divisitam differentiam habent. Aut opori t/β' nos alio itii confiteri, nullum eorum esse dilarimen,siquidem nullas actiones nostras liberas, sed omnes necessarias iudicea Peccatu nau . Nam quamuis homines ab homini-orioina , bus natura diuersi sint, ex eo solo nec prae- lenosip, mium , vel poenam commerentur, nec etis pro ι am ipsi proprie peccare dicuntur. Verum Prie com obi)ciet rursus fortassis aliquis, nullum arumittere ctum unquam in hanc naturam prouenire, 00 di nisi ab eo quod iam si tactu his enim voci-simur, bus more Philo sphorum utemur, quoni Am alijs commodioribus carenIus M. ideo
74쪽
LIBERI dis Epitra&otiosa potestate,sine nona eaussa, eonfici non posse &intelligendi,& agendi fit sino tam multiplex opus. Id quod manu tene- caussa et mus, in hane & illam partem impellimus: go sine manus autem ab alijs corporis membris,& caussa haec a spiritali quadam natura, atque ab a- nec vellen ima mouetur: sic unus motus alterum an is possim' et
tecedit, donec ad prima omnium caussam JUM IUfuerit deuentum Sed iam quaerimus. unde 'a x'Rnam illud primum Initium Comimoueaturi ni .
non quidem a seiplo: nam quemadmodum dieae ea feribunt Physici, una pars moueretur, & potius
alia pars totius eam moueret: in qua etiam rit actio noui motus caussam inquirere, vel eius mo naturalis E rus .& neces, saria:si totam eam sibi non vedicat . illius partis,quae causesae priori non debetur accepta, erit alia caussa quaerenda, ne quicquam sine causa fiat, & illam caussam illa pars achia unis necessario sequetur. In motu est aliquid quod mouet, - α quod mouetur:ergo in eo quod seipsum mouet, Una Pars mouebit&alia mouebitur, secundum Aristotelem. VerumPlato nec id quod mouet ab eo quod mouetur,nec abhs duobus in anima motum diuersum esse dicit, cuius nimirum essentia sit in proprio suimetipsius motu . Sed adshuc manet quaestio, cur sine caussa se moueat potius in hac Partem quam in illam. si vero si ne caussa quicquam fieri dis Camus, totam rerum naturam, & primam omnium caus sim cogitationibus nostris euertemus, Scideo causiam alioqu/m omnis motus statuere dς mur.
75쪽
tus perpetuitatem confiteri cogeremur: si quidem quod prius non erat , sine n qua caussa iam fieri dicere nolimus. Quaerimus autem undena d quod in nobis omnium
primum est,cum antea quiesceret,ita nune moueatur, ut nos totos in hanc vel illativi partem transserat, nam rantam eam vim
oblata boni maliue species habere sola n quit, quod tamen quispiam fortasse negamrat, qui a minimo quodam ignis exordio
totas sylvas & ciuitates viderit conflagaria ita namque formae minimam energiam, in materiam paratam,maximum quiddam es-ficere posse dicet: animam autem esse tam . quam materiam, in qua, per speciem bonia maliue motus admirabiles excirentur. Sed . o ut haec omnia melius intelligamus, paulo
hi i latius & hic & alibi nos posse digredi pu-
- r tamus. Tales vero motus non tantum in
r animis humanis , sed etiam in brutis, &re- . - bus anima carentibus cernere licet. Nam ' ct animantia reliqua boni malique specie: '.' i concitantur, & colocynthis pituitam,scamoniumque bilem, per speciem aut quali ib titatem illi similem trahit, & contra per speetem dissimilem,olea cucumere, vitis bras. sicam repellit. Formarum enim cum materia coniunctarum similitudo quaedam per medium accommodatum circumfunditur; qua quarcnus rebus, in quas incidit, consen
76쪽
MBER I. aseonsentanea vel dissentanea suerit, earum vim auget vel diminuit, & nouae cuiusdam Operationis caussam praebet.
Deformis rerumAnima,eius actu Crpotestate. c A P. XI.
O R M A S autem de quibus lite
loquimur, Entelechias & intimas rerum perfectiones appellare solent, a quibus materia suisum omnem ornatum acquirit, v r si rudem
luti massam cogitationibus nostris nobis proponamus, & excellentissimum arti fioeem quempiam qui absolutissimam alicuius speciem mente sua concepit, ad cuius similitudinem stiperficiariam aliquam lutossuram inducit: & rursus intelligamus talem speciem suapte vi iam in i pia materia vertari, quaecum ea sit ab ipsa natura in v-Dam subitantiam coniuncta. nunquid illa. etiam interna materiae quaeq; suam ad ima sinem conformabit, eamq; toxam indiuidua sua vi compraehendet: at cuna ipsa sit in
continuo, non autem in quiete , hinc omnes actus reliqui nutricationis, alacre.
menti, sensus & inotus in nobis suam ori- sinem habent.Tal gitur naturam nos formam appellamus, quae quidem non tantumateriam suam, natura sibi coniunctam, - .. E s comis
77쪽
DR RAP vn eom praehendit, gubernat, exornat, sed etiaam ex ea vim suam & similitudine in proxima quaeq; diffundit, et quoad haec in res diuersas incidit, diuersarum mutationum et operu est effectrix. Verum ia paulo liberius adhuc Physicorum limites attingam primae formae simplicita corporu sunt,ut caeli,ignis,aeris, aquae & terrae: inter q caelu est alterius & quintae cuiusda naturae, aqua &ta me hqc inferior in omne partem vehemetissime commouetur: reliquorum quatuor
clementorum singulae formae quoq; suam similitudinem effundunt, ignis calorem, terra frigus, & alia quaeque suam, quae duconcipitur a proximis, inde calescunt, re frigerantur, aut aliam quampiam qualitatem acquirunt. Istae qtialitates,quae conciapiuntur & conseruantur in elementorumi ubiecta materia am accidentia nominanis tur. Ouaedam autem sormarum vires ita per medium spacium transmittuntur, vemterim illud mutare non Videantur, vecum magnes ferrum citra medi3 aeris affectionem trahit. Has cum ad communes ¬as elementorum vires referre non possunt, proprias & occultas nuncuparunt: quas ex sua propria constitutione, sympat thia vel antipathia rerum produXit. Quatenus autem citra mediorum affectionem sensus,& maxime visus, aut etiam ipsa mesafficitur, proprie species appellantur . ita
78쪽
MBER r. 3O lucis, coloris, ni, virtutis, oratoris per aeti peciem dicere solemus. Idem tamen frequenter est, quod haec omnia profert. Vis siderum luce coloreque nostros oculas afficit, calorem & frigus etiam afferside occultis motibus unitiersam naturamam pellit.Fulmeaures, aetas diverberatIone ferit, oculos splendore mouet, calore vero adurit: ut interim occultam elus vim praestermittamus. ita, propter diuersas diuersa- .
rum rerum sympathias vel ancipathias, ab eodem diuersς proueniunt affectiones. Species autem affetiionum dum ab instrumen νtis externorum sensuum ad instrumentum scias iis interni transferuntur, non tantiim ab eius forma, quam animam appellant, A concipiuntur, sed etiam conseruantur, & ex memoriar tes auro rursus in phantasiae lucem exponuntur. Et iam ut species, a qui bus sensus& mens afficitur, melius Intelligeremus, a rebus externis per corpus' ada in imam progressi sumus. Huic autem imatagines omnium rerum admodum artificiis
osse natura quoque sagax insculpsit: vi caesi, terrae, hominis, leonis, reliquarumqtie rei rum omnium, quibus singulares istas reruexternarum naturas metiremur.Non enim
hominem,aut leonem, sed colorem et figuram externam cernimus, & ex ijs quae ceronimus, hominςm aut laonem esse iudicais
79쪽
Tum in spiritu puro aisque persspicuos
DE REPUB. mus: propter eorum veritatem nobis infi- tam a natura, quae tamen suis circumstan-
rijs, & tanquam vestibus proprijs semper
est induta. Itaque Plato nostrorum animorum naturam, instar vn Hlersi sph ca,non quidem eorporata, sed incorporea diutisnaque, corporeaeque tanquam exemplari, figura constare dicit, quae rerum omnium varietate quoque sit ab origine depicta, de omnium veras imagines contineat, charactere sigilloq; diuinae mentis tanquam e praestas: illae in cognitionis tabulam,quem in admodum paulo ante dicebamus, ded cuntur , & animorum luce collustrantur rin quam etiam species rerum externarum adumbrantur. Habet autem animus aetheis ream,& aeream naturam sibi tanquam ci cum fusam, corp0rique rotundo praecipuε inclusam, quod nos caput appellamus, α tanquam diuinitatis plenum, ne terrae sordibus contaminetur, utque minus iniuriJSobnoxium sit,humeris nostris gestamus. Ita aetherea ista natura siquidem pura, perspicua, serenaque fuerit, ct intelligentiae luce clara) hae species animorum, & etiam reruexternarum, tanquam in speculo quodam a nobis cernuntur: ct haec aerea aetherea Mnatura praecipuum est intelligentiae instrumentum, cuius etiam anima, quemadmo
dum & reliquarum partium, est sorma; α
80쪽
unius actus eum alterius actu victissim eon' sentire, uniusque affectio affectionem altea rius sequi solet.Sed iam a proposito nostro fortasse nimis longe digressi sumus: verum non videmur intra limites disciplinarum tam areae vel posse, vel debere concludi. Nam qui magno impetu ad metam aliqua operat, ira cursum suum cohibere nequit, quin proximos fines attingat: & eeratis temporibus atque locis exundantes fluis Dios suam etiam utilitatem secum afferre videmus. Cum autem tam religiose intra nostros fines nos continere volumus, ct vicinos attingere tam vehementer vereo
mur, saepe fit, ut multum medium spaeium incultum relinquamus,ex quo plurimi optimique fructus colligi potuissent. Actiones etiam animorum nostrorum, quae maxime veniunt in hane considerationem, cuvoluntas ad res gerendas sempe veluti neo cessarium ducem, intellectu requirat, sine huiuscemodi rerum notitia planὸ cogno. sci non possunt.Tabulam autem animoru.& in ea species istas paulo latius mihi nune describedas putaui, quo melius cognosceremus, quid potestatis ad actiones nostras haberent. Diximus itaque formas omnes suam habere naturalem agendi facultatem quae per qualitates & species conceptas aliouid agat: quod quidem non singulis separatim.