장음표시 사용
211쪽
riabitur castum se habere cor aut quis confidit se mundum esse a peccato λ Fac quod & hic, quis, non pro impossibili, sed pro diis cili dixerit: tolle ergo sententiam,& rade de libro tuo, facilia Dei esse mandata. Quod si illud Ioannis apostoli apposueris, Mandata eius non
sunt grauia: & de euangelio, Iugum meum suave est, ct onus meum leue: facile reuinceris: Ieuia enim certum est dixisse euangelii mandata ad comparationem superstitionis Iudaicae, in qua uaria caerimoniarum genera quaerebantur, quae iuxta litteram & apostoli Petri sententiam nullus potuit explere. Vnde & in Actibus apostolorum scribitur i Nune ergo quid tentatis imponere iugum super ceruicem discipulorum, quod neque patres nostri, neque nos portare potuimus: sed per gratiam domini Iesu saluari credimus, quemadmodum & illi . acobus apostolus scribit. Si iudicas legem, non es factor legis, sed iudex. Ille iudicat lenem, qui dicit, aliquid non iuste praeceptum, δε ignorantiam non habere peccatum, & frustra osserri uictimas pro errore, quod peccati non habet conscientiam . Neque enim in legeratio quaeritur, sed auctoritas. Idem in eadem dicit epistola: Ira uiri iustitiam Dei non operatur, & quis nostrum carere potest ira, de qua scriptum esti Ira perdit etiam sapientes Significanterq. non iram Dei, sed iram uiri potuit. Ira enim Dei iusta est : ira autem uiri deperturbata mente procedit. Vnde Sin psalmo dicituri Irascimini,& nolite peccarei quiuersiculus quem sensum habeat, Apostolus docet: Sol non occidat super iracundiam uestram. ut peccatum omnino sit, uel leuiter irasci: iustitia autem iram celeri paenitudine mitigare. Vnde& pro otioso uerbo reddituri sumus rationem in die iudicii. Et in eodem euangelio legimus: Qui irascitur fratri suo sine causa, reus erit iudicio. Licet in plerisque codicibus antiquis, sine causa, additum non sit, ut scilicet ne cum causa quidem debeamus irasci. Q iis hominum poterit dicere, quod ira, quae absque iustitia est, in sempiternum uitio careat Et iterum: Ne glorieris in crastinum, nescis enim quid adueniens pariat dies. Vnde
scriptum est: Ne beatum dixeris quempiam ante mortem. quamdiu enim uitiimus, in ce
tamine sumus: & quamdiu in certamine, nulla est certa uictoria: quae etiam Apostolo sortissime proelianti in laturo saeculo reseruatur. Dominus atque saluator sub persona assumpti hominis loquitur: Insipientissimus enim omnium homin si sum, & non est hominis prudentia in me. Et in sexagesimooctauo psalmo: Deus tu scis insipientiam mea: sed fatuum Dei s pientius est hominibus. In Ecclesiaste quoque script si est: In multitudine sapientiae multitudo scientiae: & qui addit scientiam, addit dolorἴ: intelligens quod persectione careat, & ex eo, quod nouit, quanta non nouerit. Et odio,inquit, habui uita, quoniam malum est opus quod operor super terra. Omnia enim uanitas ,&praesumptio spiritus. Nemo scit, quid suturu sit: quia, sicuti est, quis an nunciabit ei ξ Sunt iusti ad quos peruenit quasi opus impioru . Et sunt impii. ad quos peruenit quasi opus iustor v. Hoc iccirco dicitur, quia ceri si iudicium solius Dei esti & quos putamus iustos, sepe peccatores inueniuntur: & quos cc6trario
peccatores, apud Dei scientia iusti sunt. Quantu cumque laborauerit homo, ut inquirat, non reperiet. Et si dixerit sapiens nosse se, inuenire non poterit. omnisi enim unus occursus est cordaq. filiora hominu repleta sunt malitia,& incerto statu, quae Graece dicitur.
Muscae moriturae siue, ut in Hebraico habetur, mortuae, demoliuntur, atque corrupunt suauitate olei. Quis mortalium aliquo errore non capitur que haereticorum & falsorum dogmatia uenena non maculant Tempus, inquit, est ut incipiat iudicium a domo Dei. Si auteprimum a nobis, quis finis misi, qui non credunt euangelio et si iustus uix saluabitur, impius& peccator ubi parebunt Certe iustus est, qui in die iudicii uix saluatur. saluaretur autem ficile, si nihil in se haberet maculae . ergo iustus est in eo. quod ssoret multis uirtutibus ;& uix saluatur in eo, quod in quibusdam Dei indiget misericordia. Quattuor sunt pertu bationes , quibus genus uexatur humanum, duae praesentis, & duae suturi ; duae bonorum &duae malorum. Aegritudo quae Graece dicitur gaudium , quod illi χαραν, uel ἡδενδε uocant . quamquam n δνη uoluptas a plerisque dicatur: alterum mali, alteium boni: excedimus q. mensuram, si gaudeamus super his, quae non debemus, diuitiis, potentia, honoribus, inimicorum infelicitate, uel mortibus: aut econtrario praesentium malorum dolore cruciamur, aduersis, exiliis, paupertate, languore, & mortibus propinquorum iquod Apostolus fieri prohibet & rursum, si cupiamus ea, quae arbitramur bona, hereditates , honores, prosperitates omnium rerum, & corporum sanitatem. & cetera, quoru praesentia gaudio fruimur ;& metuamus illa, quae putamus aduersia; quibus ad persectum car re, iv xta Stoicos, Zenonem uidelicet Chrysippum, possibile, iuxta peripateticos autem& difficile de impossibile est: cui sententiae omnis scripturae sanctae consentit auctoritas. unde & Iosephus, Machabaeoru scriptor historiae, fragi & regi posse dixit perturbationes animi.
212쪽
213 non eradicari:&quinque Tusculanariam quaestionum Ciceronis libri his disputationibus restiti sunt. Pugnant enim, iuxta Apomum , aduersum nos fragilitas corporis,&spi- sph. alit alia nequὰtiae in caelestibus. Manifesta sunt, dicente eodem, opera carnis & opera spiri- Ges.stiis,&haec sibi inuicem duersantur: ut non quae uolumus, illa faciamus. Si non quod uo 'lumus, iacimus, sed, quod nolumus, illud operamur: quo modo dicitis, posse hominem sine peccato esse, si utat Ecce Apostolus, omnes'. c entes, quod uolunt, implere non
possunt. Caritas operit multitudinem peccatorum, non tam praeteritorum, quam prauem i. Petri tium; ne ultra, Dei in nobis manente caritate, peccemus. Samobrem de muliere peccatrice dicitur i Dimittuntur ei peccata multa, quoniam dilexit plurimum. Ex quo intellii Luci mus, non nostrae solum esse potestatis facere, quod uelimus,led& Dei clementiae, s n stram adiuuet uoluntatem. Deus lux appellatur, de tenebrae in eo non sunt ullae. .ando I .is n. dicit, nullas tenebras in Dei lumine reperiri; ostendit, omnia aliorum lumina aliqua sorde maculari. Denique de apostoli appellantur lux mundi. Sed non est scriptum, quod in apo Matth Istolorum luce nullae sint tenetbrae. Et de Ioanne scribitur: Hic uenit in testimonium, ut te οδω stimonium perhiberet de lumine, ut omnes crederent per illum. Non erat ille lux, sed ut testimonium perhiberet de lumine. Erat lux vera, qua illuminat omne hominem ueniente in hune mundum. Vnde dc de eo scripta est: Q olus habet immortalitatem,& lucem habit. Tim. stat inaccessibilem. Et certe legimus immortales angesos, immortales thronos, & domina tiones. ceterasq. uirtutes. sed solus Deus est immortalis, quia non est per gratiam, ut c .
tera, sed per naturam. Quam ob causam idem Apostolus scribit, Deum solum esse sapien- item: cum & Salomon ,& multi alii sancti sapientes uocentur, di dicatur iuxta Hebraicum ad principem Tyri: Sapientor Daniele es tui Quo modo ergo selus lux, solus immortalis, praeh. , s&solus sapiens appellatur, cum multi immorrules&luces, & sapientes sint Sie perfectio hominis non ex natura, sed ex gratia ueniens, imperfectos eos, qui persecti uidentur esse, demonstrat. Quod autem scriptum est: Et sanguis Iesu filii esus mundat nos ab omni pecca i . I m. Itoi tam in coassione baptis latis, quam in clementia paenitudinis acti piendum est. Sed aliud est, mundari a Deo; aliud, per se esse sine uitio . Si enim iuxta Iob: Luna non splen- Iob asdet ι & stellae non sunt mundae in conspectu eius': quanto magis homo putredo, & filius hominis uermis Omne enim os obstruitur, de obnoxius est omnis mundus Deoi quia ex opς ribus legis non iustificabitur omnis caro cora eo : nullaq. distantia est personarum. Omnes
enim peccauerunt, & indigent gloria Dei, iustificati gratis per gratiam ipsius . Sin autem stabiti Existimamus fide iustificari hominem sine operibus legis; siquidem unus est Deus, qui iustificat circumcisionem ex fide, & praeputium per fide: manifeste ollendit, non in hominis merito, sed in Des gratia esse iustitiam, qui sine legis operibus credentium suscipit fidem . Vnde sequitur: Peccatum uestri non dominabitur . Cur quia non estis sub lege, sed Rom. εsub gratia . non enim uolenti neque currentis, sed miserentis est Dei. Vnde& gentes, qua RQ snon sectabantur iustitiam, comprehenderunt iustitiam, iustitiam autem ex fide. lsrael autem , sequens legem iustitiae, in legem iustitiae non peruenit: quoniam non ex fide, sed ex operibus . offenderunt enim in lapidem offensionis. Finis enim legis Christus ad iustitiam Rom. iox omni credenti. Cunctae prope epistolae apostoli hoc habent principium: Gratia uobis,&pax a Deo patre & Christo Iesu domino nostro:&simili fine clauduntur. Ad Corinthios quoque scribitur: Vt non indigeatis ulla donatione, expectantes reuelationem Domini no I.Cor. astri Iesu Christi, qui & confirmabit uos usque in finem sine crimine in die domini nostri Iesu Christi. Licet ergo nulla indigeamus donatione ; tamen expectamus reuelationem domini nostri Iesu Christi qui tunc nos in omnibus confirmabit, & ostendet sine crimine, cum dies domini nostri Iesu Christi de mundi finis aduenerit, ut n5 glorietur omnis caro in conspectu eius. Paulus plantauit, Apollo Gauit, sed Dominus incrementum dedi tr ergo ne. I. Cor. 3oue qui plantat, neque qui risat, est aliquid, sed, qui incrementu dat, Deus. ipsius enim agri cultura, ipsius aedificatio sumus. Iuxta gratiam Dei, quasi sapiens architectus ponit sim tamentum. Nolite, inquit, uosmet ipsos decipere. Si quis sapiens est in uobis in saeculo isto, aluus fiat ut sit sapiens. Sapientia enim mundi, stultitia est apud Deum. Dominus co psu. 3gnoscit cogitationes hominum, quia uanae sunt. Et iterum: In nullo enim inibi conscius i. or.
t mi sed nee in hoe iustificatus sum: quia, qui me iudicat, Dominus est. Dicitur α uobis, qui sine peccato uos esse dicitis, quid habetis quod non accepistis si aute accepistis ii quid fiamini, quasi non acceperitis Iam saturati estis : iam diuites facti estis. Et ut sciamus non ex nobis, sed ex Dei cuncta pendere iudicio i Veniam, inquit, citius ad uos, s Dominus uoluerit. Qui enim didit; Veniam ad uos ; ostendit se ueste,monstrat cupem promittit
213쪽
aduentum. sed ut eautius haec loquatur, infert, Si Dominus uoluerit. Si quis enim p i.Cor.s tat se quid nosse, necdum nouit sicut nosse oportet. Vas electionis humilitate deiectus, im- I. r. I mo conscientia fiagilitatis suae, loquitur i Ego sum minimus apostolorum, qui non sum diu' gnus uocari apostolus: quoniam persecutus sum Ecclesiam Dei i gratia autem Dei sum id, quod sum:&gratia ipsius in me uacua non fuit, sed omnibus illis amplius laboraui, non o autem, sed gratia Dei, quae mecum est. Dicit se plus omnibus apostolis laborasse; st tim q. laborem suum ad Dei refert auxilium i Non ego, inquiens, sed gratia Dei, quae me-,COr.3 in . sicut & in alio loco loquitur: Fiduciam autem talem habemus per Iesum Christum ad Deum: non quia ex nobis ipsis suilicientes simus reputare aliquidi quasi ex nostror sed susscietia nostra ex Deo est, qui & nos dignos secit ministros noui testamenti. N 6 enim GA, iustificatur homo ex operibus legis, nisi per ndem Iesu Christi. Vnde infert: Et nos in I sum Christum credidimus, ut iustificemur ex fide Christi,& non ex operibus imis: quia ex operibus legis non iustificabitur omnis caro. Si enim ex I e iustitia, ergo Christus sine cauGal. 3i mortuus est. In lege maledictio est i scriptum est enim: Maledictus omnis, qui no permanet in omnibus, quae scripta sunt in libro te is, ut sectat ea: Christus nos redemit de maledictione legis, factus pro nobis maledictio . Si enim data esset lex, quae posset uiuificare; uere ex lege esset iustitia. Sed conclusit scriptuta omnia sub peccato, ut repromissio per fidem Iesu Christi daretur credentibus. Lex ergo paedagqgus noster fuit in Christo, ut ex fide iustiGal. 1 ficemur . Vnde addit, de uno uersiculo omnia comprehendit, dicens: Euacuati estis a Christo: qui in lege iustificamini, a gratia excidistis. Haec cuncta percurro, ut ostendam a nullophilip. , legem esse completam,& per legem mandata omnia, quae contindtur in lege. Deus est enim Phili p. 3 qui operatur in nobis & uelle, &perficere. orat Apostolus, de iuxta iustitiam, quae in lege est, sine querimonia conuersatus, omnia pro Christo ducit quisquilias, ut inueniatur in Christo, non habens suam iustitiam, quae ex lege, sed quae ex fide Christi est a Deo. Vn, hessa de scribit ad Thessalonicenses: Fidelis autem est Dominus, qui seruabit uos, & custodiet a
malo. Ergo non liberi arbitrii potestate, sed Dei clementia conseruamur. Ac, ne putes amgumentationibus uanis, quae mouent audientibus quaestiones, ueritatem posse hil ei se 1 Iim. O verti; idem Apostolus scribit ad Timotheum: o Timothee, depositum custodi, deuitans
profanas uocum nouitates,&contradictiones falsi nominis scientiae; quam quidam pro. mittentes, circa fidem errauerunt . Bonitas enim,&misericordia saluatoris nostri, non ex
operibus iustitiae, quae fecimus, sed secundum suam misericordiam saluos nos fecit; ut, i Tit 3 stificati illius gratia, heredes simus secundumspc multae aeternae. Haec breuiter quasi ex latissimo atque pulcherrimo apostolicae doctrinae prato carpsimus, ut dum fiotis impudentia conteratur. transeamus ad euangelia, &apostolicos igniculos clarissima Christi lampade Matth. 3 compleamus: Omnis, ait, qui irascitur satri suo fine causa, reus erit iudicio. Qui autem dixerit rava, quod interpretatur uanus, & absque cerebro, reus erit concilio: haud dubium, quin sanctoruin& angelici senatus . i autem dixerit, fatue, reus erit gehennae ignis. Manli, nostrum potest huic uitio non simiacere; cum etiam pro otioso uerbo reddituri simus rationem in die iudicii Si ira, & sermonis iniuria, atque interdum iocus, iudicio , concitilioque, & gehennae ignibus delegaturr quid merebitur turpium rcru appetitio, & auaritia, Matth.s quae radix est omnium malorum Si, inquit,offers donum tuum ad altare, & ibi sueris recordatus, quia stater tuus habet aliquid aduersus ter dimitte ibi donum tuum ante altare, &uade primum, reconciliare fratri tuo, & tunc ueniens offeres munus tuum . Meae est potestatis, ut non habeam aliquid contra figi rem meum. ut autem ille aduersus me habeat, aut
non habeat, in illius uoluntate consistit . Quid ergo faciam, si ille reconciliari noluerit obsecrem siectam genua sed audire contemnet. An obtorto collo nolentem in ius amicitiae traham ecquae est maior inimicitia, quam amicitias necessirate sociare neque enim di xit i roga eum, ut tibi concilietur: sed reconciliare primum fratri tuo ;& sic offeres munus tuum ad altare. non quod impossibilia Deus praeceperit: sed in tantum patientiae culmen ascendit, ut prope impossibilia pro diis cultate nimia praecepisse uideatur, ad destruendam Matin .s sententiam tuam, qua scribis facilia esse Dei mandata. Scandalizantem manum, oculum& pedem iubem ur abscindere. Esto, per tropologiam dictum sit, pro amicissimis, & pro consanguineis, & fraterno nobis & coniugali amore sociatis: ficile ne arbitramur, ob quasdam ossensus tantam subito abscindere caritatem Θ Quodq. dicitur: Sit sermo uester, est est, non non ; quod autem amplius est, a malo est i sorsitan de uestra schola reperiatur, qui numquapsal iis mentitus fit, nec audierit illud propheticum& apostolicum: Ego dixi in excessu mentis S . i meae, omnis homo mendax: & nesciat scriptum in alio loco: Os, quod mentitur, occidit
214쪽
2 a animam . Verberanti maxillam, alteram iubemur opponere. Tollenti tunicam, etiam pal- Matiliustium concedendum est. Angarianti se mille passibus duobus millibus colla praebenda sunt. Petenti te da; & uolentem a te accipere mutuum, ne auerseris. Si duos nummulos habu ro , & alius poposcerit; aut dabo ipsi, & mihi mendicandum erit ri aut, si non dedero, transgressor legis inueniar. illud autem, quod dicitur: Diligite inimicos uestros, benefacite his qui oderunt uos, & orate pro persequentibus& calumniantibus uos: sersitan in uestro coetu invenitur , apud nos rara avis est. Qui peccata simpliciter confitentur, merentur humilitate clementiam saluatoris. R q. sequituri Cauete, ne iustitiam, hocesi eleemosynam Matth. εuestram ficiatis coram hominibus, ut uideamini ab eis, nescio quis possit implere. Ad la giendum fiustum panis,& binos nummulos praeco coducitur: & extendentes manum, huc illucq. circumspicimus: quae si nullus uiderit, contractior fit. Esto, unus de mille inueniatur, qui ista non faciat. Responde, quaeso, ubi sunt facilia mandata Nolite, inquit, sol iaciti esse de crastino. crastinus enim dies solicitus erit pro se . suffcit diei malitia sua. Vos de crastino non cogitatis, &, instar autum, presentibus contenti estis, quorum epistolae biblinae uolitant trans flumina Aethiopiae: ut inter simias,&pauos, noua de Ophir Salomoni 3. Reg. pdona mittantur. Vis audire facilitatem praeceptorum Dei ausculta quod dicitur: Quam ar M xxii, Icta uia, ct angusta est, quae ducit ad uitam: & pauci sunt, qui inueniunt cana. Non dixit, qui gradiuntur per eam; hoc enim disticillimum est; sed qui inueniunt eam: pauci enim inueniunt, & multo pauciores ingrediuntur per eam. Filius, inquit, hominis non habet ubi Lue. Vcaput suum reclinet, qui dicit in Esaia: Suscipite lassum, & haec est requies mea. Si non ha- Ei a. 18bet ubi caput suum reclinet, & quo requiescat, dicens in alio loco: Super quem requies css, Es βε nisi super humilem, de quietum, & trementem uerba mea i ubi est mandatorum Dei facilitas Θ Multi hoc quod scriptum est i Non ueni uocare iustos, sed peccatores ad paenitentiam tsimpliciter accipiunt, iuxta illum sensum: Non indigent sani medico, sed ii, qui male ha- LRς Fbent. Alii uero interpretantur coactius. Non ueni uocare iustos; nullus enim ad perfectum iustus est, sed ex aliqua parte peccator; sed peccatores, quibus mundus refertus est, dicente David: Saluum me fac Domine, quoniam defecit sanctus, & corrupti sunt, & abomina Psal. 1 tbiles fusti sunt in adinventionibus suis. Omnes declinauerunt, simul inutiles facti sunt; no Psal .i 3 est qui siciat bonum, non est usque ad unum. Nolite, inquit, possidere aurum, neque ar- M xxii. δ
gentum, neque pecuniam in zonis uestris, non peram in uia, non panem, neque duas tunicas , neque calciamenta, neque uirga. Haec, inquies, praecepta apostolica sunt. Et certe Pe trus apostolus caligas habuisse narratur, dicente adesi angeloi Praecingere, δe calciare cali-gis tuis. Duas autem tunicas, ut de ceteris taces, puto quod & ego, & tu possideamus is tamen amplius non habemus. Haec dico i & iter si iterum q. ae per singula ingera, ut erubescas ad sententiam tuam, facilia esse Dei mandata. Fratrem tradet frater in mortem, dc pater fi- Mare .i alium . consurgentq. filii contra parentes, & interficient eos: deeritis, inquit, odio cunctis Luc. ii hominibus propter nomen meum. Et quia facilia iusserat ,&sciebat facile ea posse compleri ; propterea, ut rei facilitatem ostenderet, copulavit dicens: Qui perseuerauerit usque in Matth. io finem, hic saluus erit. Non ueni, inquit, pacem mittere super terram, sed gladium. Veni Marc. io
diuidere hominem contra patrem suum ,& filiam contra matrem ,& nurum contra socru . Matth. io Et, ne omnia percurrendo longiorem sententiam faceret, uno cuncta sermone comprehendit , dicens: Inimici hominis, domestici eius. Cum q. posuisset i Qui amat patrem, aut matrem supra me, non est me dignus:& qui amat filium, aut filiam supra me, non est me diagnus : ob facilitatem praeceptorum intuliti Et qui non tollit crucem suam, & sequitur me, non est me dignus . Crux Christi facilis est nudum post Christum ire, ludus est. iocus est Et ubi praemia, quae, difficultate superata, quaeruntur Non colliguntur zi Zania in praesen- Matth., iti saeculo, ne& frumentum pariter eradicetur. Palea Dominica tuturo iudicio reseruatur: quando iusti fulgebunt quasi sol :& egredientur angeli, & separabunt malos de medio iusto Matth. ,s ruit . Petrus mergitur ,& meretur audire: Modicae fidei, quare dubitalli Si in illo modica fides ; in quo magna sit, nescio. De corde, inquit, egrediuntur cogitationes pessimae, ho- Μ-xxb smicidia , adulteria, fornicationes, furta, tessa testimonia, blasphemiae. Haec sunt, quae coinquinant homines. Procedat, qui in corde suo, haec non esse, testetur: & plenam in corpore illo mortali iustitiam confitebor. Qui uult, inquit, saluare animam suam, perdet ea; Matth. is& qui perdiderit animam suam propter me, saluam faciet eam. Iterum dico: Haec sunt fi- Matth. is cilia mandata. Vae mundo a scandalis, necesse est enim, ut ueniant scandala. Et propterea in alio loco scriptum esti In multis offendimus, siue erramus omnes. Non rauca peccata, Iaeoba sed multa, nec quorundam, sed omnium posuit: omnes enim, quae sua sunt, quaerunt, Phili p. xν & non
215쪽
&non ea, quae Dei sunt. Vnus bonus Deus dicitur: de magistri, quas hominis, bonitas Mires. i. ressitatur. In lege lactissimus omnia secisse se dicit: qiramobrem di amatur a Domino, di Mire. io plenam i ustitiam non habet: quia noluit iubstantiam sitam pauperibus erogare. Vnde disti cultas diis cultati, immo impossibile impossibili tunc comparature quia nec camelias Matth. 13 ingredi potest perforamen acus, nec dii istes peruenire in regna caeloriam. Qim nostrum non lavat exteriora calicis & paropsidis, & interiora habet nequaquam sordibus inquinata Quis sepulcrorum extrinsecus dealbatorum potest similitudinem desinare: ne & nobis diacat Iesiis, Desoris quidem videmini hominibus iusti nius alitem pleni estis hypocris&iniquitate ξ Quamuis & aliis uitiis carere possinus: hypocriscos maculam non habere, aut pauMatth. xs corum est, aut nullorum. Pater, inquit, si possibile est, transeat calix iste a me: uerum tam εPsal. 3 i usi sicut ego uolo, sed sicut tu. Filius Dei, qui dixit, & secta sunt, mandauit & creata sunt omnia, secundu hoc, quod filius bominis dicitur, sententiam temperati Pater, si possibile estiuersitamenno' scut ego uolo, sed sicut tur de Critobulus meus, adducto supercilio, Matth. 26 loquitur: Potest homo sine peccato esse,si uelit. Apostoli audiunt: Sic non potuistis una hora uigilare mecum Non dixit, noluistis, sed non potuistis. Apostoli una hora uigilare non possunt, somno, maerore, & carnis stagilitate superati: & tu potes Iongo tempore omnia si-Mise .s mul peccata superare λ Marcus euangelista scribit de Domino: Et non poterat ibi ne unam quide ficere uirtute, nisi paucis aegrotantibus manus imponens sanauit eos,&admirabatur propter incredulitatem eoru . Dominus dicitur n6 potuisse In Nazareth ne unam quidem facere uirtutem , di infidelitatis alienae stupore retineturi & uos potestis omne, quod uultis
Mite. ν Denique in consequentibus scribitur: Abiit in fines Tyri & Sidonis, Ac ingressiis domu ne
minem uolebat scire: & latere non potuit. Vere utique cupiebat larere: & quod cupiebat, quare facere non poterat ρ ut in aduentu suo omnium conscientiam declinaret ξ Quaeris causas cur latere non potuerit cogita assumpti hominis ueritatem, di omni carebi scandalo. Si filius Dei aliquid in carne & propter carnem non potuisse narratur: nos, qui toti carneistori. di sumus, di quotidie spiritus operibus repugnamus, contra Apostoli sententiam, quae uolu-Mate. y mus, cuncta faciemus P rus apostolus tria uult si cre in monte tabernacula, unum D mino, alterum Moysi, tertium Eliae, nesciens quid loquitur timore perterritus:& nos Py-Mare. 13 thagoricae philosophiae rudiamus superbiam ξ De die& hora consum niationis ultimae, & an Marc. ι pelos caelorum. & filium ignorare respondit: & nos plenam scientiam pollicemur Camis infirmitas Deo habitatore gaudebat: & tamen mensura fragilitatis suae excedere n6 potuit, ut no, si is, iuxta ueteres haereticos, sed uere Dei filius, hominis filius crederetur, apostolos parsiper relinquens, cecidit in terram pronus, & orabat dicens: Pater, si possibile est. Mare. io Cur quaeso sententia ambigenter exprimebat, qui in alio loco dixerat: Quae apud homines
impossibilia, apud Deu possibiliasum Sed homo passurus, hominis loquitur uerbis. Ille dicit: Si possibile est, una hora praetereat . Tu dicis,possibile est omni tempore peccata uitare. Mare. In quibusda exemplaribus & maxime in Graecis codicibus, iuxta Marcu in fine eius euangelii scribituri Postea. cum accubuissent undecim, apparuit eis Iesus; de exprobrauit incredu. litarc & duritiam cordis eorta, quia iis, qui uiderant eum resurgente, non crediderunt: di illi satisfaciebant dicentes: Saeculu istud, iniquitatis & inaedulitatis substantia est: quae non sinit per immundos spiritus uera Dei apprehendi uirtutem : iccirco iam nunc reuela iusti- i. soan. 1 tiam tuam. Cui si contradicitis, illiud certe renuere non audebitis: Mundus in maligno p Lue. situs est: &quod Dominum suum satanas tentare ausus sit uictus, atque confiisus recesserit, usque ad tempus utique passionis. Ille tentatur, & succetar Ioviniani, audet loquit eos, qui plena fide baptisma consecuti sunt, non posse tentari: immo aliis uerbis, posse ho e. i minem baptizatum, si uoluerit, nequaquam ultra peccare. Zacharias iustus audit ab angelo t quia non credidisti uerbis meis, eris tacens, & non poteris loqui, usque in diem nati-Mire., uitatis eius. Pater lunatici de apostolis loquitur i Rogaui discipulos tuos, ut elicerent eum, Mitth. ir idest daemonem . & non potuerunt. Et ipsi discipuli interrogant saluatorem: Quare non potuimus eiicere illum Et audiunt, Propter incredulitatem uestram. Cur, quaelo quia, Luc.9 mnia posse, Domino seruabatur. Intrauit cogitatio in apostolos, quis eorum maior esset r& emendantur doctrina saluatoris ; dum minimus maior agnoscitur, & humilitas sublimitate mutatur. Non recipitur ab urbe Samaritanorum, quia secies eius erat euntis Hierus Iem. Iacobus, de Ioannes, uere filii tornitrui, & zeli ardore fenientes, Phinees & Eliae ignε de caelo deducere cupii mi,&corripiuntur a Domino. qui utiquensi corriperentur, si abs. que errore talia uoluissent. Ibant cum illo poeuli, hocest cum Domino, qui conuersus Lue .i dixit: Si quis uenit ad me,&non odit patrem fusi,&matrem suam, & uxorem, &filiis,
216쪽
&fratres,& rores, insuper&animam suam, non potest meus esse discipulus. Et qui non portat crucem suam , ct sequitur me, non potest meus esse discipitius. Et in hoc loco temerarius proclamabo i Potest homo, si uelit, omnia peccata uitare i fac ' enim sunt mandata eius. vii merentur audire i Domino saluatore: Vos estis,qui iustocios esse dicitis co ιram hominibus: Deus autem nouit corda uestra: quia, quod apud homines excelsiim csi, abominabile est coram Deo. Impossibile est, inquit, ut scandala non ueniant. Puto, quod Luc. i peccat si scandalum sit, quod per scandalsi uenit. nisi fallor enim , σκώλον & - Ἀλον apud Graecos ex offensione & ruina nomen accepit. Propterea in multis offendimus omnes. Fac Iacob 3 Qui non corruerim dicerte offendi,&non in uno, sed in pluribus. Arbitror, quod, in aliquo 'offendisse, peccatu sit. Dixerunt Domino apostoli: Auge nobis fidem . Gi respondit eis: Lue. t Si habueritis fidem, quasi granum sinapis. quod utique minimum est omnium seminum:& Critobulus meus fidei nobis montibus intumescit. Dicebat autem, inquit, & parabolam illis, quod semper oportet orare, & numqua deficere. Frustra sem p oramus, si in nostro Lue. i sarbitrio est sacere, quod uolumus. Dixerunt apostoli: Ecquis potest saluus esse Θ Audiunt a Domino, Quae impossibilia sunt apud homines, possibilia apud Deum sunt. Ergo aliqua, quae apud homines impossibilia sunt, certe ea esse possibilia, ex eo ostenditur . quod apud Deum possibilia sunt. Sit ergo & apud Deum possibile, homini, si uelit, donare impeccantiam, n6 ipsius merito, sed sua clementiar & apud homines nequa i ii 1 possibile, liberi arbitrii potestate, quod nutu donantis accipitur. N6 suffecerat apostolis, dudsi luper dignitate quaesisse,qui seorsi maior esset: sed in ipso necessitatis& passionis articulo scribitur de eis:
'Facta est contentio inter illos, quis illorum maior esset. Optimum reuera tempus, instante Lue., , cruce de dignitate contendere. Simon, inquit, Simon : ecce satanas petiuit uos, ut cri- braret sicut triticu . Ego autem rogaui oro te, ut non deficiat fides tua. Et certe iuxta ii os in
apostoli erat posita potestate, si uoluisset, ut no deficeret fides eius: qua utique de fi lente, peccatum sub ingreditur. In quibusdam exemplaribus tam Graecis, qua Latinis inuenitur, seribente Lucat Apparuit illi angelus de caelo consertans eum: haud dubium, quin Domi- ' num saluator E. Et iactus in agonia prolixius orabat: facilisq. est sudor eius sicut guttae sanguinis decurrentis in terra. Saluator in palsione ab angelo consertariir: & Critobolus meus' non indiget auxilio Dei, habens liberi arbitrii potestatem ide tam uehementer orabat, ut guttae sanguinis prorumperent ex parte, quem tot si erat in passone susurus. Quid, inquit, dormitis Θ surgite, & orate, ne intretis in tentationem. Debuit iuxta uos dicere: Quid dor', initis ξ surgite & r stite: liberum enim habetis arbitrium; &, semel uobis c6cessa a Domino potestate, nullius alterius indigetis auxilio. si enim hoc feceritis, non intrabitis in ten- rationem . Non possum, ait, esto lacere a memet ipso aliquid; sed, sicut audio, ita iudico. Ι0 Ariani obii eiunt calumniam: ita respondet Ecclesia, ex persona hominis haec dici, qui an sumptus est. Tu econtrario loqueris ἰ possum sine peccato esse, si uoluero. ille nihil potest ex se facere, ut hominis indicet uerita id. Tu potes Omnia peccata uitare, ut adhuc in cor-- pore c6stitutus, ἀν Θεον esse te doceas. Negat ira tribus & propinquis ire se ad scenopegiam. Ioan. νEt postea scriptum est i Vt autem ascenderunt stat res eius, tunc de ipse ascendit ad soli militatem, non manifeste, sed quasi in abscondito. Iturum se negauit, ct fecit quod prius negauerat. Latrat Porphyrius: inconstantiae ac mutationis accusat, nescien omnia scandalaad carnem esse reserenda. Moyses, inquit, dedit uobis lege i & nemo ex uobis facit legP, ut itaque possibilem: I tamen, quod erat possibile, nemo impleuerat: neque enim culpa imperantis est, sed fragilita audientis, ut omnis mundus subditus fiat Deo. In euangelio secundum Ioann E in multis de Graecis & Latinis codicibus inuenitur de adultera muliere, quae ac Τcusata est apud Dominii. Accusabant aute, & uehementer urgebant scribae, & pharisaei, iuxta legem eam lapidare cupientes. At Iesus inclinans se, digito scribebat in terra, eo iuuid licet qui accusabant, &omnia peccata mortalium, secundum quod scriptu est in propheta: Hier. 1 οRelinquentes autem te, in terra scribentur . Tandem caput eleuans dixit eis: inii sine peccato est uestrum, primus mittat super ea lapidem. Hoc, quod dicitur, sine peccato, Graece scriptum est, Qui ergo dicit, aliud esse sine peccato, &aliud λα- mi aut G tircusemionem nouo uerbo exprimat; aut, si expressum est a Latinis, ut interpretationis ueritas habet, perspicua est,άναμ mi nihil illud esse,nisi, sine peccato. Et quia accusatores omnes fugiunt, dederat enim uerecundiae eorum clementissimus iudex spatium recedendi rum sum a. in terra scribens, terram q. dcspiciens: paulatim discedere, & oculos illius declinare cceperunt : solusq. remansit cum mulieret cui locutus est Iesus: Ubi sunt, qui te accusa-
217쪽
tant ξ nemo te condemnauit Quae est: Nullus, Domine. Respondites Iesus: Nec o te condemnabo. Vade,&ammodo noli peccare. Praecepit Dominus, ne ulterius peccaret : sicuti & ali sint liter in lege mandauit. Sed utrum ea secerit, nec ne, scriptura non di
lus excipitur. uenerunt, inquit, non qui missi sunt, de quibus propheta ait: IosiHiee., 3 ueniebant a se,& o non mittebam eos. Quo uerbo solius Cluisti potentia reseruatur, Ioan .ir qui ad sua uenerat: ct sui eum non receperunt. Dum csscin , inquit, in mundo cum eis;
ego seruabam eos in nomine tuo: quos dedisti mihi, custodiui,& nullus ex eis periit, nisi unus filius perditionis. Non dixit: dedi eis liberi arbitrii potestatem, ut ipsi se suo labore saluarenti sed, Ego custodivi eos, ego seruaui. Denique infert: Non peto, ut eos Aa. ii auferas de mundo, sed ut custodias illos a malo. In Aelibus apostolorum scriptum est; in-' ter Paulum &Barnabam, propter Ioannem, qui cognominatus est Marcus, ortam dissensionem, ita ut separrantur, di Barnabas Marcum, & Paulus Sylam assumeret in euangelii ministerium . Pauluae uerior, ille clementior, uterque in suo sensu abundat: Et tamen dis-Act. is sensio habet aliquid humanae iragilitatis. In eodem uolumine legitur: Transierunt Phrygiam de Galatiam regionem, prohibiti a Spiritu sancto loqui uerbum in Asia: quo maledicto, in ipsa prouincia puto usque hodie haereticos, qui contra Spiritum sanctum faciunt, plurimos reperiri. Cum q. uenissent, ait, in Mysiam, tentabant ire in Bithyniam, sed non
pter unitatem substantiae, patris spiritus appellatui . Volunt loqui in Asia, & prohibentur a Spiritu sancto. tentant ire in Bithyniam , & non eos permittit spiritus Iesu: satis importune, si eis faciendi, uel non faciendi semel dederat liberi arbitrii potestatem. Sequitur: Tempora, inquit, ignorantiae respiciens Deus, nunc praecepit hominibus, ubique paenitentiam agere. Significanter praeterita in lege tempora, tempora ignorantiae demonstra- Rom. is uit. Rursum ait i Veniam ad uos Deo uolente. Cur interposuit uoluntatem Dei, si habebati acob a sui arbitrii potestatem Iacobus apostolus, Si quis ait, seruauerit totam legem, offenderit autem in uno; reus est omnium factus. Quis nostru in nullo aliquando peccauit Si autem peccauit, quod negari non potest; & per unum peccatum, omnium est reus peccatorum ;non suis uitibus, sed Dei misericordia saluatur. Si quis in uerbo non peccauit, hic perfectus ii ob iri aliquando in sermone peccasti, ubi est apud te praesumpta persectio ξ maxime cum' sequatur: Linguam autem hominum nullus potest domare, incontinens malum, plena ueneni mortiferi . Rogo te, ut mihi respondeas: si lingua incontinens est malum, & plena ueneni mortiferi; & nullus potest domare linguam mortalium ; & tanti criminis reus es: ubi in perpetuum peccatorum fuga unde bella, ct unde rixae inter uos e nonne ex uoluptatibus, quae militant in membris uestris Aut membra non habetis humana: aut, si h mo non potest esse sine membris, confitemini, uoluptatem, atque luxuriam in uestris arturtii. is militare. Dauid , qui dixerat considenter: Proba me Domine, di tenta met ure renes meos, & cor meum : quia ante oculos meos misericordia tua est ,&complacui in ueritate tua. Et iterum: Ego autem in innocentia mea ingressus sum, & pes meus stetit in director quamquam iudicii ueritatem Dei misericordia mitigaret, tamen quia hoc ausus est dicere, relinquitur parumper fragilitati suae, de , ut uos dicitis, arbitrii libertati r &per adulte--i rium lapsus in homicidium, postea loquitur: Miserere mei Deus secundum magnam misericordiam tuam. Et, secundum multitudinem miserationum tuarum, dele iniquit a Reg. i. ratem meam. Nec hoc dico, quod uirum sanctum accusem, de quo scriptum est: quod fecerit omnes uoluntates Dei: sed quod multis aliis bonis haec uitia compensarit, & salu
tus sit misericordia Dei, cuius iudicium est in ponderibus, &ad quem Asaph loquitur: Cimtii , . babis nos pane lacrymarum, di potum dabis nobis in lacrymis in mensura. Neque enim
inii istus est Dominus: ut inlitum peccata condemnet,&bonorum operumn si meminerit.
psit. , , Vnde di in alio loco idem Dauid canit: Ego dixi in abundantia mea, non mouebor in aeternum: Domine in uoluntate tua praestitisti decori meo uirtutem: Auertisti faciem tuam aptii ii me:& factus sum conturbatus. Dixi enim pronunciabo contra me iniustitiam meam D psit. ιι mino, di tu remis sit impietatem peccati mei. Iustoq. praecipitur: Reuela ad Dominum uiam tuam,&spera in eum,&ipse faciet. Et educet quasi lumen iustitiam tuam ,&iud in Psa.16.37 cium tuum tamquam meridiem. Salus enim iustorum a Domino, quia non est sanatio inponi. ν carne eorum alacie irae eius et Et quotidie , iuxta Apostolum qui dixerat, Non enim Psal. γ habitat in carne mea bonum et ingemiscunt dicentes: Renes mei impleti sunt illusi nibus,
218쪽
nibus, &non est sanitas in carne mea. Breues enim posuit dies nostros, di substantia no- Pal. 37stra qnasi nihilum in conspectu eius. Vniuina uanitas omois homo uiuens, uel uiuens in corpore, ueI uiuens in uirtutibus: de tamen omnia uanitas . incertoeni in statu fluctuat,& , dum non timet, in sereno patitur tempestaterii. Cum enim esset in honore, non intel- Psal. glexit: comparatus est iumentis insipientibus,&siuilis factus est illis. Pro nihilo, inquit, Psal. 1ytauos ficiet eos i haud dubium quin iustos, qui non proprio merito , sed Dei saluantur elementia. Et delicta mea a te non sunt abscondita. Hoc ex persona Christi dicitur. Si ille, Pses. ε squi peccatum non secit, nec dolus inuentus est in ore eius. pro nobis doluit, & peccata no . Petri stra portauit: quanto magis nos debemus nostra uitia confiteri Renuit, inquit, consola- Pi γε ri anima mea i considerans delicta, quae feceram, recordatus sum Dei, & laetatus sum, cogitans me illius clementia conseruandum. NOdie cum corde meo meditabar, e e scopebam spiritum meum. Et dixi , nunc coepi, haec est mutatio dexterae excelsi. Iusti uox est, qui, post meditationem somnii & conscientiae cruces, ad extremum ait: Nunc coepi uel paenitentiam agere, uel scientiae limen intrarer es haec ipsa de bonis ac,meliora mutatio, non morum uirium, sed dexterae & potentiae Dei est. In aeternum misericordia aedificabitur. Psal. 88 Nullum enim tempus est, quo non aedificetiar misericordia in singulis quibusque sanctorsi, di iis, qui de peccatis transeunt ad uirtutes. A sagitta uolante per diem, a negotio peram- Psal. sobulante in tenebris, ciuis nostium poterit liberari Ecce enim peccatores intenderunt ar- Psal. ι cum, ut segit tentinooscuro rectos corde. Nolunt prauos uulnerare, sed rectos corde.
Sagitta per diem uolitat, per haereticos in sanctarum intelligentia scripturarum. Negotium in tenebris & nocte perambulat, per philosophos, qui per obscuritatem sermonum inuoluere cupiunt ueritatem. Plantati in domo Domini, in atriis Dei nostri florebunt. Planta. Psal. ytti in domo Domini, iusti sunt, in Ecclesia confirmati. Sed hi non in praesentiarum sed in situro in atriis Domini storebunt, ubi est certa&secura possessio. Misericors&miserator Dominus, longanimis&multae miserationis. Suavis Dominus omnibus, & miseri cordia eius super omnia opera illius. Tantas audis misericordias, & in tua audes uirtute confidere Confiteantur tibi, Pomine, omnia opera tua . Si de cunctis operibus Dei Aehomines sunt: ergo omnes homines sua peccata confiteamur. Legimus in Samuel c d - 1. Reg. ctum de Salomone : Ipse aedificabit domum nomini meo, dr firmabo regnum eius usque in sempiternum. Ego ero ei in patrem,&ipse erit mihi in filium. Et iterum: Si inique egerit, corripiam eum in uirga hominum , misericordiam autem meam non auferam ab eo. Cum egisset Dauid gratias Deo, ad extremum intuliti Et haec est lex hominis: Domine Deus, semper respice ad clementiam tuam, de infirmitatem carnis diuino auxilio sustenta. Quid mihi, inquit, & uobis filii Sarviae ξ. Maledicat Semei. Dominus praece- Reg. epit et , ut maledicat David: Et quis respondebit ei, quare hoc secisti Voluntas enim Dei non discutienda, sed cum gratiarum actione patienda est. Et in alio loco: Dominus mandauit, ut dissiparet consilium Achitophel bonum, ut adduceret iuper Absalon malum: cuius certe consilium erat, quasi consilium Dei. Et qua ratione potestas liberi arbitrii, maiore potestate subuersa est Hieroboam, qui peccare fecit Israel, arguitur quare reliquerit praeceptum Domini, diciturq. ad eum: Dedi tibi regnum domus David, & non ruisti scut seruus meus David, qui custodiuit mandata mea, & ambulauit post me in toto corde suo,& fecit placitum in conspectu meo. Ergo&possibilia sunt Dei mandata, quae Dauid fecisse cognoscimus, de tamen lassescere sanctos ad perpetuitatem iustitiae. In mul- 3. Reg. ri. tis regibus legimus de stirpe David, quod non suo merito, sed David patris uirtutibus is conseruati sint; qui secerit placitum in conspectu Dei: Et uenitur ad Asa regem Iudai de 3 Reg- Iquo scriptum est: Fecit Asa rectum in conspectu Domini, sicut David pater eius. Cum q. in multis laudibus eius immorata esset historia, ad extremum intulit: Sed excelsa non abstulit . attamen cor eius perfectum erat cum Deo, omnibus diebus uitae suae. Ecce .di i stus dicitur, quippe cuius corrHectum erat cum Deo: & tamen in hoc errauit, quod e celsa non abstulit: quae Ezechiain,&Iosiam legimus abstulisse. Elias, in cuius ipiritu de Lueauirtute uenit Ioannes Baptista, ad cuius imprecationem uenit ignis de caelo, & lordanis 3 Reg. is fluenta diuisi sunt, timuit Iezabel, & fugit, lassusq. insolitudine sedit sub arbore; de pres Α-Rςg. ius angustia, mortem rogauit, dicens: Sufficit mihi Domine, tolle animam meam: neque enim melior sum patribus meis. Hunc iustum negare quis potest Et tamen non dicam mulierem, sed hominem formidare, de animi perturbatione descendit, quae uitio carere non potest,dicente David: Dominus auxiliator meus, no timebo quid sectat mihi homo. Delo Psal. ii
hat rege Iuda scriptum est: Et suit Dominus cum Iosaphat, qui ambulauit in viis David a. Par. x PT t a patris
219쪽
patris sui prioribus. Ex quo intelligitur, primas eum David habuisse iustitias, & nouissima
non habuisse peccata. Non sperauit, ait, in Baalim, sed in Deo patris sui, & ambulauit in praeceptis illius, de no iuxta peccata Israel . Confirmauit q. Dominus regnil in manu eius, de dedit omnis Iuda munera Iosaphat, factae q. sunt ei infinitae pecuniae, atque diuitiae, & mul, - , ta gloria. Cum q. sumpsisset cor eius audaciam propter uias Domini, etiam excelsa & lucos, pii i, abstulit. Hic Achab regi impiissimo assinitate coniunctus est. Cum q. post proelium ' reuerteretur Hierusalem, occurit ei Him, filius Anani uidens, & ait ad eum: Impio pra bes auxilium, & iis, qui oderunt Dominil , amicitia iungeris i Et iccirco iram Domini quidem merebaris, sed bona opera inuenta sunt in te, eo quod abstuleris lucos de terra Iuda,&praeparaueris cor tuum, ut requireres Dominu. Ac ne putemus, praeteritas iustitias hoc pec
Par. a cato & increpatione prophetica suisse deletas ; postea de Ochoetia stirpe eius scriptum est, quod inuenerit eum Hieu latentem in Samaria, adductum q. occiderit: Et sepelierunt, inquit, eum, eo quod esset filius Iosaphat, qui qua ierat Dominum in toto corde suo. De V ' Eiechia seriptum est: Fecit roctum in oculis Domini, iuxta omnia, quae secerat David, pater eius . Iste abstulit excella, de contriuit statuas, & incendit lucum, contriuiiq. serpentem aeneum , quem secerat Moyses. Et iterum in domino Deo Israel confisus est i & post ipsum non filii similis ei in cunctis regibus Iuda, qui fuerunt ante eum. Adhaesit Domino, & non recessit ab eo ,& custodiuit mandata eius, quae praecepit Dominus Moysi & erat Dominusa, Par 3 3 cum eo, & in omnibus, in quibus incedebat, sapienter agebat. Cum q. rex Assyrio tu Sennacherib cepisset uniuersas urbes Iudae, misit ad eum Ezechias in Lachis dicensu Peccaui, recede a me: quodcumque iusseris, dabo. Imposuit q. rex Assyriorum Ezechiae trecenta talenta argenti,&triginta talenta auri:&dedit Ezechias omnε pecuniam, quae inuenta est in domo Domini ,& in thesauris domus regis. In tempore illo concidit ualuas templi Domini ,& clypeos, quos deaurauerat ;& omnia dedit rNi Assyriorum. Cum'. de eo tanta. dicantur, non timuit ,necessitate cogente, quae Domino consecrarat, regi offerre Assyrior ΕΔ. 1ν diciturq. ad eum: Ego custodiam ciuitatem hanc propter me, & propter David seruum Reg.is meum, no propter te, quia superiora secisti; quando centun octogintaquinque millia exercitus Assyriorum, angelo carisente, prostrata sunt. Illud quoque diligentius attendendum,4 R o quod scriptura comemorat: Aegrotauit Ezechias usque ad mortem: uenit q. ad eum Esaias, ks iq i lius Alnos, dicens: Praecipe domui tuae, quia morieris tu, Qui conuertit seciem suam ad parietem, de orauit ad Dominum , dicens: Obsecro, Domine, memento quomodo am-Dulauerim in conspectu tuo, in ueritate, δέ corde perfecto, de bonum in oculis tuis secerim ;Fleuitq. Ezechias fletu magno . Certe iustus erat Ezechias,& corde persecto. iturus erat ad Dominum, plorare non debuit. Quaeris rationem fietuum ὸ Si cogitaueris hominem,non
miraberis causas doloris . Nullus enim intrepidus uadit ad iudicium Domini, habens conscientiam peccatorum . m. fleuisset, semis est sermo Domini ad Esaiam prophetam, dicens: Revertere, & dic Ezechiae duci meo: Dux Dei appellatur, cui mors fuerat nunciata, quia humilitate prostratus est: Haec, inquit, dicit dominus Deus David, patris tui: Audiui orationem tuam, & uidi lacrymas tuas. Additur ei tempus uitae, de de Assyriorum in Reg. Q nibus liberatur: de tamen signum postulat: ut credat uerum esse, quod Deus repromiserat, i 3' quod tamen paruae fidelitatis indicium est. Misit quoque rex Babylonis nuncios& legatos, qui ei congratularentur ob restitutam coreotis sanitatem et qui ostendit eis omnes thesauros aromatum, auri quoque S argenti, & Mibrum supellectilem. Non fiut, inquit, res, quam non ostenderet eis Ezechias in domo sua, de in omni potestate sua. Ex quo intelligimus, etiam uasa templi Babylonism strata legatis. Vnde& ira Domini concitatur,& postea Esaiae uaticinatione cognoscit: De filiis tuis eunuchi erunt, de omnia uasa templi transseren , pu 3 tur in Babylonem. Ob quam causam etiam in libro dierum scriptum est: Cecidit Ezechias elatione cordis sui . Certe Ezechiam iustum, nemo nisi impius, denegabit. Dicas: peccauit in quibusdam, de iccirco iustus esse desiit. sed hoc script ira non loquitur: non enim ex eo, quod parua peccauit , iustitiae nomen amisit; sed ex eo, quod multa bona secit, iusti uocabulum possidet. Hoc totum dico; ut scripturarum sanctarum testimoniis comprobetur , non ex eo heccatores esse iustos, quod aliquando peccauerint, sed ex eo iustos permanere, 4. Reg. is quod multis uirtutibus floreant. De Iosia simplum est: Fecit rectum in conspectu Domini,& ambulauit in uia David, patris sui. Non recessit neque ad dexteram, neque ad sinistrardi tamen, cum esset iustus, tempore necessitatis&angustiae mittit ad oedam prophetissam,
uxorem Sellum, filii Tecuae, filii Aaras, custodis uestium. Et haec, inquit, habitabat Hisrusalem in secunda: haud dubium,quin urbis partem significet, quae interiori muro vallab
220쪽
tur. Et illa responditi Haec dicit dominus Deus Isiael, ite & dicite uiro, qui misit uos ad
me. In quo occulta & regis, & sacerdotu, & omnium uirorum reprehensio est, quod nullus uirorum sanctus potuerit reperiri, qui posset fiatura praedicere. Denique interficitur Iosiasa . Reg. a Pharaone, rege Aegypti, eo quod noluerit audire uerba Domini, ex ore Hieremiae prophe PM-3Itae: sue, ut in Paralipomenis script si est, Noluit Iosias reuerti, sed parauit contra eum bellum , nec acquievit sermonibus Nechao ex ore Dei. Et insertur: Mortuusq. est, ct sepultus in Mau leo patrum suorsi: & uniuersus Israel Iuda & Hierusalem luxerunt eum,pnecipum.
Hieremias, cuius omnes cantatores atque cantatrices usque in presentem diem lamentationes super Iosiam replicant, & quasi lex obtinuit in Israel: Ecce scriptum sertur in lamentationibus. Puto quod sermonibus Dei per quemlibet non acquievisse peccatum sit.De ipsb Hie Trem remias loquitur: quamquam hoc plerique secundum Anagogen intelligant de Domino saluatore: Spiritus ficiei nostrae, Christus Dominus captus est pro peccatis nostris. Cui diximus t Sub umbra tua uiuemus in gentibus. Moyses, cui locutus est Dominus facie ad fariε, Exod. 33&salua facta est anima eius, ad aquas contradictionis offendit, nec meruit cum fiatre Aa- Num. aoron terra repromissionis intrare. De quibus & psalmista raniit Absorpti sunt iuncti petrae tu Ps i. dices eorum, audient uerba mea, quoniam placuerunt. Et est sensus. Iudices populi Iudaeorum, Moyses&Aaron, deuorati sunt a peccato populi iuxta petram: de qua aquarum fluenta manarunt i &certe isti iusti fuerunt , deo dierunt sermonibus Deliqui per sese uissimi sunt. Denique sequitur de cadaueribus in solitudine mortuorum: Quasi crassitudo terrae dirupti sunt super terram: Dispersa sunt ossa nostra secus infernum. in Osee loquitur Osto Deus: Desponsabo te mihi iniustitia,&in iudicio. Statimq. subiungiti Et misericordia dimiserationibus,&infide: ut largitoris praemio recognoscat, quod ipse sit Dominus. ii In eodem scriptum est libro i Deus ego sum, & non homo, in medio tui sanctus, & non ingrediar ciuitatem, uitiorum scilicet conciliabulum. Ipse solus hanc non ingreditur ciuita- c-tem, quam aedificauit Cain in nomine filii sui Enoch, quae omnia sacerdotum quotidie ora concelebrant, ομννος αγα--ς, quod in lingua nostra dicitur, qui solus est sine peccato. Quae laus, iuxta sententiam tuam, frustra Deo reputatur, si est communis cum ceto. ris. Nos enim iuxta Amos conuertimus iustitiam in absinthium,&fructus iudicii in ama- Amos s. εritudinem. Loquuntur nautae, atque uectores in libro Ionae: Rogamus Domine, ne perdas nos propter hominem iustum, neque inducas super nos sanguinem innocentem . sicut
enim placuit tibi, se factum est Domine. Nesciunt causas, quid mereatur propheta, se uus stigitiuus ; & tamen iustificant Deum, & sanguinem innocentem fatentur, cuius opera non norunt. Et ad extremum, Sicut placuit tibi Domine, se fictum est. Non quaerunt iustitiam sententiae Dei, sed ueritatem iusti iudicis confitentur. Micheas lacrymabili uoce Mich Tretatur: Periit sanctus de terra, & rectus in hominibus non est: omnes in sanguine insidiatitur: unusquisque fratrem suum uenatur ad mortem. Malum manuum suarum dicunt num. Et iterum: Qui optimus inter eos est, quasi paliurus est: &qui rectus, quasi spina de sepe . Haec hominum iustitia est, ut, iuxta uerba eiusdem prophetae,nec amico, nec coniugi, nec filiis sit credendum: quia inimici hominis domestici eius. Quam sententiam Matth. to etiam sermo Dominicus comprobauit. Vnde datur consilium per eundem prophetam: In- Misit odi esto tibi o homo quid sit bonum, & quid Dominus quaerat a te: utique facete iudici um, de diligere misericordiam, & solicitum ambulare cum Deo tuo. Numquid dixit, habeto aequalitatem Dei;&non hoc, quod maximum est, solicitum ambulare cum Deo tuo Vt numquam securus sis; ut omni obseruantia custodias cor tuum; ut consideres, quoniam in medio laqueorum ambules, & sub murorum pinnis ingrediaris; ut illud quotidie mediteris: Iuxta semitam scandalum posuerunt mihi. Superbis enim resistit Deus, humilibus au Pal. r3νtem dat gratiam. Qui cautus, & timidus est, potest ad tempus uitare peccata: qui securus iMob est de iustitia sua, repugnat Deo ; illiusq. auxilio destitutus, insidiis hostium patet. Computrescant, dicit Habaculi, ossa mea, & subter me uermes scateant: tantum ut riuuiescam 3 in die angustiae, ut ascendam ad populum sortem meum. Hic tribulationes& angustias M. fictionemq. animi deprecatur; ut in futuro, uirorum iam cum Christo regnantium num m societur. Ex quo peripicuum est, hic pugni atque certamen, & in futuro esse uictoriam. Iesus, filius Iosedech, quod interpretatur, iustus Domini, sacerdos magnus, indutus de- Zach. scribitur uestibus sordidis: qui peccatum non fecit, & tamen nostra peccata portauit: ad cuius dextram stabat satanas, ut aduersaretur ei. Diciturq. ad eum post pugnam atque uictoriam i Ausine uestem sordidam ab eo e & ecce adstuli a te iniquitatem tuam. Et heres Ioviniani loquitur: Sine omni omnino peccato sum e .rdida uestimenta non Tt 3 habeo: