M. Tullii Ciceronis de natura deorum ... libri tres

101쪽

CAP. 52, 53. DE NATURA DEORUM. M multae et pecudes et stirpes sunt, quas sine procuratione hominum salvae eme non possunt. Magnae etiam opportunitates ad cultum hominum atque abundantiam, alia aliis in locis reperiuntur Aegyptum Nilus irrigat, et, cum tota aestate obrutam oppletamque tenuit, tum recedit, mollitosque et oblimatos agros ad serendum relinquit Mesopotamiam fertilem effieit Euphrates : in quam quotannis quasi noVos agros invehit. Indus vero, qui eat omnium fluminum maximus, non aqua solum agros laetificat et mitigat, sed

eos etiam conserit magnam enim Vim seminum se-

eum frumenti similium dicitur deportare. Multaquo alia in aliis loeis commomorabilia proferre possum: multos sertiles agros, alios aliorum fructuum. LIII. Sed illa quanta benignitas naturae, quod tam multa ad vescendum, tam varia, tamque jucunda gignit neque ea uno tempore anni, ut semper et novitate delectemur, et copia. Quam tempestivos nutem dedit, quam salutares non modo hominum, sed etiam pecudum generi, iis denique omnibus, quae oriuntur e terra, vento Etesiaci quorum flatu nimii temperantur calores ab iisdem etiam maritimi cuiusus celeres, et certi diriguntur. ulta praetereunda sunt, et tamen multa dicuntur. Enumerari enim non possunt luminum opportunitates aestus mariis timi, tum accedentes, tum recedentes: montes Vestiti, atque silvestre : salinae ab ora maritima remotissimae medicamentorum salutarium plenissimas tenae artes denique innumerabiles, ad victum et ad Vitam necessariae. Jam diei noctisquo vicissitudo conservat animantes, tribuens aliud agendi tempus, aliud quiescendi. Si undique omni ratione concluditur, mente eonsilioque divino omni in hos xxxurias, ad aestitem omnium eo erviatoriin, n SUAS

administrat L

102쪽

MIlicet mImantrum, quae ratione utuntidii et homines, quibus proseeto nihil

ratio est enim, quae praestat omnibus: bile, deorum et hominum musa factum equaeque in eo mundo sint omnia. Faeiliusque intolligetur, a diis immorinibus esse provisum, si erit tota homi perspecta, omnisquo humana naturae persectio. Nam cum tribus rebus mirteneatur, cibo, potione, spiritur ad haecipienda os est aptissimum, quod adjuspiritu augetur. LIV. Dentibus autem in ore constrtur, atque ab his extenuatur et moliturmam adversi acuti morsu dividunt se tem eonficiunt, qui genuini vocantur: etiam a lingua adjuvari videtur Linguradices ejus haerens excipit stomachus:

illabuntur ea, quae accepta sunt; lii Dario tonsillas attingens natato extremo

103쪽

Cap. 34, 35. DE NATURA DEORUM IOIpiatque animam eam, quae dinita sit spiritu, em demque a pulmonibus respiret, et reddat tegitur quodam quasi opereulo, quod ob eam causam datum est, ne, si quid in eam cibi sorte ineidisset, spiritus impediretur. Sed cum alvi natura, subjecta stomacho, ibi et

potionis sit receptaculum pulinones autem, et cor extrinsecus spiritum adducant in alvo multa sunt mirabiliter effecta, quae constant sero e nervis. Est autem multiplex et tortuosa, arcetque et continet,

sive illud aridum est, sive humidum, quod recidit, ut ad mutari et concoqui possit eaque tum adstringitur,

tum relaXatur, atque omne, quod aeeipit, cogit eteonfundit, ut Milo et calore, quem multum habet exterendo cibo, et praeterea spiritu omnia cocta atque consista in reliquum corpus dividantur. LV. In pulmonibus autem inest raritas quaedam, et assimilis spongiis mollitudo, ad hauriendum spiritum aptissima qui tum se contrahuIit adspirantes, tum spiritu dilatant, ut requenter ducatur cibus animalis, quo maxime aluntur animantes. Ex inte lini autem et alvo, secretus a reliquo cibo auecus is, quo alimur, permanat ad jecur, per quasdam a medio

intestino usque ad portas jecoris sic enim appellant

ductas et directas vias, quae pertinent ad jecur, eique adhaerent. Atque inde aliae pertinentes sunt, per quas adit eibus a more delapsua. Me cibo ouinest secreta bilis, iique humores, qui ex renibus profunduntur, reliqua se in sanguinem vertunt, ad easdemque portas jecoris eonfluunt, ad quas omnes ejus Viae pertinent per quas imus eibus in hoe ipso loco

in eam Venam, quae ava appellatur, confunditur, perque eam ad cor consectus jam coactusque perlabiatur a corde autem in totum corpus distribuitur per venas admodum multas, in omnes partes eo siste tinentes.

104쪽

ex eaque pars redditur respirando, paraeordis parte quadam, quam Ventriculum cclant: cui similis alter adjunetus est, in qua jecore per Venam illam cavam influit. do in his partibus, et sanguis per Venas irpore diffunditur, et spiritus per arterias. autem, crebrae multaeque toto corpore iniquandam incredibilem artificiosi operis diu

tantur.

Quid dieam de ossibus 8 quae subjeeta irabiles commissuras habent, et ad stabiliuot ad artus finiendos accommodatas, et ad ad omnem corporis actionem. Huc addε quibus artus continentur eorumque imi toto corpore pertinentem qui, sicut eniriae, a cord tractae et prosectae, in corpus

cuntur.

105쪽

CAP. 56 57. DE NATURA DEORUM. Iosnecessarios et facti, et collocati sunt. Nam oculi,

tanquam speculatores, altissimum loeum obtinent: ex quo plurima conspicientes ungantur auo munere. Et aures, cum sonum percipere debeant, qui natura in sublime sertur, recte in alus corporum partibus collocatae sunt. Itemque nares, eo quod omnis odor ad supera sertur, recte sursum sunt et quod cibi et potionis judicium magnum earum est, non sine causa vicinitatem oris secutae sunt. Jam gustatus, qui sentire eorum, quibus vescimur, genera deberet, habitat in ea parte oris, qua esculentia et potulentis iter natura patefecit. Tactus autem toto corpore aeq-biliter fusus est, ut omnes ictus, omnesque nimios et

frigoris et caloris appulsus sentim possimus. Atque, ut in aedificiis architecti avertunt ab oculis et naribus dominorum ea, quae profluentia necessario tetri essent aliquid habitura si natura res similes procul amandavit a sensibus. LVII. Quis vero opifex, praeter naturum, qua nihil potest emo callidius, tantam solertiam persequi potuisset in sensibus 8 Quas primum oculos membranis tenuissimis vestivit et sepsit quas primum perlucidas fecit, ut per eas cemi posset firmas autem, ut continerentur. Sin lubricos oculos scit otmobiles, ut o declinarent, si quid nocerat et adspectum, quo vellent, Milo convertorent. Aciesque ipsa, qua emimus, quae pupula Vosatur, ita pruva est, ut ea, quae nocere possint, oile vitet Palpebraeque, quae sunt tegmenta oculorum, mollissimas tactu, ne laoderent aciem, aptissimo saetae et ad claudendas pupulas, ne quid incideret, et ad aperiendas: idque providit, ut identidem fieri posis eum maxima

106쪽

em videatur. Auditus autem semper patet ejus etiam dormientes egemus a quo eum soceptus, et am e somno exestamur. Fles

habet, ne quid intrare possit, si simplex pateret. Provisum etiam, ut si qua minieonaretur imam re in sordibus auriuni viseo, inhaeresceret. Extra autem emappelliintur aures, et tegmdi causa saetae, sensus, et ne adjectas Voces laberentur, ent, priusquam sensus ab his pulsus esset. et quasi e mlos habent introitus, muliflexibus, quod his naturis relatus amplificQuoeire et in fidibus testudine resonatur, et octori si loeis et inclusis reseruntur Similiter nares, quas semper propter ne ae

107쪽

Dap. 58,5s DE NATURA DEORUM. Idaeam derentiam, oeuli judicant atque etiam aliam jora. am et virtutes et vitia eognoscunt iratum, propitium laetantem, dolentem sortem, ignavum :nudacem, timidumque cognoscunt. Aurium item eat admirabile quoddam artificiosumque judicium, quo judieatur et in Oeis et in tibiarum nervorumque

cantibus varietas sonorum, intervalla distinctio, et Vocis genera permulta canorum, suscum laeve, asperum grave acutum flexibile, durum quaea minum solum auribus judicantur. Nariumque item et gustandi pariter et tangendi magna judici sunt. Ad quos sensus inpiendos et perfruendos plures etiam, quam Vellem, vites repertae sunt. Perspicuum est enim, quo compositiones imguentorum, quo ciborum conditiones, quo corporiim lenocinia processerint. LIX. Jam vero animum ipsum, mentemque hominis, rationem, consilium, prudentiam, qui non di-Vina cura persecta esse perspicit, is ipsis rebus mihi videtur carere. De quo dum disputarem tuam mihi dari velim, Cotta, eloquentiam. Quo enim tu illa modo diceres Quanta primum intelligentia, deindo

consequentiam rerum cum primis conjunctio et comprehensio, esset in nobis; ex quo videlicet, quid ex quibusque rebus effetatur, idque ratione, concludi amas: singulasque res definimus, circumscripteque complectimur ex quo seientia intelligitur quam vim habeat, qualis sit qua ne in deo quidem est res ulla praestantior. Quanta vero illa sunt, quae vos Ac demiet infirmatis et tollitis, quod et sensibus, et animo ea, quae Xtra sunt, percipimus, atque comprehendimus i Ex quibus collatis inter se et compar tis artes quoque emcimus, partim ad usum vitae, M tim ad oblectationem necessuri . iuxta Emrisadmbra rerum ut vos soletis dieETE Ruinae

108쪽

Ad usum autem orationis, incredibile egenter attenderis, quanta opera machinati Primum,nim a pulmonibus arteria usquemum pertinet, per quam Vox principii

dueens, pereipitur et unditur. Deindo lingua est, finita dentibus. Ea vocem profusam fingit et terminat, quas sonos tinctos et pressos emcit, eum et ad dentea partes pellit oris. Itaque pleetri simile nostri solent dicere: ehordarum dentes, bus iis, qui ad nervos resonant in cantibu LX. Quam ver aptas quamque multat ministras manus natura homini odit lenim contractio facilis, Reilisque porreet

molle eommissuras et artus, nullo in cItaque ad pingendum, ad fingendum, ad si

ad nervorum eliciendos sonos ac tibiarum.

109쪽

CAP. 60, 6 l. DE NATURA DEORUM. Iorvel mandentur condita vetustati. Et praeterea veseimur bestiis et tenenis et aquatilibus, et volatilibus, partim capiendo, partim alendo. Emoimus etiam

domitu nostro quadrupedum Vectiones quorum celeritas atque vis nobis ipsis affert vim et celeritatem. Nos onera quibusdam bestiis, nos juga imponimus:

nos elephantorum acutissimis sensibus, nos sagacitate canum ad utilitatem nostram abutimur : nos e terr eavemis serrum elicimus, rum ad colendos agiis nee sarium nos aeris, argenti, auri Venas, penitus a ditas, invenimus, et ad usum aptus, et ud omatum decoras : arborum Rutem consectione, omnique materia,

et culta, et silvestri, partim ad calefaciendum corpus, igni adhibito, et ad mitigandum cibum utimur, a tim ad aedificandum, ut tectis septi frigora caloresquo pellamus. agnos vero usus affert ad navigia rucienda, quorum cursibus suppeditantur omnes undique ad vitam opiae quasque res Violentissimas natura genuit, earum moderationem nos soli habemus, maris atque Ventorum, propter nauticarum rerum scientiam plurimisque maritimis rebus fruimur, atque utimur. errenorum item commodorum omnia os in homine dominatus. Nos campis, nos montibus mimur nostri sunt amnes, nostri lacus nos fruges Mimus, nos arbores nos aquarum inducti nibus, terris Aecunditatem damus nos flumina arcemus, dirigimus, avertimus nostria deniquo manibus in rerum natura quasi alteram naturam emcere co-

. Namur.

LXI. Quid vero ' hominum ratio non in eoelum usque penetravit 8 soli enim ex animantibus nos astrorum ortus, obitus, cursusque cognovimus ab hominum genere finitus est dies, me is minum: R-

110쪽

quoi et intelligi, ne figurum situm

rum, nec ingenii mentisque vim, talem fortuna. Restat, ut doceam, atque ali rem, omnia, quae sint in hoc mundo, qi homines, hominum causa facta ess et

LXII. Prineipio ipso mundus deorvi

que causa factus est: quaeque in eo sinparata ad fructum hominum et inventa sumundus quasi communis deorum atquemus, ut urbs utrorumque Soli enim tes, jure ac lege vivunt. Ut igitur Accedaemonem, Atheniensium Lacedaei causa, putandum est eonditas esse omaint in his urbibus, eorum populorum rcuntur: sic quaecumque sunt in omni rum atque hominum putanda sunt. Jam vero circuitus solis et lunae, r