Antonii Mizaldi Monsluciani Planetologia, rebus astronomicis, medicis et philosophicis erudite referta

61쪽

ANTONII MIZALDIcendiorum,homicidiorum,litium,armorum, & huius picturae aliorum. Sed de Marte, quod ad hunc locum attinet satis.

nomica narrans.c A P U T IX.

ENER is stella,quod ad res omnes ueniat, Ciceroni simpliciter est die .. Alijs genitale astrum, &prolificum, ob humidi teperatura, instamq; Uim benefica, qua habet ac infundit. Cuinat ira, at corporibus, & substanti js inferioribus, tantisper du generantur, uel fouentur, succum blandu, oc humidulu suggerat:ita tamen, ut irroret,magis quam mergat oc inundet : sequaturq;roris potios naturam,quam imbrium. Ise res(Opinor effecit, ut Venus decenti epitheto apud priscos

risis qui hab alendo,alma passim nucupetur od attinet ad alteram illius qualitate,nimiru frigiditatem:que- . admodiam ex calore, alium posuimus qui foueat &alat,qualis est Solis,deinde Iouis,&qui illum aemulatur calidi in nati: alium insuper qui urat o perdat, qualis est Martis, de qui illum agnoscit flauae bilis. Sic in frigidi natura,unum utcunq; temperatUm statuemus,qu ale est in Veneris radio , Se pituita dulci, cui praeest Cypria:alterum corrumpens & intempe ratum, quale est in Saturno S: melancholico succo oues liab, Ex quibus facile moueor, ut Ptolemaeo as entiam, ac Resic dire' Gileno subscribam,qui de numerosissimo stellarum choro, duas simpliciter adiutrices,beneficas,&natu-rTamicas

inesse fertur

62쪽

P LANETOLOGIA.

rae amicas dixerunt, Ioue scilicet ac Venere: duas u ro alias,saturnum inquam & Marte , corruptrices, naturae inimicas, ac maleficas. Sed ipsus Ptolemaei sententiam Latinam,ne nimium sim longus, hic adscribere constultitis erit. Cum quatuor sint humores I(inquit seu primae naturae,duae scecUdae 3 uiuific , idis, sint nempe calidi , humidi ex quibus Onania coalescunfac roborantur: itemq; dilae exitiales de detrimentorum , aridi & frigidi, unde rursum dissipantur & d bilitantur omnia: tradideret teteres stellas beneficas, esse, Iouis,Veneris &Lunae,ed quod temperatae naturae sint: bc in quibus plurimum insit calidi di humidi. Stellasti et o Saturni & Martis maleficas, quod cotrariae sint naturae N effectus: alter; enim frigidissimam, altera se ruentissima esse Voluerunt. hactenus in hiriuille Existimabis itaq; Veneris spiraculum litumidum pri Miratam esse sed absque ullo excessu,cum pauco, eoq; tempe

rato tepore. Quod antiqui poeta, fortasse respexi se tioluerui, dii Venere e spuma (quae est ueluti aquarum spiritus 3c medulla)genitam fabulati sunt: a quampessi mii nomen habet. Uel, quod spumosa sint an ini lium semina,vel quod omnia humore gaudeat. Vel ut uere commentus est Euripides,quod civelint sint,&partim sanae mentis, qui se a Venere superari sinunt: at ibusdam, hepar inter alias corporis partes illi cu Uruo qui; Ioue ascribere trisum fuit: in quo concupiscibiles cultate,cupidinesq; omnes pharetratos(quibus Ve- Η ' 'nus mater esse creditur necnon titillationum, oc appetituum sede statuerunt Plato,& Galenus. sine quibus,an animal ullum sentiens este positi, quum macteria ex qua aliquid fit, formae sit appetens, iudica----btuit philosophi. Sed genitalia animalium membra illi rectitis addicta existimarim: unde uoluptatum suae.

63쪽

mivistra, libidinis dea suo quoda iure esse censis tur Cum his etiam in odoratu,& gustitu parte ii belIn quibus cum animi, tum corporis delitias stas esse,ambigit nemo.In quam rem allusisse imihi uide tur Lucretius poeta in omni philosephia su inmus: apud quem Venus,hominum, diu unis uoluptas, rnatur titulo conueniente rei. Habet insuperae facultatibus appeti tricem,& ex humoribus pituitam, ut dixi,dulcem,insipidam,ac naturalem:que in singuinem uitae amicum transire,&,nisi omnes mentiuntur Asclepiadae, a nati Lio calore excoqui facile potest. Caeterum, quia Venus cum sitio radio, planeta est ut o diximus, temperatus, idcirco homines agnoscit, in

Venereorum . . a . . . . t O .

h,miuum is, qvibus eti cygnea canti O , atticus lepos: qui mores res, natu- amicorum noscunt magis,quam odio habent:floribus gaudent & unguentissuunditiarum sunt aman- tissimi.Cupidinis crumenam porri solio Uincta circunsepunt: uno digitulo caput scalpunt . melle pertinctiles, tantur ac corynthiatur: summis unguibus ii cedunt. Ientiscum mandentes, Lydio more uiuia t, a Ixicula infima &quauis*εgia,sunt molliores ac delicatiores:cuticulam splendide curant, ac sibipsis placent: mellis me illis ubiq; in ore habet: caput demulcentes cauda blandiuntur:oleum in dextra auricula gestaet: statum corporis ot oculorum decorum habet:

molliculo sunt capillitio, de cute delicatula, gigne dae proli,oc propagado generi deditissimi rebus ama

Mubi Vene torijs ac cantilenis uacant:pietatis, misericordiae, bcris re diuite fauoras sunt studiosissimi omnibus gratiis insignes habent arisin utranuis aurem, & utrunque Oculum dorini Ut o c. luitis Stes,peculiares o suos morbos

habet,in quibus sunt catharri,coryZe,brachi, lethargus, paralysis, apoplexia, gonorrhea, obstructiones,

renum,

64쪽

PL A NETOLOGIA.

rensi, tues c ,uteri,&pudendorum dolores,quotidianae febres,capitis affectus, Lyenteriae, di arrheae, drops, diabete, iliua stomachalis,& huius farinae a iis,qui de cruditatibus,cacoch mia, ab md uate plus satis pituita,flatibus, imbecillo calore,perfrigeratio- ite,& similibus prodire plurimum solent: qtiorum Omniu S praecautionem 3c curationem,a praestanti simis medicis, ceu a Deorun Unibus,opportune exiges. Id 'dadptilius attinet,partios,tardos,& molles habent:muccum per nares copiosium Omungunt. TVelus acidulos expectoranti sudorem inspidum CXh umbram. lant. lotium album pallidum & tenue reddunt , cras sum nonnunqua & turbiduin alui deiectiones at bas excerniat, huinidas:muccosas,lentas,& cruditam plenas. Aquas plurimum somniant,balnea, piscatio nes,colubros,& similia. In quibus hanc de Venere commentatiunculam tibi claudimus.

V Pp p. EST de uniuerso septem planetarum theatro sanequam uenera do, unus Mercurius:cuitis stellati e satilis esse natur ,&ProtheumqUedam imitari,cum Ptolemaeo , & pri- ta incis usinterpretibus omnibus,sidem facit ex 'perfautum perientia. Nam alio tempore frigidum esse illius sibi raculum,alio humidum, quandoque calidum, o r torridum,non nuquam uontositim, EX commotionibus quas in aere ciet, cile est: deprehendere. Nunc

F iis

scis reru coeti i

65쪽

ANTONII MIZAL DI

senim Solis naturam, nunc Lunae, nunc aliorum quibuscum miscetur,celerrime induit. Vnde factum uideaS, ut nunc uir, nunc foemina siet, queadmodii scripsit poeta. Quae res, locu fortasse dare potuit bis quq de Hermaphrodito apud Nasone sub cortice aenigmatico circus eruntur. Habet itaq; hic planeta naturam mire Variam: quod de Ptolemaei uerbis probare aggredior . Mercurii stella(inquit uim fere parem habet in desiccado & absorbedis humidi talibus Propterea quod noualde log est Sole recedit. Aliquadoti ero in humecta lo, quia uicina es Lunae: quae terr proxima uehitur. Subitarii aut e mutationu in utraq; partem est effectrix, concitata celeritate su a, qua mouetur circa Sole. H qc ille. Itaq;, quia c5citati Oris motus est, idcirco eam concitatione incorporum qualitatibus,& humoribus eorundem permiscedis, ac alternandis retinere sertur Nnde, quia ubiq; dubitantss' Mercuriales, undecunq; etia quaerunt ac sciscitabunmpi des singulta perii ruta loq; ad secretiora penetrat:& quae prius erat Obscura, aperiunt. Quinetiae proficisciatur ulterius ad intet ita, dum no sol timsuos, legedo, audi edo, describendo, exacutat spiritus: sed etia fideliores faciut, reddutq; indefessos. Caeteru, humor ipse que Mercurii stellaci et miru in in dia est acutus,&penetrabilis. Oex re fit, ut homianu, cogitationes ad eloquendu, scribe dU,& ex tepore dicendia ac discendu uehemeter promoti eat . atq; animum ad rerum subtilium,& ingeniosarum per uesti gatione proptissime exacuat: adeo, ut quae redo Me curiales qduis ficile inueniat, inueni edo cognosi Tt, Nert & cognoscedo scietes euadat. Hinc rationale animae

vim, quam Peripatetici artiti omni u arte & officina dixerui, propterea quod sola reliquas potestate c5

66쪽

PLANETOLOGIA.

prehendit,una cum intelligetia, de phalassa, quae receptaculu est eoru omnium quae sensibus offerutur)illi merito sacraria tantiqui. Insuper,secundia unde Gratiaru dux fingitur)cu oratione,quae cocepta rhtionis est explicatrix .Rursum&lingua,quaecu uo calibiis instrumetis,orationis est artisex,& intelligetice ministra. Ex quo e ca Graecis Mercurius dictus filii: quod hoc est interpretationem auspicatum stellae illius defluuiu ingeneret. Fel praetereae eidem nonnulli addixerunt, quod Aristoteli purga

tis sese iocinoris, uel, ut alijs placet, effervescetis san guinis,est excrenaentu: Cuius natura penetrabilis ocacris, quantas ad inueniendum, intelligendum, diseserendum,& eloquendum, uires habeat, docet, post Aristotelem, uetus prouerbium hoc, animum non habet, qui iram non habet. Quanquam non sum nescitis de animositate etiam intelligi posse. Sed hic non omittedu,quod stella Mercurii, melancholicae iactata quados est naturae,aut,si mauis, melacholia efficit,

sed celere&subtile, qualis est in apibus, di formicis: unde, in his prouida diligetia, in illis uero sedula in

ficit quillis in asinis & bobus apparet:ex quo i utrisq;

laborti toleratia mire probatur. De facultatibus corpus humanu regetibus, i aiali,& eius sobole,quae ra tiocinatrix dicit, .ppter causas prius expositas parte sibi uendi eat, Stilbon, aut si mauis Mercurius, cui Us stella cu suo radio( ut antea scripsi natis j qanat tirae est uersatilis & ancipitis nuc patiae bile moues, latic atra, sed dilutiorem tame, idcirco uaris teperameti homines, Sc naturae sic satis C5 ct , figurare solet:de quo- Mmuria rix pictura sunt, ut hinc exordiar,aureos moles pollicentes . quae difficiliae sunt, pulchra existimantes,

67쪽

ML cibi rer- curiales.

8 ANT MNII MIZARDIsallacia fallacia trudentes statiqua in specillo m tilia vide-tes: in utraque parati,aut Versare dolos,seti Cretae occumbere morti cretissantes cotra Cretensem: nodum xbique in scirpo quaeretes ii mos vendentes:oua subuctanea parientes:duos parietes de eadem fidelia dealbates: Chanae- leo rite mutabiliores ventoru campos circuierentes: illabus sellis pleterumq; sedentes: vulpinae pelli leonina sub

scientes. bullatas nugas plenis loculis gerentes:somnia sibi fingentes: animis pegase velociores: nunc de toga,nuUc de pallio rixantes:ad omnia,ceu nauibus quadrigis festinates: ante victoriam triumphum canetes: vias quibus est igiant multas habentes:omnos nase suspendete Si libeter oc facile: discentes gr cam fidem possidetes , proprij ingenij vitibus confidentes: sciendi cupiditate a publicis negoti js abstinetes:ab augenda re domestica, di promouendis liberis ob mirum selendi des deriv,animu pro

sus alienu gerentes:vnde pauperes in paupere tecto sepe-UUmero moritatur: nois immortalitate perituris diuit ijs praeferetes &c. Morbi quos Mercurij stella agnoscit, &suis immittit sunt epilepsia, phrenitis, cholera morbUS, quados causus,mel holia,d senteria, angina,phthisis, pleuritis tenesmus erit :in summa affectus oes qpa tim sunt Saturnini,partim Martiales,aduersus qllos, optimus medicus:optimis remedijs,si mature: illii costultioris, te peropportune praemuniet, , immunem reddet. De pulsu excrementis,& insomniis, o alijs,quae haec stella

suae soboli cd municat nihil peculiariter hic possum seribere. propterea quod unius naturae, ut i si admonui haudquaqua esse solet:quare cofuse vatia ei omnia adscribes:

ue qua stella dc reliquis sex in coelo priniatijs, hoc es de planetis septe,quod ad medica & astronomica de illis comentanti ucula attinet erbu non amplici adda, alijs suu locum ex ordine daturus, modo mihi placide cocesseris

68쪽

PLANETOLOGIA.

corporis magnu es Ie comerciii. Adh peritu astrono mu,cu perito medico,admodii couenire, quod, ut facilius accipias, oc agnoscas, veluti de auctario, quentia Mni cmmer duo capita,candia ut omnia tibi impertio. ILIO O D peritus rerum caeli philosophis corpori hummo admodum con erepost,ac magnu cum perito medico habeat confirmum ci per quomo

do , stes i. donis de maerbis liceat ex astris seri, hit phari.

l dictis quale in suis pr3saghs pssse cupit 'ter maximus Hippocrates) sedulo dis

quirit apud suos aegrotat CS,qUa Uae corporis particula primario astodia corri

piatur 'et ait ri cosentiaudeinde uale sit laborantis teperamentu quae morbi species, , q* lis

natura,quae decUmbetis aetas,quae studia,quae regio,quae anni tepestas, qualis victus quo per sanitate uticosueuit,quq artes ad quas nimia appulit .quo usus sit aere, latur: adhec quomodo se gessitit erga cibu,potu, Quu, v en rem,oc alia, ex Ous recte tuto, iucUae, , cim veraS Cu-srandi iudicationes naccu aptis ac idoneis remediis, ceu de speculo videt accolligit lia,qui prudes di peritus ria coeli philosophus quale dei derat PtolemaeuS esse Vo lis, bibare latet earudes cu Iavano corpore,& inferioribus substatijs , Orium. coaptator eximius dici, multa teperet, plurima misceat, o innumera animaduertainecesse est:na peri no potest, queadmodu ille ide Ptol scripst,ut quis stellaru murum ras percipiat,nisi prius naturales differentias,temperatu- rabs cououerit.Ergo,qui serio de morbis ex astris phi-

69쪽

Iosephiri studet stim priniis,reru& naturalium , moe dicarii is causas natura est a differentias, & alia, multo studio ac longis obseruationibus comparata , veluti ad minum habere debet, deinde duodecim imaginum lZodiaci, & septem planetarum, necnon reliquorum Mysem tig , praesc(him inscuistri in loca, vires, positus,e arduis eae schinnata , motus, temperaturas, radianONCS, CXOrtUS,

alim simp occasus coeli mediationes, progresiqnta, alcensiones, Dp descensio ire,latitudines de linatiqnesi regressi senes,st tiones, tarditates, velocitates, hi imathii a dis inmorie locorum nati traS,ventortim bytirorum , praesentium,oc praeteritorum ratioties,regionum situs, coeli ad easdemnabitudines, stella, itia ad illastinclina lones, radiolum proiecisti oties,emergenti in sup a horticini es, & laben iticina siderum certas obseruationes, bcureique fortui tarum,ac statarum tempestarum signa una cum his,quae Asbor.is Ptolei iratis ubique magnus, imite gest istandaria numcupati in quors in classe iiiiiit sit Cometae traiectiones,

ignita aeris speeira quaecunque( de quibus sesssinio initosita Cometographia re diuturni pluuiarum,necnon siccitatu ac ventorestatus,alioruq de quibus apud Hi Psis is,., Aphoris morbis vulgaribus libro de aere,io cis N aquis,ac alibi quae omnia' a motibus 5 radiis corule hi uni corporus , exortuque dc oceasu illustrium si

derum,naturas, elementorum &rerum omnium in

ser brum per aerein agitantium rodire tam consessum esse debet, suam est manifestum. Haec qui semel nouerit de philosophicis,medicisque rebus prudenter apta ric,& οε em dira inmodd sibi deesse noluerit, vere magni maso plane admiradum p8aestabit naedicvjD. Quem ex Aegyptiorum nomectatura , qui astronomiam medicinae, ubique coptulat te unt, Ptolemaeus

scita admodonta appellatioe inscriber8 voluit: aisi dicas,

70쪽

o c. quod est. Aegyptis praedictionibus astronomicis bi

que medicam arigna a div xerunt, unoqhe verbo .apta tionem illani&naedicinq,clam astronomiaco iunctione Iairomathematicem dixeruti ut astronomia declararet

subiectarunt constitutionum yxoprietates: dc quid casuum, coelum nos circuit dans intentare clam proprijs quorumque causis: sine qui biis opem certam ferri posse non sunt arbitrati: qui scirent eadem omnibus cci porj ba, & morbis non conuenireti l pedicina vero e siceret , ut d suturi mali aversio , , praesentis curatio, quoad eius rectissime fieri posset, de concordibus, alit contrarijs singulorum effectionibus existeret. Haei, nus Ptolemaeus. Ex quo , nisi plane es talpa , facile. audis qs ppo Miam ni edicinae plurimum opitulari. In

qua sententia tu in diuinum Hippocratem intelliges.

inquit bimc inae quo 'sactae vim aereor me Pinta hoc est. Scienaudi , quod ad medicinam non initii- in istis libr.mum confert astronomia. Cui subscribit eius interpres de aere, mGalentis, ais verbis. ciui astronomiae (inquit) imperi- sata, lata tus est medicus, hunc caelatum nolim, ipsumi audqua- pe t. vi.

quam obsequi Hippocrati ad illam cohortanti. Ex quibus summotum visoruni stimmis verbis, & testimoni is, quid aliud amabo te , colliges, quam medicinam te astrcinomiam fraterno foedere, & sociali vi sculo ubique , , semper apud priscos copulatas fuisse Certe quisam uti aing,ut par est ita vit, exqvisite didice it, pr e temperauerit in pli sologiae pr5 nosticis propin lactice ,simiotice, & therapeutice(pr cipuis & summis medicinc partibus hoc est in teperam eti

G ij consideratione,