장음표시 사용
271쪽
continentis, eumque ideo ita effictum, quod vulgo sit crediatum,Vulcanum quondam maximum murium numerum contra Arabes immisisse, qui AEgyptum ingenti exercitu in uase rant qua ex re domum regredi compulsos. Sed eamdem rem Herodotus ita narrat Seton idem Vulcani sacerdos, ac AEgr. pti Rex, cum militibus fere destitueretur , nam numquam eo rum ullam rationem habuerat, a Senacheribo Arabum rege maximo exercitu imparatus offensius, in summa rerum om. nium difficultate animum desponderat , sed maximo maerore affectus,
272쪽
usseruis, prope Vulcani simulacru somnum cepit; ubi in soni nis est ei Deus visus, qui eum bono animo esse iuberet,&vt paruam illam manum, quam secUm haberet, armaret, praecepit; nam se ei suppetias missurum pollicebatur. Itaque Rex euigilans,exiguas quasdam copias,ut potuit,instruxit; quibus
hostibus obuiam processit, ac castra contra eos est metatus. ed noctu in Arabum castra, innumerae muri Um turmae irruerunt,qui, arcuum chordis, Clypeorum loris, & caeteris bellicis instrumentis, quae ex corio constant, corrosiis, eos ex AEgypto concitatissime fugere compulerunt. ItaqUe in Vulcani templo Setonis effgies visebatur, manu murem continetis, & huiusmodi Epigramma legebatur; A me pietas discatur, & religio. Ex hac re Arabes forte tantum in mures odium conceperunt, ut eos postea semper ad necem quasserint, quemadmodum Plutarchus de eis, de A thiopis, ac Persarum Magis refert, qui dicebant, sonitum illum, quem huiusmodi bestiolae rodendo ederent, maxime Diis esse molestu Neque ulla, quantum me legisse meminerim, exstat apud scriptores ratio, cur supradicta murium immissio Vulcano tribueretur. Sed non absurde fortasse pro eo temporis, ac soli siccitas capi posset. nam Plinius lib. X. de murium fecunditate scribens, prouentum eorum siccitatibus adscribit: itaque hyeme non amplius exstanti illudque latet, quonam modo illa multitudo repente
Occidat, nam nec exanimes reperiuntur,neque est, qui murem
hyeme agro effoderit. Fabulae, quae de Vulcano feruntur, sunt multiplices, eaeque nobis praeclara argumenta suppeditare possunt, varie eum effiagendi. Sed,ut ab ortu eius incipiamus, ex Iunone natus dicitur, quae, cum cum admodum deformem cerneret, e caelo praecipitem dedit, qui in Lemnum, quae est Egaei insula,cecidit, ex casuque;diffracta tibia, claudus est es Vulcaniis est ius Quod Physici interpretatur de fulmine, quod est igni, calo --
xvi vapor, hoc est infima aeris parte, maxime omnium crassa, ac densa in terras cadit aerem autem Iuno adumbrat. Vulca nus, iam grandior natu effectus, iniuriaeque a matrC acceptae memor,ve eam ulcisceretur, aut, ne Herculi pro libidine noce
rei, prohiberet,prout Suidas ex Pindaro, & Epicharmo refert, auratam sedem ei dono misiti in qua illa cum se collocasset, ita
273쪽
ad hae sit, ut exsurgere nequiret, nec caelitum ope usa, se ab illa
extricare valuerit.Itaque Dij summis precibus aV ulcano con tenderunt, ut, in caelum ascendens, matrem vinculis illis, a se artificiose intextis,exsolveret sed ille, qui eorum nemini se crederet, illuc se conscensurum negauit: tandem uni Baccho fi dens,iuit,matremque liberauit. Id Pausa mas etiam in Atticis confirmat,scribes, Athenis Bacchi effigiem cerni, Vulcanum in caelum secum, ad matrem soluendam reducentis; & in La conicis , apud Lacedaemones in Mineruae templo esse Vulca num, matris vincula soluentem. Idem etiam in vasta spelunca iij mi exsistens e fingitur, qui una cum Cyclopibus ad caminum ad-
ad cram stat ubi ex ferro varia opera fabricat nam Dij, quotiescumque armis indiguissent, quibus ipsi, vel aliquis eis carus fuisset usu, rus, Vulcanum adibant , quemadmodum de Thetide narra. tur, quae arma pro Achille filio ab eo essicienda curauit. Ita is fuit in Cypseli arca exsculptus, ut Pausanias in Eliacis priori, bu S refert,dicens, eum, qui Thetidi arma praeberet, claudum fuisse, cui quida cu forcipibus retro adstabat. Venus quoque ab eodem arma pro A Enea filio habuisse fingitur. Poetae, cum G uidpiam magno cum artificio confectum, ac affabre factum describere volunt, id a Vulcano fabricatum dicunt. Quae narrationes quamuis fabulo , optime iis accommodari possunt, quae de eo iuxta historiam Suidas narrati eum scilicet in AEgypto regnasse, ibique numinis loco habitum, quod dubia, quae in religione inciderent, omnium optime dissolueret; eumdemadmodum bellicosum fuisse. Itaque ex vulnere in praelio susci erro qxu cepto, claudus est effectustallum etiam primum exstitisse, qui primm ferrum ad arma bellica atque rustica instrumenta cooficienda F adhiberet a poetis praeterea Vulcanus traditur, Venerem Actrem in adulterio cum Marte deprehensam reti subtilissima
implicasse demque vim Mineruae intulisse, sed frustra; plurimaque alia de eo feruntur, quae, cum ad eius imaginem ad umbrandam minus facere videantur,ame consulto praetermi
Vulcani tuntur. Is dicitur claudus fuisse, niger,turpis, fuligine inquitia i tus, quales fabri ferrarij solent esse: quare est ita e Engesdssi Nonnulli eum nudum depingunt alij pannosum,&lacerit c
stibus se mi indutum exprimunt, pileumque capiti imp
274쪽
Apud Herodotum legitur, Memphis, quae est A gypti urbs, vulcani simulacru simile esse Plataicis Diis, sic a Phoenicibus dietis, quos illi in nauiu proris ferre solebant, formamque Pygmaeorum referebant. Vulcanti ergo silc effictum Cambysem Regem,cum in eius fanum esset ingressus, vehementer irrisisse. Huic etiam ab AEgyptiis leones dicatos fuisse refert AElia. nus; sunt enim naturae ignes Vindeque fit, ut propter maximii, quem intra pectus ardorem inclusum habent, vehementer ignem reformident Alexader Neapolitanus scribit, Romae canes Vulcani templum custodiise, qui numquam latrarent, riissiquis eo animo illuc ingressus esset,ut aliquid inde surriperet In AElna etiam canes eiusdem templo, ac luco custodes erant appositi. Victores quin etiam, spoliatis hostium cadaueribus, ac in aceruum scutis, aliisque armis collectis, & postea incensis, Uulcano sacrificium offerre solebant,quemadmodum Vi gilius lib. 1I X. AEneidos Euandrum inducit, qui id se fecisse dicat,cum victor fuit Praeneste sub ipsa. Quod Seruius vult ex historia Romanoru esse desumptum, ubi legitur, Tarquinium Priscum, deuictis Sabinis, omnia eorum arma in Vulcani honorem combussisse, caeterosque eius exemplum esse sequutos. Itaque in more erat positum,ut quidquid in Vulcani sacrificiis
oblatum esset, flammis traderetur Sacrificium etiam a pu d veteres fuit, quod vocabatur Proterviat in eo mos erat, sicuti refert Macrobius, ut, si quid ex epulis superfuisset, igne consumeretur. Hinc Catonis iocus est; nam Albidium quemdam, qui sua bona comedisset,& nouissime domum, quq ei reliqua erat, incendio perdidisset, Protervia fecisse dicebat quod com csse non potuerit, id combussisse. Est in fabulis, Venerem, & Vulcanum coniuges fuisse; nam rerum ortus, qui Venere ad Umbratur, absque calore effici nequit: calorem autem Vulcanus Optime repraesentat. Hac eadem ratione veteres finxertit Martem cum Venere concubuisse, eum pro Solis aestu capientes:
licet Aristoteles id eo resipicere velit, quod homines bellicosi valde sint ad Venerem proclives. Qesare Acitani,Hispana ges,
simulacrum Martis, ut Macrobius lib. i. Saturnat. refert, radiis ornatum Solis instar maxima religione colebant. Et certe
ratio naturalis exigit,ut idem subiicit,ut Dij, caloris Oilestis na.
Vulcantra coiuges. Matra cum Venere.
275쪽
rentes magis nominibus, quam re, substantiaque diuersi sint: Fcruore enim, quo animus eXcandescat, excitaturque alias ad iram alias ad virtutes , nonnumqua ad temporalis furoris ex- Mara. cessum, per quas res etiam bella nascuntur, Martem cognominauerunt: quem belli taeum esse dixerunr, quemadmodum etiam Minerua quae sicut absque Matre nata esse fingitur, ita de ille absque patre nam in fabulis habetur, Iunonem cum Io
ut inuideret, quod filiam absque se peperisset, ipsam quoque sine illius opera filium edere voluisse; alii dicunt, floribus qui-
276쪽
bus iam usiam, quos et Flora ostenderit, ut Ouidius refert; alij aliter de re fabula D ur. Ea ergo grauida effecta, Martem in uare sta' Thracia peperit, ubi populus est admodum ferox, atquc belli- cosus:ex quo discimus, bella plerumque nasci ex cupiditate
regnorum,ac diuitiarum, quas Iuno significat. Mars est ab an- , et areoti qui se lictus ferox, truci aspectu, armatus, manu hasta atque imago.flagellum gestans reumque interdum equo, interdum currui imposuerunt. Homerus eius currum a duobus equis trahi di .cit, quorum unus Terror, alius Timor appelletur. Ad ibi idem non equos eos vult esse, sed comites, quibus etiam Impetum, Furorem, ac Violentiam adiungit quod Statius lib.V II. Thebaid. imitatur,cum Martem inducit, ad dissidia in duos fratres Eteoclem,ac Polynicem serenda, proficiseentenis, posteaquam eius arma descripsit (haec sunt galea quae ardere, ac fulmen ei sermaconi loco effixum esse videbatur , thorax auratus, ac terribili, Martis. busae formidandis monstris refertus, clypeus luce sanguinea fulgens eum circumstare dicit Furorem, & Iram, equor Umfrona Terrorem moderari, Famam omneS praecedere, tam veri quam falsi nunciam : nam ea ex leui interdum rumorC oritur, quod paullatim crescens, omnia demum loca complet. HOmerus eam Iouis nunciam vocat.Veteres hac etiam Deam habuerunt, mulieremque estinxerunt, panno quodam admodum
subtili indutam , dc subcinctam, quae tubam inflans velociter hac, illac discurrere videretur: alas etiam ei addiderunt. Sed pristat,ut artificiossissimam eius descriptionem ex Virgilio lib. IV.AEneid. petamus. ea sit C habet; omnlirum horrendum,ingens cui,quo uni corp=rcplam ,
Tot vigiles oculistbter mirabile dictu
Tot linguae,totidem ora sonant,tot surrigit aures. Nocte volat ciui medio,terraeque per umbram 'Stridens, nec dulci declinat lumina somno.Luc edet cuntos,aut summi culmine tecti
Turribus aut altis, i magno territat urbes, Tam ii, raret se tenax,quam nuntia vcri.
Haec non solum tristia, sed etiam interdum fausta nuncia asseri: ideo duplicem Famam fecerunt: malam illam ali nigris Alamaessinxerunt;iuxta illud Claudiani contra Alaricum, Hlex
277쪽
Famaque nig anteisuccincta pavoribus alas. Eas alas aliqui Vesipertilionis similes efficiui. Fama ergo Mat.tis currum promedere dicitur, nam bellorum initio plura effutiunt homines,quam postea ita esse deprehendat. Ilam utriusque partis animos ardentissima ira incendit . quae plerumque
Aia. in bello dominatur Ira autem est omnium animi perturbatio num,ut inquit Seneca, vehementissima, nam non solum ratio nem de sua sede deturbat, sed etiam saepe corpus ipsum ma gnopere immutat ut enim idem Seneca,ac Ouidius testantur, iratorum facies inflatur,ignescit,oculi ardent.Itaque iratus ita se terribilem ostentat interdum,ut non minorem terrorem in.iiciat, atque Medusiae facies. Hominem iratum designaui: eo quod nullam apud veteres Irae imaginem repererina,vi, si quis eam depingere velit,ex irati estigie exemplar desumere possit Furor. Furor etiam est Ira quammaxime incensa. Eum veteres vultu terribili, ac san guine consperso effingebant, qui supra thoruces,clypeos,galeas,gladios,aliaque arma sedens fremat,reuinctus post terga catenis. ita enim eum Virgilius lib. i. AEneidos describit, vultque esse intra Iani templum conclusum. Eum dem vinculis exta lutum Petronius Arbiter, cum bellum Ciuile describeret,effinxit Sed,ut ad Martem reuertamur,nonnulli eius currui quattuor equos alligarunt, qui naribus ignem spi rarent.Isidorus refert, Martem quandoque pectore nudo de pictum, quiquumque enim in praelium ingreditur, eo animo debet esse,ut ad uero pectore fortiter se omnibus periculis opponat Apud Herodotum legitur, Scythas,licet plurimosDeoi colerent,nemini tamen templum, aram, aut statuam dedicatsse,praeterquam Marti,sed omnibus eodem ritu sacrificasse;qui cum sit valde mirabilis, mihi referendus videtur, Erat antem huiusmodi Victima prioribus pedibus vincta, in medio pone batur, Sacerdos pone eam in capite percutiebat, qua humi procumbentis,ipse eius Dei nomen inuocabat,cui eam immo laret post ea laqueum eius collo iniiciebat, quem baculo quo dam intorquens, tadem eam suffocabat.Eam autem corio de nudatam,ac in frusta concisiam, igni est eiusdem ossibus isscessso subiiciebat ( nam Scythae maxima lignorum penusia lappetraux car ei autem interdum in lebetes,interdum &in bc MVRimmola
278쪽
immolatae ventriculum coniiciebat. Itaque eadem victima ex se in se ipsi coquebatur. Aicerdos, hoc peracto,sacrificisi Deo, i constituerat,offerebat. Inter victimas autem primaria erat equus, quem Marti praesertim immolabant. Eius templum, Ameth PLquod sepe pluuiis, malaque regionis temperie destruebatur quotannis reficiebant hoc pacto, omnes simul maximam satamentorum copiam in unum conducebant, ex quibus struem quadrata forma conficiebat, quae ex tribu S lateribus alta erat, sed reliquum ita demissum,ut ex eo commode ascendi ad me.
279쪽
Martis si- dium posset,ubi acinacis erat,id verum Martis simulacrum dit. m' c m. bitrabantur, quem prae caeteris Diis religiosiissimo cultu prose queban tu r. Arabiae Petraeae incola , ut Suidas refert, Martis si . mulacrum sic essingebant lapidem nigrum, quadratum, quat tuor pedes altum,latum duos dedolabant, nulla alia figura ex pressa: hanc Martis essigiem venerabantur. Statius lib. vii. Thebaid. Palatium, aedesque Martis apud Thracas finZit, M.que ita descripsit;
Ferrea compago laterum erro arcta teruntur
Limina ferratis iucumbunt tecta columns Laeditur aduersum Phoebi iubar psaque sedem Lux timet,si dum contristat sidera frumigeri,
Digna i costatio Primis salit Impetus amens Eforibu , cumgree Nefa , Iraeque rubentes, Exsangue que Metus occultique en fibub astant Inoidiae,geminumque tenens Discordia ferrum. Discordiam veteres inter Deos numerabant,quos non spe boni alicuius assequendi, sed mali avertendi colerent: nam ubi Cumque ea tandem esset, inde continuo pax,quies, omnisque tranquillitast fugabatur Eam ideo Iupiter e casso expulisse di citur.Haec ad Pelei,ac Thetidis nuptias,quo omnes Dij, Dea:
que conuenerant, non vocata, tantum indigi onis cocepiss
se fingitur,ut pomum in eorum medium proiecerit, unde po stea magna inter Deos dissidia, ac Troiae demum exitium est profectum Eam in morem Furiae formauit antiquitas,qualem Virgilius lib.v 1.descripsit,sic dicens, Et Dificordia demens Vipereum crinem vittis innexa crueiato.
Aristides in quadam ad Rhodienses oratione eam dicit esse supino capite, labris liuentibus, oculis strabis, putridi S, tumc factis , lacrymis subinde fluentibus, manibus incontinetibui, mobilibusque,gladium intus ad pectus ferentem,tenuibui, obliquis innixam cruribus, & pedibus ; caligine, & ten bibi Ceu reti circumuoluta Pausanias in Eliacis prioribus in Cyp li arca Aiacem, atque Hectorem insculptos scri bit, qui is c Q Discordia praesente, pugnarent; laancque deformissimaria tu i
ris speciem prae se tulisse. Nec aliud de ea dicit; nec e p V-
280쪽
a Graecorum nauibus expressit, ut idem eodem in loco testatur. Sed eam omnium Optime, ac elegantissime Petronius ita adumbrauit;
Intremuere tubae ac cisso Discordia crine Extulit ad supero ritum caput huius in ore Concretu singuis,contusaque lumina flebant. Stabant irati scabra rubigine dentes, Tuba lingua fluensio eis draconibus ora, tque inter toto laceratam pectore vestem, Sanguinea tremulam quatiebat lampada dextra Sed ad Martis domus descriptionem ex Statio desumptam re
Innumeris hepitaula Minis trifitifima Virtus Stat medio,iam que I rorivultuque cruento ors armata sedet: bellorumsolus in aris nevis,ct incensis,qui rapim ab urbibus,ignis: Terrarum exuuiae circum,di Antigia templi Captae insignibant gentes, lataqueferro Fragmina portarum,bellatricesque carinae,
Et vacui currus,protritaque curribus ora. si Parnae etiam, Gemitu que adeo, Vis omnis,es omne
Vulnus ubique ipsum sed non et quam ore remisse,
Pausanias in Laconicis Lacedaemonios refert, Martis statuam vinculis implexam apud se retinuisse, existimantes se eo pacto bellorum Deum apud se semper retenturos,cuius praesidio de hostibus numquam non Victoriam reportarent. Quod apud D, vincit. multas quoque nationes erat usitatuna . nam Romani leguntur quaedam simulacra vinxisse,eorum praecipue Deorti, sub quorum tutela urbs erat: nam ex infinito propemodum Deorum DUmero,quos antiqUi venerabatur, qu glibet urbs unum,duos vestibi peculiares seligebat, Tutelares nuncupatos, quOS vel hostes ipsi offendere reformidarentItaque cum urbe aliquam obsidione premerent,Deos Tutelares euocabanῖ,ac ad se conceptis a sacerdote verbis traducebant,hoc pacto ostendentes,