장음표시 사용
91쪽
aliam transmutari speciem, atque ipsum referre Protheum. ii uin &Empusam,quae sese in innumerabiles vertit formas De alia quoque Lunae imagine narrat Euiebius, quae visebat ut
Apollinopoli, quod erat AEgypti oppidum, homo erat albus
cuius caput erat accipitris eius candor innuebat, Lunam non
siti a luce, sed alterius lucere, hoc est Solis que accipiter adum. brat,cum siit auis Soli sacer,ut superius dicebamus,cum de So lis imaginibus egimus lsis De Iside apud veteres legitur, AEgyptios eam nigris vestibus induisse ut Lunam,quae pro Iside capitur, ostenderent,per
se opacam,atque obscuram esse. Eius statua mulierem resere.bat,quae duo cornua vaccae instar in capite haberet: quare, ut scribit Herodotus,AEgyptiis nefas erat vaccas immolare,licet boue S,atque vitulos quominus mactarent,nulla religione impedirentur ; cum Isis in vaccam mutata fuisse dicatur a Ioue postquam cum ea concubuisset, ne Iuno,re cogDita, de ea pae
DAS caperet. inec apud Graecos Io dicebatur, sed ubi in AEgi ptum esset delata,Isis vocari coepit .effingebaturque dextera si, strum terens, sinistra situlam quare,ut Seruius refert, AEgypti genius est credita, ut per eius simulacrum illius regionis natura adumbraretur; nam per sistrum Nili accessum significabat, cum uniuersiam AEgyptum inundat; per situlam omnium AE, gypti lacunarum fluentiam ostendebat Alij, ut Macrobius,ae
Seruius narrant,eam esse terram eXistimar,vel rerum naturam
Soli subiacentem Hincque est,quod cotinuatis uberibus corpus Deae omne densetur; quia vel terrae, vel rerum naturae ali-2 6 - mento nutritur uniuersitas Atque ita etiam Naturae imago est ab antiquis expressa. Sane huius odi stimulacrum repertum Romae fuit, Leone X Potifice Maximo In nomismate Hadria, si tur m n i cieadem effigies videtur.AEgyptij cum Naturam velles innuere,suis hieroglyphicis litteris vulturem depingebat; cu ius ratio est,quemadmodum Marcellino atque AEliano vide tur , quod inter vultures masculus non reperitur, sed omnes sunt foeminari, masculi autem vicem Eurus subit,qui eas graui das reddati,non secus atque Zephyrus vere,terram,atque arbores foecundet. Isidis etiam simulacri tempora abrotono Orna
bantur , quam herbam & sinistra gestabat,dextera autem na
92쪽
ulculam: quae fortas Ie eius in AEgyptum aduentum commemorabant:ubi ae festi quidam dies Isidis nauiculae, ut Lactantius scri bit, erant instituti nam falsum omnino est, quod fabulis traditur, eam scilicet in vaccam Conuersam , mare tranasse,
cum reuera naui delata, illuc appulerit. Quare AEgyptij eam
nauigationibus praeposuerunt, ab eaque felicem nauibus cursum precabatur.Itaque Lucianus quodam in Dialogo Iouem in troducit, Mercurio iubentem , ut Io mari in AEgyptum aduehat,ubi eam Isidem curet appellandam , numenque constituat,quod ea sit potestate praeditum , ut eius nutu Nilus inundet,venti flent, nautae incolumes conseruentur. Apuleius Isidem Lib. de Asino aureo loquentem facit, in haec fere verba, Cras mea religio incipiet, quae tamen in omni aeternitate perseueretricumque meo iussu hiemis tempestas sit sedata, mare. que in summam tranquillitatem siti redactum, & idoneum ad nauigationem redditum; mei mihi sacerdotes nauiculam sacrificabunt,quam eum transitum in memoriam reducant quo
sertasse Sue ui Germanorum populi spectarunt, qui testibus
Tacito,atque Alexandro Neapolitano, Liburnam nauem diuino cultu prosequebantur, hanc veram Isidis imaginem esse
sibi persuadentes Sed AEgyptij ut AElimus refert, Cius tempora serpente cingebant idem apud valerium Flaccum quoque legitur, qui & sistrum ei in manus tradit. Ouidius, cum in lib. setamo rph.eam fingit Theletusiae in somnis visam, ita dc- scribit; Inachis ante thorum, ompa comitata sacrorum sit et inaut visa es nerant lunaria ronti Cornua cumspicissitudo fustentibus auro, Et regale decres,cum qua latrator Anubis, Sanctaque Bubactis, O sique coloribu3 Apis:
rumique premit vocem, gitoque silenti uadet:
Mitraque erant,numquamquestis quaesitus Osiris, Plenaque somniferis perpens peregrina venenis1. Apulcius quoque secundum quietem se eadem vidisse testatur,cum esset Asinus,atque iis coloribus depingit, ut manife-e unam innui pateat quam AEgyptij huiusmodi rerum inuolucris venerabantur. Quare & Martianus Capella, suaptis
93쪽
lologiam, Lunae orbem ingressam, multa ibi sistra . Ceterii
paces Dianae arcum, cybeles timpana, illamque figuram iti. formem vidisse dicit Sed ad Apuleium reuertamur,qui in x ilib de Asino aureo scribit, eam sibi dormienti pelago medio
venerandos etiam Diis vultus attollente esse visam( nam potitae fingunt, Solem, Lunam, caeteraque astra cum occidunt coceanum se immergere, ex eoque cum oriuntur, emergere
atque dehinc paullatim toto corpore pellucidii simulacrum excu sso pelago,ante se constitisse. Etiam primum crines uber.rimi, prolixique, M sensim intorti per diuina colla passim dis persi; molliter defluebant, corona moltiformis variis floribus sublimem distinxerat verticem; cuius media quide su per fron
tem plenam rotunditas in modum speculi vel immo arg umentum Lunae,candidit lumen emicabat,dextra laruaque sultis iasurgentium viperarum cohibita,spicis etiam cerealibus,desu per porrectis,multicolor bysso tenui pertexta, nunc albo cap dore lucida, nunc croceo flore lutea, nunc roseo rubore fiam irrida, ta quae longe, longeque cuiusuis consutabat obtutum palla nigerrima splendescens , atro nitore , quae circumcirca remeans, re sub dextrum latus ad humerum lyuum recurresi umbonis vicem, deiecta parte laciniae multiplici contabula tione dependula ad ultimas oras, modulis fimbriarum decoli ter confluctitabat per intectam extremitatem in ipsa elui
planicie stellae dispersae coruscabant,eoruque media semestrii luna flammeos spirabat ignes. Quaqua tamen insignis illivi pallae perfluebat ambitus, indiuiduo nexu corona totis flori bus,totisque constructa pomis,adhaerebat Iam gestamina tostge diuersa: nam dextra quidem ferebat aereum crepitaculum, cuius per angustam laminam,in modum balthei recuruatam, traiectae medite paucae virgulae, crisipante brachio tergeminoi iactus reddebant argutum sonum laeua vero cymbium deposidebat aureum,cuius ansulae, qua parte conspicua est insursc bat aspis,caput extollens arduum,ceruicibus late tumescenti
bus:pedes ambroseos tegebant soleae, palmae victricis foliis is textae. Ita Apuleius nobis Isidem adumbrat : cui non initi ria albam vestem,luteam, atque rubram attribuit; quod Lupi
scilicet colorem subinde mutat:ex quo multi tempui qualosim
94쪽
suturum praesagiunxinam rubor ventos,nigror pluuias, cadorserenitatem po xcudit quemadmodum Virgilius lib.I.Georg.
Im reuertentes quamprimum colligit ignes, si nigrum oscuro comprenderit aera cornu,
aximus agricoli pelagoqueparabitur imber. si virgineumsic derit ore ruborem,
Ventus erit ventos per rubet aurea Phoebe.
Sin ortu in quarto namque se certissimus auctor Pum,nec obtusis per c um cornibus ibit:
Tum ct ille dies, i qui nescetur ab illo,
Exactum admessem pluui vcnt que carebunt. Vestis aute tota nigra significat, ut saepius est a nobis dictum, non sua,sed aliena luce lucere Nonnulli opinantur, sistrum ad antiquorum morem respicere,qui nocte sub dio aeneis, ac ferreis vasis maximum strepitum edebant tempore defectus Lunar,ita existimantes , se Lunae laboribus consulere posse, nam eclipseos caussam ignorantes,qui est terrae inter Solem,atque Lunam oppositus, eam veneficorum carminibus vim pati didicebant , nam erant, qui se suis veneficiis vel Lunam e caelo deducere posse iactarent;vt Virgilius in Pharmaceutria dicit: Carmina vel o possunt deducere Lunam. De Medea legitur(si credere fas est)eam vel in uitam Lunam e caelo in terram compulisse.Lucanus, cum de Thessalis veneficis loquitur, eos asserit primos, qui vim stellis intulerint, Lunamque nigram effecerint , cum maxime lucidaesse deberet; eamdemque in terras pertractam,ea facere cogerent , quae eis libuissent Apud Apuleium quaedam venefica se maxima quaeque mala Diis irrogare, ac stellis pro sua libidine lumen adimere posse gloriatur : vis enim illorum carminum non solum contra Lunam valere existimabatur, sed etiam contra Solem, stellas uniuersas, & vel contra Deosipsos tam superos, quam inferos: quibus is in suis exsecrandis sacris postquam multa impiissima patrassent,minari solebat, ut Porphyrius ad quem dam AEgyptiumsacerdotem scribit, ita Theodorito referete, se caelum diffracturos, ut illi fortasse praecipites huc darentur, arcanaque Isidis publicaturos, Charontem etiam coacturos,
95쪽
ne animas ampliuS transuehanitemque Osiridis membra T . phoni dilanianda, ac passim spargenda praebituros: aliasque plures uasanas minas addebant contra eum Deum, quem ad sibi parendum compellere studebant. Fortasse huc resertur quod apud Ovidium de Fauno, & Pico, montis Auentini
minibus legitur; eos scilicet Iouem carminibus e caelis in terras attraxisse, ut sibi ad interrogata responderet. Hanc nefa riam artem Romani maximis poenis insectabantu licuius apud eos Apuleius factus reus, vix ex eorUm manibuS euasit. In ea
dem omnium peritissimi Thessali sunt existimati nam ut lege re est apud Suidam ) illac Medea iter faciens, suorum venei
ciorum calathu effudit. Quare, cum Poetae preces ad Lunam concipiunt,(siue Lunam illam,sive Dianam,sive Hecatem, si,ue alio huiusmodi nomine appellent, eodem tendit ut eam suis votis facilem reddant, cidem lumen purum, atque pulla labe contaminatum optant, utque Thessali suis eam carmini bus e coelo non deducan ut Phaediae nutrix apud Senecam in Hippolyto facit,ita dicens; i. io magna siluas interies lucos Dea. mion, Clarumque caeli Fidub noctis decus, im relucet mundu alterna face, Hecate triformis,en adei,carpti mens.
. -Sic te lucidi vultu ferant, Et nube rupta,cornibus puris eas, Sic te regentem praena noecturni aetheris, Detrahere numquam Thessali cantus queant,
Nulli que de te gloriam pastor ferat.
Id ea ratione dicit,quod in fabulis exstat, Lunam Endymiopii pastoris amore captam, eum quodam in monte scorsim sopi uisse, ut liberius eius osculis fruoretur: quod ideo est fictum, quoniam Endymion,ut Plinius lib. u.tradit,primus hominum Lunae cursum inuenerit: Alexander quoque Aphi odiseus ipproblematibuS,Endymionem,inquit, rerum caelestium appsi me studiosum fuisse, maximamque diligetiam in eo adhibuisse,ut Lunae cursum caussamque cur subinde aspectum mutetie uinigaret,quia vero interdiu dormiret , noctu autem visi
96쪽
latet, Lunae amoribus indulgere esse dictum. Idem fortasse Thessalis hominibus accommodari posset, qui, cum toti ei
sest in Lunae natura indaganda existimati postea sunt , eam ecclo deducere,tunc scilicet,cum ea luminis defcctum pateretur: nam stultum vulgus tunc Cam ex Thessas ortina' cari minubus laborare putabant: cuius laboribUS ut consulerent, in aximos sonitus edebant, quibus eius dolores magnopere mitigari arbitrabantur, perinde atque, ut d Plinius scribit, strepitus illi carminum murmur impedirent, quominus ad Lunae aures
97쪽
perueniret; ideoque nihil ei posset ossisere. Quare Propertio,
asserit, Lunam carminibus e curru deturbatum iri, nisi reso nantia aera succurrerent:& Iuuenalis, cum de quadam loqua cissima muliere loqueretur, dicit, nihil iam amplius opus esse strepitu na sneis vasculis edere,cum ea sola sua loquacitate tantum obstrepat, ut Luna a veneficiis tueri queat. Sistrum in Isi dis manu secundum quorundam sententiam Lun* sonum si gnificat,quem reddit,dum caelestes orbes ambit. Hoc non solum aeneum,sed & argenteum, atque aureum solebant effice re, ut Apuleius inquit,cum de Isidis mysteriis loquaturan hoc, quemadmodum Caelius Calcagninus refert, quattuor facies
erant extrinsecus exscultae, quae poterant in orbem torqueri. Hae inferiorem hunc orbem sub Luna exsistentem designabat: in quo res cunctae ex quattuor clementis cocretae,ortui atque interitui sunt obnoxiae Intrinsecus in extima parte fele humana facie incidebant, duo quoque capita visebantur, quae sub praedictis quattuor mouebantur, harti una Iside referebat, altera Nephelitam,quae rerum procreationem,atque interitum innuebant, ex elementorum mutatione proficiscentem. Felis
Lunae erat symbolummam, quemadmodum fabulis fictu est, ab Ouidioque refertur; cum Dij fuga e Typhonis furore in AEgyptum euasissent, neque ibi se admodu tuto degere posse
putaret,alij aliorum animaliu formas induerunt; Dianaque in fele se couertit; cum animal hoc sit sanequa varium, quodque noctu cernat, cuiq, oculi subinde mutetur, aucta luce,aut imminuta,prout Luna crescit,aut decrescit: hunc facie humana figurabat,ut Lunae motum non temere fieri,sed superiori quadam mente regi ostenderent. Huiusmodi arcanae erant sistri significationes, tantum a veteribus in Isidis sacris celebrati: quod Apuleius,ut superius memorauimus, ei in manus tradidit De vasculo,quod sinistra gestat,potest etiam,praeter ea quae attigimus, dici,eo tumentium aquarum,quae ex Lunae humiditate incrementum habent,motum significari.Quamobrem fluxionem, atque refluxionem maris nonnulli in Lunam crescentem, & decrescentem retulerunt. Sed ex Lunae imaginibus, non solum plurima quae ad rerum naturalium cognstionem pertinent,discere possumus,veru quod magis est ope rae pretium,
98쪽
raepretium, ex eiusdem contemplatione multa hauriamus ii cet,quae moribus conformandis inserviant. Atque diligenter animaduertamus quae de ea re D. Ambrosius scripsit, qui ex Lunae lumine, quod subinde mutatur, nobis rerum humana. rum incertum,ac fluxum statum ponit ob oculos, monetque, ne caducis his,quae statim eaeuant,nitamur.Proptereaque aliqui senserunt, olim patritios Romanos calceis lunulas affixas habuisse,ut eas intuentes rerum harum instabilitatis commonefierent; idque ne prosperis rerum successibus tumescerent: diuitiae namque,ac caetera,quae a mortalibus tanti fiunt, nae conferri possunt, quae alias tota est lucida; alias tantum de
suo splendore imminuit, ut vix cernatur: alias etiam totum amisit,ut nusquam exstare videatur: ita & illa interdum maximam sui praebent intuetibus admirationem, quae mox elapsa, hominem antea clarissimum, destituant, omnibusque desipi. catissimum reddant. Sed postquam in hanc tractationem delapsi sumus,eam continuemus, cum nihil de Luna dicendum supersiit. Hunc lunularum morem sunt qui in Arcades referat; qui se omnium Graecorum antiquissimos, atque nobilissimos iactabant; nam se ante Lunae procreationem extitisse volebat in quam opinionem deuenerant,quod Arcadia in Pelopone si medio esset,si longitudinem spectes, uniuersamque Graeciam altitudine superaret, aliisque esset montibus reserta. Quare diluuii tempore soli Arcades fieruntur euasisse cum se ad montium vertices recepissent, ibi degentes,quoad aquae decreuisssent tum autem ex cauernis emergentes, Lunamque Cernentes,tam qua veteri una cum caeteris rebus abolita,recens aliam
natam sibi persuasisse hincque occasione sumpta, se omnium antiquissimos, ac nobilissimos esse iactitabat, quandoquidem vel ipsam Lunam tempore anteuerterent. Fieri igitur potest,ut insignirent, ut id scilicet eorum nobilita.
xi ellet argumentum. Athenienses quoque, cum se omnium nominum antiquissimos e terraque ortos probare vellent, creas cicadas variis modis capillis implicitas ferebant cuius relleritS eli Suidas Athenarus autem hoc ad Atheniensium deli
99쪽
T AN et v M fibi Iupiter apud veterei gloriae peperit, post
Saturnum paretem e coelo in terras deturbatum, ut, quem ad modu in fabulis exstat, Deorum maximus apud omnes fuerit habitus. ru are passim ei templa, arae, statuaeque ponebantur; ab uniuersis Rex,inudi Dominus vocari coepit, perinde atque omnia tua potestate contineret Eum de Optimum,Maximum appellarunt; cum eius bonitas per cuncta didi, omnibus pro . de se,nihil praetermittere , suae beneficentiae eXpers putaretur; neque talum benefacere vellet, sed & maxime omnium possset cum ita potentia polleret, ut nihil esset, quod lub eius po. lupiter testatem non caderet Itaque apud Latinos Iupiter a iuuandodo dira nomen habet,neu t apud Graecos quod est a viuedo eo quod cunctis rebus vitam suppedirare crederetur. Quapropter non injuria Platonici eum pro mundi anima, quaqua permeante posuerunt. Fuerunt etiam qui existimarent eum A. uinam mentem esse, quae hanc rerum uniuersitatem procrea uit, procreataque summa eam prouidentia administranquem omnes DE v M appellamus. De hoc IambIichus in libro de mysteriis AEgyptiorum loquens,ita fere dicit quandoquidem Deus inter uniuersa eminet, suumque splendorem tam quam ab omnibus separatus emittit, atque totus ex sese aptus, non aliunde pendens supra mundum incedit; propterea AEgyptij '' eum supra totum sedentem essinxerunt, quae aquatica etsi as
tus,ei esse subicctam: eamque ab illo administrari , absque eo quod aliqua ratione tagatur; eius enim administratio sub nubi tam sensum cadit, cum tota intelligentia, ac ratione percipia tur quod a toto adumbratur: cum eius frondes, atque fructui sint rotundi; mens enim diuina in se ipsam in orbem torque tur , semperque eodem modo intelligens, cuncta moderatus Hinc monarchia illa,supremus principatus dictus, exsistetit, qui ab uniuersis rebus secretus,immobilisque permanens, in sum ma semper quiete ac tranquillitate perseverans, omnia regit, cunctis motus tribuit, uniuersisque prouidet. Hunc antiqui si iter ibi. magn in Iouem esse intellexerunt,coeli regem, quique e es in supretua uniuersi parte degeret:eumdemque dicebat,pro rerum
100쪽
retum est effector, videri quodammodo ad inferiora descen
dere, aliquibusque a se et ectis, per quae alia architectatur, no- meo interdum suum uati uari Quare Seneca in quaestionibusu uralibus scribit; sapientes nequaquam Iouem eum intelle- xisse, qui in Capitolio aut in aliis Lemplis fulmine armatus cerunere tuis sed potiuS mente, atque animia existimasse omniti custodem, uniuersique admini sitrae re, quique hanc rerum uniuersitatem codideri P,ac eamdem nutu suo gubernit. Ac propterea diuina quaeque nomina ei Conuenire Itaque optimo iure Fatum appellari posse, ut a quo ordo, scriesque caussarum tis interse aptam in dependeat Idem &Prouidentiam dicit, cum Fatum. ipse prouideat, ut omDia perpetuo perenni qUodam cursu ad Prouidstia. finem,ad quem in t destinata, CUrrant Naturam qUO JUC DUn ' Natura.c Upari, ex eo enim cuncta nascuntur, per eumque quidquid vitae est particeps, vivit. Mundi quin etiam nonae illi congrue- WVdre q. Uaecumque enim sub aspectum cadunt,ipse est, qui seipso nititur; suoque ambitu omnia complectitur, uniuersaque suo numine complet. Quare de eo a Virgilio Ecloga 11 1 dicitur,
Orpheus etiam Iouem omnium primum atque postremum appellabat, eumdemque omnia tempora, quae umquam fuCrint, praecessisse, permansurumque post: cucta, quae futura sint; illum supremam mundi partem colere, infimam quoque Omnium attingere, totumque ubique esse dixit. Alibi idem vates Iouem suis quasi coloribus pingens, uniuersi figuram ei attribuit , ita ut eius caput una cum aurata coma ipsum sit Coelum, fulgentibus stellis consipersum; e quo aurata duo Cornua eX-stent,quorum alterum sit oriens, alterum vero occidens, oculi Sol atque Luna, aer ei instar lati sit pectoris; eius humeri duabus magnis alis sint praediti, quae ventorum velocitatem significent;Deus enim velocissime per omnia excurrit,imo nusquanon est praesto amplissimus eius uterus vastissima sit haec tellus, Oceano circundata: pedes infima orbis terrarum pars eXsi stat,quae mundi centrum appellatur. Haec Iouis imago ab Or
pheo efficta,cum sit Panis imagini simillima, me quodammo 'φ do admonere videtur,ut aliquid hic de Pane dicam, praecipue