장음표시 사용
181쪽
nus dicitur, portuum erat Deus, cui nautae reduces sacrifica.
bant. itaque est Neptuno comes attributus.
In quodam templo Neptuni, quod erat in Zygypto, Cano. pus Menelai nauta colebatur, qui post mortem in astra translatus dicebatur Eius effgies erat crassa, breuis,& quasi rotun. da,collo obtorto,breuissimis cruribus caussam,cur ita efflare. retur, hanc dicuE. Cum Persae Ignem, quem ut maXimu Deum
colebant,quaqua circumducerent,ut eo caeterorum Deorum, quos reliquae nationes venerarentur,vires experiretur, nullus autem, Cuiuscumque tandem materiae esset, non illi cedebat
tunc Canopi sacerdos, ne suus Deus flamis absumeretur, quid dam contra Ignem callidum excogitauit. Solebant in A gr. pto fictilia quaedam vasa fieri, minimis foraminibus pertusa, quibus turbida aqua limpidissima effluit: horum ille unum, cera foraminibus obturatis cepit,variis coloribus undique depictum,aqua repletum,ac ut Deum statuit; & excidens Canopi simulacri caput, illi diligenter aptauit adsunt post haec Persae: itur in conflicturm circa hydriam ignis accendituricem disssoluitur, qua foramina erant obturata: diffluente aqua, ignis extinctus est. Astu igitur sacerdotis Canopus Deus victor Dei Persarum euasit;&ex eo Deus cultus est,ut Suidas refert. a re in posterum ea forma est effetus, qua dixi,utque cernere est in quo da Antonini Pij numis nate. Delphini omniti piscipNeptuno gratissimi feruntur; quare Hyginus testatur, sempe , cum Neptunus essingeretur, delphinem in eius manibus, rei sub pedibus fuisse; hac fortasse de caussa, quod sicut leones se rarum,aquila auium, ita & delphines piscium sunt reges Mas tianus eum in nuptiis Philologiae expressit, sic dicens; Nudui est,maritima inundatione viridior, coronam albidi salis instar candidam, atque spumarum caniciei concolorem habent, Pallas cum apud Ovidium lib.v i. Metamor cum Arachne detexedi arte contederet, duodecim Deoru cofessum pinxit, yhi disceptaretur,viri, sibi ne,an Neptuno concederetur,ut Atlic Dis reces conditis, nonae imponeret: Carmina sunt huiusno i
Stare Deum pelagi, vo queferire tridente V Fbera saxascit,medioque e vulneresaxi Exi isse tu quo pignore vindicet urbem.
182쪽
Virgilius in primo Georgicorum equum dicit exiisse;
Fudit equum,metuo tresim percu se tridente,
Quod Seruius ideo fictum esse vult,ut velox, frequensque maris motus ostenderetur. Quare equi sub Castoris &Pollucis tutela esse dicti sunt,eoru enim astra velocillime mouetur. Quidam ideo Neptuno equorum inuentionem tributam dicunt, quod equi latos campos, aequosque desiderant, qui ab aequore optime repraesentantur. Idem Seruius principium lib. II X. AEneidos enarrans,ubi Poeta sic dicit; Vt belli signum Laureuti Turnus ab am di tire fert, Romanos belli tempore, duplicia signa extulisse , alterum scilicet purpureum pro pedestribus copiis, alterum vero caeruleum pro equestribus ; hic enim es mari S color, cuius Deus putabatur Neptunus,qui Sc equos inuenisse fertur. Diodorus Siculus scribit, Neptunum primum omnium eqUOS domuisse,artemque equitandi docuisle,hincque factum esse, ut equestris appellaretur: cuiPausanias etia colentit,qui vult ideo Homerum, cum ludos equestres describeret, Menelaum induxisse, qui certatoribus iuramentum per Neptuni numen proposuisset, se nullam fraudem adhibituros. Idemque subiicit, id c Neptuni cognomen caeteris praestare, cum cuncti S nationibus sit commune. Hinc arbitror profectum fuisse ut ludi Circeses apud Romanos,qui erant equestres, Neptuno e sient sacri: celebrabantur autem in Consualibus, quae erant a Romulo instituta,in memoriam,vi inquit Liuius, raptus Sabinarum , nam, quemadmodum Plutarchus refert, Cuiusdam Dei aram conditam sub terram in Circo inuenerat , eique Deo indidit nomen Conso, siue a consilio, quod consiliariui foret, Consi, aut, quod magnarum rerum consilia occulta esse oporteret: quare ad eius aram aditus numquam patefiebat, praecerquam
ludorum Circensium diebus Quod effecit,ut Neptunus idem ac Cosus creae returi de quo haec strictim attigisse sit satismam nullam adhuc eius imaginem apud scriptores reperi. Quod autem equi sub Neptuni tutela essent, Pausanias in Eliacis po-
183쪽
s erioribus ostendit, cum circum, ubi equi currebant, deseri bit, dicens, ad alterum curriculi latus aram fuisse figurae rotundae, ad eamque Deum coli, araXippum, ab incutiendo equis pavore, nuncupatum. Solitos enim esse i niecto terrore, circa aram hanc equos tam vchementer consternari, ut incertu vn de coorta trepidatione, saepe illisis curribus affigerentur auri gae quo igitur aequo,& propitio uterentur Tara, ippo, ad eam aram aurigas vota nunc Upasse. De hoc Deo multas multorum opiniones idem Pausanias assert; sed eam tamquam omnium proba
184쪽
probabilissima approbat, qua Taraxippus Neptuni fui se cognomen dicitur , ab eo enim equorum origo profluxit: a quo duos equos lunoni dono datos, ferunt,quos illa Castori S Polluci tradidit Cui fabulae illa quoque concordat, qua iacta ur, equuleum ab Ope Neptuni loco suppositum Saturno fuisse hacque de caussia Festus vult, Neptunum Equestrem fuisse dictu, ob idemque inquit, in il lyrico quat ternos equo iaci solitos nono quoque anno in mare. Aliqui sentiunt, Neptuno equos optime accommodari, quod scilicet mare undique ad nos necessaria usibus nostris aduehat, sicut & equi Quare Philostratus cum duas paruas insulas describeret, quibus, rerum venalium forum erat commune,in quod quod ab agris legeretur , altera inferebat, altera vero quidquid ex maritima praeda corrogasset; ibi Neptuno statuam positam inquit cum aratro, a que curru,tamquam si agricola esset quo incolae innuebant, se etiam terrae fruges Neptuno acceptas referre: sed ne eum
terrestrem tantum colere videretur,aratro nauis proram apta runt ta ut Neptunum nauigantem,terram arare diceres.
Apud Eleos, sicut Pausanias refert, adolescentis imberbis statua visebatur, qui pedem pede premebat,ambabus vero manibus hastae innitebaturili Vc statis teporibus nunc lineis, nunc laneis vestibus induebatur FIqc Neptuni esse est credita, aliud eilluc trassata,vbi maximo cultu ab incolis assiciebatur. Sed n5 Neptuni, verum Satrapis etfigies appellabatur.Duo numismata exstant, Vespasiani unum, alterum Adriani, in quibus Neptuni imago cernitur nudi s antis: sed in latui humeri tergo propendet amictus; dexteraque tritorem scuticam , laeua Clatum tridentem tenet. In alio quopiam numismate idem est efflictus nudus, rectusque, sinistra elata tridenti inhaerens, delphinem dextera porrigens,alterumque pedem in prora tenus. Illud praeterea est sciendum,apud veteres urbium portaSIUDO- iii , arces Mineruae, moenia atque fundamenta Neptuno fuisse H dame-acra,quod Seruius adnotat,illud I i. AEneid.enarrans, ubi Vc- id pimo Dui inducitur, AEncae ostendens, Troiae ruinas reparari non F
posse, cum horum Deorum pro se quisque id dirueret , quod sibi esset proprium,ita inquiens, lGubi di iecZis moles,auulseques s
185쪽
Saxa vides,mixtoque undant pulueresumum: Neptunus muros,magnoque emota tridenti Fundamenta quatit totamque asidibus urbem
DCCCC re Ilacque de caussa a Graecis xxpuriure est dictus , quod est Terri quassor quo significarunt, terraemotum Neptuno tribui, pio pter aquarum scilicet motum. Quamobre Ibessa. li, Neptunum aquis exitum aperuisse dicebant, quae uniuer sam olim Thes aliam inundabant; nam ingenti terraemotu ex citato,montes discidit, ita ut latus fieret Peneo flumini exitus,
terraque inter moles interiecta como de habitari ponet: quod& Herodotus confirmat.Quod dixi de Neptuno I erri quas . re, perbelle ad Terr motus imaginem aptari posset, si quis eam
vellet Ossingere. Imagines Neptuni atque Oceani non multum inter se erat dissimiles. Hunc Oceanum veteres patrem De Ortam dixerunt, pro eo autem non solum mare, quod uniuersam terram ambit, sed etiam aquae virtutem intellexerunt,quam ThaleS omnium rerum principium statuit. Eum ergo Deorum patrem Huncuparunt Thetimque uxorem ei tribuerunt; ex quibus innumeri propemodum Dei marini, fluviatiles, ac fontani,item & Nymphae profluxisse feruntur. Thetis vero fingebatur vetus, cana, atqUe alba: cam poetae matrem , atque venerandam appe ita bant Haec una cum viri sui imagine poni potest: qui, ut Ioanes Buccati US reseri,in Curru ecingebatur,a quattuor balaenis per mare tracto; eum Tritones cum buccinis praecedebant, circumstabant Nymphae, magnus belluarum marissarum I Umerus sequebatur, quae sub Proteo duce ac pastore erant. Hic ex marinis Deis erat, qui ventura praedicebat, sed non nisi coactus,eosque, qui sibi vim parassent, fraudibus decipiebat, va
rias subinde formas induens , ut ex eius manibus elaberetur Quare necesse fuerat, eum vincire, ac tam diu cotinere, quoae
in pristinam figuram reuertisset: tunc enim facile ad interro gata respondebat De hoc Diodorus refert,eum in regnum ab AEgyptiis adscitum, tamquam qui omnibus sapientia an ccci lcre , per quam erat ita dexter in cosiliis pro tempore capion di , t ea alia ex aliis prout res requirebat,commodissime inrum
186쪽
taret atque hinc factum esse, ut se in diuersas figuras conuertere dicere tuta quod idem erat,ac si dixissent, eum foro uti sciuisse. Graeci volunt, id de Proteo dictum , ut scilicet ad AEgyptiorum regum more resipi Ceretur. nam illi, cum in publicum procedebat, semper aliquod ii signe in capite gestabat, quod regiam maiestatem prq se ferreri id quidem subinde mutabat;
aliquando enim leonis, aut tauri, aut draconis priorem partem, interdum arborem , quandoque ignem, non in Umquam redolentia unguenta praeferebant. Vnde factum locum stabu-
187쪽
lae, Proteum in ea omnia, quaecunque capite gestabat, solere transformari In Carpatho etiam insula idem regnasse legitur, aqua mare Carpathium nomen habeliquod est prope AEgyptum, cum vero Phocis id mare abundet (quae & vituli mari ni appellantur, priores enim partes corio, ac pilis tectas ad vituli similitudinem habent) atque aliis marinis belluis; ideo marini gregis pastor est dictus. Oceani quoque filia Eurino.
me putabatur, eam Homerus Thetidi comitem adiunxit, cum Vulcanii adiret. Nonnulli eam Dianam esse credideriit, ut Pausanias refert: quod quidem nihil cum eius simulacroco seritici id flamineam formam referebat usque ad summa foe-
mora, Caetera piscis figuram, erat autem aurei S cateniS reuinctum. Id numen a Phigalensibus, qui erant in Arcadia, colebat ut templum eius stato quotannis die aperiebant: sacra eo die publice de priuatim fiebant. Huic non admodum dissitni- Dei octo. li S quaedam Dea era , quae Derceto appellabatur: haec capite excepto, quod muliebre erat, piscis videbatur. De hac Diodorus biculus lib. I i I scribiti eam Nympham fuisse, sed grauidam postea effectam, a quo autem, ignoratum , Semiramidem peperisse; sed sui erroris pudore affectam, se in quemdam Syriae lacum abiecisse, atque inde ab illis populis numinis loco habitam, ac in piscem se conuertisse creditam: ideoque factum esse, ut a piscium esu abstinerent, qui in eo lacu essent, quos omnes illi Deae sacros arbitrarentur.
Sed ad Oceani imaginem reUertamur et US currUS,CUm terram ambire significat, rotae terrae orbicularem figuram ostendunt balaenae currum trahunt, quod mare uniuersam terram percurrat, ac in eam se insinuans, magnam eiu S partem alluat.Nymphae aquarum proprietatem designant; quas veteres non solu sub Oceani Neptuni Thetidis,Doridis, Amphitrites, atq;aliorum marinorum Deorum nominibus,sed etia sub Acheloi nomine adumbrarunt. Licet nonnulli prioribus illis salsarum aquarum naturam, hoc Vero pol eriore dulcium innui duius modi sunt fluviorum aquae qui etiam ab antiquis pro numisi bus sunt habiti,&humana figura efficti Sed antequam ad eo mih rum simulacra veniam, ventos describam : nam, cum de mari dixerim, ubi illi maxime vires suas exserunt; non ab S re miti
188쪽
facturus videor, si statim ventorum tractationem subiecero. Quamquam vero non absurde cum Iunone coniunxissem: ea enim aerem significat, ventus autem, secundum Physicorum sententiam ,est aer concitatus Itaque AEolus ita Iunoni apud Virgilium lib. i . AEneid respondet;
Tu mihi quodcumque hoc regni,tu sic tra,Iouemque
Conciliosis das epulis accumbere Diuum, Nimborumque facis,terimatumque potcntem. Non tame hic locus videtur a ventis alienus Veteres ut Deos, sunt ventos venerati; eisque sacrificabant, vel quod eis propitiis usi esssent,vel ut in posterum uterentur. Eos cum alis effinxerunt, tumesceDtibus buccis,inflatis, ac spirantibus: sed alij alios suo flatu effectus producunt nam aliqui nubes cogunt,& pluuias creant; alij e contra nubes dispellunt; alij aliter suas vires ostendunt. Itaque diuerse a poetis descripti fuere: qui
quamquam multi sunt,tamen praecipui quattuor,qui a prima' Ventiprinciriis quattuor mundi cardinibus flant, numerari solent, ut ab pales. Ouidio, cum lib. i. Metamorphosi uniuersum in suas partes distribuit Fuerunt aliqui,ut refert Strabo,qui duos tantum ven- ;tOS posuerunt. Sed eg quattuor unus est Aquilo, qui &Boreas i se
dicitur, a Septentrione flans: hunc Pausianias in Eliacis scribit in Cypselli arca exsculptum fuisse, Orithyiam rapientem ; non tamen eius effigiem designat, nisi quod eum pro pedibus an guium caudas habuisse dicit Hic ergo,quia nives ac frigus afffert, glaciemque creat, barba, eapillis, ac alis niue conspersis effingitur. Ater est Auster, quia Notus nuncupatur, quia Nutu .
meridie flat;hic, quod flatu suo pluuias adducit,ita ab Ouidio describitur,
uadidis Notus euolat alis, Terribilem picea te ius caligine vultum, Barba grauis nimbis,canis it unda capillis, Front edent nebulae,rorant pennaeque' grume Tertius est Eurus,qui ab Oriente flat. Hic niger effingitur ob E AEthiopes, per quos transit; cumque Sol occidens si forte rubeat, signum sit fore ut sequenti die ( quemadmodum Virgilius in Georgicis testatur) Eurus excitetur, ideo eius imagini sol igneus ad caput adpingitur. Quartus lenissimus ille qui-
189쪽
Zephyris. dem & Zephyrus, qui ab Occide e spirat. Hic vere primo terram horbis conuestit, flores excitat. Quare Florae maritus est F rd, ab antiquis dictus, quae florii Dea habebatur. Eius imago pulcerrima Nympha reserebat. Itaque ea, cum ab O uidio lib.v. Fas .loquens inducitur, ita de sua pulcritudine dicit; vae fuerat mihi forma raue est, narrare modestae Sed generum matri repperit illa Deum. Et & sertum ex variis floribus additur; item & vestis versicolo.ribus floribus pingitur; nam flores quibus terra vestitur, omnia
190쪽
I 'colorum genera referunt. Philostratus ita Zephyri imaginem adornat;Is est forma iuuenili, facie decora, alatis humeris,lempora habens pulcerrimis floribu S redimita Sed iam ad fluuios transeamus, qui ab antiquis etiam numina habebantur , item votis ac sacrificiis colebantur. Eis capillum quodam peculiari ritu incisum offerre solebant; praecipue Graeci, ut Pausanias testatur: quod etiam ex Homero intelligimus, cum Peleum inducit, 'Sta Sperchio flumini facietem, se capillos suos illi oblaturum, si filius Achilles incolumis ad se ex Troiano bello reuertisset. Et in agro Attico apud Cephisum fluuium adolescentis statua visebatur, sibi comam caedentis, ut illi consecraret Fluviorum effigies hominem referebat barbatum, promisso capillo,iacentem, cubito inniXum, ut Philostratus Thessaliam describens, meminit,nam numquam fluuij in pedes se erigunt , saepe etiam magnae alicui urnae incumbunt , quae aquam abunde effundat Ita enim Statius Inachum depingit Seruius inquit, cornua quoque fluminibus tribui , aut quod aquae murmur, boum mugitum exprimat, aut quod fluuioru in ripae cornuum instar sint incuruae. Quamobrem Virgilius lib. I I X. AEneid de Tiberi dicit, Corniger H ejeridum uius regnator aquarum. Eumdemque ita paullo ante describit; Huic Deus ipse loci suto Tiberinus amaeno
Populeas intersieniors alto ere pondes
Visus .eum tenuis glauco velabat amictu Carbasus, i crines umbrosa tegebat arundo. Idem libro 1 v. Georg.de Eridano ita dicit,
Et gemina auraim taurino cornua vultis Eridanm.
Vbi Protas Eridanum inquit facie taurina pingi; quod sonus
quem edit, sit taurino mugitui perquam similis; eiusque ripae veluti cornua, sint intortae . AElianus scribit,fluminum simula, cra, quae antea nullam certam formam habebant, bovis postea effigiem expressisse. Idem apud Festum Pompeium legitur, siti uiorum scilicet statuas e sse forma taurina,quod est, cohnigera; nam ij sunt taurorum instar efferati fluuios quoque arundineis foliis antiqui coronabant;arundo enim feliciter ita