장음표시 사용
101쪽
Sed M Iupiter Lycaeus olim idem atque Pan erat; quod ex eius simulacro patet, quod nudii erat, nisi quod caprina pelle aliqua ex parte contegebatur. Hic,ve Iustinus lib. X LIII. ait in Palatini montis radicibus templum habebat De Pane ergo
legitur, eum fuisse monitu, siluarum, ac lucoru Deum. nam au. liquorum Dij non omnes coelo concludi poterat, quare ex eo rum numero aliqui in terras erant ablegandi Pani autem pre. cipue a pastoribus diuini honores deserebantur,ut qui eorum esset tutelaris Deus,sub eiusque patrocinio essent gregesique
admodum de eo Virgilius primo Georg scripsit,
Pan omum culios. Quia vero greges atque armenta siepe in siluis pauere viden.turi, cum tamen nulla terroris caussa extet, eam veteres ad phnem retulerunt, hincque,omnem improuisium timorem pani, cum terrorem appellarunt, vel etiam quod Pan primus dicatur,qui cocleae usium docuerit, qua pro tuba Tritones utebantur: huius sonitu in bello contra Titanes tantum hostibus ter,
rorem obiecit,ut eos repente tamquam furetes in fugam codigerit quod etiam Gallis duce Brenno, ut Pausanias in Phocaicis refert,Graeciam ingressis accidit; nam maxima clade accepta, nocte sequente panico hoc terrore correpti sunt; cum ini, tio pauci laetum, post Muniuersus exercitus magnum equo rum strepitum sibi visus esset audire, atque videre contra sebostes maximo cum impetu irruentes: quare repente arreptis
armis, Minter se facto agminis dissidio, vicissim & occidebant alij alios,& occidebantur, cum neque per tenebras, & amen tiam illa patriam linguam intelligerent, neque vultus inter se, nec scutorum signa possent agnoscere: sed contrariis ordinibus utrimque per caeci illius erroris vecordiam,Graeci esse, qui
contra pugnarent, viderentur, ae Graeca esse arma putarent, quin & Graecam esse vocem crederent, quam homines mitte rent ; Graeci cum id animaduertissent, magno impetu irruesi tes,eos usque ad internecionem ceciderunt. Hoc terroris se nus,qui repente homine occupat,a Pane immitti credebatur.
Idem in Arcadia prqcipue colebatur instar Deorum,qui malo rum gentium dicuntur: quare perpetuus ignis in eius templo custodiebatur,ubi oraculum olim erat,quod responsa per Dr3
102쪽
to nympham reddebat. Athenienses etiamsus cultum susceperunt,posteaquam videndu se p buerat nuncio,quem Spartam auxilium contra Persas petitum miserant: cui pollicitus fuerat, se Atheniensibus in Marathoniis campis auxilio futurum: suum autem promissum in die conflictus repraesentavit; nam homo rusticanus visus est, qui post ingentem stragem Persarum,aratro editam,repente se ab omnium oculis abstulit Eo autem in loco, ubi Pan Atheniensium nuncio occurrerat, in silua scilicet Parthenia, templum ei possitum est in ea silua plurimae erant testudines, musicis instrumentis maxime idoneae: sed incolae religione impediti,eas nec ipsi sumere,nec externis sumendas permittere audebant nam Pani consecratas arbitrabantur. Sed operaepretium fuerit Silii Italici carmina apponere, quibus lib.xi ii. Punicorum Panem describit, a Ioue missum,ut panicis terroribus Hannibalem ab urbis obsidione de terreret. Carmina autem ita se habent;
-Pendentisimilis Pan semper,et uno 'Vix olla inseribens terrae vestigia comu Dextera timuit, s Tegeatide capra, Verbera lenta mouens festa per compita cauda, Cingit acuta comas,di vacat tempora pinus. - arua erumpunt rubicunda tempora fronte. Stant aures,summoque cadit barba hispida mento.
Pactorale Deo baculum, leti quesimi sirum elat grata latus tenere de corpore dama. Nuga in praeruptum tam prora,ct inhosita cautes, In qua non librans corpus imili que volanti Cornipedum tulerit praeci aper auia plantam.
Haec eius in currendo velocitas, celerrimum mundi motum innuit;nam hic Deus rerum uniuersitatem significat; Henim omne sonat Huic veteres cornua tribuerunt, in radiorum Sollibi Seruius inquit & Lunae cornuum similitudinem: addit Ioannes Buccacius,ea quae e fronte sursum versus emergunt, Caelestia corpora indieare, quorum bifariam a nobis coguitio paratur vel per artem, quae nos instrumentis quibusdam stellarum motus, earumque inter se distantiam metiri docet, vel excirectibus,quos inserius gigni per ea videmus. Rubet eiusdem
103쪽
facies,ad imitatione aetheris, qui tamquam purissimum quid piam cunctis elementis innatans est in finibus superioris, at que inferioris mundi Promissa barba ad pectus duo superiora
clementa, hoc est,aerem,atque ignem vim masculam posside re designat, quae in caetera duo, virtutem foemineam habentia suam efficacitatem exserant In pectore vero nebridem habet
stellatam, ad stellarum imaginem, quibuS octauus caeli orbis est insignitus, qui omnia suo amictu quodammodo contegit.
Pedum habet in manu, quod,iuxta Boccacii sententiam,natbrae omnium prouidentiam adumbrat, quae ira uniuersa admi. nistrat, ut cunctis exceptis tamen ratione praeditiS animantibus, finem etiam determinatum praescribat,ad quem illa serantur. Servius addit,pedum esse recurvum, propter annum scili,cet,qui in se recurrit Fistulam septem calamorum in altera manu habet; nam ipse primus calamos cera componere docuit,
idemque primus fistulam ita compactam inflauit, ut Virgilius dicit; quod coeli harmoniam repraesentat, in qua septem solli '' sunt, ae septem discrimina vocum: quam re ab Echo a Pape adamata, Macrobius vult designari cuius rei Alexader Aphrodissetis rationem reddit,vulgarem esse errorem dicens credentium,Echo aut Deum esse,aut a Pane adamatam; ea enim nihil aliud est, quam vocis ad concaua loca allisiae boatus : Cuius rei caussam cum quidam miro studio pervestigaret, eamque mi nus intelligeret, non secus molestia afficiebatur ac ij, qui re amata potiri nequeunt. Fabulantur praeterea de Echo poetae, ut apud Ovidiu est legere, eam magno Narcissi amore correptam,cum re amata frui non posset, ob verecundiam se in antra abdidisse, ibique se moerore confecisse, ita ut tamquam saxum obticesceret, neque aliquid sui reliquiarum dimitteret, praeterquam vocem,quam Lucretius testatur,se alicubi sexiei,
aut etiam septies repetitam audiuisse Pausanias quoque fidem facit,alicubi apud Elaeos porticum quadam fuisse, ubi septiei,&go gnastius vox replicata audiretur. Echo Dea, aeris, atqpolinguae filia ferebatur; itaque humanum aspectum fugiebat Quare elegantissimum exstat Ausonij Galli Epigramma, opprtra eoi,qui illam suis quasi coloribus exprimere student;id ad
104쪽
C OLEBANT UR IMAGINES. .r ne qui aifacicm mihi ponere ictar, Iormptamque oculo sollicitare Deam' i eris,ct linguae fi lia,mater inanis
adici , ocem qui ne mente gero. Extremos pereunte modos asine reducens, Ludificata sequor verba aliena me L uribus in vestris habito penetrabilis Echo:
At si vi similem pingere pingesonum.
Sed nunc ad Panem reuertamur, cuius partes inferiores sunt
105쪽
P ho pars hispidae, caprinique pedes,ut ostedat terrae soliditatem, atque infrior. asperitatem, nec DOn propter arbores, virgulta, variasque her. bas quibus terra est consita. Verum Macrobius primo Satur na Panem pro Sole ponit,qui eius cornua, inquit, barbaeque prolixam demissione naturam lucis innuere, qua Sol ae ambi. tum caeli superioris illuminat, & inferiora collustrat; fistulam caelorum harmoniae esse signum, quae ex motu Solis homini. bus innotuerit, virgam potentiam designare, quam idem in omnia exerceat pellem maculosam stellas ostendere,quae post Solis occasum se videndas praebeant. Sed siue hoc, siue illud
Pan significet Plato enim eius est sententiae, ut putet,eum ser. monis esse symbolum, atque biformatum esse,hominem nem. pe, ac capram, verum enim quandoque homines loquuntur, interdum & falsum eius stuperior pars verum adumbrat, quae cum leuis sit, sursum semper tendit; inferior vero falsum designat, ut qua belluae similitudinem gerat; medacium enim non nisi in serius inter mortales habitat sed quomodocunque, inquam,Pansignificet,ita certe exprimebatur Erat caprinafacie, rubro colore, hirtis cornibus,pecti, re sideribus radiante, infima siui parte hispida,& caprino pede, altera manu fistulam te nebat, altera pedum incuruum. Eodem fere modo Faunus,Siluanus, Satyrique efficti sunt qui omnes paruam quamdam breuemque habebat caudam, erant etiam sertis redimiti ex liliis, atque arundinibus consectis interdum&populo atque foeniculo coronati leguturinam
Virgilius in Egloga ultima ita de Silvano scribit; Venit S agrini cytis Siluanus honore, Florentes ferula ,ctgrandia lilia quassans.
In primo autem Georgic.ita de eodem dicit; Et teneram ab radice seres Si me cupressum. Quia,ut eo in loco Seruius dicit, in eam arborem Cyparissus a
Silvano adamatus, conuersius narratur. Hic a veteribus nepsiluarum modo, sed & agrorum Deus est existimatus, eique agrorum colendorum cura est tradita, ad quam eum ceremo niis quibusdam antiqui prouocabant,tum scilicet,cum mulie res parturiebant, ut in ea occupatus, noctu nullum eiusmodi
mulieribus negotium facesseret Publica enim persuasione hic
106쪽
butabatur quiescentes inuadere,ac podere suo pressos, ae sentienites graua c. scd pra sti erit, ut uniuersum veterum ritum in auocando a puerperi siluano ex D Augustino lib.v i .de ci. uit. Dei recenseamus,ita autem scribit; Mulieri fortae post par, tum tres Deos custodes Varro commemorat adhiberi, ne Siluanus Deus per noctem ingrediatur, re vexet , eorumque Custodum significandorum caussa tres homines nocte circumire limina domus:& primo limen ferire securi, postea pilo, tertio deuerrere scopis;vt, his datis culturae signis,Deus Siluanus prohibeatur intrare: quia neque arbores Caeduntur, ac pucantur sine ferro,iaeque far conficitur sine pilo, neque fruges coaceruantur sine scopis. Ab his autem tribus rebus tres nuncupatos Deos,Intercidone a securis in remissione, Pilumnum a pilo, Deuerram a scopis: quibus Deis custodibus contra vim Dei Siluani foeta conseruatur. De Satyris Lucianus scribit eos instar caprarum aures habuisse acutas, caluos etiam esse, ac in eorum capite duo cornicula eminere: Philostratus addit, eos rubra esse facie, humano aspectu, caelorum pedes habere caprinos Quare velocissimi finguntur,ut Plinius refert lib.v. Natur. histor. 3c in subsolanis Indorum montibus inueniuntur. Sed ob ipsorum pernicitatem non nisi senes iam,aut aegrotantes capi possunt,ut Plutarchus dicit, cum narrat, unum ex his ad Syllam adductu, cum ex bello Mithridatico reuerteretur.
Pausanias in Atticis scri bit, stibi a quopiam affirmatum, qui tempestate ad insulas quasdam Oceani, Satyridas dictas appulisset;homines ibi agrestes habitare, eosdem rufos esse, M Caudas haud multo equinis minores infra clunes habere, eos, ubi primum hospites sentiant prope adesse, ad navim concursu facto,nulla emissa voce in mulieres,quae in naui sint, manus iniicere quod mirum in modum cum iis consentit, quae de Satvris traduntur.D.Hieronymus in vita Paulli Thebaei refert Antonumi.cum deserta AEgypti peragraret,honauculum quem- clam vidisse,qui cornua in fronte habebat, naso erat recurvo
stro viso, sacros ancto crucis stigno tamquam amulero se munientem ab eo quis esset,postulauisse: tum illum ad eius interrogata respondecem,se mortalem esse,fassum ess siluarum incolam,
107쪽
colam, eorum ille unum, quem homines a vera religione alte. Divi minae colebant, se Faubo . atque Sacyros appellantes. Hus usii odi coelum lapia incolebant, sed in terris una cum N m. i, his aliisque siluestribus Diis perpe Quam vitam traducebant; ut Iupiter de eis apud Ovidium primo Metamorph. dicit in Deorum concino, quod ad mundum diluuio obruendum coegetat Iidem de Semidei nuncupabantur ana licet instar luco
ruiti prodes e,aut nocere polle crederen Ur, i Pem JUe multa, ociae futura essent, diuinares verumtamen tandem aliquando morer CntUr Oportebat. Sed,ut ad Panercuertamur,Herodotus scribit, Cum unum
ex octo maiorum gentium Diis, quo S AEgypt ij colebant, ex st i ii si c; n a m ,quemadmodum superius dircimus, duodecim talitum prima esse numina, AEgyptij opinabantur sed tamen aeocho alios, in quorum numero erat Pan , illos duodecim pne cessisse dicebant. Panis simulacrum apud hos non differehat ab eo,quod Graeci estingebant non quod cum Graecis conseptirent,Panis scilicet numen esse minus, quam Caeterorum opinantes, sed caussam huius rei, dicit Herodotus, se malle retice-
re, quam patefacere Unde discamus licet, quam diligenter ap- Arca nil liqui cauerent, ne sua illa arcana enunciarent. Idem Herodo, passi inram tus subiicit, apud eosdem magno cultu capras atque hirco TZ esse affect os, caprarios quin etiam plurimi factos. sed inter cae
C ' teros unum quemdam; cuius mortem tota illa regio maximo luctu sit prosequuta. Sed uniuersus honos his habitus, eg cxibinio cultu proficiscebatur, quo Panem venerabantur. Apud Capra cur Graecos etiam magni capra fiebat; sed longe diuersa ratione Dam,VLPausiania S refert,cum circa caprae ortum ( sunt autem quaedam stellae, quae iuxta Ouidij sententiam Lal Maij se vi dendas praebent fere aliqua calamitas vineas vastaret, Coris iiiij seneam capram in foro collocarunt, cui diuinos honorei tribuebant, eamdemque auro exornabarit, ne coelestis cap pvineis noceret. Eusebius scribens de bestiis , quas AEgyp ij venerabant Ur, inter caetera dicit, propterea apud eos PancRatque Satyros numina habita, quod ij humanar prolis incre mento essent maxime appo fili , ut ex eorum simulacris , his cina forma cum geriitali in embro arrecto propositis pu
108쪽
ret lilicum enim sena per ad coitum paratum dicunt; Satyruriue omnium salacissimi credebantur: quare Baccho comites Abram sunt non inuitia dati,quod vinum scilicet hominem vehemen LMAHqmici. et ad libidine inflammet. QuaObrem Philoxenes Erexbriu , Iis dia, ut Plinius refert,cum lasciuiam oculis subiicere vellet,lres Satyros pinxit,qui,plenis poculis se ingurgitarent, seque mutuo ad bibendum inuitare viderentur. Id maxime simile est Sileni simulacro. ( hic enim & inter agrestes Deos connumeratur cui in templo ipsi apud Elaeos dicato, Ebrietas poculum vino circumfluentem porrigebat Porphyrius opinatur Graecos ad AEgyptiorum imitatione aliqua simulacra ex homine, atque bellua essinxisse(non quod belluas dc ipsi colerenonam interdum Iupiter arietinis cornibus cernitur, & Bacchus taurinis: Pan etiam ex homine & capra constat. Huic antiqui pinum consecrarunt, eam aliquando illi in manus tradentes, inter- Pinm Panidum occaput eius foliis coronantes: huius caussam ferunt, sim quod in eam arborem Pitys puella a Pane magnopere amata mutata fuerit .vt etiam de Syringa nympha dicitur,quam cum idem sequeretur, illa, implorato Terrae auxilio,in calamu conuersa esti quem Pan ad solatium amoris incidit, ae sibi fistulam fecit. Nunc tamquam postliminio ad Iouem tandem reuertamur, qui omnium Deorum maximus habebatur: atque ideo uniuersi administratio penes eum esse est credita is estingebatur,prout eius imago a Porphyrio, Eusebio, Suida, atque aliis
describitur,sedens,ut significaret, numen, quo mundus rcgbtur, atque conseruatur, semper idem permanere, ita ut nullam umquam mutationem admittat. Eiusdem superiores partes nudae cernebantur,ut ex eo intelligeremus, Deum diuinis illis mentibus, quae ab omni materiae concretione longissimo remotae,caelum incolunt,quatenus fas est, sese aperire inferio res autem amiculis contegebatur,quod eo refertur,nos, dum hoc corporis carcere,ut ita dicam,cocludimur,Deum, quem'
admodum est, intueri non posse. Sceptrum praeterea sinistra manu gerebat , nam in parte hominis sinistra cor esse constat, quod quidem principale mebrum habetur, a quo virtus, quae vitam continet, profluit, ac per totum corpus diditur.non se-
109쪽
cus mundus a Deo vitam haurit, qui Regis instar pro suo albi. trio eam dispesat, atque disponit.Dextera interdu Aquila pol rigebat, aliquando & Victoriae sigillum hoc innuens,se, sicuti
Aquila inter aues regnat,ita inter caelites primum locum ob tulere ,eam clemque omnia sub suam ditionem redegisse, pet inde atque victoriae iure ea sibi comparasset. Cum ergo toti omnium rerum potestas sit penes eum, hinc fit,ut prout est ei libitum,ear alias aliterete habeant, cuius vicissitudinis ratio plerumque homines latet, qui bonorum atque malorum dispen sationis
110쪽
l sationis caelitus in mortales administratae, eorumque inter sei oeriri utationis caussam ignorantes, vehementer interdum do tota diuinae prouidentiae ratione ambigunt. Quare Homerus,pud Iouem duo dolia esse fingit, alterum bonorum, altorum malorum plenum quae ipse pro suo arbitrio versaret,ex eisque alternatim huc quatum sibi videretur,effunderet Alius quinetiam poeta antiquus dicebat,Iouem truti ny momentum huc vel illuc declinare , prout huic vel illi decreuerit benefacere: quod commentum etiam Homero est ferendum acceptum; nam is Iouem, auream trutinam tenentem facit , qua Graecorum, atque Troianorum res pendat, aruboriaque inter se causisses conferat, ut viri sit victoria adiudicanda, videat In Piraeeo qnod erat Atheniensium nauale, sicut Pausianias scribit, statua erat Ioui consecrata, quae sceptrum in manibus, atque Victo.riam continebat AEgyptij, qui res sacras miris quibusdam in , uolucris contegebant, quas maximo studio occultabant, ne profanis ad eas intelligendas,pateret adytus,illi Deo sceptrum etiam attribuerunt, quem ipsi Conditorem appellabant , qui ideo maginae cum Graecorum Iouc consentire videtur. Quare non est,cur quis miretur,quod eorum simulacra simul describam, nam,licet nomine aut effigie inter se non conueniant,tamen ,cum idem significare videantur non absurdum esse sum ratus, si ea consectem.Creator ergo apud AEgyptios humanserat formae, caerulei coloris,circulum una,alacra manu sceptrutenebat,in capitis vertice pennam habebat, quae designabat, rerum creatorem inuentu esse disii cilcim, qui oc Rex est, cuius rei sceptrum est argumentum in eius enim manu est positum, vitam uniuerso tribuere, quam ille suppeditat, cum se ipsum intelligens,in orbem qdodammodo torquetur quod circulus denotatEx ore idem ouum emittit,ex quo Vulcanus excluditur: ouum nobis mundum repraesentat peri Vulcanum autem
calorem illum intelligimus, sui per mundi partes peruad cni,
Sed quando incidimus in Mundi simulacr*m , non abi re Vmuersi fore arbitror, si pauca de ea dixero. AEgypt ij ergo Mundum imagines. etiam adumbrabant, hominem pedibus inter se intortis pingentescis indutui erat veste variis coloribus distincta,usque ad N et