장음표시 사용
201쪽
rapinam arbitratus est aequalem se esse Deo, sed semet ipsum exinanivit, formam serui accipiens, & iactus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Propterea donauites Deus nomen, quod est supra omne nomen, ut in nomine Iesu siectant genu caelestia, terrestria, & inferna. Si emo in una episcopi persona Muca praecepta aut nequaquam, aut dis ficulter inueniesi quid iacies de omni homine, qui cunti, debet implere mandata Ex corporalibus consideremus spiritualia. Alius uelox est pedibus, sed non sortis manu. ille tardus incessu , sed stabilis in proelio est. hic pulchram habet ficiem, sed raucae uocis est . aliustituam, sed dulci modulatione cantat . illum ingeniosum, sed obliuiosum, hunc mem rem , sed tardi videmus ingenii. In ipsis controuersiis, in quibus quondam pueri lusimus,
non omnes similiter uel in prooemiis, uel in narrationibus, uel in excessibus, ues in argu mentis , aut exemplorum copia, & epilogorum dulcedine se agunt ; sed eloquentiae suae ilia atque alia in parte dissimiles sunt. De uiris magis ecclesiasticis loquar : Multi super euangelia bene disserunt: sed in explanatione Apostoli impares sui sunt. Alii, cum in instrumento nouo optime senserint, in psalmis & ueteri testamento muti sunt. Hoc totum dico, quod non Omnia possumus omnes i rarusq. aut nullus est diuitum, qui in omni substantia sua paria uniuersa possideat. Possibilia praecepit Deus, ct ego fateor: sed haec possibilia cuncta singuli habere non possumus, non imbecillitate naturae, ne calumniam facias Deo, sed animi uilitudine, qui cunctas simul & semper non potest habere uirtutes. Quod & si in eo arguis
creatorem, quare te talem condiderit, qui deficias, atque lassescas i dicam iterum, maior erit reprehensio, si eum uolueris accusare, quare te Deum non fecerit. Sed dices, Si n5 Possum , ergo peccatum non habeo. Habes peccatum, quare non feceris, quod alius p tuit iacere. Rursum q. ille, cuius tu comparatione deterior es, uel tu in alia uirtute, uel alterius erit collatione peccatori atque ita fit, ut, quemcumque primum putaueris, minor
sit eo, qui se in alia parte maior est. CRITO. Si non potest homo esse sine peccato ; quo Iudae i modo Iudas scribit Apostolus: Ei autem, qui potens est uos conseruare sine peccato, & costituere an te conspectum gloriae suae immaculatos quo testimonio comprobatur, posse hominem esse sine peccato , ct maculam non habere. ATTI. Non intelligis, quae proposueris. Neque enim homo potest esse sine peccato, quod tua habet sententiai sed potest, si uoluerit Deus hominem seruare sine peccato, & immaculatum sua misericordia custodire. Hoc Se ego dico, quod Deo cuncta possibilia sunt: homini autem non, quidquid uoluerit, possibile est, & maxime id esse, quod nullam legeris habere creaturam. CRITO. Non
dico hominem esse sine peccato, quod tibi Hrsitan impossibile uideatur, sed posse esse, si
uelit. aliud est enim esse, aliud posse. esse, quaerit exemplum: posse, ostendit imperii u ritatem. ATTI . Nugaris; nec meministi illius prouerbii, actumne agas, &in eodem coeno uolutaris, immo laterem lauas. pro quo nihil aliud audies, nisi hoc, quod omnibus patet; rem te uelle firmare, quae nec est, nee fuit, di forsitan nec sutura est. Atque, ut ipsis uerbo utar, & stultitiam Motiati, argumentationis ostendam, esse posse te aio dicere, quod esse non possit. Hoc enim , quod proposuisti, posse hominem sine peccato esse, si uelit, aut uerum est, aut falsum est. Si uerum est, ostende quis sileriti si sum, quidquid falia sum est, numquam fieri potest. Verum haec quasi explosa taceantur , ct in scriniolis uestris tantum mussitent, publicam faciem sermidantia. Transeamus ad alia, in quibus perdetua oratione utendum est, ita dii m taxat, ut habeas potestatem refellendi, & quaerendi, si quid uolueris. CRITO. Audiam patienter: non enim dicam , libenter: & magis mirabor ingenium, cuius stupeo fusitatem. ATTI. Vtrum Alsa sint, an uera, quae dicturus sum, cum audieris, tunc probabis . CRITO. Loquere ut uis: mihi decreta est, si respondere non potuero, magis silere, quam mendacio acquiescere. ATTI . id interest, utrum te tacentem, an loquentem superem; &, iuxta Protei fabulam , uigilantem capiam, an dormiisentem C RIT O. Cum dixeris, quae uolueris; audies, quae nequaquam uelis. ueritas enim laborare potest, uinci non potest . ATTI . Libet sententias tuas parumper discutere ;ut intelligant sectatores tui, quam diuinum in te mirentur ingenium. Dicis, sine peccato esse non posse, nisi qui scientiam legis habuerit: per quod magnam partem Christianorum excludis a iustitia; & qui praedicator es impeccantiae, omnes prope peccatores esse pronuncias. Quotus enim quisque Christianorum habet legis scientiam; quam in multis doctoribus EPesiae aut raro, aut dissiculter inuenias Verum tu tantae estiueralitatis, ut fauorenvi ibi apud Amaronas tuas concilies, ut in alio loco scripseris, scientiam legis etiam seminasaim. 1 habere deberet cum Apostolus doceat esse tacendum mulieribus in ecclesia, & , si qui clignorant, domi uiros suos debere consulere. Nec sussicit tibi dedisse agmini tuo scientiam
202쪽
scripturariam, nisi emun uoce & canticis descisteris. Iungis enim, & ponis in titulo, quod dei inae Deo pallere debeant. Quis enim ignorat, psidiendum esse seminis in cubiculis
suis, de absque uirorum frequentiati cong atione turbarum Verum tu donas quod non licet: ut, quod inec unde facere debeant,&absque ullo arbitro magistri auctoritate proclanaent. Decimo quarto titulo. Addis praeterea, seruum Dei nihil amarum de ore suo, sed semper, quod dulce est,&suave, debere proserre: &, quasi alius sit seruus Dei, alius doctor, & sacerdos Ecclesiae, prioris oblitus sententiae, ponis in alio titulo vigesimosecundo, merdotem, siue doctorem omnium actus speculari debere, & fiducialiter corripere peccantes: ne pro iisdem rationem reddat, & eorum sanguis de suis manibus requiratur. Nec semel dixisse contentus, id ipsum replicast de inculcas trigesimo primo titulo, sacerdotem, siue doctorem nemini adulari debere , sed audenter omnes corripere: ne&se,&eos, qui eum audiunt, perdat . Tantane est in uno opere ditanantia, ut, quid prius dixeris, nescias
Si enim seruus Dei nihil amarum de suo debet ore proserre, sed semper quod dulce&su ue est: aut sacerdos, de doctor servi Dei non erunt, qui fiducialiter debent corripere peccantes , & nulli adulari, sed audacter omnes increparet aut, si sacerdos, & doctor, non selum servi Dei, sed inter seruos eius principalem tenent locum, frustra seruis Dei blanditias&dulcedines reseruasti: cum hoc proprie haereticorum sit, & eorum, qui decipere cupiunt audientes: dicente Apostolo: Huiusmodi enim Christo domino nostro non seruiunt, sed Romissuo uentri. Et per dulces sermones&benedictiones seducunt corda innocentium . Semper insidiosa, callida, blanda est adulatio. Pulchreq. adulator apud philosophos definitur blandus inimicus. Veritas amara est, rugosae frontis ac tristis, offenditq. correctos. Vnde &Apostolus loquitur: Inimicus uobis iactus sum, ueritatem dicens uonis Et comicus: Ob Gδ' sequium amicos, ueritas odium parit. Quapropter depascha cum amaritudinibus comedi Ex d. iamus:&uas electionis docet pascha celebrandum in ueritate,& sinceritate. Veritas inno- I.Cor. Fbis sit, & sinceritas ; & amaritudo illico consequetur. Illud uero, quod in alio ponis loco, omnes uoluntate propria regi, quis Christianorum potest audire Si enim non unus. nee pauci, nec multi , sed omnes reguntur propria uoluntate: ubi erit auxilium Dei Et quomodo illud exponis A Domino gressus hominis diriguntur: Et Non est in homine uia Psal. 36 eius. Et, Nemo potest quidquam accipere, nisi datum suerit ei desuper. Et in alio loco: Hier. io Quid enim habes, quod non accepisti et si accepisti, quid gloriaris, quasi non acceperis RΠ-
dicente Domino saluatore: Non descendi de caelo, ut faciam uoluntatem meam, sed volu 'tatem eius, qui me misit, patris. Et in alio locor Pater, si fieri potest, transeat a me calix iste. uerumtamen non quod ego uolo, sed sicut tu. Et in oratione Dominica: Fiat uolun- Maii, stas tua, sicut in caelo,& in terra. Qua sententiae temeritate aufers Dei omne praesidium: qui quod in alio loco frustra conaris adiungere, non absque Dei gratia, quo modo sentire uelis, ex hoc loco intelligitur, dum gratiam eius non ad singula refers opera, sed ad condicionis, ae legis, & liberi arbitrii potestatem. Septuagesimo secundo titulo. Illud uero, quod in sequenti ponis capitulo, in die iudicii iniquis & peccatoribus non parcendum. seu aeternis eos ignibus exurendos, ferre quis potest,&interdicere te misericordiam Dei. de ante diem iudicii de sententia iudicis iudicare; ut, si uoluerit iniquis & pecatoribus paracere, te praescribente non possit dicis enim . Scriptum est incentesimo tertio psalmo: De ficiant peccatores a terra, & iniqui, ita ut non sint. Et in Esaia: Comburentur iniqui & Esa. t peccatores simul; di, qui relinquunt Deum, consummabuntur. Et non intelligis commi nationem Dei interdum sonare clementiam ξ Non enim dicit, eos aeternis ignibus exurendos , sed a terra deficere, & iniquos esse cessare. aliud enim est, ipsos a peccato di iniquitate dis stere: & aliud. ipsos perire in perpetuum, & aeternis ignibus concremari. Denique Esaias, de quo ponis testimonium, Gmburentur, inquit, peccatores, & iniqui simul: non addidit, in aeternum. Et qui relinquunt Deum, consummabuntur. Proprie hoc de haereticis loquitur, qui, rectum fidei tramitem relinquentes, consummabuntur, si noluerint ad Dominii reuerti, quem dereliquerunt. Quae sen tentia & tibi parata est, s neglexeris ad meliora conuerti. I inde cuius est temeritatis, iniquos & peccatores impiis iungere, quia nobis sic definiuntur Omnis impius iniquus est ,& peccatori nec reciprocatur, ut possimus dicere tomnis peccator, & iniquus, ctiam impius est. impietas enim proprie ad eos pertinet, qui notitiam Dei non habent, uel cognitam transgreissione mutarunt: peccatum autem , & iniquitas, pro qualitate uitiorum, post peccati, & iniquitatis uulnera recipit sanitatem. unde scriptum ni Multa flagella peccatoris: Et non interitus sempiternus: Et Pses. at per omnia fiagella atque cruciatus emendatur Israes. Quem enim diligit Dominus, cortia Hebr. tipit:
203쪽
piti flagellat autem omnem filium, quem recipit. Aliud est, cedere magistri & parentis as-iectu i aliud, contra aduersarios crudeli animo desaeuire . quam ob caulam δe in primo psalmo canitur: Quoniam non resurrunt impii in iudicio . iam enim in perditionem sunt praeiudicati: neque peccatores in consilio iustorum. aliud enim est, gloriam perdere resurgen- 161Λ. 1 di ; aliud, perire perpetuo. Veniet, inauit, hora, in qua omnes, qui in sepulcris sunt, a dient uocem eius: de egredientur, qui bona secerunt, in resurrectionem uitae; qui autem mala egerunt, in resurrectionem iudicii. Vnde de Apostolus eodem sensu, quia eodem de Rom. 1 spiritu, loquitur ad Romanos i Quicumque enim sne lege peccauerunt, sine lege peribunt rei quicumque in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur. Sine Iege impius est, qui in alternum peribit. In lege peccator credens in Deum, qui per legem iudicabitur, de non peribit. Si peccatores de iniqui aeternis ignibus exuruntur ; non times sententiam tuam, qui iniquum de peccatorem te esse dicis Et argumentaris, hominem non esse sine peccato, sed esse posse. Ergo solus ille salvetur, qui numquam fuit, nec est, sed futurus est, aut forsitan nec futurust de pereant omnes, quos retro fuisse legimus . Tu ipse, qui Catoniana nobis in-taris superbia, & Milonis humeris intumescis, qua temeritate peccator magistri nomen assumis aut, si iustus es, de humilitate simulas peccatorem, mirabimur, atque gaudebimus habere te solum , de possidere cum sociis, quod nec patriarcharum, nec prophetarum, nec apostolorum quispiam habuit. Si autem origenes omnes rationabiles creaturas dicit non esse perdendas, de diabolo tribuit paenitentiam i quid ad nos, qui de diabolum, de satellites eius, omnesq. impios de praeuaricatores dicimus perire perpetuo, do Christianos, si in peccato praeuenti fuerint, salvandos esse post poenas XX. ti. Iungis praeterea duo capitula inter se discrepantia ; quae si uera sint, os aperire non poteris; sapientiam do intellectum scripturarum, nisi qui didicerit, scire non posse. X X. ti. Et iterum: Scientiam legis non usurpare debere indoctum. aut enim magistrum, a quo didiceris, proferre cogeris, ut tibi scientiam legis liceat usurpare: aut, si magister talis est, qui ab alio non didicerit, & docuerit te quod ipse ignorabat; restat ut non recte facias, qui indoctus usurpas scientiam scripturaru ;& magister prius, quam discipulus, esse coepisti. Nisi sorte, humilitate solita, magistrum Exod. 3 I tuum iactitas Dominum, vi docet omnem scientiam ;& cum Moyse in nube & caligine ficie ad faciem audias uerba Dei; de inde nobis cornuta fronte procedas . Nec hoc lassicit, sed repente mutaris in Stoicum, do de Zenonis nobis tonas supercilio. Lx x III. ti. Christianum illius debere esse patientiae, ut, siquis sua auferre uoluerit, gratanter amittat. Nonn nobis satis est, patienter perdere quod habemus,nisi uiolento atque raptori agamus gratias, Matth. eum cunctis benectionibus prosequamur Docet euangelium, ei, qui nobiscum uelit iudicio contendere, de per lites ac iurgia auferre tunicam, etiam pallium esse concedendum ;non praecipit, ut agamus gratias, de laeti nostra perdamus. Hoc dico, non quod aliquid sceletis in hac sententia sit, sed quod ubique mediocria ψῆς-- transeas, dc magna sect ris. Vnde adiungis, gloriam uestium&ornamentorum Deo esse contrariam. chiae sunt, rogo, inimicitiae contra Deum, si tunicam habuero mundiorem; si episcopus, presbyter, de diaconus de reliquus ordo ecclesiasticus in administratione sacrificiorum cum candida ueste processerint Cauete clerici, cauete monachi, uiduae, de uirgines: periclitamini. nisi sordidas uos atque pannosas uulgus aspexerit. Taceo de hominibus saeculi, quibus aperte bellum indicitur, de inimicitiae contra Deum, si preciosis atque nitentibus utantur exuuiis. C L XIIII. ti. Audiamus de cetera. Inimicos ut proximos diligendos. statim q. oppres.sus grauissimo lethargo, ponis, de dicis. C L XI. ti. inimico numquam esse credendum equod sibi esse contrarium , etiam me silente, perspicuum est. Sed dices, utrumque uoci-Lue. 6 bus scripturae contineri, non animaduertens, quo sensu in seis locis dicta sint. Praeceptum Matth. 3 est mihi, ut diligam inimicos, de orem pro persecutoribus. Numquid iussum est, ut ita diligam , quasi proximos de consanguineos, de amicos; ut inter aemulum, de necessarium nulla distantia sit λ Si inimicos diligo, quasi proximos; amicis quid amplius exhibebo aut, si
hoc dixeris, illud tacere debueras, ne contraria sibi in eodem loco dicere uidereris, inimia Exod. 13 co numquam esse credendum. Sed quo modo diligatur inimicus, de lex docet: lumentum Rom.i x aduersarii, si ceciderit, subleuandum. Et Apostolus: Si esurierit inimicus tuus, ciba illum ;sisti erit, da illi potum. hoe enim faciens, carbones ignis congr abis super caput eius , non in maledictum de condemnationem, ut plerique existimant, sed in correctionem, de paenitudinem: ut, superatus beneficiis, excoctus feruore caritatis, inimicus esse desistat. CXX III. Addis praeterea, regnum caelorum etiam in testamento ueteri repromitti eponisq. testimonia de apocryphis: cum perspicuum sit, regnum caelotii primum in euangelio praedicari
204쪽
1 os praeruari per Ioanne Baptistam, & Dominu saluatorem,& apostolos. Lege euangelia. Ioannes raptita clamat in deso tot Paenitentia agite, appropinquauit enim rNnsi canorum. Et Matth. 3 de aluatore scriptum est: Ex eo tempore coepit praedicare, & dicere; Pamitentiam agite, ap Na propinquauit enim regna caelorum. Et iterum c Circuibat Iesus ciuitates & uicos, docens 'id synagoga eorum,& praedicans regnum Dei. Et apostolis praecipit i Ite & praedicate di- vcentes, quoniam appropinquauit regnum caelorum . Tu autem nos Manichaeos uocas, cur
legi euangelium praeserentes, in illa umbram, in hoc ueritatem esse dicamus r& non intelligis stultitiam tuam impudentiae copulatam. Aliud est, damnare legem ; quod Manichaeus iacit: aliud, legi praeterre euangelium; quae apostolica doctrina est. in illa enim serui, in hochraesens Dominus loquitur: ibi promittitur, hic impletur ibi initia, hie persectio est: in i operum sundamenta iaciuntur, hic fidei di gratiae culmen imponitur. Hoc posuimus, ut egregii praeceptoris doctrina monstraretur. Centesimus titulus est, posse hominξ sine peccato esse, & Dei mandata facile custodire, si velit: de quo abunde diei si est. Cum q. seim ratorem, immo expletorem operis beati martyris Cypriani ,: scribentis ad Quirinum, esse furatur, non intelligit se in eodem opere dixisse cotraria. Ille enim in quinquagesimoquarto titulo tertii libri ponit, nemine sine sorde&sine peccato posse in statim q. iungit testimonia, in quibus scriptu est apud Iob: Quis enim mundus a sordibus λ ne si unius et ii dies Iob. asst uita eius in terra. Et in psalmo quinquagesimo: Ecce in iniquitatibus coceptus sum ,&in peccatis concepit me mater mea. Et in epistola Ioannisi Si dixerimus, quia pcccatu no i i0 δε- habemus, nos i plbs decipimus, ct ueritas in nobis non est. Tu ediuerso asseris, posse hominem sine peccato esse: & ut hoc uerum dixisse uidearis, statim adiungis: & Dei mandata sicile custodire, si uelit: quae aut rarus, aut nullus impleuit. Si enim ficilia sunt, debenta pluribus custodiri. sin autem, ut concedamus tibi, rarus quisquam ea implere potest i manifestum est, esse dissicile, quod rarsi est. Atque, ut hoc augeas, & magnitudine tuae uirtutis ostendas, quod scilicet de bono conscientiae thesauro eructare credatis, ponis in titulo centesimo vigesimotertio, ne leuiter quidem esse peccandu . Et, quid sit hoc leuiter, ne serte in opere te aliquis ductile existimaret, adnectis centesmo trices moprimo titulo, mulum uero nec co3itandum: neque illius sententiae recordaris: Delicta quis intelligit ξ ab oc Psal. sculsis meis munda me Domine, & ab alienis parce seruo tuo: cu Ecclesia etiam ea, quae per ignorantia delinquimus, & sola cogitatione peccamus, delicta esse fateatur, in tantb, ut hostias pro errore iudeat offerri ; & ponti sex, qui pro cuncto populo deprecatur, ante pro se i . . offerat uictimas: qui certe numqua pro aliis iuberetur offerre, nisi iustus ipse esset; nec rursum pro se offerret,si peccato careret ignorantiae. Scilicet nunc mihi latissima scripturaru spatia peragrada sunt, ut doceam, errore& ignorantiam esse peccatu. C RIT O. obsecro te, nonne legisti i Qui uiderit muliersi ad cocupiscendo eam, iam moechatus est effin corde suo Matth.
Non ergo solus pectus,&incentiva uitiorum reputantur in peccatum , sed ea, quibus attribuimus assensum. aut enim uitare possumus malam cogitationem, & consequenter possumus carere peccato: aut, si uitare non possumus, non reputatur in peccatum, quod caueri non potest . ATTI . Callide quidem argumentaris; sed non intelligis, argumentali nem tuam contra sacras scripturas tacere. uolunt enim eloquia scripturarum , etiam ignorantiam habere peccatum. Vnde & Iob offert hostias pro filiis suis, ne forte per ignoran- Iob.ttiam in cogitatione peccauerint. Et qui ligna caedit, si securiae ferro fugiente de ligno ho- Dc t. Ismo fuerit occisus, pergere iubetur ad urbem fugitivo im, & tam diu ibi esse, qu5 diu sacerdos maximus moriatur, idest, redimatur sanguine siluatoris; aut in domo baptismatis, aut in panitentia, quae imitatur baptismatis gratiam per ineffabilem clementiam saluatoris, qui
non uult perire quemquam, nec delectatur mortibus peccatorum, sed ut conuertantur,& ui Ezech- uant. CRITO. Rogo, quae est ista iustitia, ut in peccato tenear erroris, cuius reatum non
habet c6icientia ξ nescio me peccasse,& eius rei, q'a nescio, poenas luo & quid plus lacia. si spore peccauero A T TI. A me semetiae & dispositionis Dei causas requiris Resipsi det stultae interrogationi tuae liber Sapientiae: Altiora te ne quaesieris. & sortiora tene scrutatus fue- - 1; . .ris. Et alibi: Noli esse sipiens multum, & noli ai mentari plus quam oporteat. Et in alio geeis. νloco: In sapientia di in simplicitate cordis quaerite Deli. Ac ne sorte huic uolumini contradi sap. icas, audi Apostolum, euangelica clangenti tuba i O altitudo diuitiara lapientiae & scientiae Rom. iiDei,qua inscrutabilia sunt iudicia esus,& in inuestigabiles uiae eius. Quis enim cognouit sensum Domini aut quis consiliarius eius fiat λ Istae sunt quaestiones, de quibus & in alio loco stabit . Stultas aute de ineruditas quaestiones de uita, scies quonia lites generat.Et Ecclesia- , .ram. ,
sies, de quo ceraelibro nulla est ambiguitas, Dixi, inquit, sepiens ericiar, & ipla longe secta Eeci. ν, S s est a
205쪽
est a me .Profunda profunditas, quis ea inueniet A me quaeris, quare figulus aliud uas fuerit in honore aliud in c6tii meliam i& no uis acquiescere Paulo pro suo Domino respondennom y ti O homo, tu quis es, qui respondeas Deo Audi ergo breuiter testimonia scripturamin; ut stulta, immo impia sciscitatio tua in perpetuum conticescat. Loquitur Deus in Genesii Gen.8 Non adiiciam ultra maledicere terrae propter opera hominum: quia apposita est mens h Gen. 7, 3 minis diligenter ad mala a pueritia. Abraham&Sara, audita repromissione filii Isaac, rident in corde suo,& tacita cogitatio non latet scientiam Dei. Arguuntur in risu:& ipsa cogitatio, quasi pars infidelitatis, reprehenditur. Attamen non ex eo, quod risere, dissiden- Gen. i, tiae condemnantur, sed ex eo, quod postea crediderunt, iustitiae palmam acceperunt. Lot nescit in concubitu filiarum quid fecerit; & inebriatus ab eis non habet crimen costientiae: Geruis & tamen error in uitio est . Argue sanctum uirum Iacob, quare Rachel sormosam dilexerit,
pro qua& seruiuit multo tempore, & in Liae primo concubitu fuerit contristatus: & acquiesce tandem humanae tragilitati, quae etiam pulchra corpora diligit , di deformia detestatur. Gen. 31 Luget Iacob mortem filii sui Ioseph,& multo tempore consolationem non recipit filiorum: respondetq. Luaens ac gemens uadam ad instinum: S probat se homine, dum iustus igno Exod. 33 rat quid actum sit de iusto filio Ioseph. In Exodo scriptum est: Si percusserit aliquis quem
piam , dc mortuus fuerit, morte moriatur. sin autem non uolens, sed Deus tradidit cum
in manibus eius: dabo tibi locum, ad quem confugiat qui occiderit. In quo notandum est, quod Deus tradidit hominem in manus eius ille, qui occidit per ignorantiam, exi Leuit 4 lio condemnatur. In Leuitico lex ponituri Anima si peccauerit in conspectu Domini non sponte ex omnibus praeceptis Domini, quae non oportet fieri i ieceritq. unii ex eis, siue pontifex fuerit, siue omnis synagoga,& reliquus populus ; & postea didicerit peccatum suum, quod peccauit per ignorantiam: offeret munus, hircum de capris masculum immacul tum ; di ponet manus suas super caput eius i interficietq. illum in loco, ubi mactantur holo Leuit.s causta, coram Domino, quia pro peccato est. Statim q. in sequentibus: Si tetigerit aliquid immundum, quod non liceat tangere, & secerit per ignorantiam; & postea didicerit, si uepromiserit aliquid, & fuerit oblitus: pronunciabit peccatum suum, in quo peccasse se perspicit; & offeret Domino pro iis, quae peccauit, agnam, siue capram pro peccato suo,quod
peccauit; dc precabitur pro eo sacerdos super peccato,& dimittetur ei peccatum. Sin autem non praeualuerit manus eius, ut offerat olim pro peccatis suis, quibus peccauit i duos turtures, aut duos pullos columbarum offeret Domino, unum pro peccato, S unum in holocaustum ; deportabit ea ad sacerdotem; de offeret sacerdos id, quod pro peccato est pri .mum . dc in ipso reconciliabitur pro peccato, quod peccauit; de dimittetur ei. Ceteraq. his similia, quae studio breuitatis omitto, ne fistidium stomacho tuo faciam. In consequentia My 3 bus quoque narrat Moyses, quod in consecratione Aaron de filiorum eius obtulerit uit tum pro peccato, de posuerit Aaron de filii eius manus super eum, super caput uidelicet uituli, qui erat pro peccato; de mactauerit eum; de tulerit de eius sanguine, & posuerit super cornua altaris in circuitu digito suo, atque altare mundauerit: similiter in ariete fecerit, de de sanguine eius tetigerit auriculam eius dexteram, de manum dexteram , dc summitatem pedis dextri. Et post multa alia, quae narrare longissimum est, enumeratis diebus septem Leuit.s ita legimus: Factum est quoque die octavo, de uocauit Moyses, Aaron, de filios eius, de omnes simiores Israel, de dixit ad Aaron: Tolle uitulum de Sobus pro peccato, de arietem in holocaustum utrumque immaci tum; de offeres eos in conspectu Domini ι de senioribus Israel loquere, dicens: Tollit rcum de capris unum pro peccato, dc uitulum immaculatum anniculum in holocaustum. Dixitq. Moyses ad Aaron : Accede ad altare, Si sic pro peccato tuo: de reliqua. Rursumq. eleuauit Aaron manus suas super populum, de b Leuit. I nedixit eis. Descendit q. cum secisset pro peccato δ: holocausto de salutari. Mulier generat liberos lege naturali de immunda est, si masculum pepererit, diebus quadraginta; si semina, diebus octoginta. Accusa creatorem, cur immundum quidquam nominet, quod ipse condidit. Et non solum ipsa immunda est, sed dc omne, quod tetigerit. Cum q. .dies, inquit, purgationis eius completi fuerint super filio aut filia, offeret agnum anniculum immaculatum , de pullum columbarii, de turturem pro peccato,ad ostium tabernaculi testimonii sacertauit r 3 doti, qui offeret ea in cospectu Domini, de expiabit pro ea sacerdos. De leproso quoque dia. citur, quod in die purgationis eius offeratur pro eo uictima pro peccato , duoq. turtures de vix F duo pulli columbarv. unus pro peccato, alius in holocaustu. Et qui fluxum seminis patitur, eodem sacrificii ordine pro peccato de holocausto liberatur. Et ad ex tremum insertur Titam oratos iacite filios Isael ab immunditiis suis, de no morientur pro peccato suo, si c5tamia
206쪽
EO nauerint tabernaculum testamenti. Ipsi quoque Aaron praecipitur, ut n6 omni tempore in- Leuit. Ἀgrediatur in saneta lanctorsi, ne forte moriatur. Cumque, ait, uoluerit intrare, offerat uitulum pro peccato, & arietem in holocaustum, duosq. hircos accipiat ab uniuerso populo; unum ex eis offerat pro peccato suo, de unum pro peccato populi, de arietem in holoca stum. Alter hircorum cuncta peccata suscipit populi, in typum Domini saluatoris, & effert insolitudinem :&lic placatur Deus omni multitudini. Ad extremum dicitur: Si conam Leuitiis derit homo de sanctificatis per ignorantiam, imputatur ei iniquitas atque delictum, & uoti
reus erit. Unde & Apostolus monet, eucharistiam Dominicum cautione sumendam; ne in t . Cor. 11 condemnationem nobis sumamus atque iudicium . Si damnatur in lege ignorantia, quanto magis in euangelio conscientia Transeamus ad Numeros, &, ob contentiosorum impudentiam confutandam , summa quaeque carpamus. Nazaraeus, sancto crine uenerabilis, al- Nm εterius subita morte maculatur, & omnes dies consecrationis eius praeteriti irriti fiunt: p stea l. pro eo offeruntur duo turtures & duo pulli columbarum, unus pro peccato, & alter in holoeaustu. In die quoque consummationis eius offertur agnus in holocausto & agna pro peccato. Et post multa scriptum est. Vt nunc magnificetur fortitudo Domini, sicuti Num cutus est, dicens: Dominus longanimis&multae misericordiae, auferens iniquitatem &scelera , & m undans non faciet innocentem: pro quo Septuaginta interpretati sunt, Et em undans non mundabit reum: quod scilicet etiam post indulgentiam reus sit propriae conscientiae. Cum q. ait, ignorauerit populus, defecerit unum ex his quae facere non debuit, poli Num. is catrimoniarum longum ordinem insertur & dicitur: offerte hircum caprarum pro peccato,
di placabit sacerdos pro omni synagbga filiorum Israel, & propitiabitur ei Dominus, quia ignorantia est :& ipsi offerent oblationem suam in sectificium Domino pro peccato suo in
conspectu eius, quoniam nescierunt. Ibiq. additur i Si anima una peccauerit per ignorantiam, olleret capram anniculam pro peccato ignorantiae coram Domino ,& deprecabitur pro ea sacerdos, eo quod ignorauerit, pro peccato ignorantiae coram Domino, & rogabit pro ea, de propitiabitur ei. In valendis singulorum mensium ossertur hircus caprarum plo NR peccato Domino. In pascha quoque per dies octo, a die decimoquarto mensis primi usque ad vigesimum primum diem sacrificium pro peccato est. In pentecoste hircus pro pe .caxo offertur: de in kalendis mensis septimi, quando tubarum clangor c5cinit, eadem hir- Num. asci pro peccato religio conseruatur. Die quoque decimo eiusdem mensis septimi, quando ieiunum est usque ad uesperum, offertur hircus caprarum pro peccato, praeter eum hircum, qui ante holocaustum pro peccato ex lege mactatur. In diebus quoque Scenopegiae, quando figebantur tabernacula, a die decimoquinto eiusdem mensis septimi usque ad diem uigesimum secundum, inter Silas uictimas semper pro peccato hircus offerebatur, ut illud impleatur beati Dauidi Tibi soli peccaui, de malum coram te seci, ut iustificeris in sermoni- Psal. sobus tuis, de uincas cum iudicaris. Sex civitates eliguntur exilii eorum, qui non sponte, sed NV m 3sper ignorantiam, uel iactu lapidis, uel impulsione manus, ues ioco, ues lasciuia absque inimicitiis, inses icitate magis quam uoluntate peccauerunt, de tamen no absque crimine sunt dum relegantur in perpetuum, de ante constitutum diem nec supplicatione, nec pretio eorum reuerso impetrapi de redimi potest. In Deuteronomio, qui liber praeteritorum enumeratio est, perspicue demonstratur, non in operibus nostris atque iustitia, sed Dei misericordianos conseruari, dicente Domino per Moysen: Ne dicas in corde tuo, cum subuerterit Deutis eos dominus Deus tuus a ficietua, in iustitia mea introduxit me Dominus, ut possideam terram hanc: quia in impietate gentium istarum Dominus consumet eos a ficie tua: non iniustitia tua de directione cordis tui intrabis, ut possideas terram eorum: sed in impietate eorum dominus Deus tuus consumet eos a facie tua, ut suscitet uerbum, quod locutus est patribus tuis Abraha, Isaac, & Iacob. Et scies, quod non in iustitia tua dominus Deus tuus dabit tibi terram optimam, ut possideas eam: quia populus durae ceruicis es tu. In eo aute, quod dixit i Persecius eris cum domino Deo tuo: quo sensu dixerit, ex consequentibus approbatur. Cum ingressus, inquit, fueris terram, quam dominus Deus tuus dabit tibi, non Deutits disces facere abominationes gentium illarum in ec inuenietur in te, qui traducat filium, uel filiam suam per ignem. Divinationibus, di omnibus auguriis, de maleficis artibus, de incantationibus non seruies, ut interroges magos, de hariolos, de mortuos. Abominatio enim Domini est omnis, qui ficit haee Et propter has abominationes dominus Deus tuus consumet eas a ficie tua, persectus eris cum domino Deo tuo . Denique infert i Quia sentes ista, quas tu possidebis, hariolos, de diuinos audiunt. tibi autem non sic dedit dominus Deus tuus. Statimq. subiungit: Prophetam una ex te de statribus tuis, sicut me, sus itabit
207쪽
tibi dominus Deus tuus, ipsum audies. Ex quo ostenditur, perfectum hic dici, non qui eun Deutias ctas uirtutes habeat, sed qui perfectum & unum sequatur Deum. Narrat q. similiter de condicione exulum, qui per ignorantiam peccauerunt, quo confugere debeant, atque sibi unDeut. git: Quando aedificaueris domum notiam, facies loriculam te tuo in circuitu, ne sanguiDςR 3 nis reus sis , cum aliquis ceciderit ex ea. Et iterum: Si fiterit in te uir, qui non sit mundus anoe urno fluxu, egredietur extra castra, & non ingredietur medium castrorum: cumq. ad. uenerit uespera, lavabit se aqua, de post occubitum selis ingredietur medium eorum. De Ios 7 Iesu filio Naue duo tantum ponam testimonia. Peccauit Hachan, & totus populus ostendit. Dixitq. Dominus ad Iosuei Non poterunt stare filii Israel in conspectu inimicorum suorum, sed dorsa uertent aduersariis suis: quia factum est anathema in eis. Et non addam, ut sim uobiscum, nisi contritum fia erit anathema de medio uestrum. Cumq. sacrilegium quaereretur , dc sors latentem inuenisset reum, interficiuntur cum Hachan filii eius, & filiae, boues, asini, pecora, tabernaculum, & quaecumque habere potuit, igne deleta sunt. Esto ipse peccauerit, quid commisere filii, quid boues quid sini quid pecora tae Deo calumniam quare unus peccauerit, & pars populi trucidata sit cur di ipse lapidatur, di omnia, quae habere potuerit, ultrix flamma consumpserit Dicamus&aliud r Non erat, inquit, ciuitas, quam non tradidit Dominus filiis Israel, absque Eum qui habitabat in Gabaon, omnes pugnando ceperunt i quia a Domino factum erat, ut induraret cor eorum, & pugnarent contra Israes , ut interficerentur, & non fieret in eis misericordia, & perirene, sicut praecepit Dominus Moysi . Si Domini factum est uoluntate, ut pacem hon reciperent, nec susciperent RQm ' Israel , dicamus iuxta Apostolum: Quid e go quaeritur uoluntati enim eius quis potest re- Rςg λε De Samuel, di Malachim i Ionathan filium mellis gustauit in sceptro, & illuminatis
oculis periclitatur, quod nesciens fecerit. hoc enim scriptura testatur, quod ignorauerit a patre esse praeceptum ne quisquam sustaret, donec uictoria Domini compleretur. Inon. tum autem iratus est Dominus, ut lors inueniret occultum, & ipse fateretur, dicens: Gustaui in summitate sceptri, quod est in manu mea parum mellis, & ecce ego morior. Et postea intercessione & precibus populi liberatus est, dicentis ad Saul: Num Ionathan mori tur, qui secit salutem hanc magnam in Israel Θ Absit . uiuit Dominus: si ceciderit de capillis capitis eius in terram, quia cum Domino fecit diem hane i & liberauit Dominus Ionathan, i .Reg. M & non est mortuus. Samuel irascitur Sauli,& non uult ire cum rege. Postea precibus uinci I. Reg. 26 tur, ut ostendat humani animi in diuersum mutationem. Pergit Bethlehem, singulos filiorum Iesse putat ipsos esse, quos Dominus requirebat. Cumq. uidisset Eliab, ait: Ecce in conspectu Domini Christus eius. Et ait Dominus ad eum: Ne rejicias ad uultum eius, α ad staturam corpori illius, quoniam abieci eum. Aliter enim uidet homo, iter Deus. ho, ne N. Deu in corde. Atque in hunc modu per omnes errat, per omnes corrigitur, ut pateat humanae mentis infirmitas. Isboseth Saul filius interficitur dolo a Rechab &Baana filiis Remmon Berothitae. Cumq. nunciassent David, & caput aduersarii d monstrarent, occisi sunt a Dauid dicente: Viri impii occiderunt uirum iusium in domo sua& in lectulo sup . Certe Isboseth iustus non erat, de tamen in eo iustus appellatur, quod abs. Rςg ' que noxa intorsectus est. Ora leuites, eum arca Domini transferretur Hierusalem,& lasciuientes boues plaustrum in partem alteram declinassent, misit manum ut sustentaret in linatam arcam . statimq. sequitur : Iratus est furor Domini in OZam &tercussit eum Deus ibi pro ignorantia, & mortuus est iuxta arcam Dei. contristatusq. David, quod percusserat Dominus Oetam, timuit Dominum in illa die, de ait: Quo modo ingredietur ad me arca Domini Dauid iustus de propheta&unctus in regem, quem elegit Dominus secun- dum eor suum, ut faceret cunctas uoluntates eius, ut uidet ignorantiam Domini furore pui. Reg. i. nuam, terretur, atque tristatur; nec quaerit causam a Domino, qua percusserit ignorantem. sed similem sententiam pertremiscit Praecepit David principi exercitus Ioab, ut numeret populum: statimq. scriptura commemorati Et percussit cor suum David, di dixit ad D minum: Peccaui uchementer, quia hoc feci. Cum iuberet ut fieret, utique; quid diceret,
ignorabat, di tamen se ipse reprehendit: & pro hac culpa septuaginta millia hominum ange χεε j li gladio trucidantur. Salomon, completis templi caerimoniis, utrasque palmas retendit adit stem . , d. ait: Cum peccauerit tibi populus, nsi est enim homo qui non peccet. Achia.
propheta Silonites nesciebat ad se uenire uxorem Hieroboam: dixit q. ei Dominus: Ecce . uxor Hieroboam ingredietur, ut quamat ureba a te pro filio suo qui aegrotat, iuxta hoe Attia .Reg. 4 xta hoc loqueris ad eam. HEliseus sedebat in monter uenit ad eum muli re, cuius filius mortuus erat, & amplexata pedes eius uoci sciatur. repellente autem eam Giezi, dixit ad
208쪽
eum uir Dei: Dimitte eam, quoniam anima eius in amaritudine est: ti Dominu celauit ii me, ut non annunciaret mihi. In libro dierum legimus: Fuerunt filii Sobal patris Cariathia i par. ,rim, qui prophetabat ex dimidio. Et iterum: Filii autem Salma patris Bethlehem & Netophathi corona domus Ioab, & qui prophetabant ex dimidio Zarai, & cetera. Similiter utuque sancti erant qui prophetabant ,& tamen perseeum non meruerunt accipere prophetia tnequaquam de suturo secundum tropologiam, sed impraesentiarum iuxta historiam prophetantes . Habaculi propheta canticum suum hoc inlcribit titulo: oratio Habaculi prophe Habac. tae pro ignorationibus. Locutus enim fuerat audacter ad Dominum, & dixerat: Vsquo Habaci quo Domine clamabo, & no audies Θ Vociferabor ad te uim patiens & non salvabis Θ Quare ostendisti mihi iniquitatem & laborem, uidere praedam & iniustitiam ξ Contra me lacium 'est iudicium, & contradictio potentior: propter haec lacerata est lex, & non peruenit usque ad finem iudicium: quia impius praeualet aduersus iustum, propterea egreditur iudicium peruersum. Pro quo te ipse reprehendens, quod per ignorantiam sit locutus, scribit canticum paenitentiae. Si peccatum non erat ignorantia; superiluo scribit librum paenitudinis;& inaniter uoluit id lugere, quod peccatum non habet. In Erechielis extrema parte, ubi per aedificium templi in monte siti, Ecclesiae multa post saecula suturae sacramenta narrantur, Ejech. a primo & septimo Die menss primi offeruntur uisimae pro peccatis omnium; in quo per sororem, aut ignorantiam peccauerunt. Septem quoque diebus paschae hircus semper pro I peccato mactatur. Septimi mensis quintadecima dier idem pro peccatis sacrificiorum ordo celebratur. Et post alia plurima, quae non est istius temporis replicare, scriptum est: Erat Ehech. sautem ibi locus ad occidentem, dixitq. ad me: Iste est locus, ubi coquere debent sacerdotes hostiam pro peccato & pro ignorantia. Hieremias loquitur ad Deum: Scio Domine, Hier.io quod non est hominis uia eius: nec uiri est, ut ambulet, & dirigat gressus suos. ideoq. prauum est cor hominis, de inscrutabile, & quis cognoscet illud Mn Prouerbiis legimus: Est Pro.i uia, quae uidetur recta esse apud homines, di nouissima eius ueniunt in prosundum inferni. Ecce & hic mani selie ignorantia condemnatur; cum aliud putat homo, & sub specie ueritatis ad interna delabitur. Multae, inquit, cogitationes in corde hominis, sed non tamen illi- Pro. isus uoluntas, quae incerta & fluctuans atque mutabilis est, sed Dei consilium obtinet. Quis, Pro.xo inquit, gloriabitur castum se habere cor E quis confidet mundum ne esse a peccato Dulcis est enim homini panis mendacii, &postea implebituros eius calculo. A Domino gres- Psal. 36sus hominis diriguntur . mortalis autem quo modo scire poterit uias suas omnis uir uide- Ρro. xx tui sibi iustus, liud corrigit corda omnium Deus. Filius malus iustum se facit, dc non la- Pro. aovat exitum suum. Filius malus excelsos habet oculos, & palpebris suis eleuatur. Est enim Eeel, mi ustus, qui perit in iustitia sua. Vnde dicitur ad eum: Ne sis iustus multum, nec quasi per se Leeis apientiam quaeras supernua, ne sorte obstupescas. Quaecumque enim Iaborauerit homo ut requirat, non inueniet. Si dixerit sapiens se intelligere, reperire non poterit. Cor enim Lliorum hominum repletum est malitia.
CRI TOBVLVS. IVlta quidem de scripturis sanctis memoriter copioseq. dixisti, 3t, quas quibuDdam discussis nubibus, clarum uisus es ueritatis tum E aperiret sed quid ad tem his enim cunctis testimoniis uideris hominum accusare naturam, ac per hoc inuidiam referre in Deum, s tales homines condidit, ut obliuione&ignorantiae peccato carere non possint. ex quo perspicuum est, hominem posse, si uoluerit, non pe care . id enim fecit, quod uitare non potuit . ubi autem aufertur possibilitas, aufertur & uitium . nemo enim in eo condemnatur, quod facere non potuit. A T TI. Saepe dixi, te non intelligere conatus meos, nec considerare quid argumenteris, sed quid Deus iusserit. Pro obliuione, errore, & ignorantia, quas pro peccato. offeruntur sacrificia: siue hoc male,iux ta te, sue bene, iuxta me, Deus praecepit: meum est obseruare quod iussit, tuum Dei iussa 'leprehendere . CRITO. honia uim iacis perspicuae ueritati, & me trahis ad blasphemia; concedam tibi hoc in ueteri Iege praeceptum, de qua scriptum est: Vetera transierunt, ecce a. r.3
209쪽
facta sunt omnia noua. Numqtiid & de Euangelio poteris hoc approbare, ut puniatur quispiam pro eo, quod nesciat;& ante poenas luat, quam reus sit conscientiae ATTI . Dum ignoramus, Manichaeus nobis consurgit repente, qui legem dicit abolita, & solos noui t samenti legendos libros. CRITO. Quid enim a me audiuisti, ut hoc autumes ξ Et lex enim pauibus data pro tempore iusta & sancta est: dc ueniente euangelii persectione, uili ra cessarunt. ATTI. Ergo nequaqua obseruandum est, quod lege praecipitur λ CRITO.Quaedam obseruanda, quaedam praetermittenda sunt. A TTI. Quoniam te uideo esse doctissimum, die mihi quae de ueteri testamento obseruare debeam, di quae relinquere. CRITO. Mandata obseruare debemus, quae ad uitam & mores pertinent corrigendos e de Psilas quibus dictum est: Mandatum Domini lucidum , illuminans oculos. Quae autem ad caerimonias legis, & ritus sacrificiorum pertinent, relinquenda sunt. ATTI . Ignosce mihi rcum Iegis & omnium scripturarum scientiam iactites, non animaduertis quid uelim dicere. CRITO. Hoc intelligo, quod loqueris, & non quod taces . ATTI . Tacere tibi uideor, qui tantis exemplis docere te uolui, peccare hominem per ignorantiam, & pro peccato, ut in lege hostias, ita & in euangelio on rendam paenitudinem ρ C RITO. Da tDimonium noui instrumenti, ubi error ,& ignorantia, di impossibilitas mandati teneatur in crimine.
ATTI . Non necesse est multa pioserre: unum proferam, cui certe contradicere non pol . Rom.7 ris. Vas electionis perspicue loquitur: Consentio enim legi Dei iuxta interiorem hominem. Video autem aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meae,&captiuantem me in lege peccati, quae est in membris meis. Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius Gratia Dei per Iesum Christum dominum nostrum. CR ITO. Pro tulisti testimonium, quod pro me facit. Liberati ergo de corpore huius mortis pergiatiam domini nostri Iesu Christi, nequaquam ultra peccare debemus. A T TI. Liberati quidem sumus baptismo saluatoris: sed id mihi edissere, quare dixerit: Video aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis meae, & captiuantem me in lege peccati, quae in membris meis est. Quae est ista lex regnans in membris hominis, & repugnans legi mentis eius ZIbidem responde simpliciteri tacesὸ audi eundem Apostolum apertissime praedican iE: Quod enim operor, non cognosco. non enim, quod uolo, operor; sed, quod odi, illud ficio. sin autem , quod nolo, hoc facio, consentio legi, quoniam bona est. nunc autem nequaquam ego operor illud, sed, quod in me habitat, peccatum. scio enim, quod non habitat in me, hoc est, in carne mea, bonum. uelle enim adiacet mihi, operari autem bonum non in uenio. non enim, quod uolo, bonum, hoc ago ; sed, quod nolo, malum, hoc lacio. si aut quod nolo, hoc ego facio ; nequaquam ego operor illud, sed, quod habitat in me, peccatum . CRlTO. Miror te, hominem prudentem, sic intelligere Apostolum, ut eum ex persona sua, & non ex aliorum haec dicere sentias. qui enim conscientia in se loquentis x.Cor. 3 Christi libere proclamat: an experimentum quaeritis eius, qui in meloquitur Christus Eta.Tim. in alio loco : Cursum consummaui, fidem seruaui, de cetero reposta es mihi corona iustitiae: iste hoe de se dicere poterat, operari bonum non inuenio; & non, quod uolo, bonum, hoc sicio; sed , quod nolo, malum hoc ago .Quid illud erat boni, quod uolsbat facere, de non poterat λ Et quid illud erat mali, quod nolebat, & tamen uitare non poterat λ Ergo non ex sita persona hoc dicit, sed ex persona generis humani, quae uitiis subi
cet ob carnis fragilitatem . ATTI . Parum mihi tollis, ut totum tribuas. ego enim unum hominem, licet apostolum, intelligo subiacere peccato itu totum humanum genus assoris . quod si uerum est in genere, tenemus &speciem . nam &apostolus homo est .&, si honom.ν ino est,uel de aliis, uel de se quasi homo loquitur: Miser ego homo,quis me liberabit de cors .ν pore mortis huius Et: Quoniam non habitat in me, hocin , in carne mea, bonum. Co ruptibile enim corpus aggravat animam , & deprimit terrena habitatio sensum multa cogitantem . C RIT O. Sic loqueris, quasi ego hoc ex persona generis humani accipiam, &non ex persona peccatorum . ATTI . Et quis tibi hoc concedet, ut ex persona peccatoris hoc loquatur Apostolus Si enim ex persona peccatoris hoc accipis, de bat dicere: Miser ego peccator, & non, Miser ego homo. Homo quippe naturae est, peccator uolunta- reei, i . Nisi sorte & illud, quod scriptum est: Vanitas uanitatum, de omnia uanitas: ad pe Ps. 38.1 3 catores resertur,&non ad omnes homines. Et iterum e Verumtamen . rin imagine pertransit homo. ac deinde: Homo i ianitati assimilatus est, dies eius uelut umbra pertranseunt. Si hoc Pauli testimonio non moueris, audi aliud eiusdem, cui contradicere noni.Cor. potes: Nihil mihi conscius sum:&cetera. Mire, nec me ipsum iudico, nihil mihi conscius sum, nec tamen in hoc iustificatus sum. Qui hoc dicebat, nullius utique peccati
210쪽
sibi conscius erat. Sed quia legerati Delicta quis intelligit Eti sunt uiae, quae uidentur uiro iustae, nouissima autem earum respiciunt in profundum inferni. Et iterum i Omnis uir uidetur sibi iustus, Deus autem corda hominum dirigiti iccirco temperabat sententia: ne sorte per ignorantiam deliquisset, maxime cum scriptura testetur: Est iustus, qui perit in iustitia sua. Et alibi : Iulle, quod iustum est, sectaberis; ne opinione ueritatis a iustitia declinemus, recordantes Saulis, & Hachan. C RIT O. Ne contendere uidear,& in diuersum absque mensura funem trahere, saltem hoc mihi concede, iustos in scripturis plurimos appellari. ATTI . Non solum plurimos, sed innumerabiles. CRITO. Si innumerabilesium sunt, & hoe negari non possit; quid male locutus sum, posse esse hominem sine peccato, si uelit ξ Hoc est aliis uerbis dicere, posse iustum sine peccato esse, in eo quod iustus est
ATTI. Iustos esse concedo: sine omni autem peccato omnino, non assentior. Etenim absque uitio, quod Graece dicitur a u. , hominem posse esse aio: , idest, sine peccato esse, nego; id enim soli Deo competit, omnisq. creatura peccato subiacet,&indiget misericordia Dei, dicente scriptura: Misericordia Domini plena est terra. Et, ne quas maculas quasdam in sanctis uiris uidear perscrutari; in quibus errore sint lapsi, pauca prqferam, quae non ad singulos, sed ad omnes in commune pertineam. In trigesimoprimo psalmo scriptum est: Dixi, pronunciabo aduersum me iniustitiam meam Domino, & tu dimisisti impietatem cordis mei. Statim q. sequitur: Pro hac, hoccst, impietate, siue iniquitate, utrumque enim intelligi potest orabit ad te omnis tinctus in tempore opportuno. Si sanctus est, quo modo orat pro iniquitate si iniquitatem habet, qua ratione tanctus a pellatur Iuxta illum uidelicet modum, qui &in alio loco scribituri Septies cadit iustus,& resur3et. Et iustus accusator sui est in principio sermonis. Et alias: Alienati sunt peccatores auctua, errauerunt ab utero, locuti sunt ratia . Vel statim ut nati sunt subiacuere peccato in similitudinem praeuaricationis Adae, qui est forma suturi: uel certe statim, ut de utero uirginali natus est Christus, de quo scriptum est: Omnis qui aperit uuluam , sanctus Domino uocabitur. Omnes haeretici errauerunt,non intelligentes mysterium natiuitatis eius: magisq. ad specialem natiuitatem saluatoris, quam ad omnium hominum, referri potest hoc, quod dicituri Qui aperit uuluam, sanctus uocabitur Domino. Solus enim Christus clausas portas uuluae uirginalis aperuit, quae tamen clausae iugiter permanserunt. Haec est
orta Orientalis clausa, perquam solus Pontifex ingreditur, & egreditur, & nihilominus e per clausa est. Illud quoque quod in uolumine Iob scriptum est: Numquid mundus erit homo coram Deo, aut in operibus suis irreprehensibilis uir λ Si aduersus semulos suos non credit, ct contra angelos prauum quid reperit: quanto magis in his, qui habitant domos luteas, e quibus & nos de eodem luto sumus Quod si asserueris, hoc dici ex persona Eliphas Themanitae ; intellige non ab eo dici, sed ab illo, qui sub persona angeli in uis ne&reuelatione loquitur ei sentetias Dei. Sed esto ut loquatur Eliphas,quod perspicue anselus loquitur: numquid no hoc ex persona Iob proprie dicitur: Tentatio est uita hominis super terram Θ Et: Si ego peccaui, quid possum facere Et: Quare oblitus es, nec secisti iniquitatis meae obliuionem,& emundationem peccati mei Quo modo enim potest esse iustus homo super terram apud Deum Et iterum: Si fuero iustus, non audiet me, sed iudicio eius indigebo. Et rursum: Quia sum impius, cur frustra laboro Si lotus saero nive, &mundis manibus, satis me sorde tinxisti. Si peccauero, custodies me, ab iniquitate autem e non ficies innocentem. Et si impie egero, vae mihi. Et: Si fuero iustus, non potero respirare. Plenus enim ego sum ignominiae. Et iterum: Quis enim erit mundus a sorde λ Ne unus quidem, etiam si unius diei suerit uita eius super terram, & numerabiles menses illius.
Quod si dixeris, pronomen, quis, non pro impossibili, sed interdum pro difficili accipi: respondebo tibi: Et ubi est illud, quod temere protulisti λ Facilia Dei esse mandata, & ea iacile posse cvleri dicente scriptura: Vir in dolore laborat sibi,& uim facit perditioni suae, iit,
oppressa & subiugata & moriente carne, uiuat in eo spiritus: ridiculam q. illam exposition EDemosthenis uestri, non dixisse Iob ; Quis erit mundus a peccato, sed quis erit mundus a sorde; praetereo: qua probare conatur brdes pannorum significari in infantia, non uitia peccatorum . Aut certe, si non sic intelligit, dicite uos quid sentiat. tam enim inuolutus dictator est, & nimio uerborum squalore coopertus, ut suspicionem magis, quam intelligentiam, linori praebeat. Ad extremum inieri: Ego autem ad hoc quid respondebo λ Manum meam ponam superos meum, semel locutus sum, in secundo non addam. Ecce Iob noster immaculatus, & sine querela, &abstinens se ab omni malo, quali fine ii 'itiae coronatur , ut misericordia Dei indigeat ξ Hoc est illud, quod in Prouerbis legimus : Quis gloriabitur