장음표시 사용
121쪽
solus iaculabatur. Hinc seneca inseri, inquiens, quemaditio dum Iouem prodesse solum oportet, nocere non, nisi cum tu ribus visum est,ita hos, quid agnam pocentiam inter homine, adepti sunt, sine consilio poenas irrogare non debere, sed mul
tos aduocare, conssiderare multorum sententias, placitatem
perare,dc hoc sibi proponere,ubi aliquid percuti debet, ne Ib. ei quidem suum satis esse consilium. Idemque Iouem in te,
dum leuioribus fulminibus,atque lusoriis telis uti, non autet semper grauibus, eo spectare vult, ut jj admoneantur, quibus aduersus peccata hominum fulminadum est, non eodem in do omnia esse percutienda; sed quaedam frangi debere, qua dam elidi,& distringi, quaedam admoneri.
mi, a Io AEgida quoque Iupiter legitur sinistro brachio gestate;
ue gratata. quae erat pellis caprae illius, a quo fuit nutritus; qua excussa, pluuiae creari dicebatur, perinde atque dextera fulmina edit. ti; quemadmodum Seruius apud Virgilium adnotat in ii I. AE neid. cu in dicit; si Arcades ipsum Crennis vidisse Iouem,cumsepe nigrantem Egida concuteret,dextra nimbo que cieret. Diphthem. In eadem pelle, quam Diphtheram vocabant, Iupiter Ompia Duu li hominum facta perscribere credebatur, ne scilicet e memo uessiverent,ac multa quidem pro tempore dissimulare, verum
aliquando de improbis poenas sumere: quare, cum aliquem improbum,postquam diu in sua improbitate vivere situi esse sero tandem poenas dare viderent, prouerbio dicebant, Ipspq
xit, etsi sero, pellem Iupiter. Sed de idem absque fulmise ipquadam statua,quae erat in Caria, cernebatur; immo nec sicq
p xxum, nec quidquam eoru habebat, quae superius esse Iopii insignia diximus,sed tantum securim tenebat. Cuius qui Rrei hanc caussam Plutarchus affert; quod scilicet, Herc* Hippolyta Amaetonum regina interfecta,ab ea una cum c*Pris armis securim ademerit, quam & Omphalae, suae ampli' donarit,quae erat Lyda genere quare Lydorum reges eam p' st*d tamquam sacram seruarunt, & religionis ergo gest ' i*bdnx Haec deinceps post longam annorum seriem tamq*-'
per nidnua tradita ad Candaule peruenit; qui eam obis'μ'
122쪽
serre detrectans, ferendam cuidam suo asseche tradidit sedi Gyees Carly Rex ambobus interfectis,una cum caeteris sipoliis, i securim in Cariam detulit , ibique exstructo Iouis simulacro, securim in illius manu dedit, S Labradeum Ioue appellauit; nam Lydi securim m vocant in huius Iouis Labradet sta- Iupiternia,quemadmodu refert AElianus, gladius nomino Carius ap- La dempesus fuit; qui ideo veneratione habuisse dictus es quod Cares primi belli officinas instituisse pecunia&mercede militasse, loris clypeos appendisse,&cristas galeis accomodasse ferantur. Quia
123쪽
A Quia vero pictores non minui inter tu poetarum figui
in teso iun- ta penicillo exprimunt, atquc ipsi poetae essinxerint ; Ctes . to a seiun- chus Apollis discipulus eam fabulam, qua Iupiter Bacchuri mei, peperisse fingitur,ad viuum suis coloribus repraesentauit;nam Ii iter par ut Plinius lib X XX v.refert,IQuem parruriente mitratum de iura Veni. xit, & muliebriter ingemiscentem inter obstetricia deoruti
Nihil hic de Baccho dicam, quem Iupiter diu femori aggluti
natum habuisse ferunt, quoad partus hora venisset: huiuscis di enim sabulae ex Ouidij libro Metamorph facile cuiuis no tege possunt. Sculptores etiam statuarum suarum exemplati pe a Poctis mutuati sunt. Quare quidam Leon tini, quemad modum scribit Pausanias, suis sumptibus lovem septem cubi tos altum,aquilam sinistra, dextra vero iaculum continentem evinxerunt, quod eum scilicet ita a quibusdam poetis descri pium legissent. Strabo , sum de Iouis Olympij templo scribit,
quo ex uniuersa Graecia concursus fiebat maXimus, certatici omnibus splendida dona afferentibus, inter caetera dicit, ibi statuam Iouis videri, ex eborea Phidia factam, eamque itari stam,ut templum id, quamuis maximum, exiguum magni d dini statuae esset: quare reprehensione dignus futue artifeXyi sus est,quod statuam ibi posuerit, quae loco minus congrue clinam ea sedens,vertice tectum attingebat; quare si forte surto
xisset, templi proculdubio operimentum perfregisset. Sed ta men ea apud omnes fuit laudatissima: nam, ut Quinctilianui ait , vastitas illa religionem iniicere intuentibus videbatuT, Vnescio quid maiestatis Iouis numini addebat.Hanc ad Hollic
ri descriptionem exculpsisse,Phidias fassus est, qui in Iliaec uide eo in qui t,
mittit totum tremesciet Obmpimet.
Saepe etiam pictores sui animi commenta depinxerunt, y tu . ci Apelles, cum coniurationis fuit factus reus, quod ipsc irum in Calumniae imagine exponemus: & Nealces ingenio sit x soleri in arte, & Plinius lib. xxxv. refert, cum praelium sp*-
gyptiorum&Persiarum pinxisset,quod in Nilo, cuiu3 3qycii mari similis, factum volebat intelligi, argumento dcc - - Virumqu*d arto non poterat asellum enim in littore bibcp; AP dixita crocodilum insidiantem ei sani magna est iu rasi
124쪽
setocodilorum copia, sicut in Persia asinorum. Quare a pi-: motibus ac sculptoribus excogitatum dicunt,Deorum imagi-l , absque hominis vel animantis alicuius figura essingere; qualis legitur Veneris Paphiae statua fuisse. Sol etiam ita apud Phoenices fuit expressus Sicionis, qui est Pelopone si populus, Iouem Pyramidis instar habuertit; quod eodem referri credi. derim , quo eiusdem effgies in inferioribus partibus nudi, Msuperioribus tecti referebatur,de qua superius diximus: basis enim huius statuae tenebras significat, quibus impediti, dii hac
125쪽
vitam vivimus, diuina illa minui intueri possumus,quae acuis, mentis obtutibus sunt cernenda,quos pyramidis cuspis nobi
adumbractv nc autem ea cernimus, cum Omnibus rerum lis
rum affectibus exsuti,intelligentiq aciem acuimus,qua vel coe.los ipsos penetremus, vel cum corporea hac mole deposita,suissem,ad Deo fruendum euolamus Iupiter Quinctus Curtius lib. iv. scribit, apud Troglodytas in luc, e m* Iovi Ammoni consecrato, fontem exstitisse, quae aqua Solii vocabaturi haec oriente Sole tepebat, meridie frigebat, vespei Sqpi se' i calebat,intempesta nocte feruebat,&nocte ad auroram decli nante,paullatim usque ad teporem deferuebat:ibidem ait, tu Statuisses. Duminet quoddam simulacrum habitum quod nullam cutibiaei Lo. caeteris sumilitudinem haberet, sed instar umbilici esset,exsta. ragdis, aliisque lapillis preciosis coagmentatum, subtili quudem latum,ac rotundum,quod paullatim versus cuspidemat. tenuaretur. cuque ex eo aliquid sciscitari vellent, solenni poti, pa a sacerdotibus supra auratam nauiculam gestatum, cui iacircuitu multae argenteae paterae adhaerebant; in pompa sequi matronas atque virgines ,incomposita quaedam carmina cos, cinentes,quibus sibi persuaderent, Iouem certa responsa rei
Sed&sub arietis specie,Iupiter Ammo fuit cultus;cuius rei hanc esse aliqui caussam dicunt;quod Bacchus, cum exercitqper Libyae deserta ambulans, sitiens, cum opem a pat c lasso petiisset ab ariete ad fontem sit ductius, ubi sitim usiuexbi mercitus sedarit. Atque credentes Iouem formam illam ip p xum,aquas ostendisse,altare,atque arietis simulacrum ibi topi posuerunt Ouidius,a fabula non recedens,vult Iouem eo xβRPOre,quo dij Gigantum impetum declinantes, in AEgyp VM secesserunt,ut tutus ab eorum vi effetae in arietem conue*xii sc-Herodotus rationem afferens,cur Thebis,quae ciuitas eiii AEgypto,nefas esset,oues mactare,dicit,Iouem, cum nolici j Herculi,mirum in modum ipsus aspectum desideranti, i β' i fiss p Therei bi quotidianis effagitationibus sibi ab eo mo inrita cui Quia exhiberetur, tandem eius precibus victum cessis trum adfecti . V pelle arietina tectum ostendisse , ex hocque AEgyptio' '
Dii simulacri exemplar sumpsisse, quod specie arietis cis
126쪽
i bant. uJre hanc belluam apud eos diuinos honores meruirai se neque umquam in sacrificium mactari, praeterquam quod: die Ioui sacro quotannis caput arieti abscinderent, ei pellem: detraherent,qua Iouis simulacrum vestirent ad quodHerculis effigiem admouerent,ita ut hoc illud cerneret: post omnes ad decoriatum arietem verberandum proficisci,cuius cadauer in sacra urna Conditum,maxima cum religione sepeliret. Neque tantum apud AEgyptios Iupiter Ammon fuit, sed & apud Arcades,quemadmodum Pausanias recitat; apud quos eius effi-
127쪽
gies cernebatur forma quadrata instar Hermarum, quae sunt Merc uri j statuae. Alexander Neapolitanus scriptum reliquit, Celtas,qui sunt Galliarum populi, loco Iouis altissimam queracum veneratos esse, fortaste, quod eam arborem Ioui sacram sciret,ex cuius fructibus olim homines victitassent;tamquam Iouis effet,eos alere,quos in lucem edidisse, eisque prospicere crederetur. Quamobrem antiqui omnes fere Iouis statuas quernis foliis coronare consueuerant; perinde atque ea arbor vitae symbolum esset,quam ab eo in mortales dimanare existi.
marent. Itaque Romani, eos milites querna corona cohone,
stare solebant, qui ciuem Romanum in pugna ex morte seruassent; ei vitae insignia tribuentes,qui vitae alicuiUS auctor exstitisset. Sed & ex oleae foliis aliquando Iouem redimebant . huiusmodi enim arbor semper viret ; plurimum utilitatis in mortales importat; eius folia caelestem colorem referre videntur. quamuis Mineruae aut Palladi potius sacra esse videatur. Pausanias narrat,alicubi in Graecia Iouis simulacru extitisse, quod
in altera manuum auem,in altera fulme teneret, variisque fio rum generibus circa tempora esset redimitum. Interdum Iupiter regiam coronam gestabat, quemadmodum superius ex Marciano vidimus, nam eius effgies, ut eam Pallas cum Ara chiae certas, apud Ovidiu acu pinxit,erat regia idque non in iuria,cum Deorum,hominum,uniuersiique orbiS Rex credere
tur.Seruius decimam Virgilij Eclogam enarrans, scribit, pro pria Iouis insignia, quae triumphantes gestare solebant, scepcrum, togamque palmatam fuisse (quod erat vestimenti genus purpureum, magnum,atque latum, dictum a palma, in eo intexta, alij a latitudine clauorum aureorum, qui in eo picti erant, dictum putant itemque faciem rubro colore tinctam habere. nam ut Plinius refert, Romani quolibet festo die Iouis faciem minio illinere solebant,& a censoribus imprimis Iupit ter miniandus locabatur ex quo mulieres sumpserunt exem' plum,sese minio fucandi, ut rubrae videantur: quod putent scita pulcriores reddi,cum interdum se his fucis maxime desor mes exhibeant. Apud AEthiopes proceres totos se eo tingc bani,hicque ibi Deorum simulacris color erat.
128쪽
victigiae,quae Ioui diuersias ob caussas, aliis atque aliis tem botibus,sub variis cognominibus immolabantur,erant capra; Iovi immacuabuna, candidus taurus cornibus auratis .idque apud Ro- masos,qui interdu et farre, sale,atque thure, absque alia victima faciebant.Apud Atheniensesei bos mactabatur, maRime quidem ridiculo ritur,qui erat eiusmodi,ut apud Pausaniam in Riatridui Atticis legitur; In Poliei Iouis ara ordeum tritico permiXLum ritu. Ces, iaapponebant, neque custodes adhibebant: boS ad sacrum com Savdi paratus dum ad aram accedebat, fruges eas attingebati ex sacerdotibus is, quem Duper, , id est bovis percussorem appellabat,securim in illum iaculatus, iugiens abibat .qui assistebant, tamquam eum, qui bovem percussisset, non vidissent, securim in iudicium ream citabant. Hic mos inde deriuauit, ut
Suidae videtur,quod in festo Iouis ferui taurum sacras placentas deuorasse, paratas ad sacrificium, quem Taulon quidam, Bipere arrecta securi, statim interfecerit,atque fuga euaserit . bipennis reas recrelicta ad iudicium postulata, a bsoluta est:& eum deinceps ritum quotannis seruabant. Neque mirum, apud Athenienses
securim ream peractam, nam ister Draconis leges res quoque inanimatas,cum facinoris auctor non reperiretur,citari, damnari, relegari, extraque ciuitatem abiici,aliasve poenas irrogari pro criminis ratione volebant. Quare apud Pausania de Thea-gene,&apud Suidam de Nicone Athleta, silmile quidpiam te, gitur Hic pugil fuit pugnis, ae lucta, pancratio, cursu,& aliis certaminibus,in Olympiis,Nemeis, Isthmiis dc alibi victor acceperat coronas, ut aiunt, mille quadringentas: cum vero e vitiis excessisset, quidam accessit ad statuam eius, quasse viveret,& flagellis eam ceciditun quem illa collapsa, hominem Contum meliosium vita es rinterfecti autem filii c*dis ream egerunt statuamutaque ea Thasiij in mare abiecerunt secundu leges Dra conis. Pythia vero Thasios, ex hoc iniquo iudicio peste laborantes, eam statuam restituere iussit. Quicum dubitarent, quo pacto illae mari extrahenda esset, piscatores retia cum laNassent,ut pisces caperent, eam e mari extraxerunt, quam Thasii tu pristinum locum restituerunt, eique postea diuinos honori
Fabulae quae plurimae de Iove narratur, multa praebet argia
129쪽
menta, eius estigiei diuerso modo exprimenda'. nam eum m. ferunt alias atque alias subinde sermas induisse, ut amatis rebus frueretur, in taurum enim se conuertit, ut cum Europa concumberet in Aquilam, ut Ganymedem atque Asteriam raperet in auream pluviam, ut Danaae illuderet, in Cycnum, ut Laedam opprimerenin ignem,ut AEginam falleret; in Amphi tryonem, ut cum Alcmena coiret , in Dianam, ut Calistoni seiungeret,atque in alias innumeras figuras se vertisse fertur; de quibus nihil dicendum statui; quandoquidem veteres ad eas nullam Ioui imaginem expresserunt
s, , I senserunt,antiquos sub varioru Deorum nomine elomenta coluisse,pro aere Iunonem intelligendam tradiderunt quam ideo Iouis sororem fabulati sunt,quod Iupiter pro igne poneretur: atque sicuti illum caeli regem, ita hanc Reginam vocavertit. Ignis enim atque aer in sublimioribus locis degut
maioremque vim in res has caducas possident, quam caetera duo elementa. Interdumque eandem pro terra acceperunt, ymoe Duae quare & Iouis uxorem finxerunt; virtus enim quaedam semi natis ex superioribus corporibus in terram influit,quae vim illi elargitur,ca omnia proferendi,quae astatim ipsa producit; non secus atque vir genitale mulieris aruum suo semine conspergens,id ad prolem concipiendam, suoque tempore edendam cόmpellit Itaque Virgilius hoc innuens,Iouem dixit in sinum uxoris copiosis pluuiis descendisse. Nonnulli Iunonem idem
cum Luna nume esse voluerunt,ei aliqua Luny cognomina attribuentes,nam Lucinam vocaverunr,tamquam ea esset, quae
Supercilia a parturientibus implorata adesset,ac laetum in lucem educe- sub Iunonis ret Hinc factum est, ut antiqui alia corporis humani membra M. aliis diis adscribetes,sub quoru tutela essent; Iunonem super ciliis praepositi eru n t,quod iis protegantur oculi, per quos uco fruimus quem tribuere putabant Iunonem,Lucinam dictam. Sed tamen dc brachia eidem sacra leguntur:quamobreur Immmerus, qui unicuique Deo pulcerrimum aliquod membrum tribuit,a quo eum cognominet, Iunonem appc ph
130쪽
duodest, candida brachia habentem .Itaque eius simulacrum
aliqui ex materia pura atque candida effinxerunt, corpuS scilicetLunae adumbrantes Lucianus testatur, quamuis Dea di- Dea sariae in Syria,quae Hiero poli colebatur, Iuno esset; tamen eius statuam non unum aliquod videri numen referre,sed plurima,inea enim aliquid Palladis, Veneris,Dianae, Nemesis, Parcarum, atque aliorum numinum manifesto deprehendebatur; ea supra duos leones sedebat, altera manu sceptrum, altera fusum gestabat,radiis caput insigniebatur, plurimaque alia in ea cernebantur,quae aliarum Dearum erant propria. Hinc Lucianus ostendit, Iunonis numen sub diuersis nominibus honore atque cultu fuisse olim affectum. Quare minime mirum vidori debet,si ea Lucina quoque est appellata, qua partu rien tes, ut sibi adesset, inuocabant, quemadmodu Terentius in Andria facit Glyceriti,dum partus dolores experiretur,ita dicentemimo Lucina fer opem serua me,obsecro. Haec ab antiquis fingebatur, sicut in Faustinae numismatibus exstat, ibi enim matronae stolatae imago stans cernitur, quatdextra pateram, sinistra hastam tenet, his litteris adscriptis, IVNONI LvC IN AE. Fere omnibus Deorum imaginibus antiqui hastas tradiderunt, ut 3c in iam expositis patet, & in plurimis aliis diceturquare eius rei ratio no videtur mihi amplius differenda; quae quamuis alibi commodius forte reddi posse videatur; non tamen hic incommode aliquid de ea re attingemus; nam quispiam hic admiretur, cur Iuno,quae pacifica fingitur,liastam gestare dicatur, quae bellicosorum est propria hoc quidem non semper est verum, saepe enim se valde ferocem praebuisse narratur; ut tunc scilicet, cum opem Graecis contra Troianos tulit, aduersus quos omnes suas vires est ex-
- - / armata currum Costendit, una
cum Minerua in aciem prodiit: eius currus (nam praestantissici 1 Quatores e Curru tunc pugnare consueuerant ita raomero describitur: lignum drasuersum,quo currus susti a sermum,m, meae eram, oeta radiis suffultae, in