장음표시 사용
171쪽
in hoc erratur, neque calor corporis
hoc fecit , sed spiri tus satis: quis autem nouit qualis is sit, nisi solus philos
phus' medicus vero minime.Drtam Cum igitur haec ita demonstret phi- ntiam- losophus & medicus ei consentiat, ea hic relinquo: & porro docebo de Praeparatione,quomodo in sequetibus co- tingat, & quomodo ex ea varia tartari genera oriantur,& quomodo per spiria salis eo perducantur. Primum
mus, hoc ore accipimus: os autem non
retinet ea aliter, quam infundibului per quod aliquid in vas subiectu transfunditur: os autem ex illo transitum non nihil tartari concipit: in ore enim est calor digestionis, neque elementi, neque humorum, sed solummodo digestionis,qui quidem calor longe alimrius est virtutis, quam alius colonestq;diuersiae functionis: quicquid enim in ore habemus tam est in digestione po- si tum, ac si in ventriculo esset. Possi bile enim est, os edere, & in se retinere cibum,neque deglutire,ut usque ad ven- . triculum descendat, sed in ore digere-
172쪽
re: in ventriculo enim digerere est nutritio rusticorum , in ore vero nobiliu . est, qui in ore edunt, non stercora esse ciunt, sed talum modo ri,qui in ventri- .culo edunt:vnde multi sanctorum hac ratione se sustentarunt, qui adh uc cre- dutur,nihil comedere, cum nulla stere cora emittant, cum os sol im totum corpus sufficienter nutriat. Et tali igitur vi digerit os,& naturale excrementum separat, quod cum non reperiat ubi adhaereat, dentibus agglutinatur: aliae enim partes oris, palatum,fauces, lingua, vuula, gingiua, sunt nimis udae de lubricae, ita ut eis adhaerescere nequeat : itaque dentibus accrescit,unde tartarus generatur,non solum ex cibo, sed ex potu, idque pro proprietate eo rundem. Quod si vero in ore concaeuitas esset firma & asperior, plura genera ibi tartari nascerentur,&non solum tartarus dentium, sed sicut alibi reperiuntur: eiusmodi vero coagulationes ob lubricitatem locorum fieri nequeunt. In ore igitur nihil aliud fit, nisi prima separatio naturalis excremen risidq; incrustat dentes:vnde con. .
173쪽
idio THEOPR. PAR A et tracteri sequitur putrefactio gingiuarum,exem, dentiam uatio dentium, dolor,& silmilia, idque damna. ratione ac redinis, quae cuilibet tartaro propria est: quare paroxysmum denatium ex rartaro cum paroxysmo calculi in vasis comparabis,ut in suo capite inuenis. Porro ex ore peruenit cibus ad os, stomachumiae ventriculi: sciendum vero est,non statim ad fundum ventriculi delacndere imo qualis in ore, talis& in orificio ventriculi digestio intelligenda est,modo contingit,ut in illo orificio tam adhaerescat tartaru S, quam in dentibus: materia enim ex qua comstat ventriculus, & hanc proprietatem ut istum tartaru accipiat,&adhaerescere sinat: unde peculiares morbi exori messest unxur utpote ardor stomachi,angustiat, id o in cardia& aliae torturae, compressio oriferum in ne ac par Xysmi etiam cum & parois Itomacho. xysmo calculi. Hic autem notandum est,interdum etiam ex cibi in ventriculo enictatione ac ascensu,eiusq; fumo, eiusmodi tartarum gigni, perinde atque in digestione vini fit, ubi tartaruso tam subtilis est,ut simul alcendat: non enim
174쪽
DE CAUSIS MORB. iri enim digestione debet separari ultima spiritus
materia excrementi eius: quare simul vinitaria transcendit, sed si recta ratione proce- rum tabch datur, tartaru S segregatur in vino ardenti, sicut in vino alio, idque vocatur spiritus vini estq; tartarus vini, hoc est, ipse est tartarus vini, qui exiccatus est cum excrementis: is ita prodit. Quare si in stomacho contingat ut semeat & tartarum eleuet, tunc tartarus
sit multo acrior in suo opificio: quae libet entia i res distillata acuitur in proaprietatibus suis : atque hinc multiplex est dolor ardoris in orificio ven- Atriculi: interdum enim adest tartarus calcinatus , salsus atque alcaligatus , proprietate eius, s natura ete nim tam ista praeparat, quam homo ex quo & doloris magnitudo sequitur. Et sicut aqua calcem bullire
facit & feruere, ita & hic in orificio
ventriculi saepe fit, ut talis ardor ibi fiat, interdum ex cibo, interdum ex potu , interdum ex sale, ct caeter. de prout est proprietas tartarorum proco paroxysmum accipiunt ex con stingenti cibo, potu, refrigeratio
175쪽
hus exitur a THEOPHR. PARA C. ne, exercitio, & si milibus, & una par xysmum calculi pro sua natura & con ditione. Ex orificio stomachi cibus destem dit in ipsum ventriculum: atque hic scitote, saepe in orificio stomachi tartaros reperiri, ut supra, simulq; calculos variae formae, qui dolores excitant tales, ut ex felle, aut alijs causissimilibus oriri putentur, quin & ab Avicennicis&Galenicis medicis purgantur, sed non tolluntur. Similiter & in ipso
stomacho contingit tartarum accre scere, ut in dentibus, modo bolarem, modo calculosum,&c. non ex visco,
qui tartari & calculi ventriculi vim &operationem impediunt & frangunt, concurrentibus multis morbis & do. loribus , de quibus peculiare caput sequitur. Sed in exitu ventriculi & tarta ri & calculi inueniuntur, per quos emcretiones stercorum impediuntur. Annon autem aequum est de istis rebus hic agi,quq ex ignorantia tandiu latuerunt 3 an non est magnus error, quod plurimi purgantur, ubi non opus est humores, viscositates, & alia quae in
176쪽
DE CAUSIS MORB. i sventriculo sunt, tolli,sed & nihil proficitur: imo peiora omnia fiunt: purgationes enim tartarum non auferunt. cur non igitur aequum esset de tartaro in ventriculo scribere, & ipsum notum facere, cum hoc sit necessarium Neque vos aegre ferre decet haec, nisi sciatis tartarum calcinatum ,& in arenam reductum transmutare, alius omnia frustra facitis quaecunque in istis ad manum sumitis. Scitote itaque,vaeria esse tartari genera, quae stomacho adhaerescunt,& a spiritu salis coagulantur, ex quibus ardoreS, calores, compressiones,&ald mirabiles morbi oriuntur, quasi ibi iaceret mola, ignis, lapis, truncus,dcc. quae omnia ex tartaro
descendunt, atque in istis morbis frustranea sunt omnia regimina veterum, nunquam enim illi,quotquot sunt, reductione tartari intellexerunt aut sciuerunt, sed neq; hac hora intelligunt: quare cum dedecore & pudore medentur, aegrosq; suis compositis occidunt ante iustum tempus mortis: faciunt hnim quae facere minime debebant, sed ipsorum sapientia aliter agere non
Tartara r incedus et sic expellendus. Morbi ventriculi.
177쪽
potest e reduc tartarum & vicisti. Sed ut ista melius intelligantur, duae sunt viae generationis tartari distinctae. nempe cibus & potus: via cibi tendit ad intestina & aluum , eiusq; exitum ivia vero potus vergit ad epar,& vesi
tu per aluum &intestina: postea de al.tero quoq; , scilicet per vesicam sciem dum esti Morbi autem tartaret,qui generantur in ore, orificio ventriculi, &in ipso ventriculo, de quibus,dictum est,ab istis duabus vijs diuersii sunt laditari enim oris,M. ex utroq; cibo & po. tu generantur, esto necessariu hoc sciret facilius enim dissoluutur,& suas peculiares proprietates habet prq alijs mmnibuS tartaris quare hqc distinctio incurado singulariter considerari debet: est enim in suo genere omni u facili macura tartari ex cibo, quam eius qui expotu: & uterque facilius meatur in histribus locis, quam alibi. Quo enim
longius receditur ab ore versus emunactorium,eo fortior & durior est coagulatio & spiritus salis : tartarus enim
semper de ii illatur magis, subtiliatur de
178쪽
praecipitatur, & quo longius procedit, eo diligentius animaduerti debet. In Gratatore igitur leuissimus est tartarus peior tartarora in orificio stomachi, pessimus horum 'trium est in fundo stomachi: post sto machum adhuc durior est in intestimnis, hoc ipso durior est in epate, renibus, vesica, &c. qui enim in intestinis est ex cibo est: quare mitior est eo, quilo via urinaria. Sequitur igitur vltcrior doctrina de discrimine & proprietatibuS tartar rum,qui in duabus istis vijs nascuntur,
quanquam opus fuisset iamdudum,& . . lnon a me nunc primum hoc factu esse: hic enim labor melior longe fuisset de utilior, quam opera illa ingentia & nu gatoria,quae Galenus,stasis & Avicenna commentati sunt& declamitarunt. Cum itaq; in vetriculo sit vis segregandi putridum a n vi putrido, puru in dil obiectio ab impuro: scitote,quod &ex cibo ster nem suae dicus segregetur, neu pestercus potabi- uisionis in liu de comestibiliu , idq; ita intelligite, tartaruci. multos esse cibos, qui simul sunt po- bim tartatus,&econtra multos potus esse,qui si- Πm potunmul sunt cibi, ex quo consequitur una,
179쪽
i 5 THEOPH. θ ARA C. ieademq; tartari generatio,& non duae: quan uis enim ex duobus origo sit,
commixtura tamen unum genus esticit, quod in suas species & propriet C tes sabdiuiditur: & quanquam saepe in
meatu ciborum tartari causa magis expotu, quam ex cibo descendat, id tamen hic minime considerandum est: est enim cibus & non poti , etiamsi informa potus in ventriculum venerit: similiter intelligendum etiam est de Tartarii potu esculeto. De intestinis igitur obtesimo G seruate tegula generalem,quod omne dmstrarum stercus ex ventriculo,donec pertranseat intestina, interea tartarus adhaerescit, ut dictum est , qui varios morbos parit in aluo, vix enumerabiles,utpote partem maximam colicae, torminum, statuum, conuulssionum superioris de inferioris partis alui, obstructiones s dis,dyllenterias,&similes. Quin & phculiariter vobis hoc notandum est,p roxysimum tartari huius fieri una cum paroxysmo tartari in vesica,ita ut si calculus dolorem pariat in suo loco: sit militer & tartarus iste suo loco doleat, calculus in vessica facit dysuriam,& dolores
180쪽
Iores dorsi, &c. iste vero tartarus intestinorum,colicam, tormina & conuulsiones affert. Scitis ex calculo vesicae neminem contractitra laborare in partibus , quae sunt infra cingulum:extartaro vero isto intestinorum generalis
oriritium membrorum contractura otitur : non enim vel supra vel infra solum,sed in toto corpore de uagatur iste tartarus : idcirco bene notate origi- colitanem colicae in suis capitibus. Sed causa. magnus error & magna seductio de scripta est a veteribus in isto morobo: saepius enim iste tartarus in intestianis tantam constipationem peperit, dum quasi tartarus vini intestina metustauit ,&postea ex pinguedine aut lubricitate intestinorum se segregauit & coacetuauit exitum stercor uni obstruxit,ut neque purgationes, nequc si rupi , neque clysteres aut alia succurrere potuerint:quin & saepius coagul ta sunt illa tartari putamina, quae longo tempore pedetentim coaceruata erant & iuperinducta,ut tandem in taritum calculum excreuerint, ut nihil exire potuerit, & monoculus violenter